Table Of ContentNemendur með ADHD
Úrræði kennara og aðstaða
Anna María Sanders
Lokaverkefni til BA-prófs
Uppeldis- og menntunarfræðideild
Nemendur með ADHD
Úrræði kennara og aðstaða
Anna María Sanders
Lokaverkefni til BA-prófs í uppeldis- og menntunarfræði
Leiðbeinandi: Eyrún María Rúnarsdóttir
Uppeldis- og menntunarfræðideild
Menntavísindasvið Háskóla Íslands
Febrúar 2015
Nemendur með ADHD: Úrræði kennara og aðstaða
Ritgerð þessi er 14 eininga lokaverkefni til BA-prófs
í uppeldis- og menntunarfræði við uppeldis- og menntunarfræðideild,
Menntavísindasviði Háskóla Íslands
© Anna María Sanders 2015
Óheimilt að afrita ritgerðina á nokkurn hátt nema með leyfi höfundar.
Prentun: Bóksala Menntavísindasviðs
Reykjavík, 2015
Ágrip (útdráttur)
Á síðustu árum og áratugum hefur orðið mikil fjölgun á börnum sem fá greiningu vegna
athyglisbrests með ofvirkni eða ADHD. Helstu einkenni ADHD eru athyglisbrestur, ofvirkni
og hvatvísi, en þessi einkenni gera börnum oft erfitt fyrir í námi, verkefnum og leik. Ýmsar
faraldsfræðilegar rannsóknir sýna að um 5-10% barna og unglinga glíma við ADHD í dag. Í
tilfelli grunnskólabarna sem greinast með ADHD sýna ýmsar rannsóknir fram á að 50-70%
barna hafa að minnsta kosti eina fylgiröskun. Algengustu fylgiraskanirnar eru
mótþróaþrjóskuröskun og sértækir námserfiðleikar. Grunnskólakennari getur gert
ýmislegt til þess að auðvelda nemanda með ADHD skólagöngu sína, meðal annars að haga
skipulagi í kennslustofunni þannig að það henti betur að aðstoða nemendann persónulega
við að skipuleggja sig í námi og að umbuna nemandanum markvisst fyrir jákvæða hegðun
hans. Lög um grunnskóla kveða á um að öll grunnskólabörn eigi rétt á að fá kennslu við
sitt hæfi í hvetjandi námsumhverfi. Einnig segja lögin að nemendur með sérþarfir eigi rétt
á stuðningi í námi, þar á meðal eru nemendur með ADHD. Raunin er samt sú að það fá
ekki fá allir nemendur með ADHD stuðning í námi sem gerir það að verkum að aukið álag
er á kennara við að sinna þessum nemendum samhliða öðrum nemendum bekkjarins.
3
Efnisyfirlit
Ágrip (útdráttur) ............................................................................................................. 3
Formáli ........................................................................................................................... 6
1 Inngangur ................................................................................................................. 7
2 Athyglisbrestur með ofvirkni (ADHD) ........................................................................ 9
2.1. Saga hugmynda og rannsókna á ADHD ......................................................................... 9
2.2. Einkenni ..................................................................................................................... 10
2.3. Tíðni ADHD ................................................................................................................ 11
2.4. Fylgiraskanir .............................................................................................................. 12
2.5. Orsakir ....................................................................................................................... 14
3 Greining á ADHD hjá börnum .................................................................................. 15
3.1. Greiningarkerfi ........................................................................................................... 15
4 Meðferðir við ADHD ............................................................................................... 17
4.1. Lyfjameðferð ............................................................................................................. 17
4.2. Atferlismótandi meðferð ........................................................................................... 18
5 Kennarinn og nemendur hans með ADHD ............................................................... 19
5.1. Samskiptin ................................................................................................................. 20
5.2. Kennsluaðstæður ....................................................................................................... 21
5.3. Kennsluaðferðir ......................................................................................................... 23
5.4. Verkefni ..................................................................................................................... 25
5.5. Hrós og gagnrýni ........................................................................................................ 26
5.6. Persónuleg aðstoð við nemandann ............................................................................ 27
5.7. Hegðun ...................................................................................................................... 28
5.8. Óskipulagðar aðstæður .............................................................................................. 29
5.9. Samstarf kennara við foreldra .................................................................................... 30
6 Viðhorf og aðstaða kennara .................................................................................... 32
6.1. Viðhorf kennara til ADHD ........................................................................................... 32
6.2. Aðstaða kennara ........................................................................................................ 33
7 Lokaorð................................................................................................................... 36
Heimildaskrá ................................................................................................................. 40
4
5
Formáli
Áhugi minn á viðfangsefni þessarar ritgerðar vaknaði þegar ég hóf störf á leikskóla
síðastliðinn vetur. Þar tók ég fljótlega eftir nokkrum börnum sem hafa einkenni ADHD, en
ég hafði í námi mínu í uppeldis- og menntunarfræði lært um nokkur af einkennum
röskunarinnar. Ég fór í kjölfarið að hugsa hvernig þessum börnum ætti eftir að ganga í
grunnskóla, þar sem skóladagur barna einkennist mest af verkefnavinnu og að sitja kyrr í
sætinu sínu og hlusta á kennarann. Ég fór að velta fyrir mér hvort það væri eitthvað sem
kennarinn gæti gert til að koma til móts við þessa nemendur og hvaða úrræðum hann
gæti beitt.
Ég vil þakka manninum mínum Rúnari Dóri Daníelssyni fyrir allan þann stuðning
sem hann hefur veitt mér í gegnum námið. Einnig vil ég þakka honum fyrir yfirlestur
þessarar ritgerðar. Móðir mín, Linda María Runólfsdóttir fær þakkir fyrir alla hvatninguna
sem hún hefur veitt mér á meðan skrif þessarar ritgerðar stóðu yfir, ásamt allri
hvatningunni í gegnum námið. Ingibjörg Guðjónsdóttir, leikskólastjóri Garðasels fær
þakkir fyrir þau liðlegheit að veita mér frí frá vinnu við skrif þessarar ritgerðar. Að lokum
vil ég þakka leiðbeinandanum mínum, Eyrúnu Maríu Rúnarsdóttur fyrir yfirlestur og
ráðgjöf við gerð þessa lokaverkefnis í uppeldis- og menntunarfræði.
Þetta lokaverkefni er samið af mér undirrituðum. Ég hef kynnt mér Siðareglur Háskóla
Íslands (2003, 7. nóvember, http://www.hi.is/is/skolinn/sidareglur) og fylgt þeim
samkvæmt bestu vitund. Ég vísa til alls efnis sem ég hef sótt til annarra eða fyrri eigin
verka, hvort sem um er að ræða ábendingar, myndir, efni eða orðalag. Ég þakka öllum
sem lagt hafa mér lið með einum eða öðrum hætti en ber sjálf(ur) ábyrgð á því sem
missagt kann að vera. Þetta staðfesti ég með undirskrift minni.
Reykjavík, ____.__________________ 20__
_________________________________ _________________________________
6
Description:Anna María Sanders 2015. Óheimilt að afrita ritgerðina á nokkurn .. Saga hugmynda og rannsókna á ADHD. Elsta þekkta læknisfræðilega heimild um ADHD hjá börnum er frá breska lækninum . einkenni ofvirkni og hvatvísi séu meira áberandi hjá drengjum en stúlkum (Gísli. Baldursson o.
