Table Of ContentSə Gumuz
Lorəg Dəmətígətsəma
2
Maçəək’omá mbánd
Gumuz Lg TG, book in test 2009
Sə- Gumuz
Lorəgə dəmtígətəma
maçəək’oma mbánd
Nə maçərək’w nnea alə Bənshangúl Gumuza nə T’əsə məs’
məgəməsəmá bík’otəgea.
Damək’otəmá
- Haymanot Girmá
- Adímasu Gutama
- Gurmessa mengəsha
ii Gumuz Lg TG, book in test 2009
Mpxk’oma
Tasmá Iləmá
Məkohowá (məkuŋa) ---------------------------------------------------
1. maŋgəmíl məwotəts çəsa
kə məíəsəma -------------------------------------------------------------- 1
1. matóyíl s’ea kəməkolək’w malək’otsá --------------------------- 3
2. mələk’otsmá kxmfərləsa sa ---------------------------------------- 6
3. məgəmə məgaha malək’otsa ------------------------------------- 9
4. kogo məçək’w məntuçə mək’ot çəsa --------------------------- 12
5. məŋkós çəsa kə məŋkos çəŋgəsha ------------------------------ 15
6. mək’ot çəsá nəgo bapəŋgátsa kə mədək’w çəŋgəshá --------- 17
7. məŋgəmíl məkc’k’əs çəŋgəshá ---------------------------------- 18
8. bəbxç mxŋgəshəts ŋgəsha ---------------------------------------- 19
9.1 mandəgon da /k’ac’k’ac’a/ ------------------------------------ 20
9.2 məkotsa ---------------------------------------------------------- 21
9.3 foto gráfa -------------------------------------------------------- 21
9.4 məŋgəshəts mədəmákə́ gə́c’a --------------------------------- 22
9.5 mənçərú sanduk’a ---------------------------------------------- 23
macə çəŋgəshá kə mákomá ----------------------------------- 24
10. Tona /Tone/ ------------------------------------------------------------ 26
11. Mənzəŋəç gənzəŋa kə sə gumuz ------------------------------------ 28
iii Gumuz Lg TG, book in test 2009
12. Nə çəŋgəsha nə metam məpək’w çəŋgəsha jənda --------- 30.
13. Məŋkos çəŋgəsha kəmk’ot /kəmdək’w/ məgoho ŋgəsha - 32
14. Moot mətəgusəmá ---------------------------------------------- 35
15. Bəbəç məcəes ŋgəsha ------------------------------------------ 37
16. Gətígə ma-o lorəga --------------------------------------------- 39
17. Məgáha mpək’wa / ••• / ------------------------------------- 41
18. ŋgəshə sa /sína. kə sota / -------------------------------------- 42
19. Másí gasiya kə máŋgəshíləma -------------------------------- 44
20. Gəsánz máləkotsa nə mədə́dá --------------------------------- 46
21. məfəgíl məŋgəsh məbəl ŋgəsha metam kə s’e ílək’wa ---- 48
22. məd’ak’osh mp’əl /mbəl/ ŋgəsha ----------------------------- 51
23. mákusək’w ŋgəsha /poem/ ------------------------------------ 52
iv Gumuz Lg TG, book in test 2009
MAB’ƏSHIL MƏGƏMƏSHƏMÁ
METAM
MAŊGƏMIL MƏWOOTƏTS ÇƏSA KƏ MISƏSƏMÁ
Mabəshíl anjəha 4
1. DƏBÁNA
1.1 kəmátowugíl s’ea maŋgəmuwíl məísəs çəsa kə
kəməwootətsəmá
1.2 maŋgəmuwíl məísəs çəsa alə́ A. E, M, N - - - koc’ək’atso.
1.3 kəmat’owil s’ea maŋgəmuwíl mək’ot məísəs çəsa kə
məwootətsəmá
1.4 mək’otuwá çəsa etac’ərəga k’w nə çəŋgəsha
Maŋgəmuwíl məísəs çəsa kə məwootətsəmá kəməykosəmá
mək’otuwana çəŋgəsh məb’əl məŋkos ŋgəsha tso.
2. MƏD’AK’OSHƏMA
2.1 maŋgəmíl məísəsa kə məwootətsəma
2.2 məŋgəmíl mád’əcəç məísəs çəsa kə mootətsəmá
2.3 məc’íc’ək’w mək’ot çəsa etaçərəgak’wa
2.4 maŋgəmíl məísəs çəsa kə məwootətsəmá mədək’w mb’əl
məŋkos çəŋgəshá kə məŋkos mb’əl ŋgəsha.
3. LəFAŊ/ləfam/ MəTIGəTSəMÁ
3.1 makulíl mətígəts məgəməçá alə gəsík’wa
3.2 məŋgəshəts yedágəzha, s’ína, kədaetadəgogwá
3.3 məŋgəshəts tás mətəgətsəmáalə okəmá
3.4 dəbád’əcaç məísəs çəsá kəməootətsəmá níl lorəgə
dəməgəməshəmá.
1 Gumuz Lg TG, book in test 2009
3.5 kə mətígəts məgəməça etatəb’əgəts b’əgá eyálə karədá
mədək’omá bápəŋgáts.
3.6 çəsa etík’otəga nə karəda eyal A, E M kəmətígətsəmá kə
dəməgəməshəma s’ema níos’ena
3.7 çəsa nə məhízhúmpá kə mək’otəmá meta kəmeta nífərəts
nílək’wts.
3.8 çəsa etəbələk’ogəts etəmətígətsəma kəmat’owíl s’eagəshəl
ník’otən adəməgəməshəmá.
3.9 məb’əb’ət /məmp’əl/ məŋkos çəŋgəsha kəməŋkos ŋgəsha
kəmat’owíl s’ea ník’ot nílək’otsən məgəhá
3.10 məzeç dəməgəməshəmá kəmbəs’uwán məlúúts dəbatəd’əgəsh
mələk’ots çəsa alə sə-gumuza.
3.11 nə okə bík’otəga çəsa níl lorəga aləmám kəməyíríləma,
kəməgáhatsa kəmáshúshəmá çəsa etíeməgəsha mətígugəts.
3.12 máshush /mənzhəgəts/ dəməgəməshəmá dəbəlegak’w
nəməgəməçá.
4. K’AC’K’AC’A ALə MəTIGəTSəMA
4.1 çəsa
4.2 çəsá dəbakogá b’əgəmá kəmək’otəmá nəbéé lorəga
kədəməgəməshəmá mətígugəts.
5. MəŊKOLIL MYIRILəMÁ
5.1 çəsa etiŋgəshəga kəsa məotətsəmakə məísəsəma məgəməmá
aləmá mírats
5.2 mət’o dəməgəməshəmá kəmələk’utsən çəsa məŋgəmuwíl
mootəts çəsa kə məísəsəmá tso.
2 Gumuz Lg TG, book in test 2009
5.3 kə mootəts dəbad’ícəgats çəsa məçaga kədəməgəməshəmá
kəmat’owíl s’ea wola nokə bíkolək’w malək’otsa dəbatəd’əsh
mək’ot çəsa níl məs’ məgəməça məyíráts.
MAB’USHIL MƏGƏMƏSHƏMÁ
MBÁND
MATOYIL S’EA Kə́MƏKOLəK’W MALK’OTSÁ
Mab’əshíl Anjaha/ Anjəŋa/ 2
1. DəBÁNA Dəməgəməshəmá eməkəruk’w məgəməshəma ala kə
boŋgwá:-
1.1 mat’ougíl s’éé kə yedagəzha kə s’ína.
1.2 məkoluk’w malək’ots etáwotəgá nəŋgəshe yedagəzha kə s’ína.
1.3 yedágəzhá kə s’ína etígəsəgək’w məŋkolush məŋgəshəmá
1.4 máŋgəshuwíl gətíga etátəshəgək’w yedagəzha kə s’ina.
1.5 ŋgəshyedagəzhá etíga nə k’webəmám nígələk’wets dəgwebəmám
nígəwe kəməs’ məgəməça níŋgəshəts.
2. MəD’ÁK’OSHəMÁ
2.1 mat’owíl s’ea kə ŋgəshe dagízha kə s’ína kəməgəməmá
2.2 nəŋgəsh yedagízha kə s’ína etajəgəsək’wa koləjək’won malək’ots
kə sa.
2.3 məŋgəshəts gətíga etatəshəgək’w edágəzhá kəs’ína.
2.4 mələk’ots dəgwebəmám kə maçəs məs’ aləmam kə ŋgə́shedágízha
kə s’ína.
3. LəFAŊ MəTIGəTSƏMÁ
3.1 mət’o dəməgəməshəmá kə mələk’wéts ye dágízhá kə s’ína
etígəŋga nəgəsík’wá
3.2 məŋgəshəts tas məgəməça alokəmá.
3 Gumuz Lg TG, book in test 2009
3.3 mət’o dəməgəməshəma kə məŋgəshəts yedágízha kə s’ína
etígəməgá mmám jəndá.
3.4 nokə mələk’uts yedágízhá dəməgəməshəmá nít’owíl s’émám
gəshəl.
3.5 kəməgəm dəməgəməshəmá məgəm yedagízha aləmám mədəma
gəshəl mət’omá kəməduwán məŋkulíləmá.
3.6 mákolúwíl mələk’ots yedagízha etígəsəgək’w nəgəsík’omá.
3.7 dəməgəməshəmá nokə məŋgəshúts yédágízha nítəb’ən kəb’ímám
etígəŋgan nə gəsík’wá
3.8 məŋgəshúts yedágíəha kəmətígəts məndəts /action/
/(cid:3)(cid:4)(cid:5)(cid:6) (cid:7)(cid:8)(cid:9)(cid:10)(cid:11)(cid:12)/ b’əgəmám
3.9 kəməgəm çəŋgəsh yedágízha gəshəl məŋgəshətsəmá kə dəməgəmə
shəmá kəmákotsəmá.
3.10 mət’o etməgəməshəmá meta eyál gúmba, jəndakwe eyál wágəna
nítəgətsəná edágízhəmá kə s’ínəma kəmənd’ábəts (kəməndəts)
/•••/
3.11 nə k’webəmám wolá nəməs’ məgə məçá etígəməgəts
mád’abəcəgwá sporta kawotəkwe dá etídəgá nək’webəmám eyál
gədés mb’əŋa məfəd’uts méta kə meta məŋgəshúts.
3.12 dəməgəməgəməshəmá kə məkəla gəshəlámá məgahama mashush
(macush)
3.13 dəbálegák’w nəməgəməça dəmədəməshəma kəməçəshça
mətəb’ətsəma (mənzhəgətsəmá).
4. K’AC’K’AC’ MəTÍGƏTSMA
4.1 yedágízha etajə d’əbəgá nəgw dəməgəməshəmá tígəjəgəts kə
k’ac’kac’ mədək’w mətígətsəmá.
4 Gumuz Lg TG, book in test 2009
4.2 yedágízh lorga (lorga yedágízha)
5. GəD’AMBÁ /MIYIRILəMÁ
5.1 məçə məŋkuliləmá kə dəməgəməshəmá.
5.2 mət’o dəməgəməshəma kəməŋgəshutsən yedágízhá gəshəl.
5.3 nə k’webəmám wola nə məs’ məgəməshəmá etígə məgəts
mád’ambəcəgwa nə sport kə gədesá alə mám kəmánzátsəmá
(maŋarək’wa, məhanzhək’w məsha) kooma níl məs’
məgəməshəmá məŋgəshúts.
Məkolə Malək’otsa
Mədəmá meta
A. Gumbá etəgahələgəsh məd’əb dəməsa aləma kəs’e bagánzəgá tso.
Bi. kəməsan jajənd dəgəzía etəməwe kəməyírək’w ayŋ (aho)
tso.
Ci. wagənatso.
Di. kəmoutsənadəd’uwáts.
2. Mədəmá mbánd
1. məshá
2.Etəmətígətsəma mət’owa dəməgəməshəma məŋgəshutsən s’ína
kəyedágəzhá etígəməgá nə k’wetbəmám
5 Gumuz Lg TG, book in test 2009
MAB’əSHIL MəGəMəSHəMÁ
OKŊG
MəLəK’OTSəMÁ Kə MəFəRÍLəSA
1. DəBÁNA Dəməgəməshəmá enəkəruk’w məgəməçá alá nəboŋgwa
1.1 mə- óus’e çəsa etəbazhəgəgáts kə moos’éémá.
1.2 mə-ous’e çəŋgəshá bəlá bíkəm nnzəŋçən çəsa mədugok’w.
1.3 mələ k’uts məb’əb’əl (mp’ə) məŋkos ŋgəsha.
1.4 məduk’w məŋkós ŋgəshá nə çəsá netəwotəgá mələk’uts.
1.5 kə gea etágants makúsək’w ŋgəshá gəshəl nílək’wts.
1.6 nídək’w nə máçəríl sandúk’a etík’otəgán malək’otsa kə məŋkos
ŋgəshá kə sa.
2. MəD’AK’OSHəMÁ
2.1 çəsá etəbázhŋgəgáts kə́mələk’otsəmá kəməfríləsa məgəluŋgwa
kəmələk’otsəmá.
2.2 mələk’ots çəŋgəsha bəla bíkəm nnzəŋçən gəshəl.
2.3 mələk’ots məmb’əb’əl məŋkos çəŋgəsha gəshəl.
2.4 nəçəŋgəshá məŋkos çəŋgəsha bəla mənzəŋuçən çəsa gəshəl
mələk’uts.
2.5 makos çəŋgəshá kə mələk’wts məŋkos ŋgəsha
3. LəFAŊ MəTÍGəTSMÁ.
3.1 məŋgəshəts tas məŋgəshətsəmá alokəmá
3.2 mət’o dəməgəməshəmá kə mələk’utsən çəsá wola çəŋgəsha
kəməfəríləsá.
3.3 məfərak’w dəməgəməshəmá meta kəmeta kəməd’ambuwán
mələk’otsəma kə məfəríləsa tso.
3.4 mət’o dəmgəməshəmá kə mələk’utsən çəsa guŋéé kəsa metam.
6 Gumuz Lg TG, book in test 2009
