Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom 13. Inflanty. Część 1

374 Pages·1915·13.51 MB·Polish

by  Jan Jakubowski, Józef Kordzikowski

ŹRÓDŁA DZIEJOWE.

ŹRÓDŁA DZIEJOWE.
TOM XXIV.
Część 1-8 za.
---------------— --------------------
P O L S K A XVI WI E K U
POD WZGLĘDEM
GEOGRAFICZNO-STATYSTYCZNYM.
TOM XIII.
IN FLA N TY.
CZĘŚĆ I.
WYDALI
Jan Jakubowski i Józef Kordzikowski.
WARSZAWA
SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI GEBETHNERA I WOLFFA.
Дозв. Воен. Цен^Даршава, 31.III 1915 г.
I N F L A N T Y
część i.
TREŚĆ CZĘŚCI I
TOMU XXIV (XIII).
Str.
Przedmowa . . . . I X
Rewizya Inflancka 1599 r.:
Lucyn . . . . . . 1
Taurus . . . . . 1 7
Wandzel . . . . ' . . 2 9
Kircholm . . . . . . 3 9
Lenowarth . . . . . 4 8
Kokenhaus . . . . . . . 5 5
Lais . . . . . . . 9 3
Aszkarod . . . . . . .141
Rzeżyca . . . . . . . 149
Felin . . . . . . .1 6 2
Dynembork (zakończenie) . . . . 235
Helmeth . . . . . . . 240
Iberpol . . . . . . , 250
Indeks miejscowości . . . . . . 309
Indeks osób . . . . . . . 321
PRZEDMOWA.
Wydawnictwo „Źródeł dziejowych" poniosło w roku ubie­
głym ciężką stratę. Zgasł drugi z kolei po ś. p. Adolfie Pawiń-
skim założyciel i kierownik tego wydawnictwa, nieodżałowanej
pamięci historyk Rusi Aleksander Jabłonowski. Zmarły
do ostatniej chwili swego życia z zamiłowaniem poświęcał się
pracy nad wydawnictwem, które ukochał, jako wytwór swej myśli
i długoletnich mozolnych zabiegów. Czując, że wiek podeszły nie
pozwoli mu ukończyć zakreślonego na szeroką skalę obrazu ^Pol­
ski XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym", szukał
wśród młodszego pokolenia historyków następców, którzyby pod­
jętą przez niego pracę dalej prowadzić mogli. Już część I tomu
XXIII, poświęconego Prusom Królewskim, wydana została przez
d-ra^I. T. Baranowskiego, a ś. p. Jabłonowski zaopatrzył ją tylko
w swoją przedmowę. Tom XXIV, poświęcony Inflantom, powie­
rzony został p. Józefowi Kordzikowskiemu, a następnie podpisa­
nemu. Dalej miało iść Wielkie Księstwo Litewskie, rozłożone
na szereg tomów. Powierzając innym pracę nad dalszym ciągiem
wydawnictwa, zmarły i sam bynajmniej rąk nie pokładał. Pra­
cował mianowicie nad opisem woj. Czerniechowskiego, chcąc mo­
nografią tego krótkotrwałego kresowego województwa uzupełnić
obraz Pólski XVI wieku. Niezależnie od tego, zabrał się der
pracy nad częścią I swego wielkiego, nad wszystko umiłowanego
„Atlasu historycznego Rzeczypospolitej Polskiej", którego część II,
obejmująca „Ziemie Ruskie", wyszła przed kilku laty we wspa-
VIII
niałyra wydaniu Akademii Umiejętności w Krakowie. Część I
Atlasu miała objąć „Ziemie Piastowskie". Nad pracą tą, którą
już zdążył znacznie posunąć naprzód, zaskoczyła śmierć niestru­
dzonego badacza.
’ІѴ *
•S
Tom XXIV, zgodnie z pierwotnym planem, obejmuje In­
flanty. Przy bliższym rozejrzeniu się w materyale źródłowym
okazało się, że jest on tak obfity, iż w jednym woluminie w ża­
den sposób zmieścić się nie da, i że wzorem „Ukrainy" i „Po­
dlasia" wypadnie tom ten podzielić na kilka części. Obecnie
dajemy część I, zawierającą Rewizyę Inflancką 1599 r. Obejmuje
ona całkowity opis 12 zamków, wraz z dobrami do nich należą­
cymi, oraz zakończenie opisu zamku Dynemborka (Dyneburga).
Rewizya 1599 r. zachowała się w rękopisie, który nosi wszelkie
cechy tekstu urzędowego i przechował się w Archiwum Skarbo-
wem Koronnem. Obecnie rękopis ten, oprawiony w dwie księgi,
.przechowuje się w Archiwum b. Komisyi Skarbu w Warszawie
przy Warszawskiej Izbie Skarbowej.
1) Księga rękopiśmienna Archiwum b. Komisyi Skarbu
w Warszawie (obecnie przy * Warszawskiej Izbie Skarbowej), pod
sygn. „Oddż. XLVI, ks. 1." Format 20X32 cm., grubość 35 mm.
Oprawiona w skórę koloru naturalnego. Na wierzchu wytłoczony
złotem herb „Rogala". Pod okrągłą tarczą herbową skrzyżowane
2 klucze. Po obu stronach tarczy 2 orły. U dołu wisi krzyż
orderu Orła Białqgo. Nad herbem inicyały: WWTPK (Teodor
Wessel Podskarbi Wielki Koronny). Pod herbem rok: 1763. Na
grzbiecie czarno wytłoczony tytuł: „Rewizya Inflantska anni 1599м,
oraz nalepiona kartka z numerem: 1. Oprawa pochodzi z XVIII w.
Na odwrotnej stronie oprawy pismem XIX w. napis: „Rok 1599".
Na pierwszej, tytułowej karcie napis u góry pismem XVIII w.:
„Województwo Inflandzkie", a pismem XIX w. tytuł szczegółowy:
„N2 i. Rewizya Inflantska, dotycząca Starostw Lais i Felińskiego
oraz Zamków różnych, jako to Lucyn, Taurus, Wandel, Kircholm,
Lenowarth, Kokenhausen, Lais, Aszkarod, Rzeczyca, Felin, Hel-
meth i Dóbr do Zamku Dynemburskiego należących, z roku 1599.
W Warszawie, dnia 1854 roku. Teofil Nowosielski, p. o.
Archiwisty akt dawnych skarbowych". Sam rękopis pisany jest