Table Of Contentingilizceden çeviren Sinem Gürdal
DONNA LEON
28 Eylül 1942'de Amerika'nın New Jersey eyaletinde doğdu.
Üniversite öğrenimini burada tamamladı. 1965'ten beri
yurtdışında yaşıyor. Roma'da turist rehberi, Londra'da reklam
yazarı, isviçre, iran, Çin ve Suudi Arabistan'da öğretmen
olarak çalıştı. Şimdi Venedik yakınlarındaki bir üniversitede
İngiliz edebiyatı profesörü. Opera hayranı olan Leon, bir
Heandel uzmanıdır. Polisiye kitapları, Venedikli Komiser
Brunetti'nin serüvenlerini anlatır.
Donna Leon, 1991 'de Operada Cinayet adlı romanıyla en iyi
polisiye dalında Japon Suntory Ödülü'nü kazanmıştır.
Eserleri: Death at La Fenice, 1992 (Operada Cinayet, Çev.:
Sinem Gürdal, Ayrıntı Yayınları, 2001); Death in a Strange
Country, 1993 (Yaban Ellerde Ölüm, Çev.: A. Semih
Bilencan, Ayrıntı Yayınları, 2001); Dressed for Death, 1994
(Kırmızı Pabuçlar, Çev.: A. Semih Bilencan, Ayrıntı
Yayınları, 2001); Death and Judgment, 1995; Acqua Alta,
1996; Death of Faith, 1997; A Noble Radiance, 1998; Fatal
Remedies, 1999; Friends in High Places, 2000.
Anneme
Ah, signor, son rea di morte E la morte io sol vi chiedo;
II mio fallo tardi vedo;
Con quel ferro un sen ferite Che non merita pietâ.
Ah, bayım, suçluyum ölesiye Ve ölümdür tek istediğim;
Çok geciktim günahımı görmekte;
Deşin haydi kılıcınızla Merhameti hak etmeyen şu kalbimi.
-Cosî Fan Tutte
1
Temsilin devam etmek üzere olduğunu bildiren üçüncü zil,
Teatro La Fenice'nin fuayeleriyle barlarında hafifçe çınladı.
Dinleyiciler sigaralarını söndürdüler, kadehlerindeki içkileri
yudumladılar, sohbetlerine son verip ağır adımlarla içeri
girmeye başladılar. Perde arasında pırıl pırıl aydınlatılmış
olan salon, yerlerine dönenlerin uğultusuyla doldu. Bir
mücevher pırıldadı, vizon bir etol çıplak bir omza
yerleştirildi, minik bir toz zerresi saten yakadan fiskeyle
uzaklaştırıldı. Önce üst balkondaki yerler doldu, arkasından
salondakiler, son olarak da üç loca katı.
Işıklar kısıldı, salon karanlığa büründü ve dinleyiciler orkestra
şefinin tekrar podyumdaki yerini almasını beklerken,
antraktlardan sonra salonu dolduran gerginlik arttı. Uğultu
yavaş yavaş kesildi, orkestra elemanları iskemlelerinde
kıpırdanmayı bıraktılar, herkesin üçüncü ve son perdeye hazır
olduğunu gösteren genel bir sessizlik ortalığı kapladı.
Sessizlik uzadı, ağırlaştı. Birinci balkondan bir öksürük sesi
yükseldi, biri yere bir kitap ya da çanta düşürdü, ama orkestra
çukurunun arkasındaki koridorun kapısı açılmadı.
Konuşmalar önce orkestra elemanları arasında başladı. İkinci
kemanlardan biri, yanındaki kadına dönüp tatilini nerede
geçireceğini sordu. İkinci sıradaki fagot, yanındaki obuaya
ertesi gün Benetton'da mevsim sonu indiriminin başlayacağını
haber verdi. Birinci sıradaki localarda orkestraya en yakın
oturanlar, müzisyenlerin fısıldaşmalarından etkilenerek çok
geçmeden aralarında alçak sesle konuşmaya başladılar. Sonra
balkonda oturanlardan mırıltılar yükseldi. Hali vakti yerinde
olanlar bu tür densizliklere en son teslim olurmuş gibi, son
olarak da ön sıralardaki dinleyiciler konuşmaya başladılar.
Fısıltılar mırıltılara dönüştü. Dakikalar geçti. Birdenbire,
koyu yeşil kadife perdenin katları geriye doğru çekildi ve
tiyatronun sanat direktörü Amadeo Fasini ortadaki dar
aralıktan acemi adımlarla dışarı çıktı. İkinci balkonun
üstündeki odasında görev yapan ve olup bitenden haberi bile
olmayan ışık teknisyeni, güçlü beyaz bir projektörü sahnedeki
kişinin üstüne çevirmeye karar verdi. Fasini'nin gözleri
kamaştı, kolunu kaldırıp gözlerine siper etti. Kendini bir
darbeden korumak istercesine, kolunu havada tutarak
konuşmaya başladı. "Sayın seyirciler" deyip durdu, ışık
teknisyenine doğru sol elini delicesine salladı, beriki hatasını
anlayıp projektörü söndürdü. Sahnedeki adam, geçici
körlüğünden kurtulduktan sonra sözlerine yeniden başladı:
"Sayın seyirciler, Maestro Wellauer'in orkestrayı yönetmeye
devam edemeyeceğini üzülerek bildirmek zorundayım."
Seyircilerden fısıltılar, sorular yükseldi, başlar çevrilirken
ipekli kumaşlar hışırdadı, ama adamın sesi gürültüyü bastırdı.
"Kendisinin yerine Maestro Longhi göreve devam edecektir."
Mırıltılar sözlerini boğmadan, özellikle sakin bir sesle sordu:
"Seyirciler arasında doktor var mı?"
Uzun bir sessizlik oldu, insanlar çevrelerine bakınmaya
başladılar: Kim ayağa kalkacaktı? Aradan neredeyse bir
dakika geçti. Sonunda, ön sıralardan bir el yavaşça yükseldi,
bir kadın oturduğu koltuktan kalktı. Fasini, arkadaki
üniformalı yer göstericilerden birine el salladı ve genç adam,
kadının ayakta durduğu sıranın başına geldi. "Lütfen
Dottoressa" dedi Fasini, canı açıyormuş ve doktora kendisinin
ihtiyacı varmış gibi bir sesle; "lütfen görevliyle sahne
arkasına gidin."
At nalı biçimindeki karanlık salona doğru bakıp
gülümsemeye çalıştı, beceremedi ve bu çabasından vazgeçti.
"Bu gecikmeden ötürü hepinizden özür diliyoruz, sayın
seyirciler. Opera az sonra devam edecek."
Sanat direktörü, çıktığı aralığı hemen bulamayıp perdenin kat
yerleriyle boğuşmaya başladı. Görünmez eller arkadan
perdeyi araladılar, müdür içeri geçti ve Violetta'nın az sonra
öleceği köhne tavan arasında buldu kendini. Dinleyicilerin
podyumda yerini alan yedek şefi isteksizce alkışladıklarını
duydu.
Opera sanatçıları, koro elemanları ve sahne işçileri dört bir
yandan çevresini sardılar. Dinleyiciler kadar meraklı, ama
onlardan çok daha gürültücüydüler. Sanat direktörü
genellikle, mevkii sayesinde, bunlar gibi topluluğun en alt
kademelerinde bulunan elemanlarla konuşmak zorunda
kalmazdı, oysa şimdi onlardan, sorularından, fısıltılarından
kaçamıyordu. "Bir şey yok, bir şey yok" dedi ortaya
konuşurcasına. Birden elini kolunu sallayarak sahneye
toplanan kalabalığı uzaklaştırmaya çalıştı. Dışarıda üçüncü
perdenin uvertürü sona ermek üzereydi; çok geçmeden perde
açılacak, sahnenin ortasındaki yatağın kenarında oturmuş
heyecanla bekleyen o gecenin Violetta'sı görünecekti. Fasini,
hareketlerinin dozunu iki katına çıkardı, sanatçılar ve
görevliler aralarında fısıldaşmaya devam ederek sahnenin
kenarlarına doğru çekildiler. Fasini öfkeyle "Silenzio" diye
tısladı ve bu sözün etkisini göstermesini bekledi. Perdenin iki
yana doğru yavaşça açılmaya başladığını görünce, sağ
yandaki kuliste, doktorun yanında duran sahne amirine doğru
hızla ilerledi. Doktor, kısa boylu, esmer bir kadındı. "Sigara
içilmez" tabelasının tam altında, elinde yanmamış bir
sigarayla duruyordu.
"İyi akşamlar doktor" dedi Fasini, zorla gülümseyerek. Kadın
sigarasını ceketinin cebine koyup başını salladı. Arkalarında
kalan sahnede Violetta, Monsieur Germont'tan gelen mektubu
okumaya başlarken, "Ne oldu?" diye sordu doktor.
Fasini ellerini sertçe ovuşturdu. Ne diyeceğine karar vermek
için bu hareketten medet umar gibiydi. "Maestro Wellauer..."
diye söze başladı, ama cümlesine uygun bir son bulamadı.
"Hasta mı?" diye sordu doktor sabırsızlıkla.
"Hayır, hayır, hasta değil" dedi Fasini. Yine sustu ve ellerini
ovuşturmaya devam etti.
"Onu görsem iyi olur herhalde" dedi doktor, sorar gibi bir ses
tonuyla. "Burada, operada mı?"
Fasini'nin dili çözülmeyince, kadın, "Yoksa başka bir yere mi
götürüldü?" diye sordu.
Bu sözler direktörü harekete geçirdi. "Hayır, hayır. Maestro
soyunma odasında."
"Biz de oraya gitsek daha iyi olmaz mı?"
"Evet, tabii doktor" diye onayladı Fasini, bu öneriye
sevinmişti. Kadına sağ tarafa doğru yol gösterdi, tam
kuyruklu bir piyanoyla soluk yeşil renkli kılıfla kaplanmış bir
harpın yanından geçerek dar bir koridordan ilerlediler. Fasini,
koridorun sonundaki kapalı kapının önünde durdu. Kapıda
uzun boylu bir adam bekliyordu.
"Matteo" diye söze başladı Fasini, arkasındaki doktora
dönerek; "hanımefendi doktor..."
"Zorzi" dedi kadın kısaca. Resmiyetin hiç sırası değildi.
Sahne amiri yardımcısı Matteo, müdürüyle doktor olduğu
söylenen birinin gelmesi üzerine memnuniyetle kapının
önünden çekildi. Fasini onun yanından geçti, kapıyı araladı,
omzunun üzerinden geriye baktı, sonra küçük odaya girmesi
için doktora yol verdi.
Ölüm, odanın ortasındaki koltuğa çökmüş adamın yüz
hatlarını çarpıtmıştı. Gözleri boşluğa dikiliydi; dudakları
vahşi bir katılmayla aralanmıştı. Gövdesi iyice yana yatık,
başı koltuğun arkasına yaslı duruyordu. Kolalı, bembeyaz
gömleğinin göğsünde koyu renk bir sıvının bıraktığı iz
görülüyordu. Doktor, bir an için bunun kan lekesi
olabileceğini düşündü. Bir adım daha yaklaştı, lekenin
görünüşünden değil, kokusundan kahve lekesi olduğunu
anladı. Kahveye karışmış olan ikinci koku da aynı ölçüde
ayırt edilebiliyordu; doktorun o güne kadar sadece kitaplarda
okuduğu, keskin, ekşimsi acıbadem kokuşuydu bu.
Doktor o güne kadar o kadar çok ölü görmüştü ki adamın
nabzını yoklaması bile gerekmiyordu, ama yine de sağ elinin
parmaklarını geriye yatmış çenenin altına dayadı. Nabız
hissedilmiyordu, ancak cilt hâlâ sıcaktı. Doktor gerileyip
çevresine bakındı. Yerde, adamın önünde, ufak bir fincan
tabağıyla gömleğini lekeleyen kahvenin bulunduğu fincan
durmaktaydı. Doktor yere diz çöküp elinin tersiyle fincana
dokundu ve soğumuş olduğunu fark etti.
Tekrar doğruldu, ölümle uğraşmayı memnuniyetle ona
bırakarak kapının önünde duran adamlara döndü. "Polis
çağırdınız mı?" diye sordu.
"Evet, evet" diye kekeledi Fasini, ne sorulduğunu duymamıştı
bile.
"Signore." dedi doktor, Fasini'nin de duyabilmesi için sesini
yükseltip anlaşılır bir şekilde konuşarak; "burada benim
yapabileceğim bir şey yok. Olay polisi ilgilendirir. Onlara
haber verdiniz mi?"
"Evet" diye tekrarladı Fasini, ama hâlâ doktorun sözlerini
duymuş ve anlamış gibi görünmüyordu. Durduğu yerde,
bakışlarını adamın cesedinden ayırmadan, bunun yaratacağı
dehşet ve skandalın boyutlarını kestirmeye çalışıyordu.
Doktor ani bir hareketle Fasini'nin yanından geçip koridora
çıktı. Sahne amiri yardımcısı onu izledi. "Polise telefon edin"
diye emretti doktor. Adam başıyla onaylayıp buyurulanı
yerine getirmek üzere uzaklaşınca, doktor az önce cebine
koymuş olduğu sigarayı çıkardı. Dumanı derin bir nefesle
içine çekti ve kol saatine baktı. Miki'nin sol eli onla on bir
arasında, sağ eli de tam yedinin üstünde duruyordu. Doktor,
sırtını duvara dayayıp polisin gelmesini beklemeye başladı.
Description:İngiliz edebiyatı ve Handel uzmanı, opera hayranı ve polisiye roman yazarı Donna Leon'un kitaplarının başlıca mekanlarından biri Venedik'tir. Güzelliğiyle yüzyıllar boyunca romantizm ilham etmiş olan bu sisler kenti, Donna Leon'un romanlarında neredeyse düşkün bir asilzade gibi ç
