Table Of ContentMultipele sclerose in beeld
Multipele sclerose
in beeld
Onder redactie van:
Dr. G.J.D. Hengstman
Met medewerking van:
J.J.J. van Eijk
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Dr. R.M.M. Hupperts
Dr. L.G.F. Sinnige
Houten 2013
© 2013 Springer Media
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige
vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen,
hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van
de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van
artikel 16b Auteurswet j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd
bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient
men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een)
gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken
(artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare
uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor
drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen.
ISBN 979 90 313 9914 7
NUR 871
Springer Media
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
Nederland
www.springermedia.nl
n
INHOUD
Voorwoord 7
Deel 1 – Casuïstiek 9
Casus 1 Janine Delfau (21) 11
J.J.J. van Eijk
Casus 2 Joris Kamphof (29) 13
J.J.J. van Eijk
Casus 3 Monique Holmer-Boonstra (45) 15
J.J.J. van Eijk
Casus 4 Emine Gucet (36) 17
Dr. L.G.F. Sinnige
Casus 5 Sanne Janssens (32) 19
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Casus 6 Jurgen Klaassen (33) 21
Dr. G.J.D. Hengstman
Casus 7 Freek Hendriks (30) 23
J.J.J. van Eijk
Casus 8 Bart Noorderman (35) 25
Dr. R.M.M. Hupperts
Casus 9 Marja Bastiaansen (50) 27
Dr. R.M.M. Hupperts
Casus 10 Anja van de Pas (30) 29
Dr. L.G.F. Sinnige
Casus 11 Elsbeth Zwanenburg (45) 31
Dr. R.M.M. Hupperts
Casus 12 Stefanie Steffens (28) 33
J.J.J. van Eijk
Casus 13 Barend Wijdeveld (41) 35
Dr. R.M.M. Hupperts
Casus 14 Pieter van Schaijk (34) 37
Dr. L.G.F. Sinnige
Casus 15 Susanne Merckelbach (34) 39
Dr. L.G.F. Sinnige
Casus 16 Jan van Keeken (45) 42
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Casus 17 Jannie van Nuenen (52) 43
Dr. G.J.D. Hengstman
Casus 18 Toos van der Vlugt (43) 45
Dr. R.M.M. Hupperts
5
Casus 19 Trees Thijssen (37) 46
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Casus 20 Pieter van den Dongen (52) 48
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Casus 21 Kim Verhoef (31) 50
Dr. E.L.J. Hoogervorst
Casus 22 Daniëlle Meuleman (24) 52
Dr. L.G.F. Sinnige
Casus 23 Leonart van de Berg (53) 54
Dr. G.J.D. Hengstman
Casus 24 Jan van Weerde (56) 56
Dr. G.J.D. Hengstman
Casus 25 Esther van der Molen (33) 57
Dr. G.J.D. Hengstman
Deel 2 – Antwoorden 59
Casus 1 Janine Delfau (21) 61
Casus 2 Joris Kamphof (29) 63
Casus 3 Monique Holmer-Boonstra (45) 65
Casus 4 Emine Gucet (36) 67
Casus 5 Sanne Janssens (32) 69
Casus 6 Jurgen Klaassen (33) 70
Casus 7 Freek Hendriks (30) 71
Casus 8 Bart Noorderman (35) 72
Casus 9 Marja Bastiaansen (50) 74
Casus 10 Anja van de Pas (30) 76
Casus 11 Elsbeth Zwanenburg (45) 78
Casus 12 Stefanie Steffens (28) 79
Casus 13 Barend Wijdeveld (41) 80
Casus 14 Pieter van Schaijk (34) 82
Casus 15 Susanne Merckelbach (34) 84
Casus 16 Jan van Keeken (45) 86
Casus 17 Jannie van Nuenen (52) 88
Casus 18 Toos van der Vlugt (43) 90
Casus 19 Trees Thijssen (37) 91
Casus 20 Pieter van den Dongen (52) 93
Casus 21 Kim Verhoef (31) 95
Casus 22 Daniëlle Meuleman (24) 97
Casus 23 Leonart van de Berg (53) 98
Casus 24 Jan van Weerde (56) 100
Casus 25 Esther van der Molen (33) 102
Register 105
6
n
VOORWOORD
Multipele sclerose (MS) is de meest voorkomende neurologische aandoe-
ning op de jongvolwassen leeftijd leidend tot blijvende invaliditeit. De ziekte
kan een zeer grote weerslag hebben op nagenoeg alle facetten van het leven.
MS treft vaak mensen in de bloei van hun leven, aan het begin van hun
maatschappelijke carrière, tijdens de opbouw van hun gezin. De impact van
de diagnose is dan ook zeer groot. Een diagnose die heden ten dage steeds
vaker mede wordt gesteld op basis van MRI-beelden.
Zeker in het afgelopen decennium zijn de mogelijkheden om MS te behan-
delen sterk vergroot, hoewel genezing helaas nog steeds niet mogelijk is.
Met de toename van de behandelmogelijkheden worden ook de afwegingen
die gemaakt moeten worden complexer: afwegingen ten aanzien van het
starten van medicatie, het monitoren van effecten en bijwerkingen, en het
veranderen of stoppen van medicatie.
Nog belangrijker dan de behandeling van de MS zelf, is de behandeling of
het management van de gevolgen van de ziekte. Gevolgen die niet alleen op
het lichamelijk vlak liggen, maar ook op het psychische en sociale. MS-
behandeling is geen behandeling van MS, het is een complex geneeskundig
proces waarbij maatwerktherapie voorop staat. Het gaat om de behandeling
van individuen, unieke mensen, zowel biologisch als psychologisch en socio-
logisch. Om deze reden worden in dit boek dan ook niet 25 casussen voor-
gesteld, maar 25 mensen. Mensen met namen, namen die beelden oproepen
in de hoofden van lezers, beelden van de mensen om wie het gaat. De namen
van de personen zijn om privacyredenen gefingeerd.
Dit boek is geschreven voor medisch professionals, betrokken bij de genees-
kundige zorg van patiënten met MS. Diverse aspecten worden besproken:
van diagnose tot multidisciplinaire netwerken, van eenvoudige behandelin-
gen tot complexe bijwerkingen. Het boek geeft een illustratie van de prakti-
sche problemen en dillema’s van de dagelijkse MS-zorg. Ik wens u veel
genoegen met het lezen van deze unieke verhalen.
Eindhoven, februari 2013
Gerald Hengstman
7
DEEL 1 – CASUÏSTIEK
9
n
Casus 1 Janine Delfau (21)
J.J.J. van Eijk
Presentatie
Janine Delfau is een 21-jarige studente commerciële economie. Ze heeft
sinds vorige week last van zwakte en afgenomen vaardigheid van de linker-
arm en het linkerbeen. Dit is in twee dagen geleidelijk toegenomen en
nadien stabiel gebleven.
Janine heeft geen andere verschijnselen bemerkt en voelt zich niet ziek. Ze
heeft een blanco voorgeschiedenis. Ze komt nu bij u op het spreekuur
omdat de klachten niet verdwijnen.
Lichamelijk onderzoek
Er is zwakte van de linkerarm en het linkerbeen MRC graad 4. Links heeft ze
een achterblijvende fore-arm rolling test. De reflexen zijn gemakkelijk
opwekbaar, maar links een spoor hoger dan rechts. Er zijn beiderzijds plan-
taire voetzoolreflexen. Er zijn geen sensibele stoornissen of coördinatie-
stoornissen. Aan de hersenzenuwen worden geen afwijkingen gevonden.
Aanvullend onderzoek
Op een MRI-hersenen worden op de FLAIR-opname twee ovoïde, periventri-
culaire hyperintense laesies gezien (zie figuur 1.1). Op de T1-opname met
gadolinium wordt geen aankleuring gezien. Aanvullend bloedonderzoek
toont geen afwijkingen.
Figuur 1.1 MRI-hersenen: FLAIR-sequentie met een tweetal hyperintense
periventriculaire laesies.
11
G. J. D. Hengstman (Red.), Multipele sclerose in beeld,
DOI 10.1007/978-90-313-9915-4_1, © 2013 Springer Media
1. Welke diagnose stelt u?
a relapsing-remitting MS (RRMS)
b radiologically isolated syndrome suggestive of MS (RIS)
c clinically isolated syndrome suggestive of MS (CIS)
d primair progressieve MS (PPMS)
2. Hoe ziet het verdere diagnostische beleid eruit?
a geen aanvullende diagnostiek
b een vervolg MRI-hersenen na 3-6 maanden
c een lumbaalpunctie
d een MRI-CWK
Janine blijft klinisch stabiel.
Drie maanden later wordt er een nieuwe MRI-hersenen verricht. Hierop zijn
nu twee ovoïde, periventriculaire laesies rechts en één kleine juxtacorticale
T2-hyperintense laesie links te zien. Met gadolinium kleurt de juxtacorticale
laesie aan.
3. Welke diagnose stelt u nu?
a CIS
b RRMS
c PPMS
d RIS
12
