Table Of ContentХУРШЕДА ОТАХОНОВА
дпл , кп
мехоҳад
ГӮЯМУ ГИРЯМ...
ХУРШЕДА ОТАХОНОВА
ДИЛ МЕХОҲАД, КИ
ГУЯМУ ГИРЯМ.......
(АЗ ДАФТАРИ ХОТИ РОТ )
Душанбе
“Ирфон”
2011
ББК 83.3 (2тоҷик)+72.3
0-76
Муҳарир: Шаҳобуддини Шуҷоъ
Хуршеда Отахонова
0-76 Дил мехоҳад, ки гӯяму гирям... - Душанбе, “Ирфон”
2011, 196 саҳ.
Ин китоб аз ду қисм иборат буда, қисми аввал «Дил мехоҳад,
ки гӯяму гирям” ном дорад. Муаллиф дар он хотираҳои айёми
тифлӣ ва ҷавснии худро рӯйи коғаз овардааст, ки ба воқеаҳои соли
1937 марбут аст.
Селоби хунолудаи даврони сталинй оилаи ин зиёии тоҷикро
низ ба гирдоби худ кашида буд. Муаллиф ҳодисаҳоеро ёдовар
шудааст, ки падари ғамхору меҳрубон ва модари мискину бенавояш
аз сар' гузаронидаанд.. У дар симои модар тоқат, матонат, сидиу
вафо ва покии дили як нафар зани ба фоҷиаи мудҳиш рӯбарӯшудаи
тоҷикро таҷассум намудааст.
Қисми дуюм аз хотираҳо ва очеркҳои илмию оммавӣ иборат
буда, фаъолияти илмию адабии чеҳраҳои намоёни илму фарҳангро
фаро гирифтаанд. Инҳо Мирзо Турсунзода, Носирҷон Маъсумй,
Муҳаммад Осимӣ, Аҳрор Мухторов, Раҷаб Амонов ва дигарон
мебошанд.
Муаллиф аз шоир ва олими тоҷик, номзади илми
филология Шаҳобуддини Шуҷоъ, ки ба нашри китоб
мусоидат намудааст, сипосгузор аст.
4700000000-218
ББК83.3(2тоҷик)+72.3
-2011
М501(12)-2011
ISBN 978-99947-0-475-0
© Хуршеда Отахонова,2011
АЗ МУАЛЛИФ
Ман дар ин қисса хотираҳои айёми бачагй ва
ҷавонии худро, ки селоби хунолудаи соли 1937 ба
гирдоби худ кашида буд, рӯйи қоғаз овардам. Ҳарчанд
ин қисса “Дил мехоҳад, ки гӯяму гирям” ном дорад ва
ҳангоми ба хотир овардани ранҷу азобҳои бе ҳеҷ гуноҳ
кашидаи падару модари ғамхору меҳрубонам, умеду
ноумедиҳоям аз зиндагӣ борҳо ашки чашм рехтаам,
вале ҳадафи аслиям гуфтану гиристан набуд. Ман дар
аввали ин қисса дойр ба макраду мароми худ
навиштаам, вале мехохдм як нуктаро таъкид кунам.
Саргузашти талхи оилаи мо ба фоҷиаҳои бисёр
хонаводаҳои солҳои сиюми асри гузашта монанд буд.
Ман кӯшиш намудам, ки дар асоси тарҷумаи ҳоли худ
ва волидайнам дар симои модарам пуртоқатӣ,
таҳаммулнокӣ, шикастнопазирии рӯҳ, зах^атдӯстӣ,
инсонгароӣ ва сидку вафо барин хислатҳои модари
тоҷикро таҷассум намоям. Намедонам ин кор ба ман
муяссар гардид ё не, вале ман ба ҳамин ният қалам ба
даст гирифтам.
Ин қисса нахустин бор дар маҷаллаи “Садои
Шарқ” (1991,№ 1) ба табъ расида, дар шакли китобчаи
алоҳида аз тарафи нашриёти “Ирфон” бо дастгирии
моддии Ассосиатсияи қарокулпарварии Ҷумхурии
Тоҷикистон ва раиси он зиндаёд Мукаррама Тошматова
соли 1992 интишор ёфт. Рӯҳаш шод бод!
Инак, нашри дуюми қиссаи ҳуҷҷатии “Дил
мехоҳад, ки гӯяму гирям”-ро бо андак тахриру такмил
ба таваҷҷӯҳи шумо, хонандагони азиз, пешниҳод
мекунам.
3
ЗОДГОҲИ АЗИЗАМ,
ИСТАРАВШАНИ БОСТОНИИ MAH!
Ман дар ин қисса саргузашти талхи чанд тан
фарзанди аз беадолатии замон гирифтори азобу
шиканҷа гардидаи туро рӯйи коғаз овардам.
Фарзандони ситамдидаи ту зиёданд. Тақдири ҳар яки
онҳо борҳо туро ба изтироб овардааст. Борҳо мехостӣ
бо тамоми вуҷудат фарёд занӣ, вале додрасе набуд, ки
овози туро бишнавад, ба имдоди ту бирасад, андаке
бошад ҳам, ба дарди ту дармон бахшад.
Оре, боди самуми соли 1937 дарахти умри чӣ қадар
фарзандони барӯманди туро решакан намуд, чӣ қадар
хонаҳои ободро вайрон, модаронро аз фарзанд,
фарзандонро аз падар ва занонро аз шавҳар ҷудо кард.
Ҳеҷ кас намедонад, ки мазори фарзандони номбардори
ту Баҳриддин Азизӣ, Сангин Хидиров, Мухтор
Ҳайдаров, Олимҷон Бобоҷонов ва садҳо нафар дигарҳО
дар куҷо бошанд?! Ҳар яки онҳо аз обу хоки ту
парвариш ёфта, ба воя расиданд, бо азми қатъӣ ва
дили саршори орзую ормонҳо баҳри бунёди ҳаёти нав,
обод намудани Тоҷикистони азиз, паҳн кардани нури
маърифат дар он раҳсипор гардида буданд. Имрӯз мо
дар назди рӯҳи поки онҳо қарздорем ва то метавонем
номашонро бояд зинда гардонем.
Имрӯз аз пагоҳӣ маро душворие пеш омад. Кори
матншиносӣ бисёр нозук, андаке бедиқкдтӣ зоҳир кунӣ,
ҷазо мебинӣ. Санаи таълифи як шеъри лирикии устод
Лохутиро муқаррар карда будам, вале маъхазашро
нишон надодаам. Барои дарёфти маъхаз маводи зиёди
архивро дубора аз назар гузаронидан зарур шуд, вале
дар ҳеҷ ҷо онро пайдо карда натавонистам.
Хулоса, сахт заҳмат кашидан лозим омад, мадорам
рафт, чашмонам ба дард даромад, зиқ шудам ва
барои бедикҳатиам худро маломат мекардам. Фақат
дар поёни рӯз он шеърро бо санаи таълифаш аз байни
4
дастхатҳои устод пайдо кардаму оҳи сабук кашидам.
Лаҳзае ба сукут рафта, дам гирифтам.
Акнун бо хотири ҷамъ метавонам ба хона равам.
Сари роҳ даромада модарамро хабар мегирам, вале
чун ба ёдам расид, ки модарам дигар нест, дилам таҳ
кашид, дар вуҷудам як дарди ҷонкоҳе зуҳур кард, симои
нуронии модарам пеши чашмонам омаду лаҳзаҳои
ҳаёти камфурӯғаш чун навори филме аз назарам
гузашт.
Оҳ, модар, модари ҷафокашидаву ситамдидаам,
тору пуди туро аз меҳри саршор бофта, ҳама ҳастии
туро аз гили садоқату вафо сиришта будаанд! Мехоҳам
ҷаҳонро пур аз қиссаи ту кунам. Афсӯс, ки маро хунари
нависандагӣ насиб нашудааст, то ки ин нияти худро
амалӣ намоям. Бо вуҷуди ин наметавонам баъзе
лаҳзаҳои саргузашти туро рӯйи дафтар наорам. Ин
лаҳзаҳо аз он овоне, ки худро шинохтаам, зуд-зуд ба
ёдам мерасанду диламро меларзонанд. Дил бисёр
мехоҳад, ки гӯяму гирям....
Соли 1937. Мо дар Душанбе дар бинои якошёнае,
ки дар ҳавлии пушти кинотеатри ҳозираи ба номи Ҷомӣ
воқеъ буд, як хонаю як дах^езро ишғол мекардем. Ними
шаб садои аккоси сагҳо ва тақ-тақи ваҳмангези дар аз
хоб бедорамон кард. Падарам дарро кушод ва чанд
нафар одамони силохдор вориди хона гардиданд. Онҳо
ба падарам фармуданд, ки зуд тайёр шавад, ҳамроҳи
онх.0 меравад. Падарам гӯё ин соатро интизор бошад,
бо як оромии ба ӯ хос либосашро пӯшид. У ба чашмони
ҳаросони модарам нигариста, мисли он, ки ӯро аз хоб
бедор мекарда бошад, дасташро ба китфаш гузошту
ҷунбонда монд ва гуфт:
- Хавотир нашав, ман гуноҳе надорам, зуд
бармегардам.
Он шаб модарам то субҳ хоб нарафт. Маро маҷбур
кард, ки ба ҷогаҳам дароям. Хоҳарчаам Азиза, ки шаш-
ҳафтмоҳа буд, беист ғаш мекард, шояд аз он ки
модарам ба ӯ шири таре дода буд. Ва маро ҳам хоб
намебурд.
5
Дар ҳақиқат_падарам субҳ баргашт, вале хавосаш
парешон буд. У ба модарам паст-паст чизе гуфту
баромада рафт ва пас аз муддате бо ҳамроҳии тағоям
Акобирхон омад. Ман ҳамин қадарашро фаҳмидам, ки
мо бояд бо тағоям ба Истаравшан равем. Модарам ба
ҷамъ кардани чизу чораамон cap кард. Баъд мо ба
истгоҳи роҳи оҳан омадем. Ман ба гардани падарам
часпида бо овози баланд гиря мекардам ва хоҳиш
менамудам, ки ӯ ҳам ҳамроҳи мо равад. Модарам
беовоз мегирист. Падарам ба тағоям муроҷиат кард:
-Инҳоро ба шумо супоридам, ако,- баъд ба мо
дарам рӯ овард:
-Бачаҳоро эҳтиёт кун! Намедонам, ки чӣ хел
зиндагӣ мекарда бошетон. Охир пасандозе ҳам
надорем. Соимхон, албатта, ёрӣ мерасонад, - ӯ
бародарашро дар назар дошт, ки он вақт мудири
молияи ноҳияи Калининобод (ҳоло ноҳияи Ғончӣ) буд,
вале ман аз ӯ хдм хавотирам.
-Шумо тинҷ шавед шуд, - гуфт модарам, мо ягон
илоҷ мекунем, ғами моро нахӯред.
Тағоям ба падарам рӯ овард:
-Шояд гапи рафиқатон дуруст аст, то ором шудани
замона ба ягон шахри дигар равед, балки халос
мешавед.
-Не, -гуфт падарам бо қатъият, - ман дуздам ё
ҷинояткор?! Чаро гурезам?! Ман гуноҳе накардаам,
охир. ҳақиқат мекардагистанд.
Поезд занги охиринро зад. Падарам бори дигар ман
ва хоҳарчаамро бӯсид, бо тағоям хдмдигарро ба оғӯш
гирифтанд, ба модарам даст дароз карда хайру хуш
намуд. Модарам, ки то ин вақт оби чашм мерехт,
ҳиққосзанон гиря карда гуфт:
-Рафтани мо ҳеҷ лозим набуд, охир ба шумо кй
нигоҳубин мекунад?
-Ҳеҷ ran не, ман бача нестам-ку! -гуфт ӯ ва
чашмонаш пури ашк шуданд.
Поезд ба роҳ даромад ва моро ба муддати дуру
дароз аз падарамон чудо кард.
6
