örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerindeki etkisi ve afyon il

187 Pages·2011·1.54 MB·Turkish

ÖRGÜTLERDE STRES KAYNAKLARININ ÇALIŞANLARIN İŞ-AİLE
ÇATIŞMASI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE AFYON İL MERKEZİNDEKİ BAYAN
BANKA ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Feride ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans Tezi
Danışman: Doç. Dr. Hatice ÖZUTKU
Haziran, 2011
Afyonkarahisar
T.C.
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

ÖRGÜTLERDE STRES KAYNAKLARININ
ÇALIŞANLARIN İŞ-AİLE ÇATIŞMASI ÜZERİNDEKİ
ETKİSİ VE AFYON İL MERKEZİNDEKİ BAYAN BANKA
ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Hazırlayan
Feride ÇETİNKAYA

Danışman
Doç. Dr. Hatice ÖZUTKU

AFYONKARAHİSAR 2011
YEMİN METNİ

Yüksek lisans tezi olarak sunduğum ‘‘Örgütlerde Stres Kaynaklarının
ÇalıĢanların ĠĢ-Aile ÇatıĢması Üzerindeki Etkisi ve Afyon Ġl Merkezindeki Bayan
Banka ÇalıĢanları Üzerine Bir AraĢtırma’’ adlı çalıĢmanın, tarafımdan bilimsel ahlak
ve geleneklere aykırı duruma düĢecek bir yardıma baĢvurmaksızın yazıldığını ve
yararlandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluĢtuğunu, bunlara atıf
yapılarak yararlanmıĢ olduğumu belirtir ve onurumla doğrularım.

13/06/2011

Feride ÇETĠNKAYA

i
ii
ÖZET

ÖRGÜTLERDE STRES KAYNAKLARININ ÇALIŞANLARIN
İŞ-AİLE ÇATIŞMASI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE AFYON İL
MERKEZİNDEKİ BAYAN BANKA ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR
ARAŞTIRMA

Feride ÇETİNKAYA

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI

Haziran 2011

Danışman: Doç. Dr. Hatice ÖZUTKU

Örgütsel stres çalıĢanın psikolojik, fiziksel davranıĢlarının değiĢmesine neden
olan örgüt ve iĢle ilgili faktörlerin sonucunda ortaya çıkan psikolojik durumu ifade
etmektedir. Örgütsel stres çalıĢanların sağlıklarını tehdit ettiği gibi motivasyonlarının
ve performanslarının azalmasına, örgütte ise iĢe devamsızlığın ve personel devrinin
artmasına, verimin düĢmesine neden olmaktadır. ÇalıĢanların iĢ-aile çatıĢması
yaĢamasına neden olur. Bu nedenle örgütsel stres kaynaklarının tespiti hem çalıĢanlar
hem de örgüt açısından oldukça önemlidir.
Bu çalıĢmanın amacı, örgütlerde stres kaynaklarının bayan çalıĢanların iĢ-aile
çatıĢması üzerindeki etkisini incelemektir.
iii
AraĢtırma Afyon Ġl Merkezindeki bayan banka çalıĢanları kapsamaktadır.
AraĢtırmada anket yöntemi kullanılmıĢtır. 160 bayan çalıĢandan 112’si anketi
cevaplamıĢ ancak 110 anket değerlendirmeye alınmıĢtır. Verilerin analizinde
korelasyon, hiyerarĢik doğrusal regresyon ve kovaryans analizi kullanılmıĢtır.
Tez üç bölümden oluĢmaktadır. Ġlk bölümde örgütsel stres ve örgütlerde stres
kaynakları üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde rol çatıĢması, iĢ-aile çatıĢması ve
örgütsel stresin iĢ-aile çatıĢması üzerindeki etkisi açıklanmıĢtır. Üçüncü bölümde ise
örgütlerde stres kaynaklarının iĢ-aile çatıĢması üzerindeki etkisini belirlemeye
yönelik uygulama yer almaktadır.
Elde edilen bulgulara göre, iĢ stresinin alt boyutları olan iĢ yükü, kontrol
(beceri kullanımı ve karar verme özgürlüğü) ve sosyal desteğin çalıĢanların iĢ-aile
çatıĢması üzerindeki etkisinde, sadece iĢ yükünün etkisi olduğu anlaĢılmıĢtır.
Örgütlerde stres kaynaklarının, bankalardaki bayan çalıĢanların iĢ-aile çatıĢması
üzerindeki etkisinde yaĢ grupları, medeni durumları, öğrenim düzeyleri, haftalık
çalıĢma süreleri, çocuk sahibi olma durumları ve sahip oldukları çocuk sayısının bir
rolünün olmadığı sonucuna ulaĢılmıĢtır. Bu sonuçlar bayan çalıĢanların yaĢ, medeni
durum, öğrenim düzeyi gibi faktörlere bağlı olmaksızın iĢ stresi nedeniyle iĢ-aile
çatıĢması yaĢadıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Örgütsel Stres, Örgütsel Stres Kaynakları, Rol
ÇatıĢması, ĠĢ-Aile ÇatıĢması.

iv
ABSTRACT

THE EFFECTS OF STRESS SOURCES IN ORGANIZATIONS ON THE
EMPLOYEES’ WORK-FAMILY CONFLICT AND A STUDY ON FEMALE
BANK EMPLOYEES OF THE AFYON CITY CENTER

Feride ÇETİNKAYA

AFYON KOCATEPE UNIVERSITY
THE INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES
DEPARTMENT OF BUSINESS ADMINISTRATION

June 2011

Advisor: Assoc. Prof. Dr. Hatice ÖZUTKU

Organizational stress describes the employee's psychological, physical
behaviors that cause changes in organization and work-related factors resulting
psychological condition. Organizational stress as threat to the health of employee’s
motivation and performance decrease, in the organization of the transfer of staff and
work absenteeism increase, efficiency lowers. Employees’ work-family conflict leads
to live. Because of that, determination of sources of organizational stress is very
important for both the employees and the organization.
The purpose of this study sources of stress in organizations to examine the
impact on female employee’s work-family conflict.
v
Research includes female employees of banks in the city center of Afyon. The
survey method was used in research. One hundred twelve female employees from
one hundred sixty employees answered the questionnaire but one hundred ten
questionnaires were evaluated. Analysis of the data correlation, hierarchical linear
regression and covaryans analysis were used.
The thesis consists of three chapters. The first part focuses on the sources of
organizational stress and organizational stress.In the second part; role conflict, work-
family conflict and organizational stress its impact on work-family conflict is
explained. In the third part; at organizations stress resources on the work-family
conflict the effect of to determine, is located in the application.
According to the findings sub-dimensions of job stress of the work load,
control (the use of ability and decide freedom) and social support influence on
employees' work-family conflict has been understood that only the effect of the
workload. In organizastions sources of stress on female bank employees' work-
family conflict on influence of age, marital status, level of education, weekly
working hours, having children and a number of children they have is not the role of
states been concluded. These results shows female workers by age, marital status,
education level such as factors regardless of job stress due to work-family conflict
experienced.

Keywords: Organizational Stress, Organizational Stress Sources, Role
Conflict, Work-Family Conflict.

vi
ÖNSÖZ

Tez çalıĢmamın konusunun belirlenmesinden, tamamlanmasına kadar geçen
süre içerisinde yoğun programına rağmen bana zaman ayıran, değerli düĢünce ve
önerilerini benimle paylaĢan, her konuda yol gösteren, destek olan değerli hocam
Doç. Dr. Hatice Özutku’ya sonsuz teĢekkür ediyorum.
Anket çalıĢmasına katılan değerli banka çalıĢanlarına ve araĢtırmanın
uygulanmasına izin veren banka Ģube yöneticilerine, manevi desteğini hep yanımda
hissettiğim aileme ve arkadaĢlarıma çok teĢekkür ederim.

vii
İÇİNDEKİLER

Sayfa

YEMİN METNİ .......................................................................................................... i
TEZ JÜRİSİ KARARI VE ENSTİTÜ ONAYI ....................................................... ii
ÖZET.. ........................................................................................................................ iii
ABSTRACT ................................................................................................................ v
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... vii
İÇİNDEKİLER ....................................................................................................... viii
TABLOLAR LİSTESİ ............................................................................................ xiv
ŞEKİLLER LİSTESİ .............................................................................................. xvi
KISALTMALAR DİZİNİ ..................................................................................... xvii
GİRİŞ .......................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM
ÖRGÜTSEL STRES VE ÖRGÜTLERDE STRES KAYNAKLARI

1. ÖRGÜTSEL STRES KAVRAMI ........................................................................ 5
1.1. STRES KAVRAMININ TANIMI VE ÖZELLĠKLERĠ ................................. 6
1.2. ÖRGÜTSEL STRES KAVRAMININ TANIMI ........................................... 10
2. STRES KAYNAKLARI ..................................................................................... 12
2.1. BĠREYSEL STRES KAYNAKLARI ........................................................... 14
2.1.1. Kişilik…………………….………………………………...……….15
2.1.2. Yaş……………...………….………………………………………..18
viii