Orjinal tez

117 Pages·2017·3.78 MB·Turkish

T.C.
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

VERBASCUM PYRAMIDATUM BIEB. ÜZERİNDE
FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR

Ecz. E. Derya CİVELEK

Farmakognozi Programı
YÜKSEK LİSANS TEZİ

ANKARA
2018

T.C.
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

VERBASCUM PYRAMIDATUM BIEB. ÜZERİNDE
FARMAKOGNOZİK ARAŞTIRMALAR

Ecz. E. Derya CİVELEK

Farmakognozi Programı
YÜKSEK LİSANS TEZİ

TEZ DANIŞMANI
Prof. Dr. Zeliha Ş. AKDEMİR

ANKARA
2018
iii

ONAY SAYFASI
iv

YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI
v

ETİK BEYAN
vi

TEŞEKKÜR

Tez çalışmalarım boyunca bilgi, birikim ve deneyimleri ile bana her konuda
destek olan değerli hocam Sayın Prof. Dr. Zeliha Ş. AKDEMİR’ e ve her daim
bilgilerinden yararlandığım değerli hocam Sayın Prof. Dr. İ. İrem ÇANKAYA’ ya,
Tez çalışmalarım süresince uygun ve verimli çalışma ortamlarını sağlayan ve
desteklerini esirgemeyen önceki Anabilim Dalı Başkanlarımız Sayın Prof. Dr. İclal
SARAÇOĞLU ve Sayın Prof. Dr. A. Ahmet BAŞARAN’ a ve şu anda görevine devam
etmekte olan Sayın Prof. Dr. Funda Nuray YALÇIN’a,
İzole ettiğim bileşiklerin, NMR analizlerinin yapılmasını sağlayan Sayın Prof.
Dr. Gülaçtı TOPÇU (Bezmialem Üniversitesi)’ ya,
Aktivite çalışmalarını gerçekleştiren Sayın Prof. Dr. Esra KÜPELİ AKKOL
(Gazi Üniversitesi)’a,
Bitki tayinini gerçekleştiren Sayın Prof. Dr. Hayri DUMAN (Gazi
Üniversitesi)’a,
Tez çalışmalarım süresince bilgi birikimlerinden yararlandığım ve desteklerini
her zaman hissettiğim Farmakognozi ve Farmasotik Botanik Anabilim Dalında görev
yapan bütün kıymetli arkadaşlarıma ve sevgili kardeşim Dr. Nadire ÖZENVER’e,
Tüm değerli Hocalarıma,
Tezimin başlangıç aşamasından bu zamana kadar geçen süre zarfında manevi
desteklerini esirgemeyen ve çalışmalarımda muvaffak olmam için her türlü fedakarlığı
göstererek bana yardımcı olan kıymetli aileme; sevgili ANNEME, BABAMA ve
ABİME minnet ve şükranlarımı sunuyor ve çok teşekkür ediyorum.
vii

ÖZET

Civelek ED, Verbascum pyramidatum Bieb. Üzerinde Farmakognozik
Araştırmalar, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakognozi
Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. Türkiye’ de halk arasında hemoroid
ve romatizma tedavisinde kullanılan Verbascum pyramidatum (Scrophulariacea)
bitkisi üzerinde Farmakognozik araştırmalar yapılmıştır. Bitkinin açık havada ve
gölgede kurutulan ve toz haline getirilen çiçek ve yaprak kısımları ayrı ayrı metanol
ile ekstre edilmiştir. Yoğunlaştırılan metanol ekstrelerinin suda çözülüp, kloroform ile
partisyona tabi tutulması sonucunda kloroform ve sulu ekstreleri elde edilmiştir. Bu
ekstreler in vivo antienflamatuvar (karragen ile oluşturulan arka ayak ödemi testi) ve
analjezik (p- benzokinon nedenli ağrı testi) aktivite tayin yöntemlerinde denenmiştir.
Aktif bulunan çiçeklerden hazırlanan sulu ekstresine uygulanan çeşitli kromatografik
yöntemlerle gerçekleştirilen izolasyon çalışmaları neticesinde, 3 iridoit glikoziti ( 3′-
O-β-glukopiranozilkatalpol: VP-1, Sakkatozit: VP-2/VP-3a, 6-O-(3′′-O-trans-p-
kumaroil)-α-ramnopiranozilkatalpol: VP-3b) ve 2 feniletanoit glikoziti (Verbaskozit:
VP-4, Ekinakozit: VP-5) elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapıları
spektroskopik yöntemler (1H NMR, 13C NMR, 2D NMR) kullanılarak aydınlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Verbascum pyramidatum, Scrophulariaceae, izolasyon,
antienflamatuvar aktivite, analjezik aktivite
viii

ABSTRACT

Civelek, E.D., Pharmacognostical Researches on Verbascum pyramidatum Bieb.,
Hacettepe University, Institute of Health Sciences, Pharmacognosy Program, M.
S. Thesis, Ankara, 2018. In this research, Verbascum pyramidatum which is used for
hemorrhoid and rheumatism treatment in Turkish folk medicine has been investigated.
The air dried and powdered flowers and leaves of the plant were extracted with
methanol separately. The methanolic exctracts were dissolved in water and then
partitioned with chloroform in order to obtain the water and the chloroform extracts.
These extracts were performed for the in vivo anti-inflammatory (carregeenan-induced
hind paw edema model) and in vivo analgesic (p- benzoquinone-induced writhing
reflex) activity assays. The water extract of the flowered parts were found to be the
most active and the study was carried on it. By means of a serial of chromatographic
studies on the active water extract, 3 iridoid glycosides (3′-O-β-
glucopyranosylcatalpol: VP-1, Saccatoside: VP-2/VP-3a and 6-O-(3′′-O-trans-p-
coumaroyl)-α-rhamnopyranosylcatalpol: VP-3b); 2 phenylethanoid glycosides
(Verbascoside: VP-4, Echinacoside: VP-5) were isolated. The structures of the
isolated compounds were elucidated by means of spectroscopic methods (1H NMR,
13C NMR, 2D NMR ).
Key Words: Verbascum pyramidatum, isolation, Scrophulariaceae, antiinflammatory
activity, analgesic activity
ix

İÇİNDEKİLER

ONAY SAYFASI iii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv
ETİK BEYAN v
TEŞEKKÜR vi
ÖZET vii
ABSTRACT viii
İÇİNDEKİLER ix
SİMGELER VE KISALTMALAR xi
ŞEKİLLER xiii
TABLOLAR xiv
1. GİRİŞ 1
2. GENEL BİLGİLER 3
2.1. Botanik Bilgiler 3
2.1.1. Scrophulariacea Familyası 3
2.1.2. Verbascum L. Cinsi 3
2.1.3. Verbascum pyramidatum Bieb. 6
2.2. Verbascum Türleri Üzerinde Yapılan Çalışmalar 9
2.2.1. Fitokimyasal Çalışmalar 10
2.2.2. Verbascum Türlerinin Kullanılışları ve Biyolojik Aktivite Çalışmaları 27
3. DENEYSEL KISIM 37
3.1. Fitokimyasal Çalışmalar 37
3.1.1. Gereç ve Yöntem 37
3.1.2. Kullanılan Aletler 41
3.1.3. Ekstraksiyon ve İzolasyon Çalışmaları 42
3.2. Biyolojik Aktivite Çalışmaları 45
3.2.1. Antienflamatuvar Etki Tayini 46
3.2.2. Analjezik Etki Tayini 47
3.2.3. Sonuçların İstatistiksel Değerlendirmesi 47
4. BULGULAR 48
4.1. Fitokimyasal Çalışmalara Ait Bulgular 48
4.1.1. İzole edilen Bileşiklerin Yapı Tayinleri 49