Nûra Elegezê - Çend dîdem ji edebyata Kurdên Ermenîstanê

118 Pages·2004·2.943 MB·Kurdish

by  Eskerê Boyîk

Dr. Eskerê Boyîk
Nûra Elegezê
Çend dîdem ji edebyeta
Kurdên Ermenistanê
î tito **
|..sffej.>*
;|p
4 :.
4 ,' - ' . î-j ^^
Dengê ÊzÎdiyan Oldenburg

Dr. Eskerê Boyîk
Nûra Elegezê
Çend dîdemji edebyeta
Kurdên Ermenistanê
Lêkolîn
Ji weşangeha Dengê Êzîdiyan
Erste Auflage / Çapayekemîn
April 2004 /Nîsan 2004
Herausgeber/Weşanvan
Yezidisches Forum e.V.
Mala Êzîdiyan Oldenburg
Eidechsenstr. 19
26133 Oldenburg - Deutschland
Fon: [phone]
Fax: [phone]
E-mail: [email protected]
Internet: www.yeziden.de
Autor/Nivîskar
Dr. Eskerê Boyîk
Layout & Produktionsleitung /Montaj & çapkirinakitêbê
Telim Tolan
Texteingabe & Scan /Nivîsîn & wêne
Kemal Tolan
Verlag/ Weşangeh
© Dengê Êzîdiyan Oldenburg
Veröffentlichung/Weşan
Nummer 3 / hejmara 3
Eine Abhandlung ûber bedeutende kurdische Schriftsteller. Sie
haben in Armenien gelebtund sind Yeziden.
Nachdruck von Fotografien, Texten und Grafiken nur mit
ausdriicklicher, schriftlicher Genehmigung des Verlages und der
Urhebergestattet.
Kopîkirin û çapkirina wêneyan, gotaran û tiştên grafikî bê
destûraberpirsiyariya çapkirinûweşandinê qedexe ye.
PEYVA WEŞANVAN
Mala Ezdiyan ya bajarê Oldênbûrgê bi karê olî, civakî,
perwerdeyî, çandî û dîsan jî bi weşangeha xwe ya Dengê
Êzîdiyan heta niha gelek daxwuyanî, salname, kovar û pirtûk
weşandiye.
Meremê weşangeha me ew e, ku em bi weşanên xwe
Êzidiyatiyê, ku ola Kurda ya kevnar e, bidine nasandin. Her
wisa jî jibo me girîng ê, emekê beşerên Êzîdî di dîrokan gelê
Kurd ya hezarsalan de di warê xwedîkirn û pêşxistina ziman,
çand, edeb, erfû edetên kurdîtiyê de bidine ronahîkirin.
Kurdên Ezîdî yên Ermenistanê eva serê 170 salan ji ber
zulm-zorê û fermananji welatê kal û bavên xwe - Kurdistanê -
revyan e xerîbyê. Cîyê dilxweşiyê e ku çawa firsetji wan re çê
bûn ew li nirxên xwe yên netewîû nasnama xwe xwedî derketin.
Navê wan ciwamêran di dîroka gelê Kurd de bi herfên mezin
hate nivîsandin. Radiyoya Yêrêvanê seranserî Kurdistanê bûbû
dengê Kurdîyî yê herî xweş. Iro her Kurdekî xwendevan bi navê
Erebê Şemo, Hecîyê Cindî, Qanatê Kurdo, Şekroyê Xudo, Celîlê
Celîlû gelek rewşenbîrên din serfiraz e.
Komîta Birêvebir û Rewşenbîriyê ya Mala Êzîdiyan li
Oldenbûrgê.
NAVEROK
PÊŞGOTIN (cid:9)7
Nêrîneke kurt li seredebyeta kurdên Sovyêtê(cid:9)9
EREBÊ ŞEMO (cid:9)21
HECÎYÊ CINDÎ(cid:9)45
ŞIKOYÊ HESEN (cid:9)59
FÊRÎKÊ ÛSIV(cid:9)69
TÊATROYA KURDA YA ELEGEZÊ(cid:9)101
PÊŞGOTIN
Xwendevanên hêja, ji pey Şorişa Oktyabirê ra welatê
Sovyêtê da, heremên Kurd lê dijîtin mecalê pêşdaçûyîna
çand û kûltûra miletyê çê bûn. Sala 1920 - an girtî heta
salên 1990 - î li hinek komarên welatê Sovyêtê yê berê,
xazna li Ermenistanê di warê çand û kûltûra Kurdî da
karên mezin hatine kirin. Nivîskar û zanyarên berbiçev pêşda
hatin. Cihana kurdan da Ermenistan bi heqî hate naskirin
çawa merkezeke kurdeweryê û kurdzanyê. Efrandinên
giranbiha yê edebî, zimanzanî, dîrokî, perwerdeyî û wek din
hatine weşandin.
Ji pey salên heyştêyî ra êdî nivîsara kurdî / kurmancî /
nêzîkî zimanekî standart, yê edebî dibû. Di warê nivîsara
vekirî û helbestvanyê da gavne girîng hatine avîtin.
Ji pey hilweşîna Welatê Sovyêtê ra derbeke mezin li vê
merkezê jî ket. Rewşembîr ji hev bela bûn, mecalên ku ji
alyê dewletê da dihatin dayîn hatine birîn, ocaxên kûltûrî,
çandî, zanyarî pir zeyîf bûn.
Di vê pirtûka biçûk da bi kurtayî ez li ser hinek kar û
barên çandî - edebî û jîyana çend nivîskaran rawestyame.
Evan gotarên cuda ne ku min salên derbazbûyî nivîsîne û
weşandine. Min hewce dît wan bigihînim hev û biweşînim.
Helbet karê kurdewarî ku welatê Sovyêtê da hatye kirin deryake,
bereke. Emekê ku hatye dayîn hêjayî lêkolînên berfireye, kûrû
bingehîn in. Ev pirtuk niqitkeke ji wê derya mezin.
Cîyê kêfxweşîyê ye ku weşengeha Dengê Êzîdiyan weşena
vê pirtûkê hildan ser xwe. Dema min ev xebata hazir dikir fikira
min ra rucar derbaz nedibû, ku koka kîjan nivîskarê me çiye.
Ev pirs di nav rewşembîrên Kurdên Ermenistanê da tucar
nehatye meydanê. Armancê teva bû nirxên xweye netewî xweyî
derkevin, nehêlin ziman, edeb, folkilor, eyd - erefat û dêmê
wanî kurdewarî bê bîrkirin, girêdana xwe tev koka xwe û
welatê xwe neqetnin.
Gotara „Nehêrîneke kurt li ser edebyeta kurdên Sovyêtê,, da
emekê teva jî bi kurtî hatye dayîn.
Tiştek heye û ru kes nikare înkarke, ku welatê Sovyêtê da
Kurdên Ezîdî bêtir netewa xwe, nav û koka xwe xweyî
derketin.
Nivîskarên, ku derheqa jîyan û efrandinên wan da lêkolîn
hatye kirin, hevkarên min yên bi deha salane, em tev çûne
hatine, gelek fireyî û dijwerî me bi hev ra dîtye, ez bingehê da
haj wan û efirandinê wan heme. Ewan, rastî jî sitûnên
rewşembirya Kurdên Ermenistanê bûn, û şexsiyetên wisanin, ku
di nava pêşdabirina çanda Kurd û Kurdistanê da xweyê emekê
mezinin.
Bira min biborînin nivîskarên meye din. Mecalên min tune
bûn, kumin derheqawan dajî lêkolîn bikira.
Ezê kêfxweş bimku pirtûk kêrî xwendevanan bê.
Dr. Eskerê Boyîk
8