Ortaokul 8.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerde Yer Alan Değerler Poetry in Turkish Textbooks

15 Pages·2015·0.25 MB·Turkish

Makale Gönderim Tarihi:05-08-2015 Makale Kabul Tarihi:13-10-2015
Sakarya University Journal of Education, 5/3 (Aralık/December 2015) ss. 90-104.
DOI:http://dx.doi.org/10.19126/suje.37153
Ortaokul 8.Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerde Yer
Alan Değerler
Erhan ÇAPOĞLU* Alpaslan OKUR**
Öz
Bu araştırmanın amacı ortaokul bünyesinde okutulan 2012-2013 yılı 8.sınıf Türkçe ders kitapların-
daki şiir metinlerinin hangi değerlere sahip olduğunu ortaya koymaktır. Bu doğrultuda ortaokul-
larda okutulan 7 adet Türkçe ders kitabında (Koza, Özgün, Pasifik, TAV(Ada), Harf, Bisiklet, Ende-
run) bulunan toplam 33 adet şiir incelenmiştir. İnceleme 29 adet değerden oluşan değer inceleme
formuyla yapılmıştır. İnceleme neticesinde şiirlerde 18 adet değer başlığı bulunmuştur. En fazla
vurgu yapılan değerler insan sevgisi, doğa sevgisi ve Türk büyüklerine saygı değerleridir. İçinde
en fazla değer bulunduran yayınevi Enderun yayınevidir. Ders kitaplarındaki şiirlerin bazılarının
değer noktasında eksik ve işlevden yoksun olduğu görülmüş ve buna yönelik önerilerde bulunul-
muştur.
Anahtar Kelimeler:Değer, şiir, Türkçe öğretimi.
Poetry in Turkish Textbooks Found in Middle School 8th
Grade Values
Abstract
The aim of this study is taught within the 2012-2013 year 8th grade middle school textbooks in Tur-
kish poetry texts reveal thatwhich is worth having. In this direction, which is taught in secondary
schools in Turkish textbooks 7 (Koza, Original, Pacific, TAV (Ada), letters, Cycling, Enderun) were
examined a total of 33 pieces of poetry. Review the value of 29 units of values is made by examina-
tion form. Review title match has been found in verses 18 value. The maximum emphasis on the
value of human love, great love of nature and respect for Turkish values. Enderun contain the
maximum value of the publishing house is publishing. Some of the poems in textbooks, the value
of the function at the point of missing and was found to be lacking and suggestions have been ma-
de for it.
Keywords:Value, poetry, Turkish education.
*Sakarya Üniversitesi Türkçe Eğitimi Bölümü Doktora Öğrencisi,[email protected]
**Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, [email protected]
Sakarya University Journal of Education
91
1.GİRİŞ gibi vahşi hayvanların saldırısından korunmak
için mağaralara sığınıyorsa değerler de insanla-
Yıllardan beri dünyada baş döndürücü bir
rı kuşatan ve manevi olarak bünyesinde barın-
değişim görülmektedir. Bu değişim sadece
dırıp koruyan araçlardır. Değer, insanı değerli
teknoloji alanında değil birçok alanda da ken-
kılan, sahip olduğu üstün nitelikler ve dona-
disini göstermektedir. Bu hızlı değişime ayak
nımlara verilen addır. (Yaman, 2012: 18).
uydurmaya çalışan insanoğlu bu değişimle
Bu tanımlardan hareketle değerler bir toplumu
birlikte birçok yeniliği, kolaylığı ve rahatlığı
oluşturan insanların istedikleri ve istemedikleri
elde etmiştir. Elde edilen bu güzel şeylerin yanı
davranışlar için uydukları toplumsal normlar
sıra insanlar birçok şeyden de mahrum olmaya
olarak tanımlanabilir. Bu uyulan toplumsal
başlamıştır. Bu mahrumiyet neticesinde dünya
normlar, insanları toplum içerisinde kabul
içerisinde artan olumsuz olaylar her gün insan-
edilebilir kılar. Çünkü değerler toplumun bü-
lığın gözleri önüne serilmektedir. İnsanlığın
tünlüğünü ve devamlılığını kuşaklar vasıtasıy-
feragat ettiği bu kavramların başında değer
la sağlayan vasıtalardır (Ülken, 1986: 39). Ör-
kavramı gelmektedir.
neğin; yıllar önce bir toplum büyük bir sıkıntı
Değerler kullanıldığı anlam itibariyle birçok
yaşamışsa ve insanlar bu sıkıntıyı el birliği ile
bilim alanının konusu olma özelliği taşımakta-
aşmışsa bu kuşaktan kuşağa gelecek nesillere
dır. Son yıllarda da eğitim alanında sıkça kul-
aktarılır. Yıllar sonra gene böyle bir sıkıntıda
lanılan bir kavram olmuştur (Kolaç-Karadağ,
toplumun üzerinde düşen, yıllar önceki insan-
2012: 763). Bu durum eğitim ile değerlerin
ların ne yaptığını bilmiş olmaktır. Değerler bir
eşgüdüm içerisinde ilerlemesini gerektirmiştir.
toplum için o topluma ait ortak davranış kalıp-
Değerlerin birçok bilim alanıyla ilgili olması ve larını temsil eder. Değerler toplum için yol
değerler hakkında farklı bilim dalları içerisinde gösterici bir pusula veya harita olarak da kabul
de çalışmaların yapılması değerlerin müstakil edilebilir. Bu davranış kalıplarının bireye akta-
bir tanımının yapılmasını oldukça zorlaştırmış- rılması, bireyin içinde bulunduğu toplumun bir
tır. Değer kavramı hakkında günümüze kadar parçası haline gelmesini sağlar (Kolaç-Karadağ,
pek çok bilimsel ve felsefi tartışmalar ve araş- 2012: 764).
tırmalar yapılmasına rağmen değerlerin tam
Literatürde değerlerle sıkça karşılaşılmaktadır.
olarak neler içerdiği konusunda tam bir fikir
Böyle bir durum değerlerin oldukça geniş bir
birliği sağlanamamıştır. Değer kavramının
alana yayıldığını göstermektedir. Bundan do-
birçok bilim ile harmanlanmış olması da bu
layı değerler hakkında bir takım sınıflamaların
tartışmalar doğrultusunda değerlerin tanımını
yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Yapılan
ve içeriğini belirlemeyi oldukça zor hale getir-
değer sınıflamalarından en fazla kabul edilen-
miştir. (Ulusoy ve Dilmaç, 2012:14).
leri şunlardır: Spranger, Allport-Vernon-
Sosyal bilimlerde değer kavramını ilk kez Po- Lidzey, Rokeach, Schwartz. Türkiye'de ise
lonyalı bir sosyolog olan Florian Znaniecki Takiyettin Mengüşoğlu, Erol Güngör değer
kullanmıştır ve kavram Latince "kıymetli ol- sınıflandırmaları yapmıştır.
mak" veya "güçlü olmak" anlamlarını içinde
Psikoloji alanında değer testini ilk kez 1929
barındıran "valere" kökünden türetilmiştir
yılında Eduard Spranger yapmıştır. Spranger
(Bilgin, 1995: 83). Değer bir şeyin arzu edilebilir
değerleri altı gruba ayırmış olup bunları: este-
veya edilemez olduğu hakkındaki inançtır.
tik, teorik, ekonomik, siyasi, sosyal ve dini
Dolayısıyla değerlerin yapılan ve öğrenilen
değer grupları olarak açıklamıştır ve bu değer
hareket ve eylemlerin niteliğine de vurgu yap-
grupları daha sonra Gordon Allport,, Philip
tığı görülmektedir (Güngör,2000: 279). İnsanlar
Vernon ve Gardner Lindzey tarafından bir
nasıl soğuk bir yer için kalın elbiseler giyinip
ölçeğe dönüştürülmüştür (Akbaş, 2004: 55).
soğuktan korunuyorsa nasıl İlkçağ’da olduğu
(Tablo 1) Milton Rokeach ise değerleri "gaye
SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü
92
değerler" ve "vasıta değerler" olmak üzere ikiye davranış değerleridir (Akyol, 2010: 20). Yüksek
ayırmıştır (Güngör, 2000: 85). Bu iki ana grup- değerler: Sevgi, bilgi, doğruluk, masumluk,
tan oluşan sınıflandırmada toplam 36 tane saflık, dürüstlük, hak, adalet, güven, şeref, iyi
değer bulunmaktadır (Akbaş, 2004: 57). (Tablo vb. Araç değerler: Yarar, çıkar, kuşku, çeke-
2). Schwartz ise Rokeach'nın değer sınıflaması memezlik, kıskançlık ve her türlü maddesel
üzerinde çalışarak 10 temel değer tipi grupla- değerler (para, mülkiyet vb.) Davranış değerle-
mış ve toplam 56 tane değer belirtmiştir. (Tablo ri: Görgü kuralları ve ulusların geleneklerinde
3) (Kuşdil-Kağıtçıbaşı, 2000: 60-61). bulunan değerler. Güngör (2010: 84)'e göre de
değerler, estetik, teorik, iktisadi, siyasi, sosyal
Takiyettin Mengüşoğlu "İnsan Felsefesi" adlı
ve dinî değerler olarak sınıflandırılmıştır.
kitabında değerleri 3 ana başlıkta toplamıştır.
Bu başlıklar yüksek değerler, araç değerler,
Tablo 1.Allport-Vernon-Lindzey Değer Sınıflandırması
Bilimsel Değer Gerçeğe, bilgiye, muhakemeye ve eleştirel
düşünceye önem verir. Bilimsel değerleri olan
insanlar deneysel, eleştirici, akılcı ve entelek-
tüeldir.
Ekonomik Değer Yararlı ve pratik olana önem verir. Ekonomik
değerlerim hayatta önemsenmesi gerektiğini belir-
tir.
Estetik Değer Simetri, uyum ve forma önem verir. Birey hayatı
olayların bir çeşitliliği olarak görür. Sanatın top-
lum içinzorunluluk olduğunu düşünür.
Sosyal Değer Başkalarını sevme, yardım ve bencil olmama
esastır.En yüksek değer insan sevgisidir. Bu insan
sevgisini insanlara sunar. Nazik ve sempatiktir.
Bencil değildir.
Politik Değer Her şeyin üstünde kişisel güç, etki ve şöhret
vardır. Esas olan kuvvetle ilgilidir.
Dini Değer Evreni bir bütün olarak kavrar ve kendisini onun
bütünlüğüne bağlar. Dini uğrunda dünyevi
farzları feda eder.
Tablo 2.Rokeach Değer Sınıflandırması
Gaye değerler Vasita değerler
Aile Güvenliği Bağımsız Olma
Barış İçinde Bir Dünya Bağışlayıcılık
Başarılı Olma Cesaret
Bilgelik Dürüstlük
Dini Olgunluk Entelektüellik
Eşitlik Geniş Görüşlülük
Gerçekler Dünyası Hırslılık
Güzellikler Dünyası İtaatkarlık
Heyecan verici bir Yaşam Kendini Kontrol
İç Huzur Kibarlık
Kendine Saygı Kendine Hakim Olma
Mutluluk Mantıklılık
Gerçek Dostluk Neşelilik
Özgürlük Sevecenlik
Rahat Bir Yaşam Sorumluluk Sahibi Olma
Sakarya University Journal of Education
93
Sosyal Kabul Temizlik
Ulusal Güvenlik Yardımseverlik
Zevk Yaratıcılık
Tablo 3.SchwartzDeğer Sınıflandırması
Değer Grupları Değerler
Güç(power):Toplumsal konum, insanlar ve kay- Sosyal güç sahibi olmak, otorite sahibi olmak,
naklar üzerine denetim gücü zengin olmak, toplumdaki görüntümü koruya-
bilmek, insanlar tarafından benimsenmek
Başarı (achievement): Toplumsal standartları Başarılı olmak, yetkin olmak, hırslı olmak, sözü
temel alan kişisel başarı yönelimi geçen biri olmak, zeki olmak
Hazcılık (hedonism):Bireysel zevke, hazza Zevk, hayattan tat almak
yönelim
Uyarılım (stimulation):Heyecanve yenilik arayışı Cesur olmak, değişken bir hayat yaşamak,
heyecanlı bir yaşantı sahibi olmak
Özyönelim (self-direction):Düşünce ve eylemde Yaratıcı olmak, merak duyabilmek, özgür olmak,
bağımsızlık kendi amaçlarını seçebilmek, bağımsız
olmak,(kendine saygısı olmak
Evrenselcilik (universalizm): Anlayışlılık, hoşgörü Açık fikirli olmak, erdemli olmak, toplumsal ada-
ve tüm insanların ve doğanın iyiliğini gözetmek let, eşitlik, dünyada barış istemek, güzelliklerle
dolu bir dünya, doğayla bütünlük içinde olmak,
çevreyi koruma, iç uyum
İyilikseverlik (benevolence):Kişinin yakın olduğu Yardımsever olmak, dürüst olmak, bağışlayıcı
kişilerin iyiliğini gözetme ve geliştirme olmak, sadık olmak, sorumluluk sahibi olmak,
(gerçek arkadaşlık, olgun sevgi, manevi bir hayat,
anlamlı bir hayat,
Geleneksellik (tradition):Kültürel ya da dinsel töre Alçakgönüllülük, dindar olmak, hayatın
ve fikirlere saygı ve bağlılık verdiklerini kabullenmek, geleneklere saygılı
olmak, ılımlı olmak, dünyevi işlerden uzaklaşmak
Uyma (conformity): Başkalarına zarar verebilecek Kibarlık, itaatkar olmak, anne-babaya ve yaşlılara
ve toplumsal beklentilere aykırı olabilecek dürtü değer vermek, kendini denetleyebilmek
ve eylemlerin sınıflandırılması
Güvenlik (security):Toplumun, var olan ilişkilerin Ulusal güvenlik, toplumsal düzenin sürmesini
ve kişinin kendisinin huzuru ve sürekliliği istemek, temiz olmak, aile güvenliği, iyiliğe
karşılık vermek, bağlılık duygusu ve sağlıklı
olmak
Dilmaç (1999: 16) insanların hayatları için çok sever olma, tecrübeli ve bilgili olma, dost
önemli gördükleri en belirgin 12 tane değer edinme, evlat yetiştirme, eser oluşturma.
belirlemiştir. Bunlar; insanları sevme, uyumlu
Winter & Newton ve Kiripatrik (1998’ten akta-
olma, hırsları kontrol altına alma, başkalarının
ran, Ulusoy ve Dilmaç, 2012) ‘e göre değerler
mutluluğunu isteme, kendini kontrol etme, iyi
üç kısımda incelenir. Bu ayrım insan toplulu-
insan olma, manevi değerlere inanma, yardım-
ğuna göre yapılır. Bu değerler; ailevi değerler,
toplumsal değerler ve bireysel değerlerdir.
SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü
94
Avustralyalı doktor Andrew Refshauge değer- tir. Refshauge’ye göre temel değerler şunlardır:
ler ayrıştırmasında temel değerlere yer vermiş-
Tablo 4.Refshauge Temel Değerler Sınıflandırması
Dürüstlük Tutarlı bir şekilde güvenilir ve dürüst olma
Mükemmellik Hayatın her alanında maksimum başarı için
mücadele etme
Saygı Kendine ve başkalarına saygılı olma farklı fikirlere
hoşgörülü davranma
Sorumluluk Kendine, çevreye ve topluma karşı sorumlu olma
Kalıtım Toplumun ve milletin sosyal ve ekonomik re-
fahından minnettarlık duyma ve buna katkıda
bulunmak için aktif rol üstlenme
İşbirliği Uyumsuz olmama ve ortak başarı için barışçıl
yollarla işbirliği içerisinde bulunma
Önemseme Empati göstererek ve merhametli davranarak
kendini ve diğerlerinin refahını düşünme
Tarafsızlık Sosyal adalet ilkelerine sadık olma ve önyargıya
samimiyetsizliğe veadaletsizliğekarşı çıkma
Demokrasi Bir Avustralya vatandaşı olma sorumluluklarını ve
haklarını, özgürlüklerini kabul etme ve yükseltme
İnsanın sosyal bir varlık olması mensubu değer kazandırma süreçlerine değerler eğitimi
olduğu toplumun içinde yaşamasından denmektedir (Yaman, 2012:18).
kaynaklanır. Yolunu kaybetmiş bir misafir için
Son yıllarda oldukça popüler olan değerler
bir harita, denizde rotasını kaybetmiş bir
eğitimi her ne kadar yeni bir kavram olarak
kaptan için bir pusula ne kadar önemliyse bir
görünse de geçmişte ahlak eğitimi ve karakter
insan için de değerler, toplumla bütünleşmesi
eğitimi gibi adlar almış ve bu adlar altında
için önemlidir. İnsanlar değerler vasıtasıyla
verilen eğitimin güncel şartlara uyarlanmış
toplumla uyum içerisinde yaşar ve değerlerden
şeklidir (Sancak, 2011: 16).
dolayı toplum ile bütünleşirler. İnsanın
bünyesinde barındırdığı değerler, gelecekte Değerler eğitiminde karşılaşılan durumlardan
kişiliğini, bakış açısını, davranışlarını hatta biri de değerler eğitiminin hangi yaş
hayatını belirleyeceğinden, insanın belli başlı aralıklarında verilmesi gerektiğidir. Bu durum
değerlerin farkına varması, gerekli değerleri hakkında bilim çevrelerinde belirgin bir ittifak
kazanması, yeni değerler benimsemesi ve bun- yoktur. Bazı bilim adamları değerler eğitiminin
ları kişiliğinin içerisinde eriterek davranışa belirli yaş aralıklarında verilmesi gerektiğini
dönüştürmesi gerekmektedir. Hemen hemen belirtirler. Bunun sebebi belirli bir yaştan sonra
yaşam boyu devam eden bu değer kazanma, bireyin zihinsel gelişiminde soyut düşünme
becerisini kazanmasıdır. Ama değerler eğitimi
Sakarya University Journal of Education
95
her yaş aralığında verilebilir. Ama değerler değerlerin eğitimi açısından bütün derslerin
eğitiminin her yaş grubuna verilmesi sorumluluğu varsa da Türkçe dersinin bu
mümkündür. Kişilik gelişiminin %80'inin ilk sorumluluğu diğer derslere göre daha fazladır.
beş yaş evresinde tamamlandığı Değerlerin nesilden nesile aktarılmasında edebi
düşünüldüğündeözellikle ilk yılların öneminin eserlerin önemli rolleri vardır. Edebi eserlerin
daha da arttığı görülmektedir. (Ulusoy ve Dil- sıklıkla kullanıldığı Türkçe dersleri, öğrencilere
maç, 2012:62). Bu yaşlara bakıldığında birey- değer öğretiminde de önemli bir işlev üstlen-
lerin okula gelmeden belirli bir birikime sahip mektedir (Özbay-Tayşi, 2011: 24) (Yaman-
oldukları söylenebilir. Bu durum değerler Taflan v.d., 2009: 110).
eğitiminde ailenin ne denli önemli bir role
2.YÖNTEM VE VERİLERİN ANALİZİ
sahip olduğunu gözler önüne sermektedir.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden
Değerler eğitiminin özellikle çocuklar üzerinde
biri olan betimsel tarama modeli kullanılmıştır.
çok büyük bir etkisi vardır. Her ne kadar
değerler eğitimi yaşam boyu bir süreç olarak “Tarama modelleri, geçmişte ya da hâlâ var olan bir
kabul edilse de değerlerin kazandırılmasında durumu var olduğu şekilde betimlemeyi amaçlayan
çocukların özellikle okul öncesi dönemleri araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan,
oldukça önemlidir. Bu dönemlerde çocuklar birey ya da nesne kendi koşulları içinde ve olduğu
daha okula gitmedikleri için ailelerinin gibi tanımlanmaya çalışılır. Onları herhangi bir
kontrolü altındadırlar. Bu durum ailelerin şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez.
değerleri kazandırmada öncü rol oynadığını Bilinmek istenen şey vardır ve ordadır. Önemli olan
göstermektedir. Okul çağına gelen çocuklar için onu uygun bir biçimde gözleyip belirleyebilmektir.”(
artık ikinci bir aile okuldur. Okulun bu dö- Karasar, 2006:77)
nemdeki çocuklar için bu denli önemli
Çalışmada 8.sınıf ders kitaplarında yer alan
olduğunu düşünürsek okul çağında değerlerin
şiirler uzmanlar tarafından "Değer İnceleme
kazandırılması için uygun teknik ve stratejile-
Formu" na (DİF) göre incelenerek şiirlerin han-
rinin geliştirilmesi gerekmektedir. Akbaş (2008:
gi değerleri içerdiği tespit edilmeye çalışılmış-
9)' a göre okulların görevlerinden biri, okul
tır. Değer inceleme formu oluşturulurken,
programlarında açık olarak belirtilen veya
Güngör'ün (1993) değer sınıflandırmasından,
belirtilmeyen değerleri öğretmek, öğrencileri
Rokeach'ın (1973) araç değerler ve amaç değer-
belirlenen kurallar doğrultusunda disipline
ler tablosundan, Yaman-Taflan-Çolak'ın ( 2009)
etmek, onların ahlaki gelişimine katkıda
ders kitaplarındaki değerler formundan yarar-
bulunmak ve karakterini olumlu yönde etkile-
lanılmıştır. Değer inceleme formu için Cron-
mektir. Türkçe eğitiminin temel amacı ferdin
bach Alfa iç tutarlık katsayısı 0.768 olarak tespit
sosyalleşmesini; içinde yaşadığı topluma, ai-
edilmiştir. Değer İnceleme Formu (DİF) içeri-
leye sağlıklı uyumunu sağlamaktır Bu amacıyla
sinde yer alan değer başlıkları şunlardır: Misa-
birlikte Türkçe öğretiminin değerler eğitimiyle
firperverlik, yardımseverlik, hoşgörülü olma,
ne denli temas halinde olduğu görülmektedir.
toplumsal kurallara uyma, görgü kurallarına
Anadili öğretimi eğitimin en önemli ve en
uyma, kültürel bilinç, aile bilinci, dini bilinç,
hassas basamağı olup bu eğitimi iyi alan birey-
ahlaki bilinç, dürüstlük, doğruluk, cesaret,
ler bu derste edindikleri bilgi ve birikimleri
duyarlılık, çalışkanlık, insan sevgisi, doğa sev-
diğer derslere de aktarabilirler. Çünkü öğretim
gisi, hayvan sevgisi, büyüklere saygı, Türk
sadece dil ya da dilbilgisi öğretimi değil millete
büyüklerine saygı, milli bilinç, dil bilinci, yurt-
ait değerlerin öğretilmesi işidir. Her ne kadar
SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü
96
taşlık bilinci, demokrasi hak ve özgürlükler, lığı formülüne göre uzlaşma yüzdesi 0.90 ola-
akılcılık, tutumlu olma, barış. Geçerlik çalışma- rak bulunmuştur. Karasar (2011:165)’e göre
larında formda yer alan maddeler öğretmenler bulunan değerin 0.75’ten küçük olması güve-
tarafından incelenmiştir. Değer inceleme for- nirlik açısından sıkıntı doğurmaktadır. Her biri
munda incelenen şiirlerde hangi değerler bu- öğretmen olan uzmanlar aracılığıyla 8.sınıf
lunmuşsa o değer formda işaretlenmiştir. Her Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerden
uzmanın ortak belirtmiş olduğu değerler görüş elde edilen verilerin yüzde ve frekans analizleri
birliği, bütün uzmanların ortak olarak belirt- yapılmıştır.
mediği değerler ise görüş ayrılığı olarak kabul
edilmiştir. 103 tane değer uzmanlar tarafından
ortak olarak belirtildiği için görüş birliği olarak 3.BULGULAR VE YORUM
, 11 tane değer ise uzmanlar tarafından ortak
İncelenen 7 adet ders kitabındaki değerler her
olarak belirtilmediği için görüş ayrılığı olarak
bir yayınevi için ayrı olarak düzenlenip tablo-
kabul edilmiştir. Miles ve Huberman (1994)’ın
laştırılmıştır. Ayrıca her tablonun altında o
belirttiği görüş birliği/görüş birliği+görüş ayrı-
yayınevinden incelen şiirler belirtilmiştir.
Tablo 5. Koza Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Koza Yayıncılık f %
İnsan Sevgisi 3 17,65%
Doğa Sevgisi 3 17,65%
Türk Büyüklerine Saygı 2 11,76%
Duyarlılık 1 5,88%
Yurttaşlık Bilinci 1 5,88%
Vatanseverlik 1 5,88%
Barış 1 5,88%
Milli Bilinç 1 5,88%
Çalışkanlık 1 5,88%
Sorumluluk Alma 1 5,88%
Akılcılık 1 5,88%
Kültürel Bilinç 1 5,88%
17
(İncelenen şiirler: 1-Atatürk Bir Çıkıştır İniş Tablo 5'te verilen bilgilere göre, 12 adet değer
Değil, 2-Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, 3-Bu başlığı ve 17 tane değer bulunduğu tespit edil-
Sabah Hava Berrak, 4-Dönen Tekerlek, 5- miştir. “İnsansevgisi ve doğa sevgisi” değerle-
İnsanla Güzel, 6-Şehrin Üstünden Geçen Bulut- rinin ön plana çıktığı görülmüştür. Değer baş-
lar, 7-Türküler Dolusu.) lığının fazla olması kitapta birçok değere yer
verilmiş olmasını beraberinde getirmiştir.
Sakarya University Journal of Education
97
Tablo 6.Özgün Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Özgün Yayıncılık f %
Doğa Sevgisi 3 27,27%
Türk Büyüklerine Saygı 2 18,18%
İnsan Sevgisi 1 9,09%
Hayvan Sevgisi 1 9,09%
Çalışkanlık 1 9,09%
Akılcılık 1 9,09%
Milli Bilinç 1 9,09%
Cesaret 1 9,09%
11
(İncelenen şiirler: 1-Barışa Özlem, 2-Bursa’da Tablo 6'da verilen bilgilere göre, 8 adet değer
Akşam, 3-Kara Toprak, 4-Kemal Atatürk, 5-O başlığı ve 10 tane değer bulunduğu görülmüş-
Geliyor.) tür. “Doğa Sevgisi ve Türk Büyüklerine Saygı ”
değerleri ön plana çıkmıştır
Tablo 7.Pasifik Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Pasifik Yayınları f %
Çalışkanlık 2 16,66%
Kültürel Bilinç 2 16,66%
Yardımseverlik 1 8,33%
Türk Büyüklerine Saygı 1 8,33%
Vatan Sevgisi 1 8,33%
Akılcılık 1 8,33%
Milli Bilinç 1 8,33%
Dil Bilinci 1 8,33%
Yurttaşlık Bilinci 1 8,33%
Dürüstlük 1 8,33%
12
(İncelenen şiirler: 1-Atatürk İlkeleri, 2-Cazgır, Tablo 7'de verilen bilgilere göre, tespit edilen
3-Gidem Dersin Uçmağa, 4-Sazıma, 5-Seyfi değer başlığı 10 tane olup değer sayısı 12 tane-
Baba.) dir. “çalışkanlık ve kültürelbilinç” değerlerinin
vurgulandığı görülmüştür.
Tablo 8. Tav-Ada Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Tav-Ada Yayıncılık f %
İnsan Sevgisi 3 17,65%
Türk Büyüklerine Saygı 3 17,65%
Doğa Sevgisi 2 11,76%
Milli Bilinç 2 11,76%
Kültürel Bilinç 2 11,76%
Vatan Sevgisi 2 11,76%
SAÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü
98
Dil Bilinci 1 5,88%
Hoşgörülü Olma 1 5,88%
Barış 1 5,88%
17
(İncelenen şiirler: 1-Atatürk Kurtuluş Sava- tir. “İnsan sevgisi ve Türk büyüklerine saygı”
şı’nda, 2-Birlikte, 3-Çocuk Kitap, 4-Ellinci Yıl değerleri en çok vurgulanan değerlerdir. Bu
Türküsü, 5-Nutuk, 6-Türkçe Katında Yaşamak, değerlerden sonra en az görülen değerler,
7-Türküler Dolusu, 8-Yedigöller’de Sonbahar.) "Hoşgörülü olma" Dil bilinci ve Kültürel bilinç”
tir.
Tablo 8'de verilen bilgilere göre, 9 adet değer
başlığı ve toplam 17 tane değer tespit edilmiş-
Tablo 9. Harf Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Harf Yayıncılık f %
Çalışkanlık 2 16,66%
Barış 2 16,66%
Akılcılık 1 8,33%
Doğa Sevgisi 1 8,33%
Kültürel Bilinç 1 8,33%
Duyarlılık 1 8,33%
Sorumluluk Alma 1 8,33%
Türk Büyüklerine Saygı 1 8,33%
Yardımseverlik 1 8,33%
İnsan Sevgisi 1 8,33%
12
(İncelenen şiirler: 1-Dost, 2-Eylül Sabahının tur. Bulunan değerler göz önüne alındığında
Serinliği, 3-Kemal Atatürk, 4-Odalar ve Sofalar, “Çalışkanlık” ve "Barış" değerlerinin en fazla
5-Sazıma, 6-Şakacı Şiir.) olduğu görülmektedir.
Tablo 9'da verilen bilgilere göre, 10 adet değer
başlığı ve toplamda 12 adet değer bulunmuş-
Tablo 10. Bisiklet Yayınlarının Türkçe DersKitabında Bulunan Değerler
Bisiklet Yayınları f %
İnsan Sevgisi 4 26,66%
Barış 2 13,33%
Sorumluluk Alma 2 13,33%
Doğa Sevgisi 2 13,33%
Milli Bilinç 1 6,66%
Hoşgörülü Olma 1 6,66%
Hayvan Sevgisi 1 6,66%
Türk Büyüklerine Saygı 1 6,66%
Çalışkanlık 1 6,66%
15
Sakarya University Journal of Education
99
(İncelenen şiirler: 1-Atatürk’ten Son Mektup, 2- tur. "İnsan sevgisi" değerinin ön plana çıktığı
Birlikte, 3-Doğa Dedi Ki, 4-Müjde, 5-Pırpırlı görülmektedir. Bu değerden sonra “Barış" ve
Şiir.) "Sorumluluk Alma" değerleri diğer değerlere
göre daha fazla ön plana çıkmıştır
Tablo 10'da verilen bilgilere göre, 9 adet değer
başlığı ve toplamda 15 adet değer bulunmuş-
Tablo 11. Enderun Yayınlarının Türkçe Ders Kitabında Bulunan Değerler
Enderun Yayınları f %
İnsan Sevgisi 4 20%
KültürelBilinç 3 15%
Türk Büyüklerine Saygı 3 15%
Doğa Sevgisi 3 15%
Milli Bilinç 2 10%
Vatanseverlik 2 10%
Dil Bilinci 1 5%
Hoşgörülü Olma 1 5%
Barış 1 5%
20
(İncelenen şiirler: 1-Atatürk Kurtuluş Sava- fazla yer verilen değer “İnsan sevgisi” olarak
şı’nda, 2-Birlikte, 3-Çocuk Kitap, 4-Ellinci Yıl tespit edilmiştir. İnsan sevgisi değerinden son-
Türküsü, 5-Kütüphane, 6-Nutuk, 7-Sevgi, 8- ra “Kültürel bilinç, Türk büyüklerine saygı ve
Türkçe Katında Yaşamak, 9-Türküler Dolusu, doğa sevgisi” değerleri diğer değerlere göre ön
10-Yedigöllerde Sonbahar.) plana çıkmıştır.
Tablo 11’de görüldüğü gibi 9 adet değer başlı-
ğı ve toplam 20 tane değer bulunmuştur. En
Tablo 12. Bütün Kitaplarda Bulunan Değerler Toplamı
f %
İnsan Sevgisi 16 15,38%
Doğa Sevgisi 14 13,46%
Türk Büyüklerine Saygı 13 12,5%
Kültürel Bilinç 9 8,65%
Milli Bilinç 8 7,69%
Çalışkanlık 7 6,73%
Barış 7 6,73%
Vatanseverlik 6 5,76%
Sorumluluk 4 3,84%
Akılcılık 4 3,84%
Hoşgörülü Olma 3 2,88%
Dil Bilinci 3 2,88%
Yurttaşlık Bilinci 2 1,92%
Duyarlılık 2 1,92%