Polska i Litwa na przełomie wieków średnich. T. 1, Ostatnie dwunastolecie Kazimierza Jagiellończyka

436 Pages·1904·19.703 MB·Polish

by  Fryderyk Papée.

\ J-
4^ -•**<>..,..;
r-f
^:X

y
1

4
DR. FRYDERYK PAPEE.
POLSKA LITWA
I
NA PRZEOMIE WIEKÓW REDNICH
TOM
I.
OSTATNIE DWUNASTOLECIE KAZIMIERZA JAGIELLOCZYKA.
W
KRAKOWIE
iMAKADEM AKADEMII UMIEJTNOCI
GEBETHNER WOLFF W WARSZAWIE
. , : I
G. GEBETHNER I SP. W KRAKOWIE
1904.
909297
ODBITO W DRUKARNI UNIWERSYTETU JAGIELLOSKIEGO
POD ZARZDEM lÓZEFA FJUPOWSKIEOO.
»Prosz i zaklinam., wszystkich., doktorów, profe-
sorów, mistrzów, uczniów i pisarzów.. aby te ksigi dzie-
jów rocznych w dalszym cigu pisali, a nigdy przerwy
—
w nich lub zaniechania nie dopuszczali« tak odzywa
si Dugosz, czujc si bliskim mierci, do potomnych.
Sowa te utkwiy mi w pamici zaraz od pierwszego po-
znania si z dzieem znakomitego dziejopisa i pobudziy
e
do refleksyi, jakkolwiek strumie historyografii naszej
w XVI wieku popyn znowu szerokiem korytem, to prze-
cie bezporednio po Dugoszu zanikn chwilowo, tak
e
wytworz—ya si bardzo dotkliwa i sabo tylko masko-
wana luka od Miechowity zaczwszy, a na odnonych
ustpach opracowa najnowszych skoczywszy.
Jednake w ostatnich czasach Akademia nasza zwró-
cia wanie szczególniejsz uwag na wiek XV, wydaa In-
dex acorum, Acta capitulorum^ cenne tomy Codicis epis,
i inne akta; równoczenie za penym wiecem naokoo
Polski wydobyy na wiato dzienne podobny materya
wszystkie postronne kraje: Prusy, Brandenburgia, lsk,
Austrya, Wgry, Rumunia a wreszcie, i to w niemaej
iloci, Rosya. Na podstawie tego materyau, a w—czci
te studyów archiwalnych, powiodo si jednak jak-
i —
kolwiek byo to zrazu rzecz wtpliw przy pomocy
krytyki kombinacyi utworzy konstrukcy, w której ju
i
wystpuj na jaw gówne kierunki przewodnie i gówne
fazy rozwoju. A jeli w przedstawieniu caem znajdzie
si jeszcze niejedna wtpliwo i niejedna luka, to jest
to nieodcznem kadej pracy dziejopisarskiej zjawiskiem;
miejsc takich ukrywa nie myl, ale je owszem chc
zaznaczy, aby nastpujcy badacze mieli wyran wska-
zówk, gdzie najbardziej potrzebne najbardziej podane
i
dalsze nawizanie dziejowej przdzy.
Przecig czasu od roku 1479 do roku 1506, od po-
koju oomunieckiego do mierci króla Aleksandra, przed-
w
stawia niewtpliwie pewien zwarty sobie okres, który
wynoszc blisko 30 lat, tworzy ow najnisz w historyi
jednostk chronologiczn Lorenza: jedno pokolenie. Wszy-
stko bowiem co si wykonywao za Olbrachta Aleksan-
i
dra byo ju pomylanem nakrelonem przy kocu rz-
i
dów Kazimierza Jagielloczyka. Ja z tych dziejów prze-
omowych ostatniego naszego w rednich wiekach poko-
lenia, napisaem ksig pierwsz, obejmujc ostatnie
dwunastolecie Jagielloczyka. Przedstawi za
e a
zamierzam naprzód dzieje litewskie dlatego, do roku
1484 punkt cikoci ley na Litwie, a dopiero póniej
przesuwa si do Korony. To co w moich dziejach litew-
skich siga poza rok 1484 jest ju tylko dopowiedzeniem,
gdy gówna tre dalszego cigu dziejów naszych roz-
grywa si bdzie w Koronie.