Prowadzenie analiz wskaźnikowych 341[02].

40 Pages·2007·0.32 MB·Polish

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Anna Rudzińska

Prowadzenie analiz wskaźnikowych
341[02].Z5.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci:
mgr Andrzej Kobylec
mgr Barbara Wierzbowska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
mgr Andrzej Zych

Korekta:
mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z5.06.
Prowadzenie analiz wskaźnikowych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik ekonomista.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1
SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Wiadomości wstępne z zakresu analizy finansowej 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 7
4.1.3. Ćwiczenia 7
4.1.4. Sprawdzian postępów 8
4.2. Wstępna analiza układu i treści bilansu 9
4.2.1. Materiał nauczania 9
4.2.2. Pytania sprawdzające 13
4.2.3. Ćwiczenia 13
4.2.4. Sprawdzian postępów 15
4.3. Analiza rachunku wyników 16
4.3.1. Materiał nauczania 16
4.3.2. Pytania sprawdzające 18
4.3.3. Ćwiczenia 18
4.3.4. Sprawdzian postępów 19
4.4. Badanie płynności finansowej 20
4.4.1. Materiał nauczania 20
4.4.2. Pytania sprawdzające 21
4.4.3. Ćwiczenia 21
4.4.4. Sprawdzian postępów 23
4.5. Analiza sprawności działania 24
4.5.1. Materiał nauczania 24
4.5.2. Pytania sprawdzające 27
4.5.3. Ćwiczenia 27
4.5.4. Sprawdzian postępów 28
4.6. Analiza rentowności 29
4.6.1. Materiał nauczania 29
4.6.2. Pytania sprawdzające 32
4.6.3. Ćwiczenia 32
4.6.4. Sprawdzian postępów 34
5. Sprawdzian osiągnięć 35
6. Literatura 39
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2
1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej prowadzenia analizy
sprawozdań finansowych.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania
treści jednostki modułowej,
− zestaw pytań przydatnych do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu
potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas lekcji i że nabrałeś wiedzy i umiejętności
z zakresu tej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.
Podręcznik ten poświęcony jest prowadzeniu analizy sprawozdań finansowych, która jest
wykorzystywana w praktyce gospodarki rynkowej przy zarządzaniu przedsiębiorstwem,
a przede wszystkim przy ocenie jego sytuacji finansowej.
Podstawowym źródłem informacji o rezultatach działalności jednostki gospodarczej są
sprawozdania finansowe, zawierają one bowiem informacje o stanie i zmianach, jakie zaszły
w sytuacji majątkowej i finansowej oraz w wynikach działalności jednostki gospodarczej.
Nauczysz się odczytywać dane, których dostarcza bilans i rachunek zysków i strat,
przeprowadzając wstępną analizę układu i treści bilansu oraz rachunku wyników. Dowiesz się
także w jaki sposób dokonuje się analizy struktury majątkowej, kapitałowej i kapitałowo-
majątkowej w ujęciu statycznym i dynamicznym.
Poradnik przedstawia również analizę wskaźnikową. Nauczysz się obliczać wskaźniki
płynności finansowej, sprawności działania, zadłużenia i rentowności, a przede wszystkim
dowiesz się jak te wskaźniki interpretować i jakie decyzje należy podjąć w związku z dalszą
działalnością jednostki.
Poznasz także metody sporządzania analizy wskaźnikowej według modelu Du Ponta,
który służy do analizy wskaźnika rentowności kapitału własnego.
Przykładowe ćwiczenia pozwolą Ci zrozumieć i przyswoić wiedzę w praktyce. Gwiazdką
oznaczono pytania i ćwiczenia, których rozwiązanie może sprawić Ci trudności. W razie
wątpliwości zwróć się o pomoc do nauczyciela.
Na końcu każdego tematu znajdują się pytania sprawdzające. Pozwolą Ci one
zweryfikować Twoją wiedzę. Jeżeli okaże się, że czegoś jeszcze nie pamiętasz lub nie
rozumiesz, zawsze możesz wrócić do rozdziału Materiał nauczania i tam znajdziesz
odpowiedź na pytania, które sprawiły Ci problemy.
Przykładowy sprawdzian osiągnięć pozwoli Ci sprawdzić Twoje umiejętności z zakresu
prowadzenia analizy wskaźnikowej, a ponadto może okazać się świetnym treningiem przed
zaplanowanym przez nauczyciela sprawdzianem.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3
2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi oraz pojęciami z zakresu prawa,
− posługiwać się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,
− korzystać z różnych źródeł prawa, w tym z Ustawy o rachunkowości,
− obliczać i analizować podstawowe wielkości ekonomiczne,
− stosować technologię komputerową i informacyjną,
− określać źródła przychodów,
− klasyfikować koszty działalności podstawowej i operacyjnej,
− klasyfikować pozostałe przychody i koszty finansowe,
− rozróżniać zyski i straty nadzwyczajne,
− rozróżniać aktywa trwałe i obrotowe,
− klasyfikować aktywa trwałe,
− klasyfikować aktywa obrotowe,
− określać wzajemne relacje między kapitałami własnymi i obcymi,
− ustalać wynik finansowy,
− posługiwać się terminologią dotyczącą aktywów,
− identyfikować źródła finansowania,
− posługiwać się dokumentacją majątku,
− sporządzać uproszczony bilans,
− obliczać i interpretować wskaźniki rotacji zapasów,
− prowadzić księgi rachunkowe,
− dokonywać kontroli dokumentów księgowych,
− klasyfikować sprawozdania finansowe,
− nazywać użytkowników sprawozdań,
− sporządzać bilans, rachunek zysków i strat,
− sporządzać sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych,
− sporządzać sprawozdanie ze zmian w kapitale,
− nazywać źródła informacji,
− korzystać z różnych źródeł informacji,
− wykorzystywać technologię informacyjną.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4
3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– określić przedmiot analizy ekonomicznej i finansowej,
– podać klasyfikację analizy ekonomicznej z przedmiotowego punktu widzenia,
– określić podstawowy cel analizy finansowej,
– wyjaśnić, jakich informacji dostarcza analiza struktury,
– określić cel analizy dynamiki,
– scharakteryzować najskuteczniejszą metodę analizy finansowej,
– liczyć wskaźniki finansowe,
– określić cel analizy statycznej bilansu,
– określić cel analizy dynamicznej bilansu,
– nazwać i zinterpretować wskaźniki struktury aktywów,
– nazwać i zinterpretować wskaźniki struktury pasywów,
– obliczyć i zinterpretować wskaźniki wspomagania finansowego (zadłużenia
i samofinansowania,
– nazwać i zinterpretować wskaźniki struktury kapitałowo-majątkowej,
– przeprowadzić analizę wstępną bilansu,
– obliczyć i zinterpretować wskaźniki struktury rachunku wyników,
– obliczyć i zinterpretować wskaźniki dynamiki rachunku wyników,
– przeprowadzić wstępną analizę rachunku zysków i strat,
– wyjaśnić cel obliczania wskaźników płynności,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik płynności bieżącej,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik szybkiej płynności,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik płynności gotówkowej,
– przeprowadzić analizę płynności jednostki gospodarczej,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rotacji aktywów,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rotacji zapasów,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rotacji należności,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rotacji kapitałów,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych,
– przeprowadzić analizę sprawności działania jednostki gospodarczej,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności sprzedaży brutto,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności sprzedaży netto,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności aktywów,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności kapitałów własnych,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności kapitału całkowitego,
– obliczyć i zinterpretować wskaźnik rentowności kapitału stałego,
– przedstawić na schemacie i wyjaśnić analizę rentowności Du Ponta.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5
4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wiadomości wstępne z zakresu analizy finansowej

4.1.1. Materiał nauczania

Działalność gospodarcza jednostek jest poddawana okresowej analizie. Służy ona
ustaleniu, czy dotychczasowa działalność dała zamierzone efekty oraz określeniu kierunków
i sposobów dalszej działalności.
Analiza odnosząca się do działalności gospodarczej nosi nazwę analizy ekonomicznej.
Przedmiotem analizy ekonomicznej są zjawiska oraz procesy gospodarcze przebiegające we
wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa, obejmuje ona zjawiska i procesy
występujące zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i w jego otoczeniu.
Z punktu widzenia przedmiotowego analizę ekonomiczną można podzielić na:
– analizę makroekonomiczną, która obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych dla
całej gospodarki narodowej,
– analizę mikroekonomiczną, która dotyczy badania i oceny działalności przedsiębiorstw,
gospodarstw domowych czy indywidualnych podmiotów gospodarczych,
– analizę techniczno-ekonomiczną, która jest oparta przede wszystkim na wielkościach
ekonomicznych w wyrażeniu rzeczowym lub osobowym,
– analizę finansową, której treścią są wielkości ekonomiczne w wyrażeniu pieniężnym,
w tym stan majątkowo-kapitałowy, wyniki finansowe oraz ogólna sytuacja finansowa
jednostki gospodarczej.

Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny działalności
jednostki gospodarczej. Jej przedmiotem są przede wszystkim zasoby majątkowe, stan
finansowy oraz wyniki działalności jednostki gospodarczej.
Istotą analizy finansowej jest badanie określonych zjawisk i procesów finansowych, które
odzwierciedlają efektywność działalności jednostki. Podstawowym celem analizy finansowej
jest dostarczenie określonym użytkownikom informacji, wykorzystywanych przy ocenie
sytuacji finansowej jednostki gospodarczej.
Ważne miejsce w analizie finansowej zajmuje analiza struktury zjawisk i procesów
ekonomicznych prezentowanych w sprawozdaniach finansowych. Jest ona elementem analizy
wstępnej, dostarcza informacji o prawidłowościach strukturalnych występujących między
różnymi zjawiskami i procesami zachodzącymi w działalności przedsiębiorstwa.
Obok analizy struktury jednym z ważniejszych zadań analizy wstępnej jest ocena
dynamiki różnych zjawisk finansowych. Ma ona na celu ustalenie kierunku, tempa
i intensywności zmian w czasie, poszczególnych zjawisk finansowych.
Najskuteczniejszą metodą analizy finansowej jest analiza wskaźnikowa. Wskaźniki
mogą być stosowane zarówno do oceny bieżącej, jak i do prognozowania sytuacji finansowej
jednostki gospodarczej.
Głównym podziałem wskaźników finansowych jest podział na:
– wskaźniki rentowności, które przedstawiają efektywność finansową działalności
gospodarczej przez relatywne powiązanie wyniku finansowego z przychodami ze
sprzedaży i kosztami ich uzyskania oraz zasobami majątkowymi, kapitału własnego
i przeciętnego stanu zatrudnienia,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6
– wskaźniki płynności finansowej, które charakteryzują zasoby majątku obrotowego
(kapitału pracującego), stanowiącego podstawę bieżącej działalności przedsiębiorstwa
oraz stopień jego wypłacalności,
– wskaźniki rotacji (sprawności działania), które dają obraz szybkości krążenia zasobów
majątkowych, a zwłaszcza produktywności ich całości i poszczególnych składników,
– wskaźniki wspomagania finansowego (zadłużenia i samofinansowania), które wyjaśniają
źródła finansowania majątku, a w szczególności stopień udziału pomocy zewnętrznej
przez zobowiązania długo- i krótkoterminowe oraz związaną z tym efektywność
nakładów.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co jest przedmiotem analizy ekonomicznej?
2. Jak klasyfikuje się analizę ekonomiczną z punktu widzenia przedmiotowego?
3. Co jest przedmiotem analizy finansowej?
4. Jaka jest istota analizy finansowej?
5. Co jest podstawowym celem analizy finansowej?
6. Jakich informacji dostarcza analiza struktury?
7. W jakim celu prowadzi się analizę dynamiki?
8. Jaka jest najskuteczniejsza metoda analizy finansowej?
9. Jakie znasz wskaźniki finansowe stosowane do przeprowadzenia analizy finansowej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Podkreśl prawidłową odpowiedź:
1. Analiza, która obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych dla całej gospodarki
narodowej, to analiza makroekonomiczna/mikroekonomiczna.
2. Przedmiotem analizy finansowej są zjawiska oraz procesy gospodarcze przebiegające we
wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa/ zasoby majątkowe i stan finansowy.
3. Najskuteczniejszą metodą analizy finansowej jest analiza dynamiki/analiza
wskaźnikowa.
4. Analiza dynamiki umożliwia kontrolę stanu i pozycji finansowej jednostki gospodarczej/
ustala kierunek, tempo i intensywność zmian w czasie poszczególnych zjawisk
finansowych.
5. Analiza ekonomiczna/analiza finansowa obejmuje zjawiska i procesy występujące
zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i w jego otoczeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać uważnie zdania,
2) podkreślić prawidłową odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy:
– Ustawa o rachunkowości,
– literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7
Ćwiczenie 2
Rozwiąż krzyżówkę.
1. Treścią tej analizy są wielkości ekonomiczne wyrażone w pieniądzu.
2. Analiza ta dotyczy badania i oceny przedsiębiorstw.
3. Wskaźniki obrotowe.
4. Analiza ta jest najskuteczniejszą metodą analizy finansowej.
5. Przedmiotem tej analizy są zjawiska oraz procesy gospodarcze przebiegające we
wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa.
6. Analiza ta ma na celu ustalenie kierunku, tempa i intensywności zmian w czasie
poszczególnych zjawisk finansowych.

1. A
2. N
3. A
A N A L I Z A
4. I
5. Z
6. A

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać uważnie pytania,
2) wpisać hasła do krzyżówki.

Wyposażenie stanowiska pracy:
– Ustawa o rachunkowości,
– literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) określić, co jest przedmiotem analizy ekonomicznej?
2) nazwać przedmiot analizy ekonomicznej?
3) określić, co jest przedmiotem analizy finansowej?
4) określić istotę analizy finansowej?
5) określić podstawowy cel analizy finansowej?
6) omówić, jakich informacji dostarcza analiza struktury?
7) określić cel analizy dynamiki?
8) wyjaśnić najskuteczniejszą metodę analizy finansowej?
9) wymienić wskaźniki finansowe?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8
4.2. Wstępna analiza układu i treści bilansu

4.2.1. Materiał nauczania

Bilans przedsiębiorstwa odzwierciedla skutki decyzji i zdarzeń gospodarczych
zaistniałych do dnia jego sporządzenia. Dokonanie jego oceny polega na ustaleniu relacji
pomiędzy poszczególnymi elementami majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania.

Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje:
1) badanie struktury bilansu (ujęcie statyczne), na które składa się badanie:
– struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów,
– struktury kapitałowej, poprzez ustalenie wskaźników struktury pasywów,
– struktury kapitałowo-majątkowej;
2) badanie wskaźników tempa wzrostu poszczególnych składników bilansu (ujęcie
dynamiczne).

Analiza statyczna dotyczy badania struktury majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego
finansowania w wybranym momencie (np. na koniec roku). Ujęcie dynamiczne pozwala
natomiast ocenić również kierunki zmian tej struktury oraz dynamikę poszczególnych
elementów aktywów i pasywów poprzez porównanie danych z kilku kolejnych lat.

Analiza struktury majątkowej

Wskaźniki struktury aktywów wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup
składników majątkowych do aktywów ogółem. Podstawowe wskaźniki struktury majątku
przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Wskaźniki struktury majątku

aktywa trwałe
1. udział trwałych składników majątku w aktywach ogółem = x 100%
aktywa ogółem

aktywa obrotowe
2. udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem = x 100%
aktywa ogółem

Ocena tych relacji ma istotne znaczenie dla wierzycieli przedsiębiorstwa oraz banków
udzielających mu kredytów.
Udział trwałych składników w majątku przedsiębiorstwa w sposób istotny zależy od
rodzaju branży, technologii wytwarzania i asortymentu wyrobów. Jest on szczególnie duży
w przemysłach wydobywczych, budownictwie, rolnictwie, hotelarstwie. Udział ten pozostaje
w bezpośrednim związku z kwotą osiąganych przez przedsiębiorstwo przychodów. Im
większy jest udział trwałych składników majątku w jego strukturze, tym mniejsza jest
zdolność przedsiębiorstwa do wypracowania przychodu.
W badaniach sytuacji majątkowej wykorzystuje się również wskaźnik, który jest relacją
aktywów trwałych do aktywów obrotowych (tabela 2).
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9