Table Of ContentCoğrafya
SORU KİTABI
Cemal ÇELİK
PALME
YAYINEVİ
COĞRAFYA Soru Kitabı Cemal ÇELİK
PALME
YAYINEVİ Yayın No. 1646 / 18
Yayına Hazırlama : PALME Dizgi Grafik Birimi
Yayıncı Sertifika No. : 14142
PALME Yayınevi©
ISBN : 978-605-282-131-2
Baskı : Tuna Matbaacılık San. ve Tic. AŞ
Baskı Tarihi : 2018
Basımevi Sertifika No. : 16102
Bu kitap, 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kısmen ya da tamamen basılamaz,
dolaylı dahi olsa kullanılamaz; teksir, fotokopi ya da başka bir teknikle çoğaltılamaz.
Her hakkı saklıdır, PALME YAYINEVİ’ne aittir.
“Benim Manevi Mirasım BİLİM ve AKILDIR”
M. Kemal ATATÜRK
YAYINEVİ’NDEN
Milli Eğitim Bakanlığının uygulamaya koyduğu öğretim programlarının ana felsefesi; öğrencilerin kendilerine gü-
venen, sistemli düşünebilen, girişimci, planlı çalışma alışkanlığına ve eleştirel bakış açısına sahip, estetik duyguları
ve yaratıcılıkları gelişmiş bireyler olmalarını sağlamaktır. İşte bu felsefe okullarımızdaki öğretim sürecine tam olarak
yerleştirildiği ve uygulandığı zaman öğrencilerimizin derslere olan ilgi ve motivasyonları ciddi bir biçimde artacaktır.
Tüm bu gelişmelerin sonucu olarak bilişim toplumunun gerektirdiği becerilere sahip, objektif ve analitik düşünebilen,
yaratıcı bir beyin gücüne sahip kuşaklar yetişecektir. Böyle bir süreçte yetişen gençler etrafı ile sağlıklı iletişim kurabi-
lecek, kendini iyi tanıyacak ve çevresine daha yararlı bireyler olacaktır.
Yayınevimiz tarafından büyük bir özveriyle hazırlanan bu yayınlar, yukarıda belirtilen bakış açısıyla oluşturulmuş,
yeni sınav sistemine (YKS) uygun bir nitelik kazanmıştır.
Bu kitabın hazırlanmasında büyük emekler veren değerli yazarımıza teşekkür ederiz.
Yayınevimizin lise grubundaki yüzlerce yayınlarından biri olan kitabımızın tüm öğrencilerimize yararlı olmasını,
öğretmenlerimize de derslerinde katkı sağlamasını diliyoruz.
Palme Yayınevi
4
YAZARDAN
Sevgili Öğrenciler,
YKS - TYT SORU KİTABI Yüksek Öğretim Kurumlar Sınavında (YKS) istediğiniz sonuca ulaşmanız için başvuracağı-
nız önemli bir kaynaktır. Kaynak, 2018 yılında düzenlenen ve yürürlüğe giren 9. ve 10. sınıf coğrafya dersi programına
uygun ve coğrafya öğretiminin genel amaçları ile temel ilkeleri göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Kitapta öğrencilerin
yerel çevreden başlayıp ülke ve dünya geneli ile ilgili coğrafi bilinç kazanmaları ve coğrafya bilgilerini etkin bir şekilde
kullanmaları amaçlanmıştır. Konuyla ilgili verilen bilgiler, o ünitedeki konuların işleniş sırasına göre bütünsel olarak
verilmiştir. Konu testleri 2018 yılında güncellenen müfredat programın uygun ve karşınıza çıkabilecek çeşitli soru
biçimlerini içermektedir. Testlerin yanında yer alan bilgiler, hatırlatma ve uyarılar gerek konuları öğrenmenize gerekse
soruları çözerken ihtiyacınız olan sonuçlara ulaşmanıza yardımcı olacaktır.
Sevgili öğrenciler, size Yüksek Öğretim Kurumlar Sınavında ve yaşamınızın her alanında başarılar diliyor, sevgile-
rimi sunuyorum.
Cemal ÇELİK
Coğrafya Öğretmeni
5
İÇİNDEKİLER
1. ÜNİTE : DOĞAL SİSTEMLER ..................... 7 6. BÖLÜM Y ERİN ŞEKİLLENMESİ.......................... 147
1. BÖLÜM DOĞA, İNSAN VE COĞRAFYA ............... 9 Yer’in İç yapısı-Jeolojik Zamanlar
Doğa ve İnsan Etkileşimi Yer’in Şekillenmesi (Topografya ve Kayaçlar)
Coğrafya’nın Konusu ve Bölümleri Yer’in Şekillenmesi (Levha Hareketleri)
Coğrafyanın Önemi ve Gelişimi İç Kuvvetler
Dış Kuvvetler: Akarsular
2. BÖLÜM DÜNYANIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ ... 17 Dış Kuvvetler: Karstik Şekiller
Dünya’nın Şekli ve Sonuçları Dış Kuvvetler: Buzullar - Rüzgârlar
Dünya’nın Günlük Hareketleri ve Sonuçları Dış Kuvvetler: Dalga, Akıntılar ve Kıyı Tipleri
Dünya’nın Güneş Sistemindeki Yeri
Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları
7. BÖLÜM SU- TOPRAK - BİTKİ ............................. 195
Matematik İklim Kuşakları
Su Kaynakları
Toprak Oluşumu ve Çeşitleri
3. BÖLÜM COĞRAFİ KOORDİNAT SİSTEMİ ........... 39
Türkiye’de Topraktan Yararlanma ve
Paralel ve Meridyenlerin Özellikleri
Toprak Erozyonu
Yerel ve Ulusal Saatler
Bitki Örtüsü
Türkiye’nin Matematik ve Özel Konumu
Coğrafi Konum
2. ÜNİTE: BEŞERİ SİSTEMLER ..................... 223
4. BÖLÜM HARİTA BİLGİSİ ...................................... 59
1. BÖLÜM NÜFUS VE YERLEŞME .......................... 225
Çizim Yöntemi – Harita Türleri
Nüfusun Gelişimi, Dağılışı ve Nitelikleri
Ölçek Yorumu – Ölçek Hesabı
Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları
Yer Şekillerin Haritalarda Gösterilmesi
Yerleşme Coğrafyası
Profil Çizimi – Eğim Hesabı
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme
Harita Bilgisi
2. BÖLÜM EKONOMİK FAALİYETLER ................... 243
Ekonomik Faaliyetlerin Temel Özellikleri
5. BÖLÜM İKLİM BİLGİSİ .......................................... 81
Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması
Atmosfer ve Sıcaklık
Sıcaklık Dağılışını Etkileyen Faktörler
Yeryüzünde Sıcaklık Dağılışı 3. ÜNİTE: KÜRESEL ORTAM:
Türkiye’de Sıcaklık BÖLGELER-ÜLKELER ................. 251
Basınç ve Rüzgârlar 1. BÖLÜM ORTAK PAYDA BÖLGE ......................... 253
Türkiye’de Basınç ve Rüzgârlar 2. BÖLÜM ULAŞIM ................................................... 263
Nemlilik ve Yağışlar
Türkiye’de Nemlilik ve Yağışlar
4. ÜNİTE: ÇEVRE VE TOPLUM ...................... 269
İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü
1. BÖLÜM İNSAN VE ÇEVRE ................................... 271
Türkiye’de İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü
2. BÖLÜM DOĞAL AFETLER VE TOPLUM ............. 277
6
1.
Ü n i te
DOĞAL SİSTEMLER
1.
Bö lü m
DOĞA, İNSAN VE COĞRAFYA
1. Bölüm / DOĞA, İNSAN VE COĞRAFYA
2. Bölüm / DÜNYA'NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
3. Bölüm / COĞRAFİ KOORDİNAT SİSTEMİ
4. Bölüm / HARİTA BİLGİSİ
5. Bölüm / İKLİM BİLGİSİ
6. Bölüm / YER'İN ŞEKİLLENMESİ
7. Bölüm / TOPRAK – SU – BİTKİ
7. Aşağıdakilerden hangisi, okyanus, deniz, 10. Türkiye’de bölgeler arasında iklim farklılık-
Bilgi Ü
göl, akarsu, kaynak suları, buzullar ve ları belirgin olduğu gibi, çok yakın mesafe- N
yeraltı sularına hepsine birlikte verilen lerde de iklim özellikleri değişebilmektedir. Beşeri Coğrafya: İnsan ve İTE
ad, aşağıdakilerden hangisidir? insanın faaliyetleriyle ilgili –
Bu duruma neden olan doğal olay, aşağı- 2
konularla uğraşır. Bilindiği gibi
A) Atmosfer B) Litosfer dakilerden hangisidir?
insanların bütün etkinlikleri-
C) Hidrosfer D) Biyosfer A) Enlem B) Boylam nin bir araya gelmesiyle beşeri F
e
sistemler oluşur. ls
E) Termosfer C) Toprak D) Yer şekilleri e
Doğa ve İnsan Etkileşimi fe
E) Matematik konum
Bilgi Köşesi
1. TEST
1. Aşağıdakilerden hangisi, doğal çevre 4. Doğal ortamların oluşturulmasında insanla-
DOĞA VE İNSAN
koşullarının insan yaşamına etkisine ör- rın hiçbir rolü bulunmamaktadır.
ETKİLEŞİMİ
nek gösterilemez?
Buna göre aşağıdakilerden hangisi, do-
A) Marmara Bölgesi'nde yol yapım mali- ğal unsurları oluşturan durumlardan biri
8. Doğayı oluşturan fiziki unsurlar; hava, su,
yetlerinin düşük olması değildir?
toprak ve yer şekilleri, bitki ve hayvanlardır.
B) Marmara Bölgesi'nde kümes hayvancı- A) Fabrikalar B) Yeraltı suları
lığıyla uğraşanların fazla olması BCu) Tuonpsruakrllaarr dan hangisDin) Finiy obretlşaerri sis- 11. Beşeri sistemlerde, doğal çevrenin insan
temler üzerindeki etkisi en fazladır? faaliyetleri üzerindeki etkisi ön plandadır.
C) Rüzgârlardan elektrik enerjisi üretilmesi E) Dağ sıraları
D) Ekvator çevresinde yaşayan insanların A) Toprak B) Hava Aşağıdakilerden hangisi, beşeri sistem-
giysilerinin ince olması 5. Doğayı oluşturan fiziki unsurlar; hava, su, lerin konularından biri değildir?
C) Yer şekilleri D) Bitki
toprak, yer şekilleri, bitki ve hayvanlardır. k
E) gKıunr aoklm baöslgıelerde kerpiç konutların yay- E)B uH auynvsaunrlardan hangisinin beşeri sis-yıncılı A) Elekrdvea tkourdrual myaesrlıeşmelerin yüksek yer-
a
Y Coğrafyanın konusunu oluştu-
temler üzerindeki etkisi en fazladır? me ran dBo)ğ al Suansnuarylai rt edsöisrtl egrirnuibna f azla olduğu alanla-
A) Toprak B) İklim Pal ayrılmıştır. rBınu soırkt anmülafurısnl uo lyueşr-ler arasında bulun-
masında insanların hiçbir etkisi
ması
C) Yer şekilleri D) Bitki olmamıştır. Doğal sistemleri
E) Hayvan oluştuCra) n Ohramvaaknülrıek, bötalgşekülerred, e ahşap meskenle-
2. Aşağıdakilerden hangisi, canlıların için-
suküre ve canlı küre birbirinden
rin fazla olması
de yaşadığı doğal ortamlardan biri değil- bağımsız olarak algılansa da bu
dir? 6. Dünya’da dört mevsimin yaşandığı yerlerde sistemDle) r sDürıeşkalir ıeytkai leaşkimış ıi çoelrai-n göllerin sularının
sindedirler.
A) Biyosfer B) Litosfer vi9. Diünnsyaan’ldaar dköışrıtn m seovğsuimklain yyaazşıann sdııcğaık ylae rmlerüdcea - Muhteşemt aDtölır otllümlearsı
ne indsealnel aert mkıeşkın, ksıoşğ mukelvas yimazi ıinçi ns ıyciaykelcae mk ühcaaz-ır- ➫ Atmosfer
C) Hidrosfer D) Manto yı E) Şehirlerin gelişme fonksiyonlarının bir-
a delalem eatkm meke, ckbışu rmiyeetvisnidmeid iiçri.nB uy iyfeacaeliyke htlaezr ırb-u ➫ Litosfer
E) Atmosfer me Y laymearlke rdmee cybauşariyyaenti nindseadnirla.Brıun mfaüacliyaedtelelerc bi ub ir ➫ Biyosferbirinden farklı olması
al yekralerardkete yr akşaazyaannm ianlsaarınnlıa sraınğ lmamücışatdıre.leci bir ➫ Hidrosfer
P
karakter kazanmalarını sağlamıştır. DOĞAL SİSTEMLER
1. Atmosfer (Havaküre): Yer-
yüzünü saran gaz tabakası
3. • Tarım ürünlerinin çok yetiştiği bölge- dır. Atmosferin coğrafyayı
lerde gıda fabrikaları yaygın olması ilgilendiren kısmı alt taba-
kasıdır. Çünkü iklim olayları
• Ormanlık bölgelere yakın yerlere kağıt bu tabakada meydana gelir.
fabrikalarının kurulması Atmosferin alt tabakasında
12. Aşağıdakilerden hangisi, coğrafyanın ya-
meydana gelen olayları klima-
• Killi toprakların yoğun olduğu bölge-
tolorjai rinlacenlderı.ğı bilim dallarından biri değildir?
lerde seramik, tuğla, kiremit ve kerpiç 2. Litosfer (Taşküre): Yeryüzü-
üretim tesisleri yaygın olması BBununaa g ögröer,e ,h ahraitraitdaad an unmuamraarlaanladnıdrıılraılna n nü Asa) r aTn akraihtı yer tabakasınaB ) Jeofizik
yeyrelrelredredne nh ahnagnigsiisninddee, ,i ninssaannlalar rm müüccaadde-e- taşküre denir. Taşkürenin
Yukarıda verilen bilgilerden aşağıdaki- lelceic yi aynalnalraır dı adhaah aç oçko kg egleişlimşmişitşitri?r? üzeCrin) d eMkei tetooproralok ji canlılarınD ) Botanik
lerden hangisine ulaşılabilir? besEin) Emcazdadceıslıinki barındırır.
AA) ) 11 vvee 22 B)B ) 11 vvee 55 Taşküreyi oluşturan başlıca
A) Ekonomik faaliyetlerin sadece doğal unsurlar; dağ, vadi, ova ve
C) 2 ve 3 D) 3 ve 4
kaynaklara bağlı kalması C) 2 ve 3 D) 3 ve 4 plato gibi yer şekilleridir.
E) 4 ve 5 3. Hidrosfer (Suküre): Litosfer
B) Ekonomik faaliyetlerin çeşitlilik göster- E) 4 ve 5 üzerinde bulunan okyanus,
mesi deniz, akarsu, göl ve yeraltı
7. Türkiye’de bölgeler arasında iklim farklılık- sularına verilen isimdir. Soru
C) Doğal kaynakların ekonomik faaliyetleri ları belirgin olduğu 7g. iAb i , ç o k 8 .y Da k ı n m 9e. sEa f e - 104.. AB i y o s f e1r1 . (BC a n l ı k ü12re. D): D o ğ al 3
etkilemesi çevrede yaşayan hayvanlar
lerde de iklim özellikleri değişebilmektedir.
ve bitkilerin yaşam alanıdır.
D) Ekonomik faaliyetlerin doğal kaynakları
Bu duruma neden olan doğal olay, aşa- Biyosfer tüm canlı türlerini ve
oluşturması
ilişkilerini, canlıların atmosfer,
ğıdakilerden hangisidir?
E) Ekonomik faaliyetlerin sadece doğal litosfer ve hidrosfer ile etki-
leşimi inceleyen ekolojik sis-
kaynaklarla oluşması A) Enlem B) Boylam
temdir.
C) Toprak D)Yer şekilleri
E) Matematik konum
9
1. Bölüm / Doğa, İnsan ve Coğrafya
8. Beşeri sistemlerde, doğal çevrenin insan 11. Aşağıdakilerden hangisi, doğal unsurlar-
Bilgi Köşesi
faaliyetleri üzerindeki etkisi ön plandadır. dan biri olabilir?
Aşağıdakilerden hangisi, beşeri sistem- A) Çimento B) Kâğıt
Doğal Çevrenin Etkileri lerin konularından biri değildir? C) Kömür D) Konut
➫ Başta insan olmak üzere
E) Köprü
A) Ekvatorda yerleşmelerin yüksek yerler-
tüm canlıların yaşam alanını
etkiler. de kurulması
➫ İnsanların; beslenme, gi- B) Sanayi tesislerinin fazla olduğu alanla-
yinme, ekonomik faaliyetler rın sık nüfuslu yerler arasında bulunma-
gibi özelliklerinin de farklı-
sı
laşmasına neden olur.
➫ İnsanların ten renkleri ve C) Ormanlık bölgelerde ahşap meskenle- 12. Sıcaklığın çok yüksek ve düşük olduğu
karakterlerinin farklı olması- rin fazla olması yerlerde yaşam zorlaşır. Belli bir dönemde
na da etki eder. D) Dışarıya akışı olan göllerin sularının tatlı görülen yüksek sıcaklıklar gerekli tedbirler
➫ Kırsal kesimlerde yaşayan olması alınmadığı takdirde insan sağlığını olumsuz
insanların ev yapım malze- etkiler.
E) Şehirlerin gelişme fonksiyonlarının bir-
melerinde etkili olur.
birinden farklı olması
➫ Ekonomik faaliyetleri etki-
ler.
➫ Tarım ürünlerinin yetiştiril-
mesinde etkili olur.
Bilgi
9. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’nin
İnsanların soğuk iklim bölgelerinde ya-
şayan insanların yağlı ve protein ağırlıklı 36° – 42° Kuzey paralelleri arasında yer
Buna göre, haritada numaralandırılan
hayvansal besinler tüketip kalın ve kürk- almasının sağladığı doğal unsurlarından
vi yerlerden hangisinde yıl içindeki sıcak-
lü kıyafetleri tercih etmesi, sıcak iklim biri olabilir? e
n
bölgelerinde insanların sebze ve meyve yı lık değişmelerinden dolayı ortaya çıkan
a
ağırlıklı beslenip daha ince ve serin tutan A) Bitki örtüsünün çeşitli olması e Y olumsuzluklar daha fazla olabilir?
m
kıyafetleri tercih etmesi doğal çevrenin B) Yer şekillerinin engebeli olması al
etkilerine örnektir. P A) I B) II C) III D) IV E) V
C) Doğusunda yükseltinin fazla olması
D) Üç tarafının denizlerle çevrili olması
E) Kıyı uzunluğunun fazla olması
İnsanların Doğal Çevre
Üzerindeki Etkileri
İnsanların bilgi birikiminin art-
ması ve teknolojik gelişme- 13. Kutup çevresinde örneğin Grönland
lerle doğada daha fazla söz Adası’nda yaşayan insanlar barınaklarını
sahibi olmuştur. Örneğin;
doğal çevrede var olan kar ve buzullardan
➫ elverişli olmayan arazilere
10. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru yapmaktadırlar. Burada yaşayan insanlar
köprü, tünel ve viyadükler
değildir? ortamın etkisiyle kalın giysiler giyerler. Oysa
yapması,
sıcak ve nemli iklim koşullarının yaşandığı
➫ tarım alanlarını genişletme- A) Yeraltı zenginlikleri doğal sistemlerden
alçak enlemlerde insanlar evlerini ağaçlar-
si, litosferde bulunur.
➫ yerleşilebilir yeni alanlar aç- dan yaparlar ve giysileri de incedir.
B) İnsanların karalar üzerindeki dağılışını
ması,
Yukarıdaki açıklama aşağıdakilerden
➫ barajlar yaparak akarsuları etkileyen önemli doğal unsurlardan biri
kontrol altına alması, hidrosferdir. hangisine örnek gösterilebilir?
➫ kanallarla denizleri birbirine C) Yer şekillerini inceleyen bilim dalı jeo- A) Doğal çevrenin etkilerinin farklı olduğu-
bağlaması morfolidir. na
insanların doğal çevre üzerin-
D) Coğrafyanın dallarında biri olan biyo- B) Ekonominin insanlar üzerindeki etkisine
deki bazı etkileridir.
coğrafya, litosfer, hidrosfer ve atmos-
C) Yer şekillerinin yaşamı zorlaştırdığına
ferdeki canlıları inceler.
D) Sıcaklığın nüfus dağılışındaki etkilerine
E) Fiziki coğrafyanın dallarından biri olan
E) Ekonomik faaliyetlerin dağılışına
klimatoloji jeolojiden yararlanır.
1. B 2. D 3. C 4. A 5. B 6. A 7. D 8. D 9. A 10. E 11. C 12. E 13. A
10
