Professionals in de wolken met open AHN!

65 Pages·2016·5.2 MB·Dutch

5
er
m
m
u
N
3 •
g 1
n
a
g
ar
a
6 • j
01
2
d
n
a
erl
d
e
N
e
ati
Professionals in de wolken m
or
nf
o-I
met open AHN! Ge
n
a
v
d
a
bl
k
a
V
Eerste 3D registratie in Nederlands Kadaster nl •
o.
nf
o-i
Een nieuw soort geschiedenis-atlas: e
g
w.
w
De Bosatlas online 1877 - 1939 w
GeoBuzz
©
20
16. Trim
ble N
avigation Lim
ited. A
ll rights reserved. G
EO
-10
9
(0
8
/16
)
Trimble 3D Scanning Solutions
Trimble® scanning solutions deliver uncompromised
performance both in the field and office. Learn how to
create amazing deliverables you can trust.
Find out more at www.trimble.com/3Dscanning
Visit us at Intergeo Hall A4, Booth # E4.045
Capture and deliver
precise data—faster
TRANSFORMING THE WAY THE WORLD WORKS
Redactioneel
Jonna Bosch
Welkom in de realiteit. Of toch niet? Het ene ogenblik jaag je op Pokémon
in augmented reality, het volgende moment sla je met een hamer op je
duim tijdens het klussen. Wat is echt? En wat betekent dit voor de GIS-er?
Daar moest ik aan denken toen ik enkele weken geleden met de Ocular Rift
door een virtuele wereld van het Kadaster doolde. Gemaakt met 3D-geodata
© 20 en streetview foto’s.
16. Trim Het is Luilekkerland op (geo)datagebied: open, 3D, 4D, linked, smart, big,
ble N virtueel, augmented... Wat een feest, of is het meer een rovershol van Ali Baba? 
avigation Lim
ited. A Als ik kijk naar wat mij persoonlijk bezighoudt de afgelopen maanden, dan
ll rights reserved. G kvdooamotar? id kWe u agiate roo zp-iwj nee edrnee l adga?rne Wtnazal ett hnzie jonmf dpae’rso : (Hbviloseuema inelisntae vtrieaesn)sm eoropegenen wl iejkenh (lejiondnkeegnde v )d amante aan?l s d eien
EO
-10
9
(0
8/16 Dat ik niet de enige ben die hier over nadenkt, blijkt ook uit de Geo-Info
)
die u voor u hebt liggen. De datavisualisatie neemt een vlucht dankzij
Open AHN, waardoor 3D ingezet kan worden om de vastgoedsector van
de toekomst in GIS te overtuigen. Of waarmee de kadastrale rechten beter
Trimble 3D Scanning Solutions
zichtbaar worden. En natuurlijk komt die realiteit dan weer om de hoek
kijken, met virtual reality projecten en natuurlijk Pokémon, dat opduikt als
Trimble® scanning solutions deliver uncompromised
inzet bij de agri-sector.
performance both in the field and office. Learn how to
Ook de mooie term PokéGeografie heb ik gespot. Wie weet kunnen we
create amazing deliverables you can trust.
meer jongeren voor ons vakgebied interesseren als het vak Aardrijkskunde
voortaan ‘PokéGeografie & GeoCraft’ gaat heten. Biologie, scheikunde
Find out more at www.trimble.com/3Dscanning
en natuurkunde kan ‘Meten = weten’ worden, waarbij proefjes en
Visit us at Intergeo Hall A4, Booth # E4.045
onderzoeken met apps in het veld worden uitgevoerd. Gaming en
programming combineren met online atlassen en meten met apps.
Verslagen maken met maptooling en 3D-visualisatietechnieken...
Revolutie! Maar misschien draaf ik wat door...

Het leven als GIS-er lijkt soms wel een sprookje. Alice (AlGis?) in Wonderland.
Daar moeten we toch mensen mee kunnen betoveren, doe je mee?
Capture and deliver
precise data—faster
2016-5 | Geo-Info | 1
TRANSFORMING THE WAY THE WORLD WORKS
Agenda GIN Colofon
Uitgever
Geodesign Summit Europe 2016 Geo-BIM event
Geo-Informatie Nederland
Datum: 31 oktober - 2 november Datum: 24 en 25 november 2016 www.geo-info.nl
Locatie: Delft University of Technology, Locatie: Novotel Amsterdam
Redactieadres
Faculty of Architecture and the Built Environment Meer info: www.geo-bim.org/europe/
Redactie Geo-Info
Meer info: www.bk.tudelft.nl/nl/over-faculteit/ Postbus 1058, 3860 BB Nijkerk
afdelingen/otb-onderzoek-voor-de-gebouwde- NCG Symposium Telefoon: [phone]
Fax: [phone]
omgeving/actueel/agenda/ Datum: 30 november 2016
E-mail: [email protected]
Locatie: Faculteit ITC Enschede
Nationaal 3D Symposium Meer info: www.ncgeo.nl Hoofdredacteur
Roelof Keppel
Datum: 15 november 2016
Locatie: provinciehuis Utrecht FLAGIS studiedag Redacteuren
Meer info: www.geonovum.nl Datum: 6 december 2016 Adri den Boer, Rob Kromwijk, Ferjan Ormeling,
Eric Hagemans, Sytske Postma, Frans Rip,
Onderwerp: Ruimte en Tijd
Jonna Bosch, Felix van Veldhoven
GeoBuzz Locatie: Mecatormuseum - Sint-Niklaas (B)
Datum: 22 en 23 november 2016 Bladmanagement
MOS bv, Nijkerk
Locatie: Congrescentrum 1931, Den Bosch AGILE Conference 2017
Meer info: www.geobuzz.nl Datum: 9-12 mei 2017 Inzenden kopij
Locatie: Wageningen Indienen en publiceren van artikelen en
berichten in overleg met de redactie.
Meer info: www.agile-online.org/index.php/
Zie ook www.geo-info.nl onder ‘Geo-Info’.
conference/conference-2017
Advertentie-exploitatie
MOS bv
Jan van de Vis
Telefoon: [phone]
E-mail: [email protected] of [email protected]
Advertentietarieven op aanvraag
Vormgeving en druk
5 remmuN • 31 gnagraaj • 6102 AV dbRo dnrnuekm & epnritnetn, N/iinjkleicrhk twinwgwe.nvdr.nl
Postbus 1058, 3860 BB Nijkerk
Telefoon: [phone]
Fax: [phone]
PmEEDeerernoe sB tntfoeei s eo3asuDtpwsl arie esso goonnions lrtAairtna gleHtse i1e s8Ni ci7nnh7! i Ne-d 1de9ede3ne 9wrisla-aontdllakss Ke: anda ster dnalredeN eitamrofnI-oeG nav dalbkaV • ln.ofni-oeg.www EHuEeee-leiektmnns tg l aduajeaibiolwta: eooare nnrdagndnamse nestvi gmcnmeheinserogt nivrfmaattaa etonenileinf .ja k@ltEid deoignrmnefeg svoaaawiba-aaii tnnojesz fn-cieomgnhn.inaena wlpmig l .oekernandn tt oovfpo or
GeoBuzz lidmaatschap wordt automatisch verlengd,
Foto cover: Aandachtig speurend naar
tenzij dit minimaal twee maanden voor de
sensoren (GIN bijeenkomst Zuid)
verlengingsdatum schriftelijk of per e-mail
wordt opgezegd.
Partners Geo-Informatie Nederland Abonnementsprijzen per jaar voor 2016
Persoonlijk lidmaatschap: € 65,- incl. 6% btw.
Abonnement op Geo-Info: € 120,- incl. 6% btw.
Organisatielidmaatschap: € 260,- incl. 6% btw.
Leden in het buitenland betalen extra kosten
voor het toezenden van Geo-Info: binnen
Europa € 30,- (excl. 21% btw) en buiten Europa
€ 55,- (excl. 21% btw).
Kijk voor meer informatie op de website
www.geo-info.nl.
Bij automatische incasso krijgt u een korting
van € 2,- per jaar.
© 2016. Het overnemen evenals het
vermenigvuldigen uit dit tijdschrift is slechts
toegestaan na schriftelijke toestemming van
redactie en auteur.
ISSN 1572-5464 (print), ISSN 2211-0739 (online)
IBAN: NL55RABO0395278430
2 | Geo-Info | 2016-5
In dit nummer ...
...en verder
4 De Blinckhorst in dynamische 3D
16 Verslag Common Vision
Conference 2016
8
19 Column - Theo Thewessen
2016: International Year of
Global Understanding en
International Map Year 21 GeoBuzz
26 Eerste 3D registratie in Nederlands
Vacature Coördinator Themagroepen Kadaster
Geo-Informatie Nederland 30 In Memoriam - ir. Willem Berends
31 Open Kaart
Geo-Informatie Nederland zoekt een geschikte kandidaat voor de functie van Coördinator Themagroepen binnen het bestuur van Geo
Informatie Nederland (GIN). GIN kent diverse groepen op een bepaald thema. Daarnaast worden er per regio activiteiten georganiseerd. 34 Een nieuw soort geschiedenis-atlas:
De verbinding met het bestuur en met alle groepen is de belangrijkste taak van de Coördinator Themagroepen.
De Bosatlas online 1877 - 1939
Bestuursfunctie Coördinator Themagroepen:
25
• De Coördinator zorgt voor agendering van de Themagroepen op de bestuursagenda;
49 Column - Hildegard Schulte
• De Coördinator stimuleert de Themagroepen in het organiseren van bijeenkomsten, evenementen, presentaties en
voordrachten;
• De Coördinator stemt de agenda’s tussen de Themagroepen onderling af en met overige GIN-activiteiten;
• De Coördinator ondersteunt de Themagroepen bij de promotie van de georganiseerde bijeenkomsten, evenementen,
Vacature bestuur GIN presentaties en voordrachten; 
• De Coördinator ondersteunt de Themagroepen in het zoeken naar actieve GIN-leden voor deze Themagroepen;
• De Coördinator is de linking pin voor de contacten en samenwerking met en tussen Themagroepen.
Gewenst profiel 53 Column - Jeroen van Winden
• Lid van GIN of bereid dat te worden.
• Ervaring met het stimuleren van mensen is een pré.
• Actieve belangstelling voor het verder ontwikkelen van GIN.
• Een ‘doener’.
• Kennis van en ervaring met verenigingswerk is een pré.
• Bereid om een eigen rol te vervullen in het bestuur en actief bij te dragen aan de teamontwikkeling.
42 Condities
54 Verslag -
• Aan een bestuursfunctie is geen vergoeding verbonden.
• Er is een onkostenregeling voor reis- en verblijfkosten.
• De functie wordt voor een periode van ten minste vier (4) jaar vervuld. Maptime Summercamp 2016
• Wij zoeken iemand die zich ten minste 2 dagen (vier dagdelen) per maand kan vrij maken voor de uitoefening van zijn/
Professionals in de wolken haar bestuursfunctie. 
met open AHN! Wat krijg je er voor terug?
• Inzicht in de GIN community
• Plezierige werkomgeving
Procedure
Personen die geïnteresseerd zijn in deze bestuursfunctie worden verzocht zich te kandideren. Ook kunnen GIN-leden het
bestuur attenderen op mogelijke kandidaten. Kandidaatstellingen dienen voor 1 november 2016 schriftelijk bij het bestuur van
GIN te worden ingediend. Dit kan per e-mail aan [email protected]. Het bestuur beoordeelt de binnengekomen aanmeldingen en
zal deze in de periode van 02 t/m 15 november beoordelen. Geschikt geachte kandidaten zullen worden uitgenodigd voor een
kennismakingsgesprek. Het bestuur doet statutair een bindende voordracht aan de Algemene Leden Vergadering die gehouden
wordt tijdens de GeoBuzz 2016. Tijdens deze ALV kunnen ook nog tegenkandidaten aangemeld worden. De ALV beslist over de
voordracht(en). Voor meer informatie kunt u terecht bij de secretaris Mark Verlaat ([email protected] of 06-23544653).
46
2016-5 | Geo-Info | 25
Gaat Geo-ICT het
voedselsysteem fixen?
50
Verslag - Duizenden
supporters PSV bij
regiobijeenkomst GIN Zuid
2016-5 | Geo-Info | 3
De Binckhorst in dynamisch 3D
Op de Provada, de jaarlijkse 3D en de Omgevingswet Omgevingswet, uitte de gemeente de ambitie
In een drietal artikelen in dit vakblad gaf Jan- om te werken met een dynamisch 3D-model.
vastgoedbeurs in de Rai, werd
tien Stoter een prachtig overzicht van de stand In een dergelijk model worden uiteenlopende
afgelopen juni door de gemeente
van zaken rond de 3D-informatievoorziening databronnen gekoppeld, waaronder geo-
Den Haag een werkend, dynamisch voor onze leefomgeving [1]. In het licht van informatie en modellen voor verkeer, geluid,
de Omgevingswet beschrijft zij de noodzaak externe veiligheid en milieu. De gemeente
3D-model gelanceerd, gerealiseerd
van actuele 3D-informatie om de impact heeft verschillende pilots gestart om inzicht
door Geodan. Ontwikkelaars,
van veranderingen in onze leefomgeving te te krijgen in de mogelijkheden van zo’n mo-
adviseurs en ontwerpers voorspellen en het complexe beheer van deze del en te ervaren welke veranderingen dit
omgeving te analyseren. Veel vraagstukken
reageerden enthousiast op het
eisen een benadering in drie dimensies: denk
concept, waarmee zij in 3D door
aan geluidsbelasting rond drukke infrastruc-
een voor hun welbekende locatie tuur, de potentie van zonnepanelen op onze
konden navigeren: voormalig woningen of de verspreiding van fijnstof door Het Omgevingsplan
onze woonwijk. In haar analyse stelt zij de
industrieterrein de Binckhorst in
vraag hoe deze sterk van elkaar verschillende
geeft ruimte: meer vrij-
Den Haag. 3D-gegevens straks kunnen worden geïnte-
greerd. Na implementatie van de Omgevings-
wet, naar verwachting begin 2019, is dat de heid, minder onderzoek
Door Felix van Veldhoven
modus operandi: geïntegreerde 3D-data, in
in gesprek met Hanke Nijman sommige gevallen wellicht realtime, beschik-
baar voor iedereen als basis voor beslissingen en een langere termijn
over omgeving. Op de route naar dat moment
zijn goede voorbeelden nodig. In haar eigen
woorden: “stap voor stap zal via use-cases be-
keken moeten worden welke aspecten in 3D
mogelijk zijn, wenselijk zijn én daadwerkelijk
meerwaarde bieden” [2]. vraagt in de werkwijze binnen de organisatie.
Op de Provada, het jaarlijkse ontmoetingspunt
Gemeente Den Haag als pionier van de vastgoedbranche dat afgelopen juni
Die noodzaak wordt ook gevoeld door de plaatsvond in Amsterdam, werd een volledig
Gemeente Den Haag. Als antwoord op de werkend model gepresenteerd.
ontwikkelingen rond de Omgevingswet en Steeds meer partijen maken plannen die kun-
het door het rijk te ontwikkelen Digitaal Stelsel nen bijdragen aan de ontwikkeling van de
Figuur 1 - Het dynamisch 3D-model van de Binckhorst.
4 | Geo-Info | 2016-5
andere criteria straks integraal kunnen worden
afgewogen. Door een initiatief in een vroeg
stadium aan de verschillende criteria te toetsen
ontstaat de mogelijkheid van informatie-gedre-
ven ontwerpen. Dit leidt idealiter tot een betere
aanvraag voor de benodigde omgevingsver-
gunning en daardoor tot minder onderzoek-
Er ontstond een demo
die nadenken over 3D,
het Omgevingsplan
Figuur 2 - Gemodelleerde geluidsintensiteit voor een initiatief in de Binckhorst.
en het Digitaal Stelsel
stad. De gemeente Den Haag wil het voor die vrijheid, minder onderzoek vooraf en een lan-
partijen én voor zichzelf makkelijker maken om gere termijn als uitgangspunt.
Omgevingswet een stap
de haalbaarheid en impact van die plannen te Tegen deze achtergrond vroeg de gemeente
checken. Zij vroeg zich af hoe het zou zijn als ini- Den Haag aan Geodan om een dynamisch
tiatiefnemers in Den Haag alle benodigde infor- 3D-model voor de Binckhorst te ontwikkelen, verder kan brengen
matie digitaal voor handen zouden hebben, en om de mogelijkheden van deze tool te de-
hun initiatieven zelf in een 3D-omgeving zou- monstreren. De ambitie van de gemeente Den
den kunnen toetsen. Tygron, een spin-off van de Haag is dat initiatiefnemers met het model al
Technische Universiteit Delft, maakte een filmpje tijdens de ontwerpfase van een initiatief een
waarin deze toekomstvisie werd uitgebeeld [3]. beeld van de impact op de leefomgeving
Tegelijkertijd is de gemeente Den Haag door krijgen. Het model kan worden gezien als
het ministerie van Infrastructuur & Milieu motiveringstool: de mogelijkheden die het slasten. Door te kiezen voor een makkelijk te
benaderd om een pilot-omgevingsplan op omgevingsplan biedt kunnen in de toekomst bedienen en eenvoudig te delen model, mikt
te stellen, om te ervaren hoe de nieuwe wet vanuit een 3D-omgeving met initiatiefnemers de gemeente op een grotere betrokkenheid
in de praktijk uitpakt. De Binckhorst, een en ontwikkelaars worden gedeeld. van burgers en bedrijven. Met het model van
voormalig bedrijventerrein langs de A12 op Een initiatief als een nieuwe parkeergarage leidt de Binckhorst ontstond een demo die het
de grens met Voorburg, werd vooruitlopend bijvoorbeeld tot meer verkeer, meer geluid en nadenken over 3D, het Omgevingsplan en de
op de Omgevingswet aangemeld voor een meer fijnstof. Het model moet straks inzichtelijk filosofie van het Digitaal Stelsel Omgevingswet
‘pilot-omgevingsplan’. In dit gebied ging de maken hoe de wettelijke kaders voor deze en weer een stap verder brengt.
gemeente van gedetailleerde bestemmingen
naar het definiëren van gebiedskwaliteit: een
goede kwaliteit van de leefomgeving als over-
koepelend concept.
De Binckhorst
De Binckhorst kent een rijke geschiedenis en
een grote variatie aan bedrijvigheid met een
industrieel karakter. Dit geeft het gebied veel
potentie tot transformatie en ontwikkeling. Ook
de komst van de Rotterdamsebaan, een nieuwe
ontsluiting van Den Haag die begint bij knoop-
punt Ypenburg en in de Binckhorst boven de
grond zal komen, wordt gezien als motor voor
nieuwe ontwikkelingen. De gemeente Den
Haag heeft de ambitie om het gebied gelei-
delijk te transformeren tot een woon-werkwijk
met ca. 5.000 woningen. Vanwege de milieu-
wetgeving en de aanwezige bedrijvigheid is
woningbouw in het gebied een uitdaging. Het
omgevingsplan geeft daarvoor de ruimte: meer Figuur 3 - Gemodelleerde schaduwwerking van een fictieve woontoren.
2016-5 | Geo-Info | 5
Figuur 4 - 3D of 2D? Geluidsintensiteit in de Binckhorst. Links: na projectontwikkeling, rechts: huidige staat.
Een dynamisch 3D-model toetsing van een ontwerp over. In de toekomst tweeledige doelstelling met haar aanwezigheid
Het resultaat, een proof of concept van een volgt hierop het indienen van de (veel beter op de beurs: vastgoedontwikkelaars interesseren
dynamisch 3D-model, werd op 7 juni tijdens geïnformeerde) Omgevingsvergunningaan- voor het gebied de Binckhorst en het dynamisch
de Provada gelanceerd [4]. Het model werd vraag. Om deze ontwikkeling mogelijk te ma- 3D-model introduceren in de vastgoedwereld
met standaard software gebouwd en bevat ken zoekt de gemeente Den Haag landelijke om de ontwikkeling van het model verder vorm
verschillende 2D- en 3D-informatielagen, samenwerking op. te geven. Het model trok veel bekijks; er waren
rekenmodellen en fictieve initiatieven die, als De gemeente uitte de wens om het 3D-model veel geïnteresseerden vanuit de verschillende
vereenvoudigde BIM-modellen, in de context gemeenten, maar ook veel ontwikkelaars, advi-
van de Binckhorst kunnen worden geplaatst. seurs en ontwerpers die graag van gedachten
De gemeente Den Haag stelt veel van haar wisselden over de Omgevingswet, de plannen in
gegevens beschikbaar als open data. Geodan de Binckhorst en het 3D-concept.
The proof of the pud-
integreerde verschillende van deze datasets,
inclusief het als open data beschikbare 3D- Jantien Stoter schreef eerder dat er stap voor
model in CityGML [5]. Aan 2D-ondergronden ding is in the eating stap, met proof of concepts zoals deze, zal moe-
(bestaande WMS-services van de Gemeente, ten worden gekeken welke aspecten van de
de Provincie en het Rijk), werd 3D-data van Omgevingswet daadwerkelijk meerwaarde
de omgeving van de Binckhorst toegevoegd. bieden in 3D. De vele enthousiaste reacties van
Deze 3D-data bestond uit verschillende initiatiefnemers op de Provada laat zien dat er
categorieën: het eerder genoemde open 3D- veel animo is om hier aan mee te werken. Dat er
stadsmodel, in 3D gemodelleerde omgevings- met standaard software te laten bouwen. maar veel voorbeelden mogen volgen.
factoren als geluidsintensiteit en luchtkwaliteit, Het samenstellen van het model gebeurde om
fictieve 3D-initiatieven zoals een woontoren, die reden in bestaande Esri-applicaties: ArcGIS Hanke Nijman is adviseur Smart City
parkeergarage en appartementencomplex en Pro en CityEngine. Door slim gebruik te maken bij Gemeente Den Haag. Zij is bereikbaar
tot slot de gemodelleerde 3D-impact van deze van open data, konden in CityEngine-texturen via  [email protected].
initiatieven op de omgeving (denk aan het worden gegenereerd voor de 3D-panden uit
schaduweffect van een woontoren). het stadsmodel van de gemeente. Door het Felix van Veldhoven is adviseur geo-informatie
model te publiceren naar een CityEngine- bij Geodan. Hij is bereikbaar
Verschillende fictieve vastgoedinitiatieven webviewer, kunnen gebruikers in een browser via  [email protected].
kunnen in het model worden geplaatst en door de Binckhorst navigeren en kan het mo-
eventueel ook verplaatst, waarmee de globale del eenvoudig met anderen worden gedeeld. Referenties
effecten op bijvoorbeeld luchtkwaliteit, ge- [1] M ede gebaseerd op de ideeën van de inspiratiegroep “3D en
luidsoverlast en bezonning inzichtelijk kunnen Lancering op de vastgoedbeurs de Omgevingswet”. Zie J. Stoter, Geo-informatie in 3D: wat
moet je ermee?, in: Geo-Info 2014-5, p. 4-9, J. Stoter, 3D en de
worden gemaakt. Door het combineren van The proof of the pudding is in the eating. Op 7, 8
Omgevingswet, in: Geo-Info 2015-6, p. 38-41 en J. Stoter, 3D
verschillende (open) datasets en het hieraan en 9 juni 2016 werd tijdens de Provada het dy-
en de Omgevingswet - deel 2, in: Geo-Info 2016-1, p. 4-8.
koppelen van vereenvoudigde rekenmodellen namisch 3D model van de Binckhorst getoond. [2] J. Stoter, 3D en de Omgevingswet - deel 2, in: Geo-Info 2016-1,
voor luchtkwaliteit en geluidshinder kan voor Boudewijn Revis, wethouder BSKB (Binnenstad, p. 8.
de verschillende vastgoedinitiatieven worden Stadsontwikkeling, Kerngebieden en Buiten- [3] “Stip op de horizon: Dynamisch 3D-model”, te zien via
bit.ly/1Uoh2ko.
bekeken wat de te verwachten impact op ruimte) van de gemeente Den Haag, lanceerde
[4] Een filmpje van het dynamisch 3D-model Binckhorst - Den
de omgeving is. Op deze manier brengt het het model op de stand van Metropoolregio
Haag kan worden bekeken via bit.ly/2aHAQBo.
dynamisch 3D-model het idee van integrale Rotterdam Den Haag. De gemeente had een [5] Zie data.overheid.nl/data/dataset/3d-model-den-haag.
6 | Geo-Info | 2016-5
GEODESIE OPLOSSINGEN
WITH YOU ALL THE WAY
PLANNING > SURVEY > DESIGN > LAYOUT > EXECUTION > INSPECTION
Elk type project, elke bedrijsomvang, elke toepassing - Wij bieden een volledig programma met zeer nauwkeurige meet-
en positioneringsoplossingen die aan al uw behoeften voldoen.

Ervaar net als andere professionals zelf onze technologie.
topconpositioning.nl
Object 34 op Cartographiae
Het Belgische leger heeft vier schitterende Afrikaanse campagnes achter de rug
Papier, quadrichromie, 122 x 101 cm, collec- enkele opmerkingen over de rol van de Belgi-
tie KMMA HO.1981.1.148 sche troepen en de slagvelden (zoals Tabora en
Mahenge). De troepenbewegingen worden er
Dit affiche werd in het eerste semester van niet op weergegeven. Het gaat duidelijk om een
1919 door het Comité de politique nationale uitge- zicht op de verdeling tussen de diverse koloniale
geven en door Charles Bulens in Brussel gedrukt. rijken en de territoria die België op het oog heeft.
Ze past volledig binnen de nationalistische Een tekst van het Comité de politique nationale
propagandastrategie van deze drukkingsgroep. neemt het onderste derde van het affiche in
Het Comité werd namelijk in december 1918 bij beslag. Hij licht de diverse militaire campagnes
het vooruitzicht van de onderhandelingen van van de troepen van de Openbare Weermacht
de Vrede van Parijs door verschillende katho- in Afrika toe. Daarbij vermeldt hij onder andere
lieke, liberale en socialistische figuren opgericht die van Rhodesië, die niet als dusdanig op de
en streefde naar een “groter België”. De groep kaart staat. De campagnes worden naar voren
gaf grote kaarten in levendige kleuren uit om geschoven om de daaropvolgende territoriale
de bevolking voor zijn doel te winnen en de aanspraken te legitimeren. Die worden verder
politieke autoriteiten onder druk te zetten opdat onderbouwd door de potentiële rijkdom aan
die in Parijs, zowel wat Europa als Afrika betreft, mineralen en vee in Duits Oost-Afrika te ver-
onredelijke territoriale aanspraken zouden verde- melden, net als door het feit dat het gebied
digen. Het Comité eiste immers niets minder dan tracé van de spoorwegen. Bovenaan rechts door Europeanen bevolkt kan worden.
het Groothertogdom Luxemburg, Nederlands geeft een legende meer uitleg. De gekleurde
Limburg, het Rijnland en Duits Oost-Afrika op. zones gaan België aan: in het geel de kolonie Eén van de 40 objecten van de tentoonstelling
Belgisch-Congo, in het rood de Duitse kolonies Cartographiae, die tot 4 september was te bezoe-
De kaart biedt een overzicht van de grenzen die de Belgische troepen, samen met de Franse ken in een zaal van het Koninklijk Paleis te Brussel,
tussen de diverse koloniale rijken, net als het en Britse geallieerden, bezetten. Je vindt er ook www.cartographiae.be.
2016-5 | Geo-Info | 7
2016: International Year of Glob al Understanding
en International Map Year
De rol van atlassen bij beeldvorming; een denkoefening voor 3 havo/vwo
Om mensen te laten zien hoe 1. Wat kaarten en atlassen wel en niet aandacht dan andere, omdat de verteller ze
vertellen belangrijker vindt. Een atlas vertelt ook een ver-
kaarten en atlassen helpen om
Het jaar 2016 is uitgeroepen tot het International haal. Een verhaal over hoe gebieden op aarde
de wereld beter te begrijpen,
Year of Global Understanding (IYGU). Waarom? verschillen in natuur (hoogte, klimaat, planten-
hebben kartografen en geodeten Om mensen overal in de wereld te stimuleren groei) en cultuur (taal, godsdienst, gewoonten).
na te denken over duurzaamheid en globali- Een verhaal ook over hoe mensen in die gebie-
wereldwijd 2016 uitgeroepen tot
sering in hun eigen leefomgeving. En ook om den leven. In de atlas staan natuurlijk ook de
International Map Year. Ook voor
mensen oog te laten krijgen voor de invloed namen van de gebieden, plaatsen, rivieren en
geografen is 2016 een speciaal van hun doen en laten op de leefomgeving bergen die in het verhaal belangrijk zijn. Al die
van andere mensen. Duurzaamheid betekent namen samen noemen we topografie (topos
jaar; zij hebben wereldwijd 2016
zo met de wereld omgaan dat ook volgende betekent plaats en grafie betekent schrijven).
uitgeroepen tot International
generaties er goed kunnen leven. Een atlas begint meestal met de dingen die heel
Year of Global Understanding Het jaar 2016 is ook uitgeroepen tot het belangrijk zijn zoals het eigen land. In figuur 1 zie
International Map Year. Waarom? Om mensen te je welke kaarten van Europese gebieden in de
om mensen na te laten denken
laten zien hoe kaarten en atlassen helpen om eerste Bosatlas uit 1877 stonden. De pijltjes geven
over duurzaamheid en over de
de wereld beter te begrijpen. de volgorde aan. Die atlas begon met Nederland,
invloed van hun doen en laten Vraag 1: Wat zie jij van globalisering in jouw dan de Alpen, dan Duitsland, et cetera.
leefomgeving?
op de leefomgeving van anderen.
Vraag 2: Kun je een voorbeeld noemen van een
Om die twee initiatieven te
kaart die je helpt de wereld beter te begrijpen?
combineren, is deze les ontwikkeld Mensen kijken allemaal op hun eigen manier
naar de wereld waarin ze leven. Maar dat rea-
voor scholieren van 3 havo/vwo.
liseren we ons niet altijd. Hoe mensen kijken
is voor een belangrijk deel aangeleerd op
Door Ferjan Ormeling & school. En daar hebben schoolatlassen een rol
bij gespeeld. Aan de hand van schoolatlassen
Joop van der Schee
leer je de wereld kennen en in te delen en ook
je een mening te vormen over allerlei dingen.
Ook over duurzaamheid en globalisering.
Schoolatlassen zijn niet neutraal. Dat blijkt uit
de onderwerpen die wel of niet aan de orde
komen zoals klimaatverandering, verkeersdrukte, Figuur 1 - De volgorde van de kaarten van Europese
criminaliteit, armoede en milieuvervuiling. De gebieden in de eerste Bosatlas uit het jaar 1877.
ene atlas besteedt meer aandacht aan bepaalde
onderwerpen dan de andere. Niet alleen de Een tweede ding dat opvalt is dat landen die
onderwerpen verschillen per atlas, ook wat de volgens de atlasmakers belangrijk zijn, op een
kaarten in een atlas vertellen. De atlasmakers grotere schaal zijn afgebeeld of meer kaarten
bepalen wat je in een kaart te zien krijgt. hebben. Figuur 2 laat zien dat er in de Bosatlas
We starten met je eigen schoolatlas om te van 2001 veel kaarten van Nederland stonden
zien hoe die in elkaar zit en hoe de atlasmaker en maar weinig van Azië. In figuur 2 kun je ook
aankijkt tegen de wereld en tegen duurzaam- zien dat Nederland verhoudingsgewijs minder
heid en globalisering. Daarna kijken we naar kaarten had in 1877 dan in 2001.
een buitenlandse schoolatlas om te zien hoe Vraag 3: Wat is de volgorde van de afgebeelde
die verschilt van onze eigen versie. gebieden in jouw schoolatlas? Welke landen in
Europa komen eerst en welke laatst? Vind je dat
2. Het verhaal van een atlas logisch?
In een verhaal gebeurt er altijd wat en gebeur- Vraag 4: Hoeveel van de kaartbladen in je
tenissen worden in een bepaalde volgorde schoolatlas zijn aan Nederland gewijd? Hoeveel
verteld. Sommige gebeurtenissen krijgen meer % is dat van je hele atlas?
8 | Geo-Info | 2016-5