Table Of ContentP A T R O L O G IyE
CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIIISS. PATRDM, DOCTORBM SWPTORIJMQflE ECCLESIASTICORfiM.
SIVE LATINORUM, SIVB GRJECORUM,
QUI AB JEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTIIIII (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRJECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICA2 TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
ECCLESLE SiECULA,
JUXTA BDITIONB8 ACCURATISSIMAS, INTBR SB CUMQUB NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTI9 COLLATAS, PBRQUAJC DILIGBN-
TBR CASTIGATA; DI88ERTATIONIBUS, COMMRNTARIIS, VARIISQUK LBCTIONIBUS CONTINBNTER ILLUSTRATA J OMNIBUS
OPBRIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONBS QUvB TRIBU8 NOVISSIMIS SACUUS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTA
INDICIBUS PARTICULARIBU8 ANALYTICIS, 8INGUL08 SIVB TOMOS BIVB AUCTORKS ALICUJUS MOMBNTISUB8EQUBNTI-
BUS,DONATAJ CAPITULIS INTRA IPSUM TBZTUM RITB DISPOSITIS, NBCNON ET TITULI8 SINOULARUM PAGINA-
RUM MAROINBM SUPERIOREM DISTINOUBNTIBUS 8UBJECTAMQUB MATERIAM SIGNIFlCANTIBUS, ADORNA-
TA ; OPBRIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE
AD TRADITIONEM BCCLBSIA8TICAM POLLENTIBUS, AMPLIPICATA ;
DUCBNTIS ET AMPLIUS LOCUPLBTATA INDICIBUS AUGTORUM 8ICUT ET OPKRUM, ALPHA8ETICIS, CHRONOLOGICIS, STATI-
STICIS, SYNTHETICI8, ANALTTICIS, ANALOGIC18, IN QUODQUE RELIOIONI8 PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALK, LITUR-
(JICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, BT CUNCTA ALIA 8INB ULLA EXCBPTIONE J 8ED PRiKSERTIM
RERUM,
DUOBUS INDICIBUS IMMBN8IS BT QENERALIBUS, ALTBRO SCILICET QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALI8 TALISVB PATKR, VBRUM BTIAM UNUSQUISQUB PATRUM, NB UNO QUIDEM OMISSO,
SCRIPTURiE
IN QUODLIBET THBMA SCRIPSERIT, UNO FNTUITU CONSPICIATUR; ALTBRO
SACRiG,
BZ QUO LBCTORI COMPBRIRB 8IT OBVIUM QUINAM PATRES BT IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS 8INOUL08 SINGULORUM LIBRORUM 8. SCRIPTURiE VERSUS, A PRIMO
GENB8B0S USQUE AD NOVI88IMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT:
BDITIO ACCURATISSIMA, CJ8TERISQUB OMNIBU8 FACILB ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITA8,
CHARTA QUALITAS, INTEGRITAS TEXTU8, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS,
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PBRQUAM COMMODA 8IBIQUE IN TOTO PATROLOGIvB DECURSU CONSTANTER
BIMILIS, PRETII EXIOUITAS, PRvBSKRTIMQUE ISTA COLLBCTIO, UNA, MBTHODICA ET CHRONOLOGICA,
SBZCBNTORUM FRAOMBNTORUM OPUSCULORUMQUB HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPBRIBUS BT M88. AD OMNES iETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PBRTINBNTIBU8, COADUNATORUM.
SERIES LATINA.
IN QOA PRODEDNT PATBES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATINdJ
A TERTDLLIANO AD INNOCENTIDM III:
A G C U R A N TE J.-P. MIGNE,
Blbllolheeae Clerl nolvergte,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICJE RAMOS EDITORB*
PATROLOGIiE TOMUS CXLVIII.
SANCTI GREGORII VII EPISTOLiE ET DIPLOMATA PONTPFICI^ — TOMUS UNICUS.
• > • « - *
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUSSEB DU-MAINE, 127.
1878
CLXCHT. — El TTPI8 PAVhl DUPONT, lt, VIA DICTA BAC-D*AtKIEBEfl. — 1138, 10-78.
SJSCULUM XI
S. GREGORII V II
ROMANI PONTIFICIS
IPISTOLfl ET DIPLONATA PONTIFICIA
i'
ACCEDUNT
PROLEGOMENA ET APPENDICES AMPLISSIM^
VETERUM ET REGENTIORUM MONUMENTA PERPLURIMA GREGORII VII APOLO-
GETICA, VEL ^ETATEM EJUS ILLUSTRANTIA, COMPLECTENTES
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHBCiE CLEBI UNIVEBSJE
SIVB
CUR8UUM COMPLETORUH 1N SIHCULOS SCIENTI* ECCLESI ASTIC.B RAMOS EDITORE
TOMUS UNICUS
PA&lSllS,.»..
APUD GARNIER FRATRES, EDIT-QRES' ET J.-P. NHGNE- SUeCESSORES,
IN VIA DICTA AVBNUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE-DU-MAINE, 187.
1878
SMCULUM XI
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXLVIII CONTINENTUR
S. GREGORIUS VII PAPA
Operum pars priiua. — Registrum. Col. 283
Operum pars secunda. — Epistolae extra Registrum vagantes. 643
Operum pars tertia. — Concilia Romana. 749
Appendix prima. — Opera a nonnullis Gregorio VII ascripta. — Commen-
tarius in VII psalmos poenitentiales. — Fragmentum expositionis in
Matlhttum. 823
Appendix secunda. — Wiberti antipapse epislolae. 825
Appendix tertia. — Monumenta Gregoriana. 843
ANNO DOMINl MLXXXV.
S. GREGORIUS V II
PONTIFEX ROMANUS
PROLEGOMENA.
ELOGIUM EX MARTYROLOGIO ROMANO.
Salemi depositio beati Gregorii septimi, Ecclesix liberiatis propugnatori ac defen-
soris acerrimi.
LEGENDA EX BREVIARIO ROMANO.
LECTIO IV. Gregoriug Papa 6eptimus, antea Hilde-A iendas Maii, anno Christi millesimo septuagesimo
brandus, Suanae in Heiruria natus, doctrina, sancti- tertio, Summus Pontifex electus, sicut sol effulsit in
tate, omoique virtutum genere cumprimis nobilis, domo Dei: nam potens opere et sermone, Ecclesia-
mirifice universam Dei illustravit Ecclesiam. Gum sticae disciplinae reparan^ae, fidei propagaodae, liber-
parrulus ad fabri ligna edolantis pedes, jam littera- tati Ecclesiae restituendae, exstirpandis erroribus et
rum inscuis hideret, ex rejectis tamen segmentis. corruptelis tanto studio incubuit, ut ex Apostolorum
illa Davidici elementa oraculi Dominabitur a mari aetate nullus Pontificum fuisse tradatur qui majores
t
usque ad mare, casu formasse narratur, manum pro Ecclesia Dei labores molestiasque pertulerit, aut
pueri ductante Numine : quo significaretur ejus fore qui pro ejus libertate acrius pugnaverit. Aliquot
amplissimam in mundo auctoritatem. Romam deinde provincias a Simoniaca labe expurgavit. Contra Hen-
profectus, sub protectione sancti Petri educatus est. rici imperatoris impios conatus, fortis per omnia
Juvenis Ecclesiae libertatem a laicis oppressam, ac athleta, impavidus permansit, seque pro muro do-
depravatos Ecclesiasticorum mores vebementius do- mui lsrael ponere non timuit, ac eumdem Henricum,
lens, in Cluniacensi monasterio, ubi sub regula san- in profundum malorum prolapsum, fidelium commu-
cti Benedicti austerioris vitae observantia eo tempore B nione regnoque privavit, atque subditos populos fide
maxime vigebat, monacbi habitum induens, tanto ei data liberavit.
pietatis ardore divina3 majestati deserviebat, ut a LECTIO.VI. Dum Missarum solemnia perageret,
sanctis ejusdem coeoobii patribus Prior sit electus. visa est viris piis columba e ccelo delapsa, humero
Sed, divina providentia majora de eo disponeute in ejus dextro insideus, alis exlensis caput ejus velare:
salutem plurimorum, Cluniaco eductus Hildebran- quo significatum est, Spiritus sancti afflatu, non
dus, Abbas primum monasterii sancti Pauli extra humanae prudentiae rationibus ipsum duci in Eccle-
muros Urbis electus, ac postmodum Romanae Eccle- siae regimine. Cum ab iniqui Henrici exercitu Roma
siae Cardinalis creatus, sub summis Pontificibus gravi obsidione premeretur, excitatum ab hostibus
Leone Nono, Victore Secundo, Stephano Nono. Ni- iocendium signo crucis exstinxit. De ejus manu tan-
colao Secundo, et Alexandro Secundo, praecipuis dem a Roberto Guiscardo duce Northmanno ere-
muneribus et legationibus perfunctus est, sanctis- ptus, Cassinum se coutulit, atque inde Salernum ad
simi et purissimi consilii vir a beato Petro Damiano dedicandam Ecclesiam sancti Matthaei Apostoli con-
nuncupatus. A Victore Papa Secundo legatus a la- tendit. Cum aliquando in ea civitate sermonem
tere in Galliam missus, Lugduni episcopum Simo-Q habuisset ad populum, aerumnis confectus in mor-
niaca labe infectum ad sui criminis confessionem bum incidit, quo se interiturum praescivit. Postrema
miraculo adegit, Berengarium inConcilio Turonensi morientis Gregorii verba fuere : Dilexi justitiam, et
ad iteratam haeresis abjurationem compulit : Ca- odivi iniquitatem, propterea morior in exsilio. Innu-
dolai quoque schisma sua virtute compressit. merabilia sunt quae vel fortiter sustinuit, vel, multis
LIGTIO v. Mortuo Alexandro Secundo, invitus et coactis in urbe Synpdis, sapienter constifuit vir vere
«icerens unanimi omnium consensu, decimo Ka- sanctus, criminum vindex, et acerrimus EccUs,U&
PATIOL. CXLVIII.
A
ft
11 S. GREGORIUS VII PAPA. , i2
defensor. Exactis itaque in Pontifieatu annis duo- ^ tem miraculis clarus, ejusque sacrum corpus in
decim, migravit in ccelum anno safutis millesimo Catbedrali Basilica Salernitana est honorifice con-
octogesimo quinto, pluribus in vita et post mor- ditum.
SANGTI GREGORII V II
A C T A.
(Apud BOLLAND, Maii tom. V, die 25, pag. 568.)
COMMENTARIUS PRiEVIUS.
§ I. Laudatores et defensores defuncti, Vita a PauiBo bus Magdeburgensibus et Chronicis Turingensibus :
Bernriedensi scripta, Acta pontificalia triplicia. Marianus etiam Scotus, ejusque Continuator Dode-
Sanctissimus et generosissimus Pontifex Roma- chinus, et ab hoc productus Stephanus Episcopus
nus Gregorius septimus, antea dictus Hildebrandus, Halberstatensis, qui causam Gregorii fortissime
defunctus 25 Maii ann. 1085. praefuit universae Ec- contra Heinricum Regem egit: deinde S. Ansel-
clesiae annos duodecim, roensemu num, et dies qua- mus Archiepiscopus Cantuariensis, cujus Acta de-
tuor; scilicet inchoandos a die 22. Aprilis anni 1073. dimus 21. Aprilis : Bertoldus Constantiensis et
uti evidenter liquet ex decreto electionis infra pro- Paulus Bernriedensis, de quibus mox agimus :
ponendo. Erraverunt enim, qui solum 25 die dicti Domnizo Presbyter, in Vita Comitissae Mathildis,
mensis electum volunt, sumpta errandi occasione libris duobus carmine conscripta; Leo Ostiensis, in
a Catalogis, in quibus decessoris, triduo ante istam Chronico Casinensi, ad annum 1086. deducto;
electionem defuncti, obitus cum depositione con- Bruno in Historia belli Saxonici; S. Gebehardus
funditur. Hic plurimas in vita passus est persecu-• Archiepiscopus Salisburgensis, et S. Gebehardus
tiones, et adhuc post mortem calumnias. Sed non Episcopus Constantiensis, et qui eorum Vitas scri-
defuerunt ejus innocentiae, et pro Ecclesia Dei pro- pserunt, quas suo tempore dabimus 16. Junii et 27.
pugnanda fortitudinis ac justitiae acerrimi defenso-C Augusti; denique, aliis omissis, Bernaldus Pre-
res: inter quos censeri possunt Cardinalis Caesar sbyter Constantiensis, cujus opuscula ex Ms. Ra-
Baronius et Jacobus Gretserus : ilje quidem in An- tisbonensi edita sunt a dicto Gretsero, et fere spe-
nalibus suis Ecclesiasticis, in quibus res ejus gestas ctant ad defeosionem rerum a S. Gregorio gestarum;
per singulos annos deducit ex scriptoribus maxime et maxime Apologeticus et Epistolae ejus pro Decre-
coaevis, et Conciliis sub eo habitis, atque Registro tis S. Gregorii, quas eti&m erudite exposuit Cbri-
epistolarum ejus in undecim libros distincto : Gre- stianus Lupus inter Synodorum generalium ac pro-
tserus vero Tomo 2. Defensionis Controversiarum vincialium Decreta et Canones, integro libro seu
Cardinalis Bellarmini, propugnans eum contra va- parte quinta. Subjunxit illis omnibus praelaudatus
rios hujus temporis sectarios, potissimum libro 4. Gretserus Gregorii VII. Vi.tam, electionem et res
c. 13. ac dein illustri Apologia, in qua quinquaginta gestas, ex libro quarto Onuphrii Panvinii De varia
testes adducit, qui suis scriptis res gestas hujus S. creatione Summi Pontificis, et ex Bibliotheca Bava-
Gregorii proponunt, et contra adversarios defen- rica. Istaec omnia apud illum videri possunt, edita
dunt. Ingolstadii anno 1609. ubi is anno sequenti vulgavit
2. Horum primus est S. Anselmus Episcopus Lu. Q Apologiam pro Cardinale Baronio, in qua aliquot
censis, proximo post obitum sancti Pontificis anno capita spectant controversiam in causa S. Gregorii
vita functus; qui contra Guibertum Antipapam, pro motam; uti curiosus lector ibidem reperiet. Dignus
defensione Gregorii legitimi Pontificis Romani, li- etiam est qui legatur Franciscus d'Enghicn, Ordinis
brum scripsit. Secundus testis est auctor Vitae dicti Praedicatorum S. Theologiae Licentiatus, edito no-
S. Anselmi, domesticus Presbyter Poenitentiarius : vissime libro cui titulum fecit, « Auctoritas Sedis
quam Vitam nos ad diem ejus natalem 18. Martii Apostolicae pro Gregorio Papa VII. vindicata adver-
illustravimus. Succedunt Acta Vaticana apud Baro- sus Natalem Alexandrum ejusdem Ordinis Doctorem
nium ad annum 1073, et Acta publica electionis, Theologum, » inter selecta Historiae Ecclesiasticae
quae infra proferuntur. Dein allegantur antiqui Hi- Capita, seculi n parte 3, usque adeo suae profes-
storici seu Chronologi, inter quos est Lambertus sionis oblitum, ubi de Gregorio agit, ut vel ea sola
Schafnaburgensis, De rebus gestis Germanorum, causa potuerit commeruisse gravissimam, qua Hbri
sed solum deductis ad annum 1077. et Pontificatus ejus omnes fulminati sunt, censuram Innocentii Pa-
S. Gregorii quartum : tum Paulus Langius in Chro- pae XI.
nico Citizensi, cum adductis teftimoniis ex Annali- 3. Nos, omnibus aliis omissis, damus hic primo
13 PROLEGOMENA. — ACTA S. GREGORH. 14
loco Vitam S. Gregorii a Paulo Bernriedensi scri- j temporis gesta annotavit, subjunxitque pro Appen-
ptam. Fuerat hic Paulus Canonicus Ecclesiae Rati- dice ad Cbronicon Hermanni Contracti usque adan-
sponensis, sed, ab Henrico IV. in exilium actus, in num 1100. Eodem tempore, nec minus certa, si
ccenobio Bernried receus fundato babitum Ordinis et certiori scientia, scripta sunt Acta quae Centius
Canonicorum Regularium suscepit; circa annum Camerarius (idem, ut putatCiacconius, qui an. 1216.
1120. ab Udalrico Episcopo Passaviensi (qui rexit creatus Pontifex, sumpsit nomen Honorii III.) re-
dictam Ecclesiam ab anno 1091. usque ad ann. J124) tulit in Codicem censuum Romanae Ecclesiae, prae-
Presbyter consecratus, et elapsis ab hujus Episcopi grandi volumine asservatum in secreto Archivio
obitu septem annis, absolvit hanc Vitam, circa an- Vaticano; cujus copiam favore D. Saraigae, Archi-
num 1131. Gretserus, qui eamdem una cum Apolo- vium illud custodientis, nacti Patres nostri Joannes
gia pro CardinaJe Baronio edidit, arbitratur « Pau- Franciscus Vanuius et Conradus Janningus, cum eo
lum, cum Romae esset, familiarem fuisse Callisto II contulerunt ipsa, jam antea ex Bibliothecae Vaticanae
Papae, » qui sedit a die 4. Februarii an. 1119. usque Codice descripta. Codicem istum, saepe laudatum a
ad 12. Decembris anni 1124, et confirmavit funda- Baronio, et Pontificum gesta a Leone IX. auspican-
tionem coenobii Bernriedensis an. 1122, quando po- tem, « ordinavit et scribi fecit (sicut praefert titulus)
tuit hac de causa Paulus Romam profectus fuisse : 1 ex diversis registris et libris Camerae Apostolicae
qui infra n. 11. adducit • Callistum Papam narrare Fr. Nicolaus Cardinalis Arragoniae, » adeoque intra
consuetum quod Episcopus simoniace electus non annum 1852, quo creatus, et 1362, quo mortuus
valuerit recitare Gloria Patris et Filii et Spiritus est: Fuit is Ordinis Praedicatorum insigne decus,
saocti. » Ita deinde, n. 16, ait « Joannem, Camera- sub nomine Nicolai Rosselli notus Ciaconio ejusque
rium olim Alexandri II Pontificis, narrare solitum » iuterpolatoribus; dictus autemde Aragonia aPatria,
quod precibus S. Alexandri febris ardens depulsa et quia Provincialis Aragoniae existens Regique Petro
sit: atque ita hinc inde inserit varia miracula, tem- carissimus promotus ad Purpuram est. Tertia deni-
pore vitae patrata : sed n. 104. « quae ad sepulcrum que Acta, in multis etiam ampliora distiuctioraque,
ejus caelitus facta, vel quae fieri dicunt religiosiores nec multo recentiora aut forte etiam antiquiora se-
quique Romani, illis qui viciniores suntfpercensenda cundis, transcribere placet tx nostro Ms. de Vitis
reservat. » Sub finem tamen n. 114. addit « superla- Pontificum, usque ad Martinum V. deductis : licet
tam narrationem duorum miraculorum, Salerni cae- pro majori parte accepta sint ex registro Epi-
Jitus patratorum. » Ex quibus colligimus summam stolarum, continente Summaria singularum fere
ab Auctore adhibitam diligentiam, ut accurate om- quas Gregorius Romae celebravit Synodorum :
nia traderet: quod unusquisque etiam poterit colli- quae Summaria primus inde extraxit Baronius,
gere, si quae addimus Annotata perspexerit, contu- Binius autem a Baronio accepit, et retulit in
Jeritquecumreliquis Auctoribus, item epistolis Gre- corpus Conciliorum. Erit fortassis post haec ali-
gorii et Synodis tunc habitis. Etenim plane conve- quis, qui ex ipsis epistolis hujus S. Gregorii,
niunt omnia; maxime ubi de Simoniacis et Nicolaitis sicut in Registro habentur plures quam trecentae
seu Clericis fornicariis agendum fuit. B. Petrus Da- quinquaginta, minutius prosequatur et colligat sin-
mianus passim etiam ilios Nicolaitas appellat, quo- gula hujus sancti Pontificis gesta; quemadmodum
rum facta se odisse ait Christus in S. Joannis Apo- olim ex Epistolis S. Gregorii Magni fecit Joannes
caJypsi c 2; et de quibus epistola S. lgnatii ad Trul- Diaconus, ad 12. Martii ab Henschenio nostro illu-
lenses, sed a posteris interpoJata, haec leguntur : stratus : seu potiusqualiterhabemus S. Leonis aeque
« Fugite immundissimos falsi nominis Nicolaitas, Magni Acta, similiter ex Epistolis ejus collecta dige-
amatores Ubidinis, malos calumniatores. » staque ab eruditissimo viro Paschasio Quenel: nam
4. Ceterum in hisce Actis deest Praefatio, quam nobis ad ejusmodi laborem otium modo non est.
adfuisse innuunt prima verba. Omissa etiam a Paulo Fecit aliquid in eo genere Natalis Alexander, se-
sunt quae in Berengarii damnatione a S. Gregorio > culi 11. parte 1, melius istic quam alibi de Gregorio
peracta fuerunt; et paucioribus explicantur quae in meritus : fecit et Teutonica lingua, in suo Romano-
obsidione Romana, ab Henrico saepius resumpta, re- lum Pontificum Triumpho, noster Cornelius Hazar-
latu et scitu digna acciderunt. Ad haec historiam, tius, perpetuus in Belgio hereticorum malleus, quo-
non Cbronicon texere intendens Auctor, non curavit rum circa huuc ceterosque Pontifices monstrosas
temporum ordinem scrupulose servare; nec etiam calumnias dihicida confutatione redarguit.
qoid quoque Pontificatus sui anno in celebratis Sy- 5. Paragrapho huic de-Scriptoribus, Gregorii
nodis egerit explicare. Congruum ita*que duxi Acta Acta colligentibus, defendentibus, laudantibus, fi-
Pontificalia triplicia subjungere : quorum prima col- nem faciat insignis Epistola Wilheimi Abbatis, in
Jigemus ex Bertholdo Constantiensi, qui, ut infra monasterio S. Arnulphi Metis post Warinum, jam
habetur n. 18, ab Ottone Episcopo Ostiensi et Legato quidem in primo Analectorum Mabilionis Tomo pu-
Sedis Apostolicse, ac postmodum Summo Pontifice blici juris facta, digna tamen quae hic recudatur;
et Urbano H. dicto, Presbyter creatus est anno 1084 utpote manifestius explicans quantas spes de eo
in festo S. Tbomae ApostoJi, id est quinque mensibus conceperint boni omnes audito electionis talis nun-
ante obitum S. Gregorii; qui et ipse singula sui tio. Illa sic habet: * Domino N%fe*t*hft\ ^Vwiv^-
