Table Of ContentS ağduyu filozofu:
POPPER
Derleyip çeviren:
CEMAL GÜZEL
Bilim ve Sanat
Sağduyu Filozofu:
POPPER
derleyip çeviren
cemal güzel
Kaynakça Notu:
Cemal Güzel (der.-çev.), Sağduyu Filozofu: Popper,
Ankara, 1998, Bilim ve Sanal Yayınlan, 240 sayfa.
Sağduyu Filozofu
POPPER
derleyip çeviren
cemal güzel
BİLİM VE SANAT
BİLİM VE SANAT YAYINLARI
Bilim Felsefesi Tarihi: 3
© Bilim ve Sanat Yayınları
Birinci Basım: Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1996
İkinci Basım: Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1998
Kapak Tasarımı
Ümit Öğmel
ISBN 975-7298-09-3
Baskı
Cantekin Matbaacılık
BİLİM VE SANAT YAYINLARI Konur Sokak No: 17/6 Kızılay-Ankaıa Tel: 417 59 01
İçindekiler
GİRİŞ- Sağduyu Filozofu: Popper............................................................7
I. KARL POPPER’LE SÖYLEŞİ.............................................................17
II. BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN MANTIĞI’ndan
1. Kimi Temel Sorunlara Bakış.......................................................35
2. Bilimsel Yöntem Kuramına ilişkin Sorun Üzerine................59
3. Kuramlar........................................................................................67
III. KESTİRİMSEL BİLGİ: Tümevarım Sorununa İlişkin
Çözümüm.............................................................................................85
IV. ÖZNESİZ BİLGİKURAMI...............................................................119
V. BİLİM: KESTİRİMLER, ÇÜRÜTMELER.........................................171
VI. BİLİMİN AMACI.............................................................................221
SEÇME POPPER KAYNAKÇASI.............................................................237
5
GİRİŞ
Sağduyu Filozofu: Popper
Felsefeci olmayı özür dilenmesi gereken bir şey diye gören
felsefeci Kari R. Popper iki yanıyla bilinir. Bunlardan biri Açık Top
lum ve Düşmanları’yla Tarihsiciliğin Sefaletin' de dile getirdiği si
yaset felsefecisi yanıdır. Diğeri, ilkin Bilimsel Araştırmanın Mantı
ğı ’nda dile getirdiği bilim felsefecisi yanıdır.
Popper hem kendi siyaset felsefesinde hem de bilim felsefe
sinde ortak yanlar olduğunu belirtir. Her iki alanda da ortak olan,
insanın yanıldığı, yanılgılarından da ders çıkarabildiğidir. Popper,
insanın yanılgılarından ders çıkarmaya istekli olmasına, yanılgılar
aramasına “ussal tutum” adını verir.
Eleştirel olmak, başka bir deyişle ussal olmak Popper’in felse
fesinin temelidir. Eleştirellik, yani ussallık, bilimin, siyaset alanında
da erktekelciliğine karşı bir tutum geliştirilmesinin itici gücüdür.
Bu kitaba Popper’in bilim felsefesindeki kimi sorunları irdele
yen yazıları alınmıştır.
*
Popper, çağımızın, düşünceleri birbirinden çok ayrı biçimler
de anlaşılan felsefecilerinden biridir. Kimilerine göre çağımızın en
önemli bilim felsefecilerinden biridir. Örneğin Lakatos, Popper’in
düşüncelerinin, yirminci yüzyıl felsefesinde en önemli gelişmeyi
7
sunduğu kanısındadır.* Ona göre, Popper çağımızın en parlak ze
kalarından biridir. Yine Jacques Monod, John Eccles, Sir Ernst
Gombrich, Popper’in kendilerini çok etkilediğini söyleyenler ara
sındadır.
Bryan Magee, Modern British Philosophyd'e Popper’le yaptığı
söyleşiye başlamadan önce, Logik der Forschung'un, İngilizce’ye
15 yıl kadar sonra çevrildiğini, daha önce yayımlanmış olsaydı, In
giltere’deki bütün bir felsefe kuşağının başka olabileceği kanısına
varmamanın elinde olmadığını söyler.
Öte yandan, Popper için, bir felsefeci değil de bilgi kumku
masıdır diyen Feyerabend vardır. Feyerabend, “mini Kant’ımız” de
diği Popper’in düşünceleriyle, Three Dialogues on Knowledge adlı
kitabında alay eder.
Ama, ne yandan bakılırsa bakılsın, hakkında böyle çok ayrı
görüşler ileri sürülmüş olan Popper, çağımıza önemli etkileri ol
muş felsefecilerden biridir.
*
"... Popper’in yapıtı... Viyana Çevresi’ne başvurulmadan anlaşılamaz.”
(“Popper and the Vienna Circle", Victor Kraft,
The Philosophy of Karl Popper'den.)
1895 yılında, Viyana Üniversitesi’nde Ernst Mach’ın kurduğu
felsefe bölümünün başına 1922’de Moritz Schlick gelir. Sonra Sch
lick’in etrafına öğrencilerden, aydınlardan oluşan bir öbek insan
toplanır. 1929 yılında Schlick, Bonn’dan bir öneri alır ama Viya
na’da kalmayı yeğler. Böylelikle gerek Schlick, gerek Hans Hahn,
Otto Neurath, Rudolf Carnap gibi düşünürler Viyana Çevresi diye
birşeyin olduğunun farkına varırlar.
Viyana Çevresi insanın çözemeyeceği hiçbir gizin olmadığın
dan hareketle bilimde “derinlikler”in olmadığı görüşündedir. Açık
lamalar için de “mantıksal çözümleme” yöntemini kullanır. “Man
tıksal çözümleme” Viyana Çevresi’ni eski olguculardan ayıran nok
talardan biridir. Diğer bir noktaysa, Viyana Çevresi’nin deneyci ile
* I. Lakatos, Philosophical Papers, Cilt. I, yayımlayanlar J. Worrall ile G. Currie,
Cambridge University Press, USA, 1992, s. 139.
