Table Of ContentO SKRYTOŚCI
ZDROWIA
HANS-GEORG GADAMER
O SKRYTOŚCI
ZDROWIA
Tłumaczył
Andrzej Przyłębski
MEDIA RODZINA
Tytuł oryginału
ÜBER DIE VERBORGENHEIT DER GESUNDHEIT
Aufsätze und Vorträge
Copyright © 1993 by Suhrkamp Verlag Frankfurt am Main
Copyright © 2011 for the Polish edition by Media Rodzina
Copyright © 2011 for the Polish translation by Media Rodzina
Projekt okładki
Agata Wodzińska
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk lub kopiowanie całości albo
fragmentów książki - z wyjątkiem cytatów w artykułach i przeglądach
krytycznych - możliwe jest tylko na podstawie pisemnej zgody wydawcy.
ISBN 978-83-7278-585-5
Harbor Point Sp. z 0.0.
Media Rodzina
ul. Pasieka 24,61-657 Poznań
tel. 61 827 08 60, faks 61 827 08 66
[email protected]
www.mediarodzina.com.pl
Skład i łamanie
Tomasz Zając
Druk i oprawa
Edica SA
SPIS TREŚCI
Przedmowa / 7
Teoria, technika, praktyka /11
Apologia sztuki leczenia / 47
Problem inteligencji / 61
Doświadczenie śmierci / 79
Doświadczenie cielesności a możliwość obiektywizacji / 91
Między naturą a sztuką / 107
Filozofia a medycyna praktyczna / 117
O skrytości zdrowia / 129
Autorytet a krytyczna wolność / 145
Terapia i rozmowa / 155
Zycie i dusza / 171
Lęk i lęki / 183
Hermeneutyka i psychiatria / 195
Wykaz źródeł / 207
PRZEDMOWA
Do zabrania głosu w kwestiach opieki zdrowotnej i sztuki
lekarskiej skłaniały mnie zawsze szczególne okazje. Rezul
taty tych przemyśleń zostały zebrane w tej książeczce. Nie
powinno przy tym dziwić, że filozof, który sam nie jest leka
rzem ani nie czuje się pacjentem, zabiera głos w sprawie spo
łecznie tak istotnej, wyłaniającej się w stosunku do służby
medycznej w epoce triumfu nauki i techniki. Nigdzie indziej
postęp nowoczesnego badania naukowego nie wkracza tak
silnie w pole napięć społeczno-politycznych typowych dla
naszych czasów jak w tym obszarze. Fizyka naszego stule
cia pokazała nam, że istnieją granice mierzalności. Także dla
mnie, jako hermeneuty,jest to nadzwyczaj interesujące. Jesz
cze ważniejsze staje się to jednak wtedy, gdy mamy do czy
nienia nie z mierzeniem przyrody, lecz z mierzeniem żywych
ludzi. Wskutek tego granice mierzalności i w ogóle spraw
stwa przenoszą się głęboko na terytorium opieki zdrowotnej.
Zdrowie nie jest czymś, co można „wykonać”. Czym zatem
ono jest? Czy jest w takim samym stopniu przedmiotem
badania naukowego, jak staje się „przedmiotem” dla każdego
z nas w chwili wystąpienia zakłóceń? Najważniejszym celem
8 O SKRYTOŚCI ZDROWIA
pozostaje przecież powrót do zdrowia, a tym samym zapo
mnienie, że się jest zdrowym.
I chociaż domena nauki stale wkracza w różne obszary
życia, to jednak jeśli chodzi o zastosowanie poznania nauko
wego do własnego zdrowia, trzeba stwierdzić, że naukowy
punkt widzenia nie jest jedynym. Każdy z nas ma tu swe
własne doświadczenia i własne przyzwyczajenia. Dotyczy to
w szczególności spornych obszarów nauk medycznych, psy-
chosomatyki, homeopatii, tzw. naturalnych sposobów leczenia,
higieny, przemysłu farmaceutycznego i wszelkich aspektów
ekologicznych. Bardzo mocno dotyczy to też opieki nad cho
rymi i nad ludźmi starszymi. Coraz poważniej brany pod
uwagę rachunek ekonomiczny domaga się, by uznać opiekę
zdrowotną ponownie za ogólne zadanie całego społeczeń
stwa.
Dlatego też przedkładane tu przyczynki nie są w żadnym
razie skierowane jedynie do lekarzy, przed którymi były najczę
ściej prezentowane w formie wykładów, a także nie wyłącznie
do pacjentów, lecz do każdego, kto musi poprzez odpowiedni
sposób życia troszczyć się o swe zdrowie. Wskutek tego to
specjalne zadanie człowieka sytuuje się w o wiele szerszym
polu zadań związanych z naszą „wysoko wyrośniętą” cywiliza-
cją. Wszędzie jesteśmy w posiadaniu umiejętności sprawczych,
które z jednej strony można podziwiać, a z drugiej można się
ich obawiać. Trzeba je zatem wpasować w całość porządku
politycznego. Od setek lat nie udawało się nam dostoso
wać naszej całej kultury do tych nowych zadań. Wystarczy
przypomnieć falę optymizmu, która uskrzydlała wiek xviii,
i porównać ją z nastrojami panującymi w społeczeństwie
masowym końca xx wieku. Pomyślmy tylko o olbrzymim
rozwoju technik militarnych oznaczającym potężny wzrost
potencjału zniszczenia. Pomyślmy o zagrożeniach dla ludz
kich warunków życiowych ze strony postępu technicznego,
Przedmowa 9
którego beneficjentami wszyscy jesteśmy. Pomyślmy też
o handlu bronią, równie mało kontrolowanym jak handel
narkotykami, a także o zalewie informacji, w którym ludzkiej
zdolności do wydawania sądów grozi zatonięcie.
Skrytość zdrowia to tylko niewielki fragment z tych
stojących przed nami zadań. Wszędzie chodzi jednak o to
samo: o równowagę między posiadaną przez nas możnością
sprawczą a odpowiedzialnym chceniem i czynieniem. Kwestia
ochrony zdrowia to tylko pewien wycinek tej całości, taki
jednak, który dotyczy bezpośrednio każdego z nas. I dla
tego wobec granic tego, co wykonalne, o których poucza nas
doświadczenie choroby i śmierci, możemy być zjednoczeni.
Troska o własne zdrowie to pierwotny fenomen bycia czło
wiekiem.
Hans-Georg Gadamer
