Roman Kuramı

153 Pages·2014·4.165 MB·Turkish

by  Georg Lukács, Cem Soydemir

GeorLgu kacs
RomanK uramı
1885'Btued ape�ed'odged u1,9 71'adyenkıe nt­
teö ldGüe.n yçaş ındoyau nlyaazrd ı1.9 06d'alı u­
kukö grenimtianmia mla1d9ı0.9 'Bduad a.peşte
Üniversitefseil'sndedofekent oraaslıd 1ı9.1 8'de
Macaristan'cduam huriiyleaten d ilmüezseiri ne
BelKau nö nderligiMnadceaKkroi m üniPsatrt i­
si'gnier 1d9i2.3y ılıknaad ayro gusni yafsaia liyet
içinydeear l d1ı9.3 1-a3r3as ınBdear lin1'9d3e3,-
44 arasınidsaSe S CB'ydaeş ad1ı9.4 5'Mtaeca ris­
tan'daö ndüp,a rlamentovyea M acaBri limler
Akademüiyseil is�eiçnie1l 9d4i9.- a5r6a sıçned­a
�idtleif alMaarr ksizm•'sdaepnm ial•se u çlandı.
lidkö nemy apıotlıa Rno manK uram(ı1 920)
dışınTdüark çe'debakşil ıkcai tapşluannl ardır:
ÇagdaGşe rçekçiAlnilgaim(nıP ay1e9l8,6 A)v,­
rupGae rçekçi(lPiagyie1 l9,8 7)E,s tet1i,2k , 3
(Pay1e9l8,5 1,9 881,9 92)T,ar ivhe S ınBıifl inci
(Bel1g9e9,8 ).
@}ı
metiesl eştiri
MetiEsl e�tiri 4
RomanK uramı
GeorLgu kacs
Almancialb kas ımıP:.C assirBeerrl,i 1n9,2 0
InigliBzascıem ıT:h eM erlPirne ss LLotndd,r1 a9,7 8
Türkççeev i©r Cie mS oydemir, 2002
© MetisY ayınl2a00n2,
liBka sıMma:r 2t00 3
DizYia ynı YönetmeOnrih:a Kno çak
DizKia paTkas anmıE:m inBeo raS,e miShô kmen
KapaDke senSie:l çDuekm ir"eKlfa,k a"1,9 88
DizvgeiB askOın eeHsaziı rlMıekti:sY ayıncLıtldı.k
Kapavke I çBas kıY:a ylaMcaıtkb aacLıtldı.k
CilSti:s tMeümc ellithanesi
MetiYsa yınlan
IpeSko kaNko .9 ,8 0060B eyol:lIus,t anbul
Tel[phone]F6a k2s1:� 2 445519
e-postmae:t [email protected]
ISB9N7 5-324-406-X
GeorLgu kacs
RomanK urami
Çeviren
CemS oydemir
@})
metiesl eştiri
Içindekiler
SunuOşr,h aKno ça• k7
ROMANK URAMI
Önsöz• 23
BüyüEkp lEkd ebiByiaçti ml• e3r7 i
1 BütünlüUkylgüa rlı• k3l9a r
2 BiBri çimTlaerriF heil sefeSsoirnuinnl• a 4r9ı
3 Epik Ro•m 64a n
4 RomanıInç sBeilç i•m 7i7
5 RomanıTna rihsel-KFoeşluslelfain ması
veB unuAnn lam•ı 9 0
llR omanB içimiBniiTlrpn o lojiDsoitnre•u 99
1 SoyuItd eali• z10m1
2 DüşK ınklRıotmıa nti•z 1m1i6
3 BiSre ntDeezn emesi Olarak
WilheMlemi steÇrı'rıank Ylıılkl •a 1r3ı4
4 TolstvoeTy o plumHsaayla Bti çimlerinin
ÖtesiGneeç mGei rişim• l1e4r5 i

SunuOşr haKno çak
RomaKnu rmaıL,u kacsM'aırnk siosltm adahne menö ncyea zdığı
sonb üyüyka pıtk-itabbiıyr e roet urtmiaskt eyenhleemreinbn a ş­
vurduğbuus aptamdaak ıssaü redbei rkl işedyöen üşmüvşeh er
kJişgei bbia,z zıo rs oruları kapatmaya yaramıştır. Üstelik, yalnız
karşkıa mptyae ra lanlayraıd naL ukacsM'aırnk sizmine sempati
duymayanlüarreıtnt biiğkril idşeeğ ilbdui;yr a zarkıenn didseik, i ­
tab1a9 62'ydaez dıöğnıs özdbeu", e rkyeanp ıtnıe"r edetyüsmeü y­
ler edderlgeirb idLiurk.a cbsu ö nsözdReo maKnur am'nıınb azı
özgüynö nlerkiınsea dceağ in(i"re stektaitke goriltearriihns elleş­
tirilmçeasbia"s ıHnedgae l'bdielnde a hai legriit mişatmiard )a ha
çoky etersizlüizkelreirndidu eru rK:i tabpü,y üökl çüFdlea ubert'in
DuyguEsğailtr oimma nındeasni nlenbmiitrşi pologjeilki şşiem­
masınfaa zslaad ıkka lmıvşeb uy üzdeDne foeF,i eldvienS gt end­
halg ibrio mancıları içerAemmae Lmuikşatcisgr'ö.ar aes ızla af,
RomaKnu ramyaız annın ideolojkiasyinnadkelna nmaktadır:
Kendisnoiy ubti sra vakşar şıtlığoırtyalykaao yavne " soalh laikl e
sağe pistemolobjiirnliinğ"ti aynlıem labniaürnt opyacSıolnıukn.­
da,k itasbaıd ecbeit ra rihbseellg eiyned irgeemğei liminLdue­dir
kacsR:o man mKı"u,1r 9 2a0'levrei1 9n 3 0'lanönn emliid eolojile­
rinitna rih-öncdeashiayy alkeı ndtaann ışmiaks teyoeknu"r bae lli
biyra rasra ğlayacak"tAımrak. i takbeın diynoelg östermeusmiu ­
duyleal inael ırysoal,u ndua had ak anştırmasıbnadşaknba i sro ­
nuçb eklenemez."
Bus özleLru,k acsk'eınnd iknaet dıa vranmakçteakni nmeyen
serinkatnelvıa zuubnaağ lanabAimlai srö.y ledikdloeğrrimu u ­
durE?ğ eRr omaKnu rabmaızi,ıd eoloji(lüesrtienel tikki,n lsai-ği
8 ROMAN KURAMI
decbee lbliitr a rihdsöenle mlseı nıkrallıa ind eolojiölne-rtiarni)­
hintia nımayyaar aybani "rb elge"idbeanr et olsaydkıı,rp ­gözünü
madank endkie ndisniil ebilmeüsnilyelnemb iuşd iyalektkiik­çi,
tabkıı rkkü suyrı ls onrbai rk ezd ahas unmayyaa naşmııry dı?
EleştirPmaeundl e M an'ıynar gıs(ı1 9b6u6n o)k taddaah aan lam­
lıg örünüyor:
GeorLgu kacsy'aıpnı tıBnaıtnı 'edpae ycgee çk eşfedildmaehsöain ,c e­
kiM arksist-olmLauyUanc si ldea has onraMkair ksiLsutk acasr asında
çokd erinb ikro puoşl duğduü şünceskienmiink leşmeysoilan çem ışRtıurh.
veB içim (vleR9 olmla)Kn u ra(m1ı9 14g-i1b5eir) k edne nemelielArev ·
rupGae rçekÜçsitfüiAnğreia ştır(m1a9l5va3eyr)aÇ ağdGaeşr çekçiliğifr
Anla(m9ıı5 7g)i byia pıtalraars ıntdoanv, e a maça çısınkdeans kibni r
farklıollıdku ğu doğArmuadb uurf .a rkaıbna rtılvmeasy ıan lıaşn laşılması
dam ümkündüÖrrn.e ğind,a hsao nraki Lukacsb'utlau nbanü tüzna afların
Marksizmgee çmesinkdaeynn aklandgıiğbrıia hatlbaitvrı arcsıa yımbeal
bağlampaekk akıbliltrıa cvaoıl rm azdRıo;m aKnu ragmitbM iar ksizömn ­
cesbii yra pııMlarak sisTta lır vieS mif B iliafrracsıiön ndeam löil çüdseü ­
reklivlairkd ıirl;k ihnaiy ranloıkkulyaab ni riniikni ncitsüimnüiy ylaed sı­
masiım kansızdbıirer.r kİeLynui k acislk eö tbüigr e çL ukacgsi b�iı nb a­
siıleşbtiidrriü cşiü ndceebe nzebri tre hliikçee riGre.r çekçüizleirikn yea ­
pıılairllgaie llie ştifraizlleiarn safsıbzudnıark ;a rşıRloıkm aKlulr amı,
Harry Levitnar afınd"anr,o mang ibkio layeclka o nulamabyiankr o nııh ak­
kındam,u htemeleendn e rinei neçna lışmdai"yn ei ıelenmekGıeerdçierk.­
çilüizke rine kittaoppltarmıanan h kume dilme-Qszie llikLluek,a csg'eıçn
yapıEtsıt et[i9ık6 '3tbo]el m iktarbdual unoa tna rtışıalmaabi illgiiirne ç­
orikı emellendimd1üeşlüenrü ldüğüançdıek-hçaak sızesğaeR r,o maKnu ­
raım'nınn erdeyse koşsualvsuunzuclamd aaas yın öıl çüdyea nlışİtnısran.
Lukachsa kkınndeda ü şünürse dühşiüçknu sşüknu,s buizbr ü tüonl ariakn ­
celenmheyaki e decekka daörn emlbii zri hinbdui. r.D .a has onraykaip ıı­
larızna aflbaraış langıçbetria mne vcuttvueer r,k en kuvbvireb töilnü mdüe
etkissionniu nkaa dasrü rdürAümra. z aadfa k uvvedtea nlambliıfr e lsefi
düzlemydeer a lmaktavdeıa rn caokn d okuzunvceuy irmincyiü zydıül­
şünstealr ihdahinai gn enipeşr spektifi ikçaivnrdanea blielrRi:or m antikv e
idealdiüsştü nmcier asıpnaırnç asıdırlar.ı
"Miratse"r imhie,rş eyrea ğmeLnu kacsf'eıl smeüfiz eyhea va­
lee tmeç abası(nvıedn o layısbıüyylüayk,az ann süregideetnk isi-
1.P aul deB lMiann,dn aensds JrısEisgshatyi:sn the RhoeftCoornteimcp o­
raryC riri(cLoinsdrma 1.99 3)s.,5 1-52.
SUNU Ş 9
nev eg üncellikğairnpşesı i kolboijsria kv unmiah tiyacbıenlıinr)­
tisoil argaökr ülebyiilnidere ;M an'ınu yansyıe rindedRiorm. an
Kurmaı'nınt ürsveelt ipolaejliekş tailrain ıngdeat irdyieğnii lik
(zaman-üs"teüs tektaitke goritlaeririhns elleştivrebi il"rmb eis­i"
çimltearr ihitnaisna"r lanmLauskııi)c,ss 'oınnr aykaiz ılandnad a
(örneğTihno maMsa nnü zeriynaed aS oljenitIsvina'ni nD eniso­
viçH'aiytnaı nBdiaGrü n 'üh akkınddean emelerkiensdkepi)en r s­
pektifiegreilni ştiristamğelsaiynaic aÖkttey ıarn.d anL,u kıics'ın
sonradTahno maMsan n dışınbdüat ümno demİysatz arisaırrtaı nı
dönmesiknöikne nideerk,ii tabpo yunciam kansızlıiğşıanreaet t­
tiğhia ldyei ndee ı srasralhaiç pı kt"ıbğüıt ünlküakv"r amıenlıenş ­
tirisbiizkr u llanımıbnudlau nabilir.
GençL ukacisl oel guLnu kacasr asınsdürakeik liölzieğlel,i k­
le" bütünlküakv"r amıonlıu mlayardaikk kçaetk ebni bra şkyaa ­
zard aF redriJcam eson'dAınrc.a2kn ,e M an'ınn ed eJ ameson'ın
değindbiiğbria şksaü reklvialrki ikL, u kacsı'9 ı8n0 'leridteinb a­
reno lumlyuad ao lumsbuizr re fernaonkst aksoın umungui ttikçe
yitirmesyionlae ç acakPteırrs:p ektAivfirnuipnra o manıyvleaA v­
rupat arihiyslıen ıorl!mıa sınsdöanze diyoruKmu.ş kusHuezg,e l­
cim irasnıenr edeyzsoer unbliurs onucudbuur v ed önemg öz
önündteu tulduğduanhddaaa an laşılabbiilsriı rn ırlıGloeıthket'ı r:
ninv eM arx'(ıKn omünist bMikraa nvrifameo slartaogkü) n deme
getirdi"kdlüenryeiad ebiyaatnıc"aı,k9 60'larsdoannr" aÜ,ç üncü
Dünyaı"! y azarlardanç eyvaipnıil{easrnain d eBcaetd ıi lledrei­ne
ğilb,i rbirldeirilnliendr eiç neev irilheırzilartnam) a sıylbeal lbii r
ampirigke rçekkJaziakn mışAtmıar b.u e ksiklLiuğlaiicns 'eısnt e­
tiğtia rihsell-evşetb iörmyel egcöer elileştirme-eçpaebyacseı nı
kısıtldaads ıöğyıl enebilir.3
2.F redriJca mesoMna,r ksizvmeB içi(mİ stanbYuKlY:1 ,99 7).
3.L ukacsk'uıramnı .A vrupa'ngıönre cdeen gelyie,r letşoipkl umltanenmıe l
alıtr;u ramıng eçerlivleis ğıniırnliı lıgğöınnnıei kç isna,d ecuez uns üreklüil türel
oluşumlvanens ınıfislail� kidleleirlsai,an ti s aatingeü ndeylaişakm ıdna s ürekli
bira lıüisçti nodled uçğaul kantıopıllwnıl ara,ö rnetisnon dönemder omanıkna y­
dad eğebri gre li�gmeö sterAdriağüpil kelebrakmiakn e gerekiberl kdie L.u kacs'
ROMAN KURAMI
RomaKnu rambiu'günvnı ei lkke zo kuyanölnacrem etnidnili yle
karşılaşavcaebk ellakruiz un süre koarlaadcaaak rldıPra.u ld e
Man'ıbne lirtgtiibği"i,H egel-önbcierıs eirm niolioeyj amaN i­
etzsche-sbonirrrea tsoıri ğyea"s lanbaindr i ldbiur.K urguyHsea­
gel'in Görüngküıbsimlepnia nraılliie'tklya şlıHere :g el" tinz"oi­n
rulnuta rihsgeell i�imbiung ee,l işivmairnd ığı nnoikhtaaidb aan­
karkeRno, maKnu radmaai y nşıe yrio manın tiaçriyinah pia irk;i ­
sinddee a ktanlsaonm,u otl gurlıanr aslıanstaalr ihinçdoekbn,i r
içszeolru nluluğauçnı lımıLduıkra.ct so,p lumysaaplaı rlıdnö nü­
şümüylreom anıgne lişmaersais ıknidi ialşkilaerraiş tıbriaernd e­
biyasto syolovjeiysaRi e neG irardt arzındaan,t ropoltoejmiekl li
ınk urammbaü ydüekğ er EvdewrarSedan i dg'öiznl ebmula eçrıiid lang iBniçrt ir.
yazısşıönyddliaey or: e"dLeubkiahyceasopu n da o kuzuyncüuz yıyladnoanal ­
du. T.e.m eolnduein ç öinne mollian learg,za ntrdiekğbliüelyr yü a)).z arıiS:ah rad­
kespeareG.oe thMea,rx H.e geBla,l zacT,o lsvteoo nyl üarent yeenr lyeüşkiske k
kültEüdred.be iğ erslarsaenri v ep arçalRaoyuans sveaeAu n autdü ryüaza riara
yönelemleikdn edğegi ilb içyüdnikk,armü � ıkam a yindeek anıtlanavbedi ül­en
zenbliiç iamkdtea niyaasbaillankenün l türüoynduün (kEid.w"ar Sadi Röefl,e c­
rionsE xoinla en dO ıheErs sayCsa,m bri2d00g1se.,6 3S)a ibda şbkiayr az ısın­
dad ab iyran dMaı sıgrö'rıednce en gteolpil udmusruamlu nüurnü onlüaN ne cip
Mahfuszü'rueb,ki slrai v haşa liynadşea Lyüanb navneFl iıl irsotmiannclıil arla
karşıl"aMşahtfıuzn'yrua:np Aıvtrıu,rp oam anııarinhıingn öire ckeı bsiasr ü reye
sıkışOt sıandreb.ci Heru gvoe ybai Dri ckdeenğsai yln.zı a manbdiGara ls­
wortbhiMyran, n .b iZorl av eb iJru lReosm ai.n.M'.ad hirf huezzamran Mısır'ın
yaşambsüatlü nlvüehğ aütnkteüa l ttüürmelle şigkülvieğnienbe.i A.lra.mp ir şot­ir
manı y irmiynücziMy ııslı np'anrdblaiag rke ligşömseı ermçiüşntkiür üblük­enin
ıüsna vlaanşd, e vrivmetl oeprliu çmaslakla nboıyıulnsanci avt iolp lhuimç7 b..3-ir
many ookl mamıhşi,ç zbaimrand evlieçtinitdnüe m ücyrliem c.m.iO.şy tisFrai ­
lisvteLi ünb ngainıb oi plumrloarmdanha e mri skhleimd ee peycseo runbsiarl
biçimTdiiporil.kara kk.o nuları yaksıicyıav es biaillçg iidmlerde aerid ibkia­l
çimdvear oluşsDaelndgtıeorlp.il umların M(ıösrnıereğ'diıennb )iF yialtiıs,t inli
veL übnanylaıı. arlanarccaapk arod i vea banyıo lutyalkael diitl eçbüinlbkiuür ,
yazairçltiaonrp luymasaşlamh eanr sodne retcaeh meidni lsmoenzu çollaann
bigri rişEinmç doidkra b. i çbiimsr e rüvveenk arakdteed re ngbeiölrzi e llikler
toploalmmıa kçtodanki lbsigerel r ekçetnidrçi,on fkia nr koılnadgnae. ç vieci ir o­
nibki gre r.e.Gç.e rçedkeLı üebnn anr'odmaab nü yöülkç ükednedi im kdnsızlığı­
nık aydgae çirmebniiçni omil arvaarko lmaskısı.akı. ok t obiyorgörpoarfıtyaej,a ,
pa�tyiadş age ö rünyüaşzatress öıyzl keamyem akı(aA.dgı.sry3...1 ," 8 -22)