Plvtarchi: Vitae Parallelae Volumen II Fasc. 1

320 Pages·1993·34.366 MB·Ancient Greek, Latin

by  Plutarchus, Konrat Ziegler (editor), Hans Gärtner (editor)

BIBLIOTHECA
SC RIPTORVM GRAECO RVM ET R O MANO RVM
TEVBNERIANA
PLVTARCHI
VITAE PARALLELAE
RECOGNOVERVNT
CL. LINDSKOG ET K. ZIEGLER
VOL. II FASC. 1
ITERVM RECENSVIT
KONRAT ZIEGLER
EDITIONEM CORRECTIOREM
CVM ADDENDIS
CVRAVIT
HANS GÄRTNER
STVTGARDIAE ET LIPSIAE
IN AEDIBVS B.G. TEVBNERI MCMXCIII
Die Deutsche Bibliothek — CIP-Einheitsauf nähme
Plutarchus:
[Vitae parallelae]
Plutarchi Vitae parallelae / recogn. Cl. Lindskog et K. Ziegier. —
Ed. corr. — Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner.
NE: Lindskog, Claes [Hrsg.]
Ed. corr. Vol. 2. Fase. 1. herum rec. Konrat Ziegler. —
Ed. corr. cum addendis ed. 2. (1964) / cur. Hans Gärtner. — 1993
ISBN 3-8154-1673-6
NE: Gärtner, Hans (Hrsg.]
Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt Jede Verwertung
außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages
unzulässig und strafbar. Das gilt besonders für Vervielfältigungen, Übersetzungen,
Mikroverfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen.
(£) B. G. Teubner Verlagsgesellschaft Leipzig 1993
Printed in Germany
Druck: Druckhaus Kothen GmbH
Buchbinderei: Verlagsbuchbinderei D. Mikolai, Berlin
PRAEFATIO
In recognoscendis quattuor vitarum paribus, quae fasciculo priore
voluminis alterius vitarum continentur, nempe 1 (10) Phocionis et Cato-
nis Minoris, 2 (11) Dionis et Bruti, 3 (12) Aemilii Pauli et Timoleontis,
4 (13) Sertorii et Eumenis
hisce codicibus usus sum.
1) Codex Laurentianus conventuum suppressorum no. 206, olim L
Abbatiae Florentinae no. 24, accuratissime descriptus a Rudolfo Schoell,
Plutarchhandschriften in Florenz, in Hermae vol. V, 114sqq., continet
in foliis membranaceis 353 per 44 quaterniones dispositis septem paria vi-
tarum voluminis secundi, numeris t'—ti' signata, ineunte saec. X. ab uno
librario tanta pulchritudine exarata, ut is codex inter speciosissimos eius
quidem aetatis numerandus sit. vetusto quaternione sexto nescio quo
modo deleto manus recentior ea quae exciderant in 6 foliis (41—46, cf. 1
p. 66,23) supplevit. textus codicis L eo notabilis est, quod librarius emen-
dando piane abstinuit et verba exemplaris sui (quod saeculi IV./Y. fuisse
suspicemur) religiosa cura repetivit. quod iis potissimum locis apparet,
quibus verba exemplaris aut evanuerant aut aliis ex causis legi non iam
poterant. ubi librarius singulas litteras, quas dispicere poterat, expressit
lacunis ad modum locorum obscurorum exempli relictis, supplere voca-
bula ne tum quidem ausus, cum de vera eorum forma dubitali non pot-
erat. eius generis loci plurimi et gravissimi in vitis Aemilii et Timoleontis
inveniuntur, de quibus in Mus. Rhen. voi. 82, 35 sq. plenius disserui. —
correctores in L R. Schoell non minus quam octo sibi visus est discernere
posse, quamquam eos non semper facile dignoscendos esse dixit.1) quo-
rum commemoratione maxime digni sunt duo, qui totum codicem et
lacunas a librario relictas suppleverunt et verba depravata correxerunt
et locos ab ilio omissos (sive temere sive quod in exemplari aberant)
inter lineas vel in margine addiderunt, alio usi exemplari, quod cum
1) Oblocutus est Mewaldt 1. infra c. 828,3, qui quinqué correctores codicem trac-
tavisse statuii, res difficilis ac fortasse acriore disquisitione digna, tamen ad re-
censendum Plutarchi textum vix gravioris momenti, unde plerumque satis habui
uno siglo L2 pro omnibus correctoribus uti.
V
PRAEFATIO
codicum genere Q aliqua necessitudine coniunctum erat, quodsi Schoell hos
correctores saeculo demum XV. munere suo functos esse dicit, erroris
coarguitur et litterarum formis ad saec. XII./XIII. redeuntibus et eo,
AD quod apographa AD, quae sub finem saeculi XIII. ex L descripta sunt,
iam correctum et suppletum exemplar reddiderunt, cum tarnen librarius
H codicis H, qui saec. fere XI. vitas Phocionis et Catonis Dionisque et
Bruti ex L descripsit, nondum correctum exemplar ante oculos habuerit.
saepius igitur saeculis XI.—XIII. alicubi in imperio Byzantino tractatus
et pro exemplari habitus codex L exeunte saec. XIV. vel ineunte XV.
nescio quo pacto in Italiam pervenit. certum est eum medio fere saec. XV.
in bibliotheca Abbatiae Fiorentina« fuisse, unde eum tunc temporis Reli-
giosi petenti Bessarioni cardinali nobilissimo accommodaverunt transcri-
bendum per presbyterum Joannem Grecum de Candia cognomine Ros-
sum; cuius apographum anno demum 1467 Romae perfectum (sed omnes
vitas continens) etiamnunc adservatur inter libros a Bessarione biblio-
thecae S. Marci Venetae donatos (cod. Marc. 384); cf. Schoell 1. c. p. 122.
deinde anno 1517 iidem possessores codicis L Philippo Iuntae typographo
eiusque correctori Euphrosyno Bonino permiserunt, ut codice pro exem-
Iunt. plari primae editionis typis exprimendae Plutarchi vitarum uterentur;
cuius rei cum alia vestigia adhuc in codice videre licet tum exstant multae
correcturae a Bonino in codice adscriptae inde que in librum impressum
inlatae. ita cum evenisset, ut Plutarchei textus editio princeps per has
quidem vitas optimo atque integerrimo ex fonte deduceretur, postea
tamen codex L diu abiectus iacuit. pauca de eo Montfaucon et de Furia
et Courier (cf. Schoell 114) protulerunt, pauca postea, cum iam conventi-
bus suppressis in bibliothecam Laurentianam Florentinam translatus
esset (cf. Vitelli, Museo Ital. di ant. class. I, 5 et Terzaghi, Studi Ital.
di filol. class. IX, 33 adn.), Cobet in oratione de arte interpretandi, qui
ea ipsa re deceptus, quod codex nimirum haud multum a textu vulgari
ex ipso deducto differre videbatur, quantum valeret, non perspexit. de-
fensor eius exstitit R. Schoell, qui Iuntinam ex eo fluxisse intellexit.
codicum HAD eum fontem fuisse J. Mewaldt, Maximus Planudes und
die Textgeschichte der Biographien Plutarchs (Sitz-Ber. Beri. Ak. 1906,
828sq.) et ego in libro 'Die Über lief erungsgesch. der vergi. Lebensbeschrei-
bungen Plutarchs' 104 adn. 179sq. probavimus. contuli vitas Phoc. Cat.
Dion. Brut. Aem. Timol. Florentiae vere anni 1914; de locis quibusdam
dubiis G. Pasquali me certiorem fecit, earum paginarum, quae Sert. et
Eum. continent, ectypa photographica mihi praesto fuerunt, cum annis
1930/31 priorem huius fasciculi editionem (a. 1932 publici iuris factam)
curarem, quo facto ea bibliothecae seminarii philologici Gryphiensis ad-
VI
PRAEFATIO
servanda commisi, in qua tarnen non iam inveniri posse virgo doctissima
Magdalena Pernice interroganti mihi rescripsit.
Apographorum codicis L vetustissimum est codex Parisinus 1678 H
(H) saec. XI./XIL, accuratissime a me Überlieferungsgesch. 54sqq. de-
scriptus; ectypum folii 91v eidem libro praefixum est. continet post vitas
Alexandri et Caesaris ex alio fonte sumptas has partes vitarum huius
fasciculi: Phoc. integrum; Cat. min. 1,1 — 5,6 8,5 37,6
evsQyolg; egyov —
40,1 — 48,2 68,6 adfinem;
//•rjösv; ÒrjfxaQ%iaQ yevofievrjg ägxfjg; òè xàrmv
Dion. 1,1 —18,5 èxeivov; 21, 4 xal ótpóÒQa— 34,7 ai [lèv yàg; Brut. 54
(comp. 1), 5 ad finem. contuli anno 1906.
éavrov nXovrov
Codices Parisini 1671 (A) anni 1296 et 1674 (D), de quibus confe- AD
rendi sunt Sintonia, ed. mai. I p. XVsqq. et Mewaldt 1. c. et Überliefe-
rungsgesch. 89. Ì04.179, quin ex L fluxerint, non dubium. cum tarnen
et communia quaedam inter se habeant ab L aliena neque alter ex altero
descriptus sit, non ipsius L, sed apographi eius apographa videntur esse,
quod si quis accuratius inquirere voluerit, ei Parisini diligentius excu-
tiendi erunt, quam adhuc sunt excussi, ego utrumque Parisiis anno 1930
inspexi et aliquot locos examinavi, ceterum satis habui lectionibus eorum
a Carolo Sintenis prolatis uti, qui A per omnes huius fasciculi vitas, D
per vitas Dion. Brut. Aem. Timol. adhibuit. Reiskianae editionis exem-
plar Kilonianum Konti collationes Parisinorum in margine adscriptas
continens aliquotiens consului, tarnen vix aliquid fructus ex eo capi posse
intellexi.
Consensum codicis L cum apographis suis A nuncupavi. A
2) Codex Marcianus Venetus 386 (K) saec. XI. a C. Th. Michaelis, K
De Plutarchi codice manuscripto Marciano 386, Berolini 1886, accurate
descriptus (cf. et edit, nostrae vol. III, 1 praef. IX), continet huius fasci-
culi paria tertium et quartum. quae olim adulescens (Überlieferungs-
gesch. 57 sq.) de ratione, quae esset inter K et H, conieci, ea maiore ex
parte stare non posse viros rei palaeographicae gnaros vix est quod mo-
neam. nam neque ex rationibus aut addendi aut omittendi v paragogici
neque ex praepositionibus cum suis nominibus exarando in unum conexis
disiunctisve quicquam de cognatione duorum codicum colligi posse appa-
ret, nisi forte graviora argumenta accedunt. hoc solum tenendum, quo-
niam alter codex alteram ita suppleat, ut coniuncti integrum volumen
alteram vitarum exhibeant, olim aut codicem H supplendi K aut codicem
K supplendi H causa conscriptum esse, videturque veri similius codicem
H ad supplendum K confectum esse quam contrarium. usus sum in cu-
randa editione anni 1932 collatione Caroli Th. Michaelis liberaliter nobis
donata, quae cum mense Novembri 1943 domo mea Berolinensi prorsus
VII
PRAEFATIO
deleta interisset, librum Venetum Laurentiani et Palatini et aetate et
sinceritate aequalem denuo excutiendum esse arbitratila ectypum eius
microfilmicum a praefecto bibliothecae Marcianae comiter mihi missum
cum editione mea anni 1932 contuli omnesque scripturas codicisK, quae
cum memoratu dignae viderentur esse, tarnen in ilia editione desideraren-
tur, nunc apparatili inserui, abiectis nimirum mens vitiis orthographicis,
quae haud multa sunt, nisi quod librarius ut diligens ita indoctus semper
fere pro TIQÒQ aut xaì aut (rarius) xaxà scripsit, quarum vocum sigla in
esemplari suo consimilia eum dignoscere non potuisse manifestum est.
ceterum ipse quoque librarius siglis adfatim usus est.
P 3) Codex Palatinus Heidelbergensis 168 +169 saeculo fere
XI. in 445 foliis (251 + 194) per 57 quaterniones (signatos a'—vg' ; ultimi
signum deest deleto primo eius ultimoque folio) dispositis a duobus libra-
riis alternantibus conscriptus, iam ineunte saec. XV. in Italiam translatus
et in duo volumina, quae nunc sunt, divisus, primum anno 1437 Medio-
lani a Petro Candido Decembre pertractatus et multis adnotationibus
auctus est, deinde a Iannoctio Manetti Florentino, cuius notas post Can-
didi notas adscriptas esse apparet. ci. Ernst Ditt, PierCandidoDecembrio,
contributo alla storia dell' umanesimo Italiano, Memorie del R. 1st.
Lomb. XXIV, 2 (1931), 72sqq. collatus est et adhibitus primum a Carolo
Sintenis, viro palaeographiae quam dicimus non satis perito, deinde a
Carolo Th. Michaelis, cuius schedas nancisci non potui, denique a me
a. 1927. accuratam codicis descriptionem proposui in Mus. Rhen. vol. 83,
1934, p. 11-20: Geschichte der Heidelberger Plutarch-Handschrift.
dubitanti mihi de quibusdam locis bibliothecarius v. d. H. Finke benigne
respondit.
Q 4) Praeter codices LKP antiquiesimos et purissimos (id est interpola-
tione plerumque carentes) sat multi codices exstant, quos olim in libro
„Überlieferungsgesch." 106sqq. et 179sqq. recensui, ubi exposui eos
nihil fere novi ad textum Plutarchi emendandum afferre ac plerumque
cum vulgari grege facere, cuius Sintenisiani CBMVb testes sunt satis
idonei, nempe
C = Parisinus 1673 M = Monacensis 85
B = Parisinus 1672 Vb = Vindobonensis 60.
quorum omnium lectiones debeo Sintenisio, nisi quod per vitas Sert.-
Eum., ad quas Sintenis B non adhibuit, hunc librum pulcherrimum meri-
toque inter cimelia bibliothecae Parisinae adservatum ipse vere 1930 ex-
cussi. descriptos habes apud Sintenisium vol. I, p. XVI. XIX. XXII et
vol. IV, p. IV. horum singulorum (imprimis MVb, cf. Überlieferungs-
VIII
PRAEFATIO
gesch. 94ff.) sordibus apparatum criticum refercire ut par est nolui, om-
nium tamen vel plurium eorum consensum utile esse duxi afferre nota Q
significatum, cum praesertim ea lectio sensum tolerabilem exhiberet.
singulos, nisi cum (ut interdum fit) emendationes praeberent notatu
dignas, tacui. creberrime (ut in ceteris voluminibus) afferendus erat
codex C, qui quamquam procul dubio communem cum BMVb habet ori- C
ginem, tamen a docto quodam homine partim lectiones ex aliis codicibus
mutuato partim ipsius ingenio uso ita est emendatus, ut nonnunquam
solus veram textus formam (sive traditam sive coniectura restitutam)
exhibeat.
5) Postremo loco de eo codicum genere mihi dicendum est, quod Z no- Z
minare consuevimus, eorum scilicet, qui eas vitas, quae in codicum fami-
lia bipartita (cf. nostrae edit. vol. 113, p. IXsq.) volumenprius explebant,
ex nobilissimo ilio et unico bipartiti generis fonte Seitenstettensi sump-
serunt. quibus in aliquot generis Z codicibus adiunctae sunt vitae Phoc.-
Cat., Dion.-Brut., Aemil.-Tim., id est tria prima paria voluminis secundi
generis tripartiti, eaque olim etiam Sert.-Eum. vitas secutas esse eo
intellegitur, quod intra extremam vitae Timoleontis partem (c. 40, 2
= comp. 1,2 post xaì rrp>) pars vitae Sertorii intrusa est c. 9,8 avrov
ad 19,3 GovxQowi ytà%t]. hoc eo accidisse, quod in archetypo Z ordo duorum
quaternionum inversus erat, in libro ,,Überlieferungsgesch." 63sqq. ex-
plicavi. sperari quidem poterat textum harum vitarum simili modo
textum vulgarem superaturum esse atque in vitis ex Seitenstettensi de-
promptis. sed haec spes fefellit. re vera in vitis ad Seitenstettense exem-
plar adnexis textus Z partim cum P, partim cum Q facit, praeterquam
quod proinde ac codex C manum correctoris docti expertus haud paucos
locos interpolatos, nonnullos emendatos praebet. eas emendationes inge-
nio correctoris, non fonti ceteris codicibus virtute praestanti deberi
pro certo cognovi examinatis locis quibusdam vitarum Aemilii et Timo-
leontis in ceteris codicibus cum lacunis traditis, in Z autem suppletis.
quae supplementa vilia ac spuria esse probavi in commentatiuncula
Mus. Rhen. 83, 1934, lsq. — Generis Z hos codices adhibui:
Mb = Marcianus 385, cf. vol. I, l3, p. XVI; Überlief erungsgesch. p. 11
et 15sq.
Fa = Parisinus 1676, cf. Sintenis, ed. mai. IV, p. Illsq.
F = Parisinus 1677, cf. Sintenis I, p. XVIII.
Marciani usus sum collatione a C. Th. Michaelis facta et nobis donata;
Parisini Fa lectiones exhibet Sintenis, iterumque eum contuli anno 1930 ;
Parisinum F contuli anno 1906 et Überlief erungsgesch. 108sqq. explicavi F
IX
PRAEFATIO
eum per vitam Phocionis genus Z sequi, in vita Catonis usque ad c. 42,2
vófiifiov XQÓvov cum C coniunctum esse, in parte denique extrema a manu
recentiore adnexa cum H tacere.
De ratione, quae est inter LKPQZ, non multa habeo iis addenda, quae
olim (Überlieferungsgesch. 93sqq. et 179sqq.) exposui. K igitur semper
suo stat loco nec cum ullo ceterorum artius cohaeret. Idem fere valet de
L, nisi quod passim aliquantulum ad P accedit. is tamen minime sibi
constans per Phoc. quidem et Cat. saepissime cum QZ, saepe cum Q,
rarius cum Z facit, deinde per Dion. Brut, inter L et QZ vacillat, tum in
Aemiliivitae parte maiore (ad c. 27) medium fere inter Q et Z locum tenet,
in reliqua parte Aemilii et per totum Timoleontem artissime cum Z co-
haeret, coniunctique PZ haud raro cum Q contra LK stant. eadem fere
ratio in Sert.-Eum. observatur. quae cum ita sint, consentaneum est cer-
tam legem de eligendis abiciendisve lectionibus a LKPQ exhibitis con-
stitui non posse, sed aequali iure unumquemque eorum tamquam in
testimonium vocandum esse, cautius tamen testibus ZC utendum fuit.
Textum quattuor vitarum parium ante hos XXXII annos a me publici
iuris factum nunc qua poteram diligentia a me recognitum esse vix est
quod commemorem, et quamquam rationibus recensendi nunc octogena-
rius haud aliis atque tunc quinquagenarius usus sum, tamen verba
Plutarchi hie illic emendatiora me exhibuisse spero.
In emendandis plagulis cum Br. Doer Berolinensem tum H. Gaertner
Gottingensem dedita opera mihi adfuisse grato animo confiteor.
Gottingae mense Martio 1964 K. Z.
X