Sancti Eusebii episcopi vercellensis Opera omnia

668 Pages·1845·73.204 MB·Latin

by  Bianchini, Giuseppe, Firmicus Maternus, Julius, Garbelli, Filippo, Saint Bp. of Brescia Philastrius, Fabricius, Johann Albert, Münter, Friedrich, Bèze, Théodore de, Saint Bishop of Vercelli Eusebius

CSSO, I
H A R V A RD C O L L E GE
L I B R A RY
FROM THE BEQUEST OF
J A M ES W A L K ER
(Clasa of 1814)
President of Harvard College
" Preference being given to worlu in the
and Moral Sciencet"
/
l

P A T R O L O G I^
CURSUS COMPLETUS
8ITB
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFOBMIS, COMMODA , OECONOMICA,
OMNIUN SS. PATRCM, DOGT0RUM SGRIPTORDHQDE
EfCLESl ASTICORl M
QUI AB M VO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECDSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUJE
EXSTITERE MONUMENTOKUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE SJECUL A,
JUXTA BDITIONES ACCURATISSIMA8, INTER SE COMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTI8 C0LLATA8, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA ;
D1SSERTATIONIBU8, COMMENTARllS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLU8TRATA J
OMNIBUS OPER1BU8 P08T AMPL188IMA8 EDITI0NE8 QUJS TRIBU8 NOVISSIMIS SJECUUS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECT18, AUCTA;
INDICIBU9 PARTICULARIBUS ANALTTICIS, SINGULOS 81VE TOMOS, SIYE AUCTORE8 AUCUJU8 MOMENTl
8UBSEQUENTIBUS, DONATA J
CAPITUU8 INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSIT18, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM 8UPERIORBM
DISTINGUENTIBU8 SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA J
OPERIBUS CUM DUBII8 TUM APOCRTPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONIM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUOBU8 INDICIBUS GENERALIBU8 LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO , QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA 8CRIPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO
SCRIPTURJE SACRi£, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN
QUIBUS OPERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM BCRIPTURiE
TEXTUS COMMENTATl SINT.
BDITIO ACCURATI8S1MA, CiETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR : CHARACTERUM N1T1DITAS ,
CHARTJE QUALITAS, 1NTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETA8
TUM NUMVftUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO OPRRIS DECURSU CONSTANTER
SlMtLlS, PRETII EX1GU1TA8, PRJESERTIMQUE I8TA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
8EXCENTORUM FRAGM ENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENU8 BIC ILLIC 8PARSORUM, PRIMUM
AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES JETATES, LOC08, LINGUAS
FORMASQUE PERT1NENTIBU8, COADUNATORUM.
SERIES PRIMA,
IN QUA PRODELNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESIyE LATINiE
A TEKTULLIANO AD GREGORIUM MAGNUM.
ACCDRANTE J.-P. MIGNE, <£ut*ltum Gomplctorum IN SINGULOS SCIENTLfi
ECCLESIASTICJE RAMOS EDITORE.
PATROLOGLB TOMUS XII.
S. EUSEBII VERCELLENSIS, FIRMICI MATERNI, S. PHILASTRII,
• TOHDS C N•IC US.
1
PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,
/J¥ VIA DICTA D'AMBOISE, PRES IA BARRIERE D'ENFER.
oo PETIT-MONTROUGE.
HAKVARD COLLEGE LIBRARY
MoaasL
/$-76',
SANCTI
EUSEBII
E P I S C O PI v e r c e l l e n s is
OPERA OMNIA,
NUNC PRIMUM CURA QUA PAR ERAT REDACTA.
EDITIONEM AU8PICATUR MAXJMBQUE COMMENDAT
EDSEBH EVANGELIDM
CUM VARIIS VERSIONIS ITALJ3 CODICIBUS COLLATUM,
SIVE
EVANGELIARIDM QUADRUPLEX LATINiE VERSIONIS ANTIQUiE,
JUXTA MEMORATISSIMAS BLANCHINI VERONENSIS LUCUBRATIONES RECOGNITUM ET EXPRESSUM;
CUI,
POST RELIQUA SANCTI EUSERII OPUSCULA,
ACCEDUNT
F I R m GI D I A T E R NI
NECNON
SANCTI P H I L A S T R ll
OPERA OMNIA,
AD EXQUISITAS F. MUNTERIS ET P. GALEARDI
EDITIONES CASTIGATA ET EMENDATA.
«CT»
TOMUS UNICUS.
PARISIIS, EXCUDEBAT VRATET,
IJV VIA DICTA DAMBOISE, PRES LA BARRIERE DTtffFER,
OU PlTIT-MOKTROUGl.
1845.
ELENCHUS
OPERUM QU^ JN PQC Vp^UMIIJE §QNTI?TENTUR.
S. EUSE6IUS VERCELLENSIS.
Evangpliun} S. pusefrii. . , . . . • cql... 9
f
Ejusdem Epistolae " 947
Fffi^ICUS MATERNUS.
Liber de Errore profanarum religionum 971
S. PHILASTRIUS.
Liber de Hceresibus, cum procedcntibus prolegomenis 1049
ERRATA.—Col. 83, lin. 17 (ascendendo): ta; leg. Col. 125,129. 135,137, in titulo superiori. ad episcopum Gur-
censem; leg. ad Muscltimn.—Co 1.981, lin. 5 (ascendrndo) iprcemium; leg. prooemium.— Col.MOOi, lin. 28 (ascendendo) :
AvaXUrxovrat J leg. <£vaXt<nc«vTat. — Oil. 1013, Hn. peiiult. : « "AOIGTJ; xt xvuraijc Tt TO rao Uvotuv vioac », ^ulc, UYOVT«C, leg. : « AotGiSc t
t
xvwrtriiq-r», T4 vap u^ojuv vipa, tjjui«, » Uvovnc.—Col. 1020, lin. 3 (ascendendo): vt>(; leg. vifoc.—Cof. 1030, liu. 8 (uscendendo):
oi; leg. oi. — Col. 1035, liu. 7 (ascendendo): looatj*; leg. 'i<rpa4*.—- Col. 1031, lin. ult.: i«v; leg. «toV. — Col. 1035, liti. 18
(asceudendo): aiivoc; leg. ai«voc. — Ibid., lin. 17 (ascendendo) : in passiuue; leg. in Passwnc.— Ibid., lin. 17-15 : EIT«
i»ffXijO«l4; TOU a$o\> 6toceI TTJ; leg. EiTa U(TX^0»\c TO* <fo\w.... Iiwfjl.... TJJ.—Ibid., Hll. 14-12 '. XT,|U»OV jaUac.... ©IJTJOMC «KT,
4,1X0?; leg. ziSjuoov *a*xac at<ti)ooOc.... w<; ^)^.—Lol. 1038, lii). 2b (ascendendo)ftoaxw Taipou; leg. ftpax*» TO&OW.—ibiJ., iin.
pemilt.: *»axAv; leg. $pax«v.— Col. 1039. liu. 22-21 (ascendendo) : iw*... TK,... T*;... ioprij... <£VTO«KOV,' leg. o)X*... TIC... Tf...
loprij.. iveowiw.— Col. 1034, lin. 9 (ascendendo) : AocJ^r/t^: leg. B[ocluirlY*.—Col. 1216, lio. 1: repmsentationem; leg.
repensalionem.
MIGKK, succursaliste, a Montrouge, de Yrayet de Surcy,
imprimeur a Paris.
P R O L E G O M E NA *
AD E Y A N f t E IM EUSEBII « E I I M S IS \
EPISTOLA DEDICATORIA
AD J O A N N EM V, L U S I T A N I .E R E G E M.
SuUuHt se Ubi, Joannes magne, quatuor sacrosanclaJesu \ pauperlatis tenax. Pace reddila sub ConstanUno, auctisquc
Christi Evangclia totidem latercuUs distribula ad normam diviUis, magni imperatoris exemplo, qui codices sacros a
mirificorum Origems Adamantn Tetraptorum. Regium periUsstnus ttorariis describi, ornarique jussU (ut apud Eu~
sotium per cpislolmn adUurus, rudi scribendi genere mm sebium in ejus Vita memoruv proditum est), aiu Chrisliani
terreor; quoniam, sicui qui apud te pro dignUate audent reges, et principes sumptuosis exemptaribus, prceserUm
dicere, nwgnUtidsnem tuam ignoranl; ita qui quoquo modo Evangeliorum, regiarum basUicarum grammatophylacia lo-
sum asutent, ignorant humanitatem. Ah anHqmsstmit usque cuptetarunt. Imnurrtaies Uaque gratice a nobis habendai
temporilnu mot (uit rerum memorabiUum mmwmenta man- sunt Desiderio, Caroto Magno, Berengario, atusque prin-
data litteris, tn tibros redigere, utque offerre prmcipibus cipibus vbris, quorum munificis curis et swuptwus, ad nos
viris; quia neque aliquid inehoalnr, nisi, posl Deum, fa- pervenere libri, quos ego primus evulgo , ut versenlur tit
veril imperator, uloUmaffatus est Valeniinianum II Augus- mambus omnium, numquam deinceps nisi cum Utteris inte-
tton Flavhu Veqetius Renatus, cum suos ei obtutit Com- rituri. Et, quotdam tot reges inctyU, coUaUs quasi dexleris,
mentarios. Bt quoniam ex rebus humanis nihii est praz- et ofpciis, ad offerendum nmnus le rege dignum conspirasse
clarhu, quam de repubhca bene mereri, in magm erit videntur, spero sacram Majestatem iuam tabores meos in
laude ponenduni tua, qued in regiam tutetam susceperis tutelam clemauusime suscepturam. Quod si prcestiierU,
iabores meos, ulilitatis auqusd aUaturos. Exhibent enim summa tibi in beneficio isto magnUudo erU, ndhi vero ma-
vulgatam iUam lattnmn Itutam versionem, anieiiac inedi- xima gloria: et nwnumentis tonge putcherrinris debebunt,
tam, quce, priiuHpio nascemis Ecciesus a nescio quo aposto- " ventura sxecuta paratam feUcissimis Joannis auspiciis, m-
larum cequali sapienter elaborata, obtinebat, ante dhnnum cem, el ceternitatem. Atcuinus, vir onmhtm quos ea tuUt
beati Hieronund BibUothecam, in llaUce primum, mox cetas erudiUssimus, volumen sacrorum Bibtiorum Hiero-
Africw, atque Gattice Ecclesiis. Ejus loca apud sanctos tiymiance edUumis, utrumque couUnens Testamentum,
Putres scecuiorum primUivorum habentur, visuntur, lucent; nuncupavU regi praceUentusimo, et qui unus plurimorum
vrceserlim apud Cypriaimm Carthuginiensem, Hitarium inslar esse debet, sciUcet Carolo Magno. Exstathoc exem-
Pictavientem, Luciferum Calaritanmu, Zenonem Veronen- ptar authographum mUlenarice aetatis tn nostra cougrega-
sem, Gaudemium Brixianum, Victarem Afrum, Ambro- tionis Oratoru Romani tribUotheca, quw, clurissimi vhH
AchitUs SlaUi iMsUani numere, per Cassarem curdinaiem
sium Medwhmensem, Hieromjmuni Stridonensem, Leonem,
Baronium ejusdem congregationis immortale decus, et or-
et Gregorium Magnmn. Sanctus vero Augustums Italam
namenlum, tantam gazam est consecuta. Hujus quoque co-
tanti \edt, ut eam praHulerit cceteris, ob verborum tena-
dicis, et aiterius pariter Carolini, quem monasterhmt S.
ciUtem, cum perspicuitate sententiae. Quem testem me-
Pauii exira Urbem summa religione custodit, praxto erU in
iiorem quwrimus, ut omnibus patam fiat, quaida in ejus
Operis prosecuiione, rex portugatua pie, feUx, auguste, te
tectione vis, atque utiUtas habeatur ? LatuU hic thesaurus
Mecamate, te Auspice, tota descripUo; quonkan esi cor-
usque tn hodiernam diem in scrmiis et tabulariis nonnuUa-
rectus, et emendatus maxime; eoque cceieris prcestans,
rum msigmum ecclesiarum cathedratium, ex quibus ego,
quod ad ipsius normam, el regulam summi pontifices Vtd-
vei primus effodi, vel manu amicorum longe doctissimorum Q
gatam Sacrorum Bwliorum editionem resUluemiam cura-
aecepi: nunc vero erumpens in lucem sub regUs auspichs
runt. Majores equidem noslrijure optimo cemuerwtt, ver-
tstis, profert nova simui, et vetera, codices nempe (qms
sionem sancli Hieronymi (Alcuini voiumine conientam) esse
erederet ?) aureo argenteoque pigmento nUidissime scrip-
cceleris praiferendam; non tamen Italam repudiarunt.
tos, sumptibus regum mumficorum, in membranis purpu-
Immo eorum consiUum tale fuit, utriusquehabere raUonem.
reis, quas remotissima antiquilas, quatuordecim etiam sw-
Utriusque auclorilatis, ac menwrice retinendce causa, No-
cssiorum consecravit. Tam longinqua cetas suam habebit
vam, ac veterem mandabat Utteris, referebat in commen-
immobitem firmitatem ex specmiinibus characterum, qui in
taria, etpropombat Ecciesiis sanctus Gregorhu Magnus;
tabutis cereis styto descripU sunt cum nativis Uneamentii
[acuUas ut esset fidelibus cognoscendi ulriusque prcesian-
ssds, ut testes sml lemporum, nuntu veritalis; atque com-
tianu Et nos m utriusque lecUone etiam hodie versamur.
monsirent scccula anliquariorum, velut cera chronologiam.
Ambce eidm conjunetce inter se Vulgatam hodiernam confta-
Non primo, nec aUero Christi scBCulovideutur fuisse in usu
vere. Quo factum ut tandem Italae nomen elnotio habuerit
tnagirifica hwc divinanan Scripturarum volumina, auro,
ulliiuum tempus cetatis. Itaque ciarissimi quidam viri, qui
argentoque descripta, cum adhuc esset Ecclesia aposlolicce
" • Ne nobis suocenseal lector quod tabulas aeri incisas de luisse nisi islius voluroinis pretium fere quadruplicato
Suibus frequens in his proleguinenis lit menlio, qiueque ampliassemus ita sane longius a scopo nostro aberran~
liunde magis ad superabundantiam quam ad necessltatem tes.
pertim nt, t ditioni nostre non subjunierimus, ipse sciat b De Eusebii vita et scripiis videsis qute
satis erit, nos eaeJaturo impensas nequaquam lacere po- ad calccm hujus vohimiius.
1
PATROL. XII.
ii PROLEGOMENA. 42
summis ingenhs, exmdsUatme doctrina in hae luterarum A ckyr, qmd, te patre pairiw, maUadhni Mprospki ne shm
tuce clarescunt, slatvn ul rescivere me singtdari Dei opti recidiva; bona vero prcestari, et effici ne sint C(uittca co-
%
mi maximi benificio Italam adinvenisse, precibus soilirita- gnosciL Feiicisshna, quod, te sosvUe, sospes est regnum,
rtm/, ut tam venerandce antiquitalis monumeidmt, temporis ipsiqne ad votum succedunt omnia. Et, quotriam sanctus
diutttrmlate ex hominum memoria diutpsum, ac prorsus Augustinus chrUliaitos reges beatos dicU, qui juste impe-
obtitteratum, sjuamtochu vulgarem. Libertdi homini con- rani, qui suam poiestateiu ad Dei cullum maxime dilalan-
veniens erat eorumtohthldti +arere; tprersertintcum vvtt- dum Majestati ejus fairiulam faciunt, en tkwbeatiis\diniscausa
gne Ittlw versionis 'Opus, a qiio esl iWsine Vutgalw, tam- atque feticUalts, qnam ntttfa um^qudm adversltas ))erturba-
quain riw a fonte, deductio, sanctos Patres quatuor prio- bU. Obstupens detinent regnum pjstuta, pietas, reUgio tua:
rum scecuiorum mirifice itlustret. His accedebat, quod pri- et omnes te patrem nominant, atque ul lucidissimuni jubar
mam ingressionem meam in adyta Scripturarum voluil Deus intttentttr suum; quomam, rex prwclarissime, sinml omnia
auspicari codice autographo sancti Ensbbih ephtopi Ver- vhrtuie perfundis; ac soUs histar, mn parte atiqua, sed sta-
eeUensis et murlijris venerandi ;eu%mdUts exstat sjmilis in tim totus; nec wri, aut eUeri, sed omnibus tibi subjectis fa-
orbe ei par. Hujus codicis aidhentia lola antiquitate firma- cis te esse convnunem. Communem te facit titleris studium,
tur; et acta sanctissimi Prwsuiis vulguta testantur, non quod impendisti ad instaurandam nwgnificam tyvogra-
vagam esse art mterfuptam vercclierisis Eccteshe tradi- phiam; pro qua tua Uberalitas ila se effudit, vt pro norma,
thnem: ctri regis VereiwarU, eamdcm Ecclesiam adenntis, et exenrpto cceteris regibtts haberi possit; sdlicetad prwcta-
htsigne accedil testimonittm, quod tibentissime profero. B rusimas tattdes tuas hcec quoque addenda erat, qtta nulia,
Notebat ipse, codicem tam vetustum, yroprianwrtyrh numn meo quidem judicio, posteris utitior est, nulla gioriosior.
descriptmn, atque ea jam cetate tabantem [scUicet circa Jure igitttr meritoque omnis Pormgaitiw judkio, alque
annttm ChrisH tocccLXxxvm, qno Berengarius ht regmtm consensu LHterarum pater dkeris, nominaris, exisUs. Vi-
IUiHw fuit udtectus) htjuria temporis, et dente sa:cutorum dent enhn, mutata rerum facie, Utteras m regno fhrescere:
ititii&o magis rhaghque consumi. "Quare, ut Uloisus come>va- vident seminaria, scfiotas, acndenrias fundatas, erectas, di-
retur hnpostzrttm, argenteis taminis auro gemmisqne con- talas, slipendiis te solo dignis, acnemini comparandis: ri-
textts librum mwnendum duravit. Id prwdicant versus, dent denique tuam bibUothecam insignem, et regkrm, quas
qid, sub sanclisstml Eusebii efftgic ipsi codicl appositi. idem tot aceesshittbus mtcta est, ut Ptoiomakw et AUaticw me-
incidi Tussit, hfibonlcnie, moriamobruere propemodumvideatur. Quoniam rero in-
gentis est ponderis exemptum, qttod a rege sapienHssimo
Prwsul liic Eusebius scripsU, sotvitque vetustas; proficiscUur, spes e?t, te auttore, te prmcipe, Uberales dis-
Rex Berewjaritis sed reparavit idem:
Armssntm pestquam fatvo devromsil et mtro, ciplinas omncs, mutasque artes majora in dies incrementa,
EceiesMBt Prmut* obtuMt ipse tua. sptendoremque novum consecuturas. Sed, ut faeiam scri-
Quadrex BerengarimrevmdUMariyri,egotibi, rex vo- bendi finem, me cogit majestas tua; qttam proeui eUam ht-
tentissime, devotus nomini MajestaUque tuw una cum aUis tueor, atqne, in nteis sacrifieUs, tntmitis saccrdos, Deo,
codicibusvenerandiseiusdein Itaticwverstonis do, beatwMariw Virgmi,etdivo Antonio Thatmmturgo quotidie
dedko. Hei argumentum, sdncUssimi EnsebU me- commendo: menwr wgenUum beneficiorum, quw prccsuH
rita, mregum, etregmarum sMcUudo, quibus hwc edino Frtmcisco Blanchmo, patruo meb, et Gaspari Blanehino
codkes peneomnes dtbet atceptos, certissimam spem mihi fratri, et equiti Christi tuo, rex murrificenUssime, contu-
mgerunt\ te eidem futurumesse patromtm mwnftceiiUssimum, tisti. Almaj Bomw wwm est votum, ut Deus opUnws maxi-
et prwssdmm smgsdare. Porro nultwn majus a/ferri mu- mtts, perfecta valetudme, continuisqtte rerwn sectmdarvm
nus potatai rcqi nunpo, quam Evmgetkumfcedus, qao re- sncccssibus te, regum optime, fortunare pergat. Litteraria
gmxm ernn tac4rayiHo;majestas cum reUgione conciliantur; respublica, vorrecUs ad caHrnn manrbus, idem votum inge-
et cufus lectime usvque omnittm regum tiruttes acquisitw, ntinat: idem Chrvjtianus orbis. Vox mrivertoruni, rox
verfectw. et ornatw sttnt. Bas dotes Deus opthnus maximus Dei est; qucc facit spem htchoare tongam Joamris regis
inteiia profudU, ut eM (dsthjium perveneiis vktatis, quw vitw, et pubhcw feticUatis PortugaUiw.
nomen wternum tUri cotnparavtt. Fetix Fortugaltia, qtiw,
te moderatore, te prmcfpe, htter medsos betiorum undique Ex adihus Valliceltanis congregatfonfe Oratorii Ro-
frementmm mtpetus, tranquitUtate gaudet et pace. Feli- mani, idibus Januarii, anno Domini MXCXUY.
0 EPISTOLA D tei, quod a me olim acceperat, egisti mecum per lit-
PfllLim GARBELLI AD BLANCHHUm. teras, ut Iecliones a Vulgata aheuntes excerperem :
tum, si quid aliud e re tua futurum putassem, illud
He codice Brixiano.
ipsmn, seu syinbolam , ad hocce conviviuni adferre
Viro clarissimo Josepho Blanchino ut ne renuerem. Feci lubens. Quid enim non a raa
PhiHppus GarbeUtis S. P. D. exigeret cura ista tita, quae non multo pridem magni
Rerocasti me nihil tale cogiiantem humanissimis nominis viros lenuit ila, ut secum, ac cum nniverso
offlciis tuis ad ea studia, quoc sxpe seposita, saepe orhe Chrisiiano praeclare actum arbitrarentiir, si, ut
eliam resumpta, nunc tandem, avocantihus rebus iu Galliis Marlian&us vctuslum Matthaei exemplar
aliis, omnino distulcram. Gum enim apographum vulgando, sic in reliquis efferendis alii, quibus sacra
vetens inierpretis, quod in principis Ecclesirc ves- IJXC monumenta suppeterenl, pari iide, ac sedulitatc
trae Tabutario reconditum servabatar, edere statuis- laborassent. Quod profecto consiJium tuum dignirm
ses, invcnio inter schcdas Francisci patrui tui, viri le, dignum Italia, dignum eliam memoria patrui, cu-
amplissimv specimme quodam nosiri codicis argcn • jtis vestigia tanta cum laude premere pergis erudt-
13 EPIST. PIIILIP. GARRELLI, DE CODICE BRIXIANO. 14
lis omnibus acceptom, probatumqoe iri nemO cst, A teres liinc inde dilapso, nonnisi luce plnrima quid
qoi non vhhmt. Seddum tariantes lectiones, qnas scfiptam sit aegre assequare. Intcgrum itaque lex-
etim t VftUhsei texio omnes, e Luca» ac Joannis ali- tum qaataor evangelistnrum me coram tit a legente
qttot in Adveiwm seposueram, retracto iterum, ac scriplor exciperet curavi. Qua in re quid sil feren-
eovfefo : ne errores nosiri, si mii fortasse legcnti dum tuta scis : tecumque oinncs , qui hujusce
roihl, aut descrtbcnti obrepsfsscrti, miponerent pos- modi stodiis operam impendunl. Nequc hoc satis
fefiHMi: en mrstis amantissimas fitteras tuas, qui- fldei nostra factum existimans, omnibus ad cakem
bus coglrare tc de edendo intcgri codicis textu signi- usque perductis, contuli rurstis cum archctyjo, cx-
iea». Laudari propositom istud, quo in re sacra cepto Maithreo, quem, occasione commodum ohlata,
tersantibus, longe uberins qtiam solis excerptis, sa- ad te pramiseram : oculis suaptc imbecillis pcrpete
tisfartnm fri videbatur. Qnamvis enim ad socemen- illonisu aliquandofalisccntibusita, tit pergcre ultra
dnm, quid nlim e fontibus, qtiid e memori.e penu non liceret. Evasi tamen, perfectaque dedi. Ilabes
prompscrint veteres; qiu-c in ptiblicis E< clcsiarum nunc qnid de istius codicis indoie vcro similius pu-
codicibiis facies, qn;e in privatorum esset; quid pri- tem : quid dc illius alate conjeccrim : qtue prrctcrea
mis, quid seqnentibtis sa*culis legeretur, haec pluri- olim a me raptim observata, nunc secundis curis
mum confernnt; nihil tamen aeque ntile, ac jucun- B adaucta patiltilum, atque disctissa in ordinem uicun-
dtim est, qnam seriem ipsam , indolem , geniuro, que redegi. Si quid in hiscc niedilntioiiibus nostris e
miiiutlssima demum integri, ut ita dicam, corporit re tua esse videbitur, titeris perindc ac propriis :
lineamenta in pervetustis bisce antigraphis rimari, tui enim sotius causa digessimtis. Sin minus, silen-
atqoe efferre. Cnjos rci causa olim Bentleyus Joan- tio premes. Me quidcm lubcnle, qui sciam in Irito
nem Millium ad vutganda Alexandrinurn Cantabri- isto, excussoque pulvere vix csse novis vestigiis lo-
gicnse Oxoniense, Gallica demum orgebat iu, ut com, et nonnisi rara, atque exquisila spcctare s:rcu-
4
ea editlo mgutas titteras, atque apices Exemplarium, him ingeniis felix : qua» nos profecto ncquc spenre
etiam ubi a Librariis peccatum est, accurate, et reiigiose nobismet1p*is fn lenuissimo ccnsu, mullo minus
sub$2queretur(Kpisloia ad Miifhtm ap. Fabr. Bib. 6>.)« exbibere aliis possumus. Scd jam ad propoMta pcr-
Licet postea celeherrima itla stia N. T. Graca cdi- gamus.
tionc distcntus, mox immatnro fato prareptus hanc Inter celeberrima, non solum ltnlisc , scd lotius
Spartam aliis ornandam refiqueril. Et sane cum ma- Enropre monasteria, illud fuit scmpcr, estque etiam-
jorum selate, longe vero ampKus hac nostra is fueril nunc, quod Dcsiderius Longobnrdorum rex in Urbe
antiqoitatis amor, ea hotninom stadia in pcrqoircn- nostra a furidamentis cxcitavit; ejtis eccle>ia Scrva-
dis, qose latebant pturima, atque eltamntim latent, C lori dicita. Quamvis postea hac ipsa, non equidem
qua sacris, qoa profanis vetcrum mouuinentis, ut in deserta oinnino, sed ad privaue pielatis officia , an-
hicem banc puhlicam efferrent : mirnm proplerca gustiis, ut pnto, atque umbra pliiriina iiiicrecdenli-
Tideri possit, nondum itlorum quemquam primatvi btis, seposita, nobilissimae Virgines aptiorem aliam
interpretis versionem integram protulisse, qtialis sacris faciundis erexerint, saniteque Juliac dicavc-
anle Hieronymom ferebatur. Nam pratcr admirabi- rinl. Locum hunc, si quem alium, cum regis illius,
lemiihtmin describenda Evangelicahistoria tot ssecti- tom Caesarum, qui evcrso Longobardoriim imperio,
lorum consensom, illudetiam liqueret fortasse, non rebus sunt potiti, liheralitas, atque indugcniia ad
saiisailenteHieroitymi, atque Augustini auctoritatem tantas opes evexerant, ut in pltiribus I:ali;e provin-
orgere mollos, qui N. T. Latinas versiones plurimas ciis amplissima prordia, jura, feuda, ecclesins, ea-
oiim in Ecclesia fuisse arbitranlur. Adeo in paucis, ramqtie sacerdotia possidcrent. Quortim lamen pnrs
et quidem verbo tenus, differunt inter se codiccs maxima, utcst conditio rertim humanartim, in alios
•ctusriores; onom, aot allcrnm si demas/qoos aut mox atque alios dilapsa, titulos tantum ac docu-
licentia privalOrum. aot ignorantia, quandoqtic menla veleres dominos hahere jtissit. Nam pr.etcr
etbm pietas inconsolta miris modis interpolavit. apographa Desiderii et Adelgisi, stipersunt adiiuc
AddeCymefiis hisce nullo alio consilio prospici se- D autographa ipsa veterum imperaiormn diplonata.
corius, ut ne velustate dilabintnr, qoam si typis ex- quibus neptes, (ilias, forores Deo ibi sncratas bcncft-
cosa rersentur in manibos oinnium; nunquam dciu- ciis ingentibtis sunt prosecuti. Tum suhscqoetitium
ctpsnisi cum litteris ipsis interiiura. Utcomqite enim Cscsarum, cliam invictissimi Augusli Caroli VI re-
ssmt ia acrintis privatorum, aol in bibliothccis prin- gumque Hispanix rescripta, quihus earum privilegia
cipom diligentissime senratis, caraeteres lamcn ipsi in ditione Medtolanensi firmantur. Cactcra eniin om-
sito, tineis, potvere, sed edacitate potissimum tem- nia majestas principis nosiri in tutelamclemeiiiissinie
poris eranescnnt. Ex qno flt nt, qua? tino, alterove recepit. Vetcrtim prseterea memhianaium ingei s co-
&cciifo elapsis, legi non incommode poterant, nunc pia, in quibus donaria privatorum, empliiteuses,
IhfneStentibos hneis vix, ac ne vix quidcm secerni cmpliones, vendiliones; cxlera demum ad amplis-
tffoeant. Qnod profecto in boc nostro facrum iri ali- stmi loci raliones pertinenlia : tum qucc morcs, acla,
q^iando rton dubito. Aticobi enim, ifi Lucre prrcser- leges, judicia illortim lemporum, prasertim vcro
tim, pnrpura iffa in cceruleum,cOmque opacum trans- glossaria harhar;e lafinilalis augcre pliiriiniim pos-
eupte, glutine vcro argcntco, quoliti fuerant charac- sint. Et ulinam documcniis aliis, quaxillic stipcrcsse