Powstanie Królestwa Polskiego w roku 1830 i 1831 : pamiętnik spisany w r. 1836

292 Pages·1895·15.96 MB·Polish

by  Franciszek Wyk

V
>
;.
v>/-
'' -I
^
'k.^y.'^^-^
yy^
y
"i. 1

rWiilfPodwUi

POWSTANIE KRÓLESTWA POLSKIEGO
w
roku 1830 1831.
i

POWSTANIE
KRÓLESTWA POLSKIEGO
w
roku 1830 1831.
i
W
PAMITNIK SPISANY R. 1836
(jna5i>l'eiana-Seiicitota cnzdiesttoa c^oisniego,
u. c^rciCJa cV"'n.'. -1101111;. tizaf?.
W
KRAKOWIE,
NAKI^ADEM KSIGARNI SPÓKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ.
1895.
9M193
W KRAKOWIE, W DRUKARNI «CZASU* FR. KLUCZYCKIEGO I bP.
pod zarzdem Józefa akociskiego.
WSTP.
Ostatnie^Polski powstanie, wielki dla dziejów i dla
nauki przyszoci wypadek, godnym jest wszeclistron-
nej uwagi. Dziesi miesicy sta on na szczycie liisto-
rycznym wsp()czesnycli wydarze, i dugo jeszcze obu-
dza bdzie podziwienie bole. Tkwi przed oczyma
i
olbrzymie skutki, nim wybadane zostan rzetelne onycli
przyczyny.
Dugo walczya prawo z przemoc. Ciwiaa si
czsto wtpliwa szala zwyciztwa. Obce narody przy-
glday si w milczeniu tej walce, rade, e cudzym
kosztem poznaj, czyli czas przyszed tryumfu prawo-
e
ci; rade i z tego, cliocia przemoc wedle raclmby
ludzkiej pewniej zwyciy, przecie potarga swe siy
w
zapasacli.
Runa prawo, nie si sztuki, ani przewag po-
tgi, lecz podlvOpana zniecierpliwion wasnyci oljro-
c<)w swawol. Wielka naul^a dla ludów! co one mog,
gdy zechc, i co cicie maj, by mogy.
Pogardzi mierci dla ycia, spali dom wasny,
aeby cudzym nie zosta: czy to talv trudne lub nowe?
Wyk.
6 Fi-.
Plemi od jednej klski nie zginie dom snadno z gru-
;
z(')w odlepi; a có po gmachach Inb najobfitszem po-
tomstwie, gdy je odl:)iegnie swoboda? Lecz by ztd
iirósl skntek powszechny i wielki, trzeba i woli po-
wszechnej a staej. Nic nie nadadz pojedyncze cho
najchlubniejsze przykady. Byo ich u nas nie skpo.
Pikny wsch('»d soca rovOwa powstaniu wietne po-
udnie. Ale dzie zda si za dugim dla niecierpliwej
ywoci tchncyci modzieczem czuciem umysów\ Po-
wstay cmmi-y podejrze i mgyoliydnej zawici. Wrza-
sn duch pieka, e lvrwawa una oczyci nieljo odi'azu,
i dano wiar poczwarze. Gdy l^rew niewinna skalaa
dziewicz czysto 1)oliatersvieg() powstania, zni^ urok
cnoty, który mu dotd przywieca, wstrt jn-zeszy serca
niewinne i prawe, umiecli pievielny zasiad na uciech,
litóre do mordów podegy. Znivna zgodno po-
wszeclma, co sama tylko wielkie trudnoci zwycia,
i soce nasze w zgiev:u burzliwym zagaso. Jaka
nas klska doljia? Legy te szyki pomostem, co za-
przysigy najczystsz wiar umrze lub ody w swo-
bodzie? Czy nam odbito t bro i dziaa, Ictóremy
w pocie czoa siowali, albo z rk wrog()W wydarli?
Czyli spyny w krwi mnyci szace, przez matki,
ony i dzieci nasze sypane? Gdzie si podziay te
dzielne hufce, lvtóre na wite haso powstania jakby
z pod ziemi wytrysy?... Porozpraszane bez bitwy, roz-
prowadzone po r(jnyci szla]vacli )jez wodza, nawet nie
na tej ziemi strzaskay dzielne ore, ^:tór wyswobodzi
przysigy. Tylu ich jeszcze zostao przy yciu i z Ijro-
e
ni, gdyl^y razem ]3od jednym sterem stanli, nie-
razlDy przemoc zadraa. I lvtó odgadnie, coby wyniko
nareszcie z walki rozpaczy iinztwa? Rzumykir czarny
or
na tak loolesne wspomnienia... Nie obcy zwycia
naród, gdy postanowi raczej zgin ni uledz. Ajaxa
sam tylko Ajax pokona.