Table Of Contentn
İMPARATORLUĞU
DOĞUŞU-YÜKSELİSİ -ÇÖKÜŞÜ
WILLIAM LSHIRER
AGAOGLU YAYINEVİ
Bu kitap Garanti Matbaasında dizildi ve
basıldı. Hamit Kırma ve Cilt Evinde
hazırlandı. Kapak : Ersal Kavi
Kapak baskı’ San Organizasyon
Ağaoğlu Yayınevi
İstanbul
Ekim 1968
Copyright: Ağaoğlu Yayınevi
Kot:
Birinci ciltte olduğu gibi bu ciltte de rastladı
ğınız metin aralarındaki numaraların karşılı
ğı açıklayıcı notlar, Endeks ile birlikte kita
bın üçüncü cildinim sonuna konulmuştur.
Yayınevi
Wİ1J JAH SHtBER
NAZİ İMPARATORLUĞU
Doğuşu, Yükselişi ve Çöküşü
CİLT: u
TÜrkçesi :
RA.SİH CURAN
AĞACIMI YAYINEVİ
XIII
ÇEKOSLOVAKYA ORTADAN KALKIYOR
Münih anlaşmasına imzasını attığından on gün sonra —daha
,vH{)etland'm barışçı yollarla işgali tamamlanmamışken— Adolf
Mitler OKW Başkanı General Keitel’e çok gizli ve acele bir me-
n;ı j gönderdi.
«1. Bohemya ve Moravya’daki Çek mukavemetinin tümünü kır
mak için bugünkü durumda ne kadar takviyeye ihtiyaç vardır?
2. Yeni kuvvetlerin gurupları ması ya da harekete geçirilmesi için ne
kadar zaman lâzımdır?
3. Eğer hu hareket tasarlanan terhis ve dönüş tedbirlerinden son
ra uygulanacak olursa aynı amaç için ne kadar zamana ihtiyaç olacak
ım?
i. 1 Ekimdeki hazırlık durumunu sağlamak İçin ne kadar 2amana
ihtiyaç vardır?* (1)
Keitel, 3 Ekimde Führer’in sorularına ayrıntılı bir telgraf
la cevap verdi : Çok zamana ve çok takviyeye ihtiyaç yoktu.
Zaten Südet bölgesinde, üçü zırhlı ve dördü motorize olmak
073 F : 43
üzere yirmi dört tümen bulunuyordu. Keitel şöyle diyordu :
“Çek mukavemetinin bugün göstermekte olduğu güçsüzlük kar
gısında ORW harekâta takviyesiz olarak bağlanabileceğine
inanmaktadır.” (2)
Böylelikle durumdan emin olan Hitler on gün sonra askerî
gefine düşüncelerini bildirdi.
«ÇOK GİZLİ
Berlin, 21 Ekim 193S
Silâhlı kuvvetlerin gelecekteki görevleri ve hu görevlerden doğacak
savaş durumu ile ilgili hazırlıklar, ilerde tarafımdan verilecek bir emir
le tesbit edilmiş olacaktır.
Bu emir verilinceye kadar silâhlı kuvvetler her zaman için aşağıda
ki ihtimallere karşı hazır bulunmalıdırlar:
1. Alman sınırlarında güvenliğin sağlanması
2. Çekoslovakya’nın geri kalan kısmının tasfiyesi
3. Memel bölgesinin İşgali.»
Memel, Baltık denizi kıyısında kırk bin kadar nüfuslu bir
limandı; Versailles’dan sonra Almanlar tarafından Litvanya’ya
bırakılmıştı. Litvanya, Avusturya ve Çekoslovakya’dan daha
güçsüz ve daha küçük olduğundan Wehrmacht için şehrin ele
geçirilmesi işten bile değildi. Nitekim, Hitler de verdiği bu emir
de yalnızca Memelin “ilhakından” söz etmişti. Çekoslovakya’ya
gelince :
«Çeklerin Almanya'ya karşı düşman bir politika izlemesi halinde Çe
koslovakya’nın geri kalan kısırımı herhangi bir zamanda ortadan kal
dırmak mümkün olabilmelidir.
Bu ihtimale karşı silâhlı kuvvetlerin yapacaktan hazırlıklar “Yeşii”
hazırlıklarından daha az olacaktır: ama plânlanmış olan seferberlik ted
birlerinden vazgeçilmiş bulunulduğuna göre, daha yüksek bir hazırlık du
rumunu da garanti altına almalıdır. Bu amaç için tesbit edilmiş olan
örgüt, savaş düzeni ve hazırlık durumu, barış zamanında, Çekoslovak
ya’yı bütün örgütü direnme imkânlarından yoksun bırakacak bir sürpriz
saldırısına göre düzenlenmelidir. Amaç, Bohemya ile Moravya'nın sürat
le işgali ve Slovakya'mn ayrılmasıdır.» (3)
Slovakya, elbetteki siyasî yoldan ayrılabilir ve Alman as-
674
korlerinin kullanılmasını gereksiz kılabilirdi. Alman Dış işleri
Hakimliği bu işle görevlendirildi. Ribbentrop’la yardımcıları,
Ekimin ilk günlerinde Macar basınını Slovakya’dan toprak is
temeye zorladılar. Ama iştahlarının artması için Almanların
kışkırtmasına pek de ihtiyaç duymayan Macarlar, Slovakya’-
ııııı alınmasından söz etmeye başlar başlamaz, Alman Dış işlen
Hakanlığı onlan hemen susturdu. Bu topraklara uygulanacak
başka plânları vardı Almanların. Prag hükümeti, Münih’ten
aonra Slovakya’ya geniş bir muhtariyet tanımıştı. Alman Dış
İşleri Bakanlığı bu duruma bir süre için “göz yumulmasını”
öğütlemiştı. Ama Dış işleri Bakanlığı Siyasî Daire Müdürü Dr.
Emst Woermann, 7 Ekim tarihli muhtırasında, Almanların iz
leyecekleri politikayı şöyle özetliyordu : “Bağımsız bir Slovak-
ya yapıca güçsüz olacak ve Almanya’nın doğuya nüfuz edip
orada yerleşme ihtiyacı bakımından çok elverişli durumda bulu
nacaktır” (4)
Nazi Alnıanyasmın bir dönüm noktasına daha gelinmişti.
Hitler, Alman olmayan bir ülkeyi ilk olarak istilâ etmek üze
reydi. Son altı haftadan beri, gerek özel ve gerek genel konuş
malarında Chamberlain’e Sudetland'm Avrupa’daki son toprak
biteği olduğunu söyleyip durmuştu. İngiliz Başbakanı, Hitler’in
düzlerini ciddiye alacak kadar budalaydı ama Alman diktatörü
nün de o zamana kadar Alman sınırları dışında kalan toprak
lardaki Almanları yuttuktan sonra artık duracağına boşuna
inanmıyordu. Führer Nazi Almanyasmda bir tek Çek isteme
diğini kaç kere söylememiş miydi? EavgamJda ve sayısız söy
levlerinde, Almanya’nın, kuvvetli olmak için saf-kan olması ve
dolayısıyla içine yabancı halkları, özellikle Slavları almaması
gerektiğini boyuna tekrarlayıp durmamış mıydı? Evet tekrar
lamıştı. Ama aynı zamanda —herhalde Londra’da unutulmuş
olacak— Kavgam’m birçok şişirilmiş sayfalarında Almanya'nın
geleceğinin, doğudaki Lcbenstramn’âa. (hayat alanında) bu
lunduğunu da söylemişti. Bu alanlarda bin yıldan çok bir za
mandanken Slavlar yaşıyorlardı.
C75
KIRIK CAM HAFTASI
Mazi Almanyası 1938 sonbaharında bir dönüm noktasına
daha vardı. Bu dönüm noktası r sonradan parti çevrelerinde
“Kırık Cam Haftası’’ diye adlandırılan süre içinde oldu.
7 Kasımda, Herschel Grynszpan adında on yedi yaşındaki
bir Alman Yahudi göçmeni, Paris’teki Alman elçiliğinin üçün
cü sekreteri Ernst vom Rath’ı tabancayla ağır surette yarala
dı. Gencin babası, birkaç gün önce kapalı vagonlar içinde Po
lonya’ya sürülmüş on binlerce Yahudi arasındaydı. Genç, hem
bunun hem de genel olarak Nazi Almanyasında Yahudilere ya
pılanların intikamını almak istemiş ve bu niyetle Alman elçisi
Kont Johannes von Welczeck’i Öldürmek üzere Alman elçiliği
ne gitmişti. Ama önüne üçüncü sekreter Çıkmış, ne istediğini
sormuştu. O da tabancasını sekreterin üzerine boşaltmıştı.
Rath’ın ölümü garip bir olaydı: Rath, Nazilere karşı olduğu için
Gestapo’nun sürekli takibi altındaydı. Ve ne gariptir ki Rath,
ülkesini yönetenlerin, Yahudilere karşı yaptıkları sapıklıkları
hiçbir zaman benimsememişti.
9-10 Kasım gecesi, başlarında Hitler’le Goering olmak üze
re parti kodamanlan, Münih’teki Birahane Darbesinin yıldö
nümünü kutladıktan hemen sonra, Nazi Almanyasında o güne
kadar yapılan kıyımların (katliamların) en korkuncu başladı.
Dr. Goebbels’e ve denetimi altındaki basma göre bu kıyım,
Paris’teki cinayet haberi üzerine Alman halkının “kendiliğin
den” giriştiği bir gösteriden ibaretti. Ama savaştan sonra ele
geçen belgelerden bunun ne kadar “kendiliğinden” olduğu an
laşıldı (5). Savaş-öncesi Nazi dönemiyle ilgili gizli evrakın en
aydınlatıcı —ve en korkunç— belgeleridir bunlar.
Parti başyargıcı Binbaşı Walther Buch’un verdiği gizli ra
pora göre Dr. Goebbels, 9 Kasım günü akşamüstü, geceleyin
“kendiliğinden gösteriler... örgütlenmesi ve uygulanması’’ için
emirler verdi. Ancak kıyımı asıl örgütleyen, S.S.’de Himmler’-
676
don sonra gelen Gizli Servis {S.D.) ile Gestaponuıı yöneticisi
otuz dört yaşındaki fesatçı Reinhard Hcydrich’di. O gece te-
lokHİc verdiği emirler, ele geçen Alman belgeleri arasındadır.
10 Kasım gecesi saat 1.20’de bütün devlet polisi ve S.D.
merkez karakollarına acele bir teleks gönderdi ve “gösteriler
örgütlenmesini konuşmak üzere” parti ve S.S. liderlerinin top
lanmasını emretti.
«a. Yalnızca Alman hayatı ya da malı için bir tehlike Olmayacak
tedbirler alınacaktır. (Örneğin, ancak çevreleri İçin bir tehlike olmadığı
takdirde sinagoglar yakılacaktır.) (*)
b. Yahudilerin iş yerleri ve evleri tahrip edilebilir ama yağma edi
lemez.
c. Polis yapılacak gösterileri önle m iyece k tir,
d. Başta zengin olanlar gelmek üzere mevcut hapisanelerin alabi
leceği kadar çok sayıda Yahudi yakalanacaktır... Yakalandıkları zaman
hemen uygun dtişsn toplama kamplarına, elden geldiği kadar kısa bir
zamanda konulmalarını sağlamak üzere, kamplarla temasa geçilecektir.»
önce bütün Almanya’yı bir dehşet kapladı. Sinagoglarla
Yahudilerin evleri ve dükkânları alevler içinde yanıyor, yangın
dan kaçıp canını kurtarmak isteyen çoluk-çocuk, kadın-erkek
Yahudilerin bir kısmı tabancayla ya da başka yollarla öldürü
lüyorlardı. Ertesi gün, 11 Kasım’da Heydrich, Goering’e ilk giz
li raporunu verdi:
' «Yahudilerin dükkânlarının ve evlerinİD ne dereceye kadar tahrip
edilmiş olduğu henüz sayı İle tesbit edilemez... 815 dükkânın yağma edil
miş, 171 evin de ateşe verilmiş ya da tahrip edilmiş olması yalnızca kun
dak konulan yerlerden elde edilen fiili hasarın bir kısmını gösterir...
119 sinagog ateşe verilmiş ve aynca 79’u tamamiyle tahrip olunmuş
tur... 20.000 Yahudi yakalanmıştır... 36 ölüm olayı bildirilmiştir; ağır ya
ralılar da 36 kişidir, öldürülenler ya da yakalananlar Yataudidir...»
O gece öldürülen Yahudilerin, ilk verilen sayılardan birkaç
kat fazla olduğu sonradan anlaşıldı. Heydrich ilk raporundan
(*) Aslında da parantez vardır.
677
bir gün sonra, yağma edilen dükkân sayısının 7.500 olduğunu
bildirdi. Kız kaçırma olayları da vardı. Binbaşı Buch’un parti
mahkemesi, yine kendi raporlarından anlaşıldığına göre, bu
gibi olayları adam öldürme olaylarından daha büyük suç sayı
yordu. Çünkü Nuremberg ırk kanunları Yahudi olmayanlarla
Yahudi'ler arasında cinsel ilişkileri yasaklamıştı. Bu gibi suç
lular partiden atılıyor, sivil mahkemelere veriliyordu. Binbaşı
Buciı’a göre, suçlan Yahudileri öldürmekten ibaret olanlar ce-
zalandırdamazlardı, çünkü bu gibi kimseler yalnızca aldıkları
emri yerine getirmişlerdi. Bu noktada Binbaşı çok açık konuşu
yordu. "Kabul edilsin edilmesin, son ferdine kadar bütün halk
9 Kasım gibi siyasî hareketlerin parti tarafından örgütlendiği,
ııi ve yönetildiğini anlamaktadır.” (*)
Paris’te Rath’m öldürülmesi yüzünden mâsum Alman Ya
hudilerinin başlarına gelen felâketler yalnızca cinayet, kundak
çılık, çapulculuktan ibaret değildi. Tahrip edilen malların be
dellerini de ödemek zorunda bırakıldılar. Sigortaların Ödemesi
gereken ücretlere devlet elkoydu. Ayrıca, Goering’in deyimiyle,
Yahudilerin yaptıkları ‘‘menfur cinayetler, vb.” için toptan
bir milyar mark ceza ödemek zorunda bırakıldılar. Bu karar
12 Kasım'da kabine üyeleriyle yüksek rütbeli subayların, şişko
Feld-mareşalin başkanlığında yaptıkları gülünç bir toplantıda
alındı. Bu toplantıya ait steno ile tutulmuş ufak bir kayıt var.
Alman sigorta şirketlerinin çoğu, tahrip edilmiş Dinaların
(Yahudi dükkânlarının bulunduğu binaların çoğunun sahipleri
(*) Binbaşı Bueh’ım raporu Nazi Almanyasındakl adalet anlayışı
nın çok İyi bir örneğidir: "Aşağıdaki Yahudi öldürme olayları İçin İşlem
yapılamaz ya da yapanlara ufak cezalar verilir.” Sonra Buch bir sürü
“olaylar” anlatıyor, ölenlerin, ve öldürülenlerin adlarını veriyor. «Parti
üyesi Fruehling, Ağustosta; suçu karıkoca Goldberg’leri ve Yahudi Si-
nasohn’u tabancayla öldürmek... Parti üyelerinden Behrlng, Wİlli, Heike,
Josef; suçlan Yahudi RosenbaunTu, Yahudi kadım Zvvienicki’yl Öldür
mek... Parti üyelerinden Schmidt, Heinrich, Meekler ve Ernst; suçlan
Yahudi Itsoffer’i suda boğmak...» vb.
678
Y;ılııı<li olmayan kimselerdi) ve hasara uğrayan eşyaların si-
ir la bedellerini ödedikleri takdirde iflâs edeceklerdi. Sigor-
ııı şu kelleri adına konuşmak üzere çağırılmış olan Her r Hil-
n'ml'ııı (îoering’e bildirdiğine göre, yalnız kırılmış olan camla-
ı m bedelleri beş milyon mark (1,250,000 dolar) tutuyordu. Ye*
ıd bıkılacak camların çoğu döviz karşılığında dışardan getîr-
Jilecekti. Almanya’da ise döviz azdı,
Lırçok alanda olduğu gibi Alman ekonomisi alanında da
antiği astık kestiği kestik olan Goering, “Bu böyle sürüp gide
mez!’’ diye bağırdı. “Bütün bunları daha fazla sürdüremeyiz.
İmkânsız!’-' Heydrich’e dönerek şöyle bağırdı: “Bu kadar mal
tahrip edeceğinize ikiyüz Yahudi öldürseydiniz daha iyi eder
diniz!” t*)
Hcydrich durumunu kurtarmak için “Otuz beş kişi öldür
dük ya!” dedi.
Steno ile yazılmış olan ve on bin kelime tutan kayıttabi
konuşmaların tamamı yukarıdaki kadar ciddi değildir. Goering
:ie Goobbels, Yahudilere daha ne kadar ve nasıl eziyet edebi
li Teklerini şakalaşarak konuşurlar. Propaganda Bakam, Ya-
Iindilere sinagog yıkıntılarını temizletmeyi ileri sürer; sina
gogların yerleri park yapılmalıdır, der. Yahudilerin her yerden
atılmasını ister; okullara, tiyatrolara, sinemalara, yazlıklara,
halka mahsus kıyılara, parklara, hattâ Alman ormanlarına bi*
le sokulmamalı, der. Trenlerde Yahudiler için özel vagonların
ve kompartımanların bulundurulmasını, ancak Âriler oturduk
tan sonra onlara yer verilmesini söyler.
Goering güler. “Eğer tren fazla kalabalık olursa Yahudiyi
kompartımandan atar, aptesaneye kapatırız,” der.
Goebbels, büyük bir ciddilikle, Yahudilerin ormanlara gir
mesinin yasaklanmasını isteyince Goering şu cevabı verir:
("■) Nuremberg- mahkemesinde Yargıç Jackson, Goering’e böyle bir
şey söyleyip söylemediğini sorduğu zaman Goering şu cevabı verdi : “Evet,
kızgın ve sinirli bir zamanımda söylemişimdir... ciddiye alınmamalı.” (6)
6T9
