okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkini

122 Pages·2013·0.78 MB·Turkish

T.C.
OKAN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTÜTİSÜ

OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE
ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
(İZMİR İLİ KARABAĞLAR İLÇESİ ÖRNEĞİ)

Sevilay KILINÇARSLAN

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İŞLETME ANABİLİM DALI
TÜRKÇE İŞLETME PROGRAMI

DANIŞMAN
Dr. Esen ALTUNAY

İSTANBUL, Temmuz 2013

I
T.C.
OKAN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTÜTİSÜ

OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE
ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
(İZMİR İLİ KARABAĞLAR İLÇESİ ÖRNEĞİ)

Sevilay KILINÇARSLAN
(122001975)

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İŞLETME ANABİLİM DALI
TÜRKÇE İŞLETME PROGRAMI

DANIŞMAN
Dr. Esen ALTUNAY

İSTANBUL, Temmuz 2013
II
T.C.
OKAN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTÜTİSÜ

OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE
ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
(İZMİR İLİ KARABAĞLAR İLÇESİ ÖRNEĞİ)

Sevilay KILINÇARSLAN
(122001975)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Tezin Enstitüye Teslim Edildiği Tarih :
Tezin Savunulduğu Tarih :

İmza

Tez Danışmanı : Dr. Esen ALTUNAY …….

Diğer Jüri Üyeleri: Yrd. Doç. Dr. O. Ferda BEYTEKİN .……
Öğr. Gör. Dr. Nilüfer DEMİRAL YILMAZ …….

İSTANBUL, Temmuz, 2013
III
TEŞEKKÜR EDERİM…

Pek çok kişinin emeğinin olduğu bu çalışmada, ayrım gözetmeksizin emeği
geçen herkese yürekten teşekkürler…
Öncelikle, tez çalışmam süresince bilimsel katkılarını esirgemeyen, gerek veri
analizinde gerekse literatür tarama ve ilgili kaynaklara erişimde çalışma planının
geliştirilmesi ve analizi sürecindeki yardımları, tezimin her satırını tek tek okuyarak
getirdiği yönlendirici eleştirileri ve beni güdüleyerek verdiği destekten ötürü tez
danışmanım ve hocam Dr. Esen ALTUNAY’a teşekkür ve saygılarımı sunarım.
Tezimin anket uygulama aşamasında bana sağladığı kolaylık ve yardımdan
dolayı meslektaşım Özer ÖZGÜR’e ve tüm arkadaşlarıma teşekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca Nuray GÜNGÖR ve Seha YEŞİL’e yüksek lisans eğitimim sırasında
gösterdikleri destekten ve tez aşamamda yardımlarından dolayı en içten sevgilerimi
sunarım
Özellikle tez çalışmamın başlangıcından bu yana her zaman karşılaştığım
sıkıntıları aşmamda umudumu hep diri tutan, gerek yardımlarını gerekse sevgi ve
desteğini hiç eksik etmeyen sevgili AİLEME teşekkürlerim sonsuzdur.
Kalbimin en derinliklerinden gelen çok özel bir teşekkürü de sevgili eşim Sait
KILINÇARSLAN’a sunmak istiyorum. Onun bana desteği, başarısı, güveni, sabrı ve
fedakârlığı bana her zaman ilham kaynağı olmuştur.
Ayrıca kızım Nilüfer ve oğlum Selim’in bu süreçte bana gösterdikleri sabır ve
anlayıştan dolayı
Teşekkür Ederim…

IV
ÖNSÖZ
Eğitim toplumların gelişmişlik düzeylerinin göstergesidir. Toplumlar ancak
eğitim düzeylerinin kalitesi ile rekabet edebilirler. Baş döndürücü bir hızla gelişen bilgi
çağında, eğitim örgütlerinin çağa ayak uydurma zorunluluğu kaçınılmaz bir gerçektir.
Bu nedenle eğitim kurumlarının sürekli olarak niteliklerini artırma çabası içinde olması
gerekmektedir. Eğitim kurumları aynı zamanda sosyal bir yapılardır. Eğitim örgütlerinin
amaçların ulaşılmasında en önemli unsur insan gücüdür. Eğitimde, insan gücünün doğru
kullanılması eğitimin kalitesini belirlemektedir. Bu bağlamda, okulun kalitesinin
verimliliğinin arttırılmasında, okul yöneticisinin rolü çok önemlidir. Okul yöneticiliği
profesyonel bir meslek dalı olmalıdır. Asla ek görev olarak görülmemelidir. Yöneticinin
psikolojik durumu, kişilik özellikleri, örgüte bağlılığı, meslekî bilgi ve becerisi eğitim-
öğretim faaliyetlerini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle eğitim mevzularında bütün
müdürlerin yetki ve sorumlulukları aynı olmasına rağmen her okulun yönetimleri
birbirlerinden farklı görüntü vermektedir. Bu farklılıklardan bazıları müdürlerin
mevzuatı farklı yorumlamaları, sahip olunan yetkileri kullanma istekliliği ya da
isteksizliği, müdürlerin kişilik özelliğinden, yetişme tarzından kaynaklanmaktadır.
Bunun sonucunda da ne kadar müdür varsa o kadar değişik yönetim biçimi ortaya

çıkmaktadır.
Eğitim uzun bir süreçtir. Bu zahmetli ve her aşamasında çok özen isteyen eğitim
sistemi; kalitesinin ve sürekliliğinin arttırılmasında, okuldaki madde ve insan
kaynaklarının okulun amaçları doğrultusunda etkin kullanımının sağlanmasında, okul
yöneticilerine büyük görevler düşmektedir. Yöneticilerin davranış özelliklerinin
oluşmasında; kişilik özellikleri olarak bilinen dengeli olma, uyum, dikkat, girişkenlik,
hafıza gücü, dinamiklik, kararlılık gibi özellikleri de etkili olmaktadır. Bu araştırmada;
eğitim yöneticilerinin liderlik stili ile öğretmenlerin örgüte bağlılık düzeyleri arasındaki
ilişkinin belirlenmesinin, eğitim yöneticilerinin örgüt üzerindeki etkililiğini ve eğitimin
kalitesini arttırmada katkı sağlayacağı umulmaktadır.
V
ÖZET
OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK STİLLERİ İLE
ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Bu çalışmanın amacı, okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin
örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. İzmir ili Karabağlar ilçesi
örnekleminde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre, okul yöneticilerinin liderlik

davranışları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki belirlenmiştir.
Araştırmada; öğretmenlerin örgütsel bağlılığı, araştırmanın bağımlı değişkenidir.
Görüşlerine başvurulan öğretmenlerin cinsiyet, eğitim durumu ve mesleki kıdemleri ise
araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluşturmaktadır.
Araştırmada kullanılan veri toplama aracı olan “anket” üç bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde; araştırmaya katılan öğretmenlere ilişkin kişisel bilgiler;
ikinci bölümde; araştırmacı Mehmet Korkmaz tarafından geliştirilen “Liderlik
Envanteri Anketi”; üçüncü bölümde ise; araştırmacı Refik Balay tarafından geliştirilen
“Örgütsel Bağlılık Anketi” kullanılmıştır.
Araştırmanın örneklemini tesadüfi yolla seçilen, İzmir ilinin Karabağlar
ilçelerinde, 21 ilk, orta, lise okulunda çalışan 558 öğretmen-yönetici oluşturmaktadır.
Araştırmanın bulgularına göre, okul yöneticilerinin liderlik stillerinin alt
boyutlarında öğretmenlerin cinsiyet, okul türü ve eğitim durumlarına durumuna göre
anlamlı bir farklılık göstermediği; yaş, branş ve hizmet süresine göre anlamlı farklılıklar
gösterdiği görülmüştür. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyi alt boyutlarına ilişkin
dağılım incelendiğinde; branşa, hizmet süresine ve okul türüne göre anlamlı farklılıklar
gösterdiği; cinsiyete, yaş düzeyine ve eğitim durumuna göre anlamlı farklılıklar
VI
göstermediği görülmüştür. Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel
bağlılık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar kelimeler: Liderlik stilleri, örgütsel bağlılık, okul yöneticisi

VII
ABSTRACT
The purpose of this study, leadership styles of school administrators and teachers to
examine the relationship between levels of organizational commitment. According to
the views of a sample of teachers working in the town of Karabakh province of Izmir,
the relationship between organizational commitment and determined leadership
behaviors of school administrators.
The study of teachers' organizational commitment, research dependent variable.
The teachers of gender, level of education and occupational experience are the
arguments of the study.
Data collection tool used in the study, the "survey" consists of three parts. In the
first chapter of personal information concerning teachers surveyed in the second
chapter, the researcher developed by Mehmet Korkmaz "Leadership Inventory Survey,"
the third chapter, the researcher developed by Refik Balay "Organizational Commitment
Questionnaire".
Sample of research randomly selected from districts of Karabağlar province of
Izmir, in 21 elementary, middle, high school, were composed from 558 teachers and
administrators.
According to findings, teachers, school administrators sub-dimensions of leadership
styles, gender, school type, and no significant differences according to level of
education, age, industry and service were significant differences according to the time.
The distribution of sub-dimensions of organizational commitment level of teachers is
examined, branch, significant differences based on length of service and type of school,
gender, age and educational level were significant differences according to the state.
Leadership styles of school principals and teachers found a significant relationship
between the levels of organizational commitment.

Key words: leadership styles, organizational commitment, school administrator
VIII
BEYAN

Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının
eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta
bulunulduğunu kullanılan verilerde herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir
üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim.

Sevilay KILINÇARSLAN
İSTANBUL-2013

IX
İÇİNDEKİLER

KAPAK…………………….……………………………………..……I-II
JURİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI………………………….….…III
TEŞEKKÜR……………………………………………………………..IV
ÖNSÖZ……………………………………………………………...……V
ÖZET…………………………………………………………………...VI
ABSTRACT………………………………………………...………….VIII
BEYAN…………………………………………………………………...IX

BÖLÜM I. GİRİŞ VE AMAÇ
GİRİŞ………………………………...…………………………………………….........1
1.1.Problem Durumu……………………………..………………………………….…1
1.2.Problem Cümlesi…………………………………………………….…..………….6
1.3.Alt Problemler………………………………………………………….…….……..6
1.4.Araştırmanın Amacı……………………………..………………………………....7
1.5.Araştırmanın Önemi…………………………………………………………….....7
1.6.Sayıltılar……………………………………………………………………….…....7
1.7.Sınırlılıkları……………………………………...……………….…………………8
1.8.Tanımlar………………………………………...………………..…………………8

X