Osmanlilardan Once Anadolu

417 Pages·2000·15.32 MB·Turkish

by  Claude Cahen

ZindanDkeağpiırS,mo eknaN ko:,15 , 3413E4m inönü/İstanbul
Tel(:0 21522)20 20 2-Faks:( 021521)35 40 0
[email protected]. org
ÖzgünAdı
La Turqpurite- ottomane
© InstFirtauntdç 'aEitsuA dneast oli1e9n8n8e s,
©TarViakhti YurYta yın2l0a0r0ı ,
(K atkıladroılnafdyraıan n Asnıazd oAlrua ştıErnmsatli'atnrtüeıes şüe ekdkeiriirz .)
YayımHaaz ırlayan
AyşAenna dal
KapakResmi
SelçDuöknleum aiinKteo n yKaa leskia'pdnıei tna( y1ıy3.ü. z yiılylkaı rnı sı)
İncemTianvşaeA r heş faspe rMlüezre si
KitaTpa sarımı
HalTuukn çay
KitapU ygulama
TarkTaonğ o
KapaUky gulama
HaruYnı lm(aMzY RA)
Baskı
G.MM.a tbaavec TıilcıaAkr. eŞt.
(20126)2 90 0 24
BiriBnacsiıH ma:zi 2r0an0 0
İkinBcais ıMma:r2 t0 02
ÜçünBcaüs ıOmc:a2 k0 08
DördüncüN iBsa2as0nlı lnŞ,ıub : a2 t01 2
ISBN9 78-59-73-31327-2
ğ
Muhterem " Farubi " Arma anıdır
OSMANLlLARDAÖNN CE
ANADOLU
CLAUDE CAHEN
ÇEViREN
EROLÜ YEPAZARCI
TARİVHA IY<FUIR YTA YINLARI
Eskikitaplarim.com
ClaudcC ahen,l 909'daP aris'dtoeğ muş,
1931' deE colNca tionadleesL angueOsr ien­
talesT'üirnk çe-Arabpöçlaü mündmeenz uno l­
muşturB.i rs ürtea riöhğ retmenfyiağpit ıktan
sonraak ademiakl ansıe çere1k9 36-l937'de
Türkiye'adrea ştırmaylaaprm ıştılr9.4 0'ta
"HaçlıDlöanre mindKeu zeSyu riyaed"l tıe ziy­
led oktoraaslımnıış tİıkri.nD cüin yaS avaşı'nda
beşy ıels ikra laCna hen1,9 45-195a9r asında
StrasbouÜrngi versites1i9'5n9d-e1,9 7a9r a­
sınddaa SorbonnÜen iversitesöiğ'rnedtei m
üyeliyğaip mıştSıorr.b onnÜen iversitesi'nde
son görevİis lamT arihpir ofesörlüği.idiir.
1973'tietni baArceand emidee sI nscripctito n
Belles-Leütyterseoisl upS oci�Ats�i atiqııe'in
başkanlıyğaıpnmıı ştBıirra. r aM ichigaÜnn i­
versitesdie'n çdael ışmış1t9ı9r1K. a sım'ında
vetJ.te tmiştir.
Yapıtları:
Lefodn'sh istmouisruel manVel:l le-X(IMeüss ­
lümanlTıakr iDheir slerPia)r,iı s9 ,5 7-61.
Mouvemenptosp ulaiertae ust rmomisumrebsa ­
indsa nls' Asmiues ulmadnueM oyen-Ag(eO r­
taçağMdüas lümaAns ya'dhaa lhka reketvlee ri
kentsöezle rkliLke)i,d. e1n9 59.
Pre-ottoTmuarnk eLyo,n draı9, 6 Xv eL aT ur­
qııpiree -ottoİmsatnaen,b ul-1P9a8r8i.s
l.rldaemso, r iginaeusx d ebudte l 'Empiortet o­
man,P ariı9s 7 0.B u kitadpi limi"zİ<.:s lamiyet.
lDevletKiu'rnuilnu şuna
DoğuşundaOnsm anı
Kadarb"a şlıiğlıEc s aNtn ıııEir ı.:ndotra ratİn­
.
danç evrilm(iAşntkiarr ı9a 9 0,B ilgYia yınl):ırı
Introducat li'ohni stdoe!i 'roer imeunstu lman
mtdi!v(aVlI IX-Ves .(O) r taçağMdüas lüman
Doğu'nutna rihgiinrei Pşa)r,i ıs9 X2.
OrieenttO ccideanutt e mpdse Csr oi.ı(Ha adçe­s
lıldaörn emindDeo ğuv eB atıP)a ri1s9 83.
AyrıcKa.,S etton'yuany ımladüınğlıüb eşc ilt­
likH a_clılTaarr ihi'In.vi enI lc.il ticrbian­de
biiliiııılcri;
:n BemardL ewivse a rkadaşlarının
l'"vııİıslıaTlamadr hiıi'n�iıne konomtio,p lum
Eskikitaplarim.com
vek urumlialrglbiaöl liü mlyearzianCnia hen,
Ledienb askİıssmlı aA nsiklopveekd oinsuiy la
ilgbiillii msel ddeeb ragzmiıal kearldeel er ya­
yımlıaşmtBıur .m akaleleLroin dlr9a7'4d'at e
yaıymlanTaunr cobyzanvteOrii nean sc hirsti­
anuasd liıkk ii tatpotpal aşntmıCırl.a uCdae­
hen'diinl imçiczver imlakcanl edleae şraiğ ıda­
dır:
"XIIIA.s ıOrr talanCnedzai re," çev. Neşet
ÇağatAanyk,a raÜn iversiiltaehsiiFya kaütl ­
teDseir giIIs/4i ,,I9 5 3 .
"İslaKma ynaklaGröırneaM ala11giSratv aşı,"
çevZ.ey neKpc rman'/',ü rlıiyat M1e7c,m uası,
1974.
"Babİas haBka,bİ ayl asH,a cBıe ktvaedş i ğer­
leri,"İ sçmeeKvta. y aoğAlnkua,r iaal h�yat
FaküelsDtie rgiXsViI,I I1,9 72.
"SelçuklTua rDiYehav zrıic ıçleıvğİ.ıs ,m"e t
KayauoğM-lchmeDta ğA,n karÜan ievrsite­
sii lahtiF yaaklütelsril aIml imlEenrsit itüsü
Dergil/sl2i,,I 9 75.
"OsnıanlılÖanrcdeAa nna doluŞ'idai lPirokb ­
lemi," çeHviz.m eStAalnbikra,ir Üan iversi­
teisalih iyFaaktü lteİssil aiml imlEenrsit itüsü
DegrisVi,,ı 982.
"İlAkh ilAerra smdçae,v"M. ü rseÖlz türk.
BelleLt/ e1n9,7 ı9, 8 6.
"İslvaeHm a çalrı,çl"ev İ.s mKeaty aoğRleul,­
leteLln/,2 00,I 9 87.
"TiirkAlnera'dionl uİ'lGykia r içşeiv,Y."a ­
şarY üccl-BabacdYdcidni yıldBıezl,el ne,t
Ll/2011,9 88.
ClaudCach en'öilnü mü üzReerviundeee ,
mondmeu sulmeatdn e M editenrerdeae rgisi­
ninı9 9ı s ayısJı.nCd .Ga a rcibni'airnn m a
yazçııskım ıştır.
(EÜ.y epazarcı)
Eskikitaplarim.com
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ix
GİRİTŞü rklAenraidno lu ÖKnıcsTeaas rii hiı
BİRİNCI<İİ TAP
MOGOLLARDAN ÖNTCÜER KİEY'NİN
GENELT ARİHİ( ı07l-ı2453 )
l.T ürkleAnraiodnl u'Yyear leş(mBeasşil angılclın0d7a'Knya ed ar)7
2.Ş ehinDşüanehm inBdaet ıTdüar !<ka aliye1tl9e ri
3.D anişıııeYnüdklsielvlceBir işizina nYse'nıiııdG eünç lıennes2i 4
4.D anişııDıeevnldeltPiia nriçna laBnimzaasvnıeNs: u reddin
ArasıSnedlaç uklu2l9a r
5.1 2Y.ü zyıDlodğauA nadol4u8
6.B üyümBeu nalım5ı4
7.S elçuDkelveult inDionrku N okta(1s 2ı0 51-243)6 6
İKİNCIİ< İTAP
MOGOLLARDANÖ NCE TOPLUVME K URUMLARı oı
l." TrükiyeD"onğiunş 1u 03
2.E konomYiakş am1 16
3.T opraRke jivmeVi e riglendiır3m5e
4.K entlıesrı
5.G ayrimüslıi6m6l er
6.M erkeSziiy aKusriu mrl a18ı
7.E yalctYlöcnreitni2 m0iı
8.K ültVüerD in2 16
Eskikitaplarim.com
ÜÇÜNCÜI CİTAP
MOGOLD ÖNEMİ2 33
GenTealri h
1.M oğollGaerlıinKş aiır:ş ıklDıöknleam(r1i 2 43-126253)5
2.P ervaneY'önnient i2m6i7
3.1 2771-27K9 riz2i8 3
4.M oğoYlö neti2m8i7
KurumlvaeTr ol pum
l.E tnviekS osyoekmoinkEo vri3m 11
2.T opravkeV ergSsiit emiEnvirni m3i2 2
3.K entl3e2r9
4.G ayrüisılnim3l3e5r
5.S iyavesİ id aKruir uml3a3r 8
6.M oğolDlöanr eminAdnea doluK'üdlat üYraeşla m3 44
7.İ lTkü rkmBeenl yikleTreişneiknk ü3l5ü4
Sonu3ç6 2
KronolToajbilk3o 6 4
Kaynak3ç6a5
Yerv eK işAid laDriız i3n8i5
Eskikitaplarim.com
ÖNS ÖZ
Pre-Toutrtkoemya n
İngilterey'adyeımkciı ln9ı6n8 'dbce ndeins tediği
başlıkkiltıay baıy ımladaımıabn u,k onuddaa had erinleştviern ioltılnainş­
ınıbşi rFr ansıvzecras iyyoanp mah akkısma kklaıl ınışBtuıv .e2r siyoennu n
azındoalna ylaarnılna tılbdöılğıü mlelr9i4,9 'dyaa zdığbıimnr üshadbai r
ölçüdmee vcuttaun;c ak, l9d6e8y 'adrea rlanbduınğ üısınh faa zlasıyla genç­
lik döneıniamiet tdii,ğ ebrö lümlieçri anl dığbıümt ünno tldaarn ek adar
ayrınotlıulrıl aorlssau n�lla9r6 8'dbea naç ok yaroalrmlaıl arrıanğam en-­
derinleştFirrialnmsivışe zrsciayi oçnio nl uşturdutğausına rtıaymaa n lamıyla
uygudne ğilNdei y.a zıkkiç okf arkalrıa ştırıpneaşlianrdısenün r üklendiğiın
içiOns,m anlöın ceTsüir kiüyzee riçnael ışınhaarnt ısraıy ıöllıçrü dgee cikti;
bu aradbai rtakyıemn çia lışmalyaaryıınrn lanındaasb ıuyi lşda o ğal olarak
dahak armaşbıikrh ala ldBıe.n imy aşıındbae,l kdie h içbziarm ang üny ü­
züneç ıkamayacak b"inrei sheasriö "z üv erınektense, verebileceklerimi hiç
beklerneden vşeirmmdeidk a hai yoil usra nıyorBuumg.ü ny ayırnladığım
kitalp9 68'dİenkgii livzecres iytoanmla ay ndıe ğilO.r tAas yTaü rklervien e
BüyükS clçukluillairşak in "nGeirreidşe"tyias mea meant tıbmu;n ak arşılık,
AnadolTuü rlderainnlia ttığım obnöllaürmtıean r ihinin analçaışsıılnın­ası
dang erekolliab na zpıa ragraefkllaerdıiG rne.rk ia laönz,e lldiekt loep lumsal
vek urumstaalr iihlei şbköilnü mliesrneio tladdıoığnr,u ladgıcınl,i ştirdim
vek aynakçdaayg ıü ncelleSdainma.t ysaaşla mial işbköilnü mlbeüry,ü ikh ti­
mallbeu,k onudbae ndeyne tkibni irk dia hga enmçe slektaşdıakrnı ant kıda
bulunaceakğb ıif ra siikçiilknioe n aca1k4..y üzyıülz eriunzeu ncbai srü redir
hazırlanammıayş i,n dee h enütza mamlanmaomlıaşfan s iküçlıük arşmaan sı
bulubpu lamayacabğiılmmıi yorYuamz.d ıklahraıkmk ınld9a6 8'dekkaid ar
1 Pre-ottomTaunr keyS,i dgwic&k J ackLsoonnd,1r 9a6,8 .
2 Age.,ö nsöszxv.,i vie Coyprighitv., s.
Eskikitaplarim.com
güvenlio lmadığsıömyıl emelbiyuki imt;ab pi tra rtızşemmai noil uşturabilir,
amad ahfaaz lab işre yo larkaakb ueld ilmemersiicneaid erim.
Türkleorr,t açavğıenm odernz amanlagreınne tla rihihnadteı sraıy ı­
lıbri rr olo ynadılBaunru.n lab irlitkatrei hlerignedleikşim eolnelra sroın
zamanlaArvdrau phaa lklarçıonğıuny lbau, a radAar apy ad aİ randliığ er
Müslümahna lklkaadraşk ıa rşıgyeat irBduin.u ns onucunBdaat ıtalriıhç lire
Türkt arihgienneell kiled üşmancöan yargılyaakrllaaş vteıT lüarrk lebrüi­n
tüny aptıklkaürçıünmıs emyead ao nlakraır anbliırtk a blhoa linsduen ma
eğiliimçii nodled ulTaürr.kt arihçdiel,ae nrlia şılbaibtrie lpikri yölzee,l likle
dem oderunl usTaülr kioyleu ştukbçuta a.r ihoilnu mlyuö nlergiennie llikle
abarttDıulyagru.l arınmeıo zl uroslas unne,s nelhleirik k tia rafıdnaö nyar­
gılaröınncım semememviezö in ümüzkeo yduğumtuazr ikheis inlbiiklliem ­
sebli drü şünceoyllaeb,i ldibğeilngceeld earyea nayreanki doelnu ştmmaınızı
zorunklıul ıyor.
Bu yüzyıolrıtna sıznednag,i nalçiıks ınAdvarnu paar şivleraisnlgdaee ­n
rik almayOasnm anlaır şivlebriilniimnc ialçeırlem ası bu bbaüğylüakm da
biri lerloelmdeu K.u şkusbuuza rşivlaesrıöilnn e mlkiı smı aIn c6yaü.kz y ıl
sonrasaıintaam; a b iziomr taçağımsıoznyı ünz yılalçaırsıı nddaaa nzm ısana­
mayacamki ktarbdeal gieç eriyoBrul naerd.e nldei,ğ eMrü sllimüalnk elerde
sonz amanlagredraç ekleşitlierrilleemnnee ol leurr oslas uTnü,r klbeirz cbeu
açıdoalnd ukaçvaa ntabjiklroı n umdalBaurn.d ayna rarlanmtacnkkı onş ulu
iseb,i limcileğeerarin nad, i lldeerğii lbseel,g eleriymadi azç ianğ daçşa lışına­
laryıanz ıldıdkillalöreğırr ie nmeBsui k.o nuduaz uns üroet oriotlea rkaakb ul
edilyeanp ıtlhairçıbni r Türkçoel mbaiylabgnii lsiim ctialrearfi ndyaanz ıldı­
ğınsıa ptamiaskie n safnaız şlaaş ırtınıyor.
Bugünlerodlea yldaaryaa tlaır ikhüiç ümsemmeokd ao lduN.e Doğun e
deB attıa riihçiia nr teıskk diü şünbcieç imioyllaey ldaaryaa tlaır ihe dönmek
sözk onusdue ğiYli.n ed en e Doğu'dnae d eB atı'tdaar ihçienş iytölnil eri
birbiernia nydrılanmaeoz l;u rosla suknan yaklardan yola çıkakrend eo nları
biziims tediğgiimbidize ğioll,d uklgairbkıia buelt mezko rundaOy ıkza.y ­
naklabriıznae ç ıksçöay lemedilddeeg röirnmie yçea lışmaalmıaykı azy,n akla­
rıy oks aymhaa kkımbıuzl unmuyBoirz.i nma sbıilir l işkilednüdşiürnıcnee­
siykloen ulanmsıuznıd uğumuozkuu yucunfuanre kd eceğuimnuiy orum.
TarihTtüer idersdöezne dildiğMiündsel,ü mahna lklavreHı ınr istiyan
GüneydoAğvur upa'gneıçnm işionydnea dıhğatı ı sna yırloılrd eönt ürgüe,­
nelliOkslmea nlİım paratoralkulğgaue liöry;l kei a ncakkı smeTnü rko lan
insanldaarb au sıfyaatk ıştınlıOrskmeann,lo ıl mamıTşü rklpeerk h esaba
Eskikitaplarim.com
katılOmratzAa.s yvae D oğuA vrupTaü rklearnicnakiko numuıznm anları
bilvieOr s manlılöanrcdBeaa nt ı AsvyeAa k'dyean igze'lemo ilşa nalna­r
cayko llİarraın lBızilaanrs,lv ıeHl aaçrl ılkaedsai ştiği ölsçaüddeec et anınır;
onlahraaes drmiiişin celeçmoekly eetrse irzdOisrm.a nlıaorlaıaşrrtm alarını,
sanok siı rakdean dilkeurşiantdiaün ny ai çinçdoekö nembliirr o oly nuyor­
muşg i,b Oismanhlaınd eanınçoıknm ütevkaözekın ieribnadşelna tırlar ve
bua rarşmtaıcılpaerkçı onğ sua nOksim anlıcliavraırndı anhdöaan emblaiş ­
kaT ürkloelrm adıiğnıannaı Krulşakru.sb uazzb ıi limbcuia lnelra ytıeşpak i
göstermbeayşel amaımşatb ıurna,lr dapne ka zdıi ğeTrü rkledreki enn di
özügnlükolledruiğ uvnesu o nunOdsam anİlmıp aratorlkuağtuı'ldnsaaa lar
mutlaka başındanb iiertği ibliaiçrmie nnod lebm öaydlıınekıv l uarrgulamış­
tıMro.d ernT ürkiyev'anrildnıki ğkıa tloe dröin emiel iştkoipnra arkıelnn
Türbkö liimçüenkem ektaemdaiy raz,a rAlnaard oTlüur klebraiğnlia ntıları
vek oupşmalarkıeynldai lçeervirneil deünyyeani çiyneet ebrilkrie sinlikle
yertlierşememdii.Sşr olne rsözü siödydsliıteaa mmşeaı dıığnbıe rltimegke re­
kenb uk itaipş,bt ueç alışymaarydaı omlcmıa hyeıd emfelketedir.
İnceletonpernpa akr çkaasbıa Bciaz ans Anandado elnudk ü' şsemuk te;d ir
demekkid ahsao nTrüar tko praklkaarltıaınnaa,m aa slıynüdzay ıllbaerrdia n
Aradpü nyasıbniıprna rçoalsaıvn e s onrTaü rekg emenallitğıgini ar dikle­
rinbdiel beu ülkelerin ugyeglueonnl eakrvlaeAek nr aidnoeTl üur ekrlinin­
kindbernl bdıe yliikçlienyrda eş amsaüydırü reYnu kaMreız opotabmuy a
incelemdeınşiınbn ıdraa kılmıştır.3
Konuyillag aiçlıik lamgailramreadö ennc eb,e niimç içno kk eyibt1rii
göreyveir igneet irebraenykaa, r deıdme hne rekstee şekektümrei ks terim;
bua radİan gilbiazsckeı önnısnö züsnadyed ıvğeıb mu güpne kç oğuö l­
müşo landlaaur nıu tymounıfırna;n sızca İvsetrasnfibryuaolnn As nıazd uo l
ArarştmıalEanrsıt itüsvüeo 'nnuümnnü dürdüo,s tuJme an-LBoauciqsu e­
Grammonta'nulna syaıyşneıds eig erçeekblielSşdoino. l arşaukn dua b elirt­
meliyiTmh ckric,Ns aeu d'muıznın anca baoğllmıalsıabğyuıdy ıa,p ıstoın
haligneet idrüeznc ltınycalpeırl amazdı.
3 Vryonbiisbr a khıaşt assoın uicnuc elem(e�s.in,n.e3 8v eK aynakEçdae)s (sUar fa)
veyAam id( Diyarbbaöklıgre)l deerk iantim aktadır.
Eskikitaplarim.com