Psycho-educatie bij problematisch middelengebruik voor cliënten : draaiboek voor hulpverleners

2004·60.8 MB·Dutch

by  Roose, Nadine

bij
problematisch
middelengebruik
voor cliénten

Draaiboek voor
hulpverleners

& Eindredactie:
Nadine Roose

Jvc

Woord voorat

Paycho-educatie healt ais éael clinton en clignisysternen (familie en anclere
dichlbetrokkenen) te informeren over de problomatick waarvoor ean hahandeting werd
gestatl er de courante behandelingsaanpak voor die problematiek. Peycho-educatie bestaat
al langer in de psychiatrieche hulpverlening, voornamelik in de psychosenzorg, maar is
inlussen reeds overgowaald naar de versiavingszorg, voornamelik in de residentisle
voorzieningen

Vanuit de prakijk waten we dat heel wat hulpverleners ut de alochol- en drughulpyertening
ell op zosk zi gegaan naar materiaal cn mothodisken om relevanta alganone informatie
1 gen bevalleke manier aan het doelpublek aver fe brengen._ Er zijn veorzicningen dis in
de Icop van de Jaren ean elgen aanbod hebben wigewerkt en dit graag wilen herwerken of
optimaliseren maar hiervoor niet altjd da tid vinden of zich methodisch riet votdoende
ondedlegd voeen. We hoorden ook geluiden van vaorzianingen die mat psycho-educatic
vildan starlen en ondersteuning hiervaor wel konden apprecitren. Hacwel psycho-erlvealie
{ot nu tac voomamelik in groep wordt aangehoden, merkten wwe cok inferesse voor de
‘toppassing van psycho-aducate in individuels begeleidingen,

Hat was dan ook eer hele uitdaging om, in de vorm van een fnspircrond draaiboak, gen
foverzicht aan methodleker. ull te werken ter andersteuning van die hulpyertenars in het
werlveld die psycho-educatic willan gaven aan ‘elénten’, ‘pallénten’, of ewoners’ met ean
aicohol-, medicatie- en‘of ander drugprableem. Met dit draaibook willen we peyeho-educatio
dan ook als onderdeel van een begeleliding af behandeling voor prablomatisch
rmiddetengebruk verder stimuleran.

Da methodleken die in dit draaiboek zin uitgewarkt, zin bastemd voor peycho-educatieve
interventies vacr clisnlen. Melhodieken voor het geven van psycho-cducallo aan
famifeleden en andere dichtbetrokkenen zullen in een apart drasibaek worden aangeboden,

Hat draalbosk kevam tot stand met de medewerking van hulpverdaners vit onze Vlaamse
alcohol. en drughulpverlening. Sommigen van deze voorzieningen leverden cigen matarlaal
‘2an dal ofvelintegraal ofwel henworkt in het draalbaek werd] opgenomen,

Wi respecteerden hierti| ce verschillende werk- en dankmodallan van de voorzieningen,
Zodat sj ret alloan 09 hel viak van methadieken maar ook ap inhaudaljk Wak layemoct
komen gan hat conga van een plukboek, We widen immers niet alleen in zovaal magelli:
cliénlendehueftes voorzien maar aok zoveel inogelik afstemmen op de diverse werk on
Lochandelvsies cle de kinische prakijk in onze Visamse verslavingszorg nik is. Hopelik Zin
wij in doze dubbele betrachting gelukt

‘Ten slolte is de defintieve versio maar tot stand kunnen kamen dankzi| de medawerking van
tal van ambulante en residentiéle voorzieningen aan een lestiase van zes maanden. De
globale cn spaciicke werkvormevaluaties de dit opleverde, hebben hel dratiboek kunnen
maken tot wat 28 us.

Eon hartallk woord van dank dus aan al wie aan dit project heefl meegewerkl!
Het werken ermec is nu 2an ul
Veel succes!

Nactine Roose
Stafmedawerker Hulpvertening

Dit drasiboek kwam tot stand onder impuls van de

VAD-werkgroep:

Draaiboek psycho-educatie bij problematisch
middelengebruik voor clignten

et de aotiove medewerking venwege:

Marine Coolsaet (PZ Sint-Camillus, afdeting Kasteel, Sint-Denijs-Westrem)
Ellen Excaimans (PC Broaders Alerianen,inlern crcull voor verslavingsproblemen,
Boschoul)

Elke Fontaine (CGS Eciips, CAT Preventiehuls, Gent)

Lieve Jardens (CAD-Limburg, Hasselt)

Eugen Link (ADIC, Antvemen)

Jurgen Magerman (PC Dr. Guistain, afdeling Opname 3, Gant)

Jossip Mataljan {UPC Sint-Kamflus, afdellng psychosenzorg, Blerbeek)

Rudi Peeters {PZ Onze-Lieve-Vrouw. Sintvichiels Brugge)

Johan Sools (PK Broaders Alevianan, zorgnrogramma Pathways, Tienen)

Jurgen Vandamme {PZ Hellig Hart. afdeling De Wending 1, lener)

Ronny Vandermearsn (PZ Sancta Maria, Sin-Truldan)

Tine Van Den Bergh (PC Broeders Alexianen, intem cirout voor verslavingsproblemon,
Boechout)

Ria Van Loock (UPC Sint-Kamillus, afdeling peychosanzorg, Bisrbesk}

Gaerl Varfaile (PC Sivjan Baplist, eenheid versiavingszorg Vita 1, Zelzate)

Vicky Veys (PZ OnzeLieve-Vrouw, Sint-Michiels Brugge)

2n bikomonde feedback venwege:

Gert Acke (PK Brosders Alexianen, zorgpragramma’s Ter Dennen, Tenet)
Ditk Calle (Da Kiem, T, Oosterrele)

Annelien Jonkheere (Klniek Sintlazet, antwenaingsatdelingsn, Pitta)

Jan Theuwen (Kampas vw, Kortlk)

Jan Van Bouchaute (MSOC, Gent)

Krista Van De Wouwer (PC Bathaniahuls, ontwenningsaideling Roretottel, Zoersel)
Karin Van Teyghem (Kiniek Sint Jozet. ontwenningsafdelingen, Pittern)

Kim Vos (PK Broeders Alexianen, zorgprogrammma's Tar Dannan, Tlenen)
Dit draaitoek werd uligatost on bekriliseeré door de

Participanten pilootfase:

Draaiboek psycho-educatie bij problematisch
middelengebruik voor cliénten

Testing:

ADIC, Antwerpen (Eugen Link)
‘CAD-Limburg, Hasselt (Lieve Jordens)

GGG Eclips, GAT Preventichuis, Geni {Eke Fontaine}

De Kiem. 1G, Oosterzele (Dirk Calle)

iniek Sintozef, ontwenningsafdelingen, Pitter (Annelien Jonkheere, Karin Van
Teyghem}

MSOC, Gent (Jan Van Bouchaute)

PC Broadens Alexlonen, intern circuit vaor verslavingsprablaman, Boschout (Ellon
Excelmans, Tine Vaa den Bergh)

PC Dr, Guislain, afdeling Opmame 3, Gen (Jurgen Magerman)

PC Sint Hitronymus, Sint-Niklaas (Viviane Heylen)

PC Sin-Norbertushuis, Aldeling Da Baken {Selle Maaravaat)

PG Ziekeren, Sint-Trulden (Kalin Tanghe)

PK Brosders Alsvianan, zorgprogramma Pathways, Tienten (Johan Sools)

PZ Heilg Har, afdeling De Wending 1, leper (Jurgen Vandamme, llse Hoslyn>

PZ Onze-Lieve-Vrouw, SintsMichiels Brugge {Vicky Veys}

PZ Sancta Marka, Sint-Truiden (Ronny Vandemioaren}

PZ Sint-Camillus, afdeling Kastzel. Sint-Denjs-Westrem (Martine Coolsaet)

PC St-Jan Bapist, eenheld verslavingezory Vita 1, Zelzate (Gewt Verfelle)

PG Sint-Karilus, afdeiing psychosenzorg, Bierbeek (Jossip Mateljan, Ria Van Loock)
VAGGA- Allox, Antwerpen (Koen Leysens, Griet Vigoureux)

Algemene feedback:

+ CGGZ Brussel, Psycho-Sociaal centrum Primavora, Brussel (Jean-Pierre Bracthaets]
+ PK Brosders Alexianen, zorgprogramma's Yer Dennen, Tienen (Claire Peredria)

Dit draaiboek werd mee vermexenllkl dankoij de interes ondersteuning van het VAD-team:

Inhoudelii: Sarah Demeyere, Giles Geeraeris, Marie-Claite Lembrechts, Riet Schelles,
Miske Van Peteghem en Geert Varstuyt
Vormgeving: Greet Van Holsbeeck
Inhoudstatel

ICHTLLNEN VOOR DE BEGELEIDER,
1. Begrippenkacer
2 Opzet van het draziboek
3. Opbouw van het draalbook

4, Gebruiksaanvijzingen
5, Evalueren, maak er id vaor

OVERZICHT! IHEMW'S, METHONITEEN FN FEROOELEN

SFEERMKERS

4. Kennismakingsoefeningen
2. Uitklaran van varwachtingen
3. Opwarmers

4, Betrokkenheldsoefeningen

“THEWA 1: PROSLEMATISCH MIDDELENGEORUIK
1.1 Problematisch middelengebruik: waarovar gaat het?
1.2 Fasen van gebruik
1.3 Mons-Middal Miu
114 Wannesr is middelengebuik een probleom?
1.5 Begeleicing/benandeling: welke coctall?

Hens 2: PROOUETINFORMATIE
21 De middelen en bun werking
2.2 Eigen kennis loeisen

23-Mythes

2.4 Drugiinkspel
2.9 Spreekbeurt
2.8 Rachthank

Tlirnts 3: PROCES VAN GEDRAGSVERANDERNG
3. Inleidiag
3.4 Gedrag onder de loop

3at
302
3a3
3A4

Wat is gedrag en hoe komt (gebruke)gadrag tet stand?
Funetlonele analyse van (gebruks)gedrag

‘Stoppen van (gabruks}gadreg

(Min verantwoordediicheid maar onder welke invioeden?
3B

ac

aD

3e

Motivalle en varanderingsbersigheid

381 Eon keuze maken

382 Voor- en aadelen van middelengebruik

383 Veranderen van hearst

3B4 De fasen van verandering bj problematlsch riddelengebrulk

385 Waser bevindt men zich?

306 Genuanceerd versus zwartwit

387 Facilterende an ondermijnends factoren bij esn proves van
verandering

Tenugvalprevertie

3C1 Niamand leer felsen zonder eens fe vallan

302 Terugvalfpreventio) in het kort

303. Hoge rsleosituaties

364 Omgaan met zucht

205. Leekstjfactoran: moeten-wilen in batans?

306 Begelelding van een lerugyalmornent

3C7 Ean terugvalmoment reconstrueren

SCA Een allematief scenario construcren

‘Normen en waarden over rriddelengebruik in onze samenleving:

een anaverkoreljk problosin?

201 Middelengebruk in onze sarnenteving

302 Drugs ingettit

313. Perceptie ven man-urouw-verschilon

D4 Druk vanuit de reclamewerald

305. fie ideale’ reclame boodschappen

306 Saciale drukin de omgang met anderan

‘Wat betekent in begeteiding/behandeling 2?

3E1 Wat betekent in begaleiding/benandsling gaan?

3E2 Wat betekent In begeleidinglbehandeling zn?

3E3._De voor- en nadelen van een begeleiding/behandeling

SEA Inzot als eon keuza?

“Turnin 4: OP Je-GEZOROTEID

4.1 Hoe gezond leven wil?
4.2 Waarheden ovar... verkoudhedn)}
4.3 Licheamshygitne: waarom an hoe?
4d Sleaphyaiéne: waa Ist ik op?

4.8 Goneesmiddelon: wat sikken we?
THEW &: VOEDING 2. 360
5.1 Vooding en gezondhaia 281
5.2 Waarheden over. p. 872
15.8 Voeding, problematisch middelengebrui en herste 875

THEM 6: PAVTWERRELATIES EA VEILIG VRIJEN
8.0 Fikasel
8-4 De siecitst denkbare manier om.
6.2-Viinders in de buik
6.3 Aanvaardbaar of riet
64 Ruzie maken
6.5 Waarden en norman met betrekking tot seksualitet
8.6 Lekker vrien
6.7 Voel je velig bij het vriien
6.8 Condoarnspot

reeeeetett

6.9 Seksueel averdraagbare aandoeringen (SOA} ang
THEMA7: VRE TW0, Het? p46
7.1 Vaile id: con waaler van magelikhedan p47
7.2. Voordelen van wifalidsaciviteten p. 439
7.3 Het aanboe van vejetiidsactivtetn in onze samerieving pdt
7.4 Over weike actitell val k grag wat loran? 2.446
7.5 Ben goede planning Is goud waard p.dag
‘THEN &: HOE Kon k ROND? INFO OVER BUDGETTEREN p. 450
8.1 Inkomsten en ultgaven: Heb ik er zicht op? 451
8.2 Budgetagenda: een prakllsch hulpmiddel p. 485
8.3 Holps ik kan het niet alent deg
8.4 Budgetvriendalik winkelen pA85
8.5 (Nog meer) tips am te besparent para
WERKMATERIAAL p.4at

Sees en pe