Müminlerin Emiri Hz. Ali

365 Pages·1979·7.06 MB·Turkish

by  Abdülbâki Gölpınarlı

Mü’minlerin Emiri
Hz. Ali (A.M.)
ABDÜLBAKİ GÖLPINARLI
DER YAYINLARI
İstanbul - 1990

DER YAYINEVİ
Sahaflar Çarşısı, No. 1
Beyazıt—^İstanbul
Tel.: [phone]
P.K. 109
Yöneten:
İBRAHİM DERBEDER
•
YAYIN No.: 69
Basıldığı yer:
YAYLIM Matbaası
Çatalçeşme Sk. No. 26
Cağaloğlu — İstanbul
TeL:[phone]
Gilt:
TAN Mücellithanesi
SUNUŞ
YıüaTca önce, Emir’ül-Mü’minîn Alî b. Ebû-Tâlib’-
in (A.M.) doğumundan ebedîlik âlemine göçüşüne dek,
hayatlarım, kısa, fakat özlü bir hâlde yazmıştım; bu
yazı, (iVatann gazetesinde tefrika edilmişti. AU dostla­
rı, bu kısa, fakat toplu, az, fakat öz tefrikanın bir ki­
tap hâlinde yayımlanmasını istediler. Bu diziyi, yeni­
den, baştan-sona kadar gözden geçirdim; gereken ekle­
meleri, düzeltmeleri yaptım; eser, yeniden yazıldı, yep­
yeni bir kitap oldu; Alî dostlarına. Ehlibeyt dostlarına
sunulmak üzere hazırlandı.
Dileğim, bu kitaptan sonra, Hz. Fâtıma (A.M.) ile
İmâm Haşan ve Huseyn’in (A.M.) ve Huseyn soyundan
gelen İmamların (AM.) hâl tercemelerini, seçme söz­
leriyle ayrı bir kitap hâlinde sunmaktır; ömrüm yeter
mi, bilmem.
Niyyet ve gayret kuldan, tevfıyk Allah’tan, lütuf
ve şefâat, Hz. RasûH Ekrem’den (S.M.) ve Ehlibeytin-
dendir (A.M.).
Bu yolda sa’yedelim, sa’yimiz ola me’cûr.
Bu yolda can verelim, cânımız ola meşkûr.
Abdülbâki GÖLPINARLI
1 Sefer 1398
10 Ocak 1978

ÖN SÖ Z
İnsankır vordır; doğarlar, yaşoriar, ölürler, yaşayış
sayfosında bir izleri bile kolmaz, zoman alanında bir söz­
leri bile söylenmez. Sanki doğmomışlordır, sanki yaşama­
mışlardır. Bir yıldız aksa göz alır, bir kuş uçsa kanadının
sesi duyulur, holbuki bunlardan ne bir ses kolır, ne bir
nefes. Dünyâya gelmeselerdi hiçbir şey eksilmezdi, gel­
mişlerdir, yer yüzünde, hiçbir fazlalık olmamıştır.
Halbuki insanlar vardır, ömürlerini sürüp bitiririer, fa­
kat zaman onkır için akar, düşünce onların hayatını örer,
inanç onkıra bağlanır, düşmanlık onlara saldırır.
Vakit olur Tannlaşıriar; zekâca çocuk insan oğlu,
bunlar için masollar uydurur, kanar, kandırır. Kafaca zekî
insan oğlu, bunlar için ordular toplar, ölür, öldürür. Fikir­
ce olgun insanoğlu, bunlar için incelemelere dalar, över
övdürür, yerer, yerdirir.
Bunların adlan toplumu sürükler, hâtırolan devletler
kurar. Bunlor için kan dökülür, şan olınır. Bunlar için zul­
me göğüs gerilir, zulmedilir.
Bir muhitte sevilmezken bir muhitte bunlara tapılır.
Bunları birisi yererken öbürü ölesiye sever. Tarih, sanki
bunların öz mallarıdır, övülüş, yeriliş öz hakları. Bunlar,
gerçekten yaşamışlarsa, insanın çocukluk devrindeki ya-
lonındon doğmamışlarsa şüphe yok ki normoJin üstündeki
insanlardır; peygamberierdir, erenlerdir, âşıklardır, sevgi­
lilerdir.
Hz. ALİ ,(A.M.)
İşte İslâm tarihinde Alî (A.M.) bunlann biridir, hattâ
birincisidir. Doha Hz. Peygamber (S.M.) sağken o, ölesiye
sevilen, öldürülesiye yerilen bir er olmuştu. Daha kendisi
hayattayken mabuduna candan inanan bu ere Tann de­
mek cesaretini bulanlar çıkmıştı. Adına yıllarca minberler­
de lânet edilirken o ad için can verenler vardı. «Yâ Alî me-
ded» sözü, ümitsize ümit veriyor, hastaya şifa sunuyoiv
kuvvet, kudret kaynağı oluyordu.
Ümeyyeoğullarını bu ad yıktı, onların zulmünü, bu od
sahibinin oğlu Mazlum Huseyn’in (A.M.) kanı boğdu. Ab-
basoğulları saltanatını bu ad kurdu ve o İmparatorluğu,
içten içe, gene bu ad çürüttü. Âl-i Büveyh'le Fâtımîler bu
adla kuruldu, Safavîler bu adla belirdi, gelişti. Mezhepler­
den bahseden kitaplar bu adla doldu, İslâm tarihi bu adla
yazıldı, tasavvuf bu oda dayandı, İslâm felsefesi bu addan
hız aldı, tasavvufi şiir bu adı andı. İsyanları bu qd kopar­
dı, ötümü bu ad hiçe saydı, kalkan, «Yâ AH meded» dedi,
düşen «Yâ Alî meded» duydu.
Efsâneler, Alî'nin Zü'l-fekaar’ını gökten indirdi. Dül­
dülünü göğe çıkardı, Bir taraflı ve tek görüşlü tarihler, onu
olasıya yerdi, ölesiye sevdi. Fakat bugün Alî, artık tama-
miyie tarafsız incelemenin, doğru görüşün konusu olma­
lıdır. Olmalıdır ama, doğrusunu söylemek gerekirse açık­
ça diyeceğiz ki bu iş, hâlâ yapılmadı. Ciddî geçinen yazar­
lar bile Ali'yi ya yalnız kahramanlıİc bakımından övmede,
yahut siyasette bir aciz timsali hâlinde görmede. Hâlbuki
Ali, kahramon olduğu kadar fedakârdı. Ferâgat sahibi ol­
duğu kadar doğruydu. Mücessem bir inanç olduğu kadar
mütefekkirdi. Alev gibi yakan bu er, sırasında seher yeli
gibi okşar, açar, akar su gibi yıkar, arıtırdı.
Şiddeti kadar merhameti, gönül alçaklığı kadar vekcrı
vardı. Ona bağlananlardan biri der ki .-
Hepimizden alçak gönüllüydü, öyleyken gene de ya­
Hz. ALÎ (AiM.)
nında, başımızda yalın kılınç var sanırdık, ürkerek oturur-
duk.
Düşmanları bile üstünlüğünü inkâr edemezlerdi. Bil­
gisi sınırsızdı. Sözleriyse fesahate, belâgate örnekti. O gü­
zelim sözleri övenler. Tanrı sözünden aşağı, mahluk sö­
zünden yukarı demek zorunda kalmışlardı.
Zulme baş eğmeyi şeref bilenler, bükemedikleri eli
öpüp, başlarına koyanlar ne «Savaşın üstünü, zâlim pâdi­
şâha karşı doğruyu söylemektir» diyen Islâm Peygambe­
rinin sözünü anlarlar, ne Huseyn’in can verişindeki şerefi
duyarlar. Tıpkı bunun gibi siyaseti dalavereden, yalandan,
düzenden, zulümden ibaret sayanlar da elbette Ali'yi si-
V'oset bilmemekle, acizle töhmet altına almak istiyecek-
lerdir. Zamanına kadar bozulan toplumu düzene sokama-
mışso, bu, ancak onun hileye, düzene tenezzül etmeme­
sinden meydana gelmişti. Halbuki Ali'nin Mâlik’al-Eşter'e
yazdığı emirnâme, onun tedbirde, idarede ne kadar olgun
ve bilgin olduğunu gösteren en mühim bir vesikadır.
İşte biz, bu yazımızda önce Alî'nin, Peygamber'in za-
manındokî ve son>'aki hayatını, tam tarafsız bir görüşle
belirteceğiz. Ondan sonra da onun bir çok cephelerini ger­
çek vesikalara ve kendi sözlerine dayanarak inceliyece-
ğiz. Herhalde okuyucularımıza, şimdiyedek bildiklerinden,
duyduklarından fazla bir şeyler sunacağımızı sanıyoruz.
Yazımız, bir gerçeğin tarafsız hikâyesi, hâdiselerin gerçek
aksi olacak. Yazılarımız, târihî roman değil, ancak târihî
tefrikadır. Sayfa sayfa Alî'nin (A.M.) hayatı gözlere görü­
necek, yazı şekline bürünecekt.r.

1
ALÎ (A.M.)
— Hicretten Önce —
Ebû-Tâlib oğlu Emîr'ül-Mü’minîn Alî (A.M.). On iki
İmâm'm birincisidir. Babası, Hâşim oğlu Abdülmuttaiib'in,
yâni Hz. Muhammed'in (S.M.) ceddinin oğlu Ebû-Tâlib, an­
nesi, Hâşim oğlu Esed'in kızı Fâtımg’dır.
Ebû-Tâlib’in asıl adı, bâzılannco İmran'dır. Fakat bu
rivayet, zayıftır. Adı', künyesidir diyenler de vardır (1).
İmâm Alî (A.M.), kardeşleri Tâlib. Akıyl ve Co’fer’den
küçüktür. Ebü-Tâlib'in bu dört oğlunun her biri, öbürün­
den on yaş, böylece de ilk oğlu olan Tâlib, Alî’den otuz yaş
büyüktür. Hepsinin de anneleri, Esed kızı Fâtıma’dır.
Fâtıma, Hâşim oğullarından olup kendi boyundan bi­
rine varan ilk kadındır. Hz. Muhammed (S.M.) onu çok se­
verdi, ana derdi ona. Vetat ettiği zaman, kendi gömleğiyle
sardırmış ve kabre bizzat kendisi yerleştirmiştir. Tâlib,
müşrikler tarafından. Bedir savaşma katılmaya zorlanmış,
fakat kabûl etmeyip şehirden çıkmış, bir daha da ondan
bir haber alınmamıştır. Ebü-Tâlib’in soyu, diğer evlâdın­
dan yürümüştür.
(1) Cemâleddin Ahmed ibn-i Ali.vy - ibn-il-Hııseyn ibn-i
Allyy - ibn-l Mühcnnâ; TJmdelüt-tâlib fî esnabı Âl-i Ebi-Tâlib,
Necef, 1918 - 1337, s. 4-5.