Mozart in London / Mozart Londra'da küçük bir çocukken

0.93 MB·Turkish

by  EMRE ARACI

KlaKKsiaakyy Bııttatı
MMMaaüsszaaiğssiıı
KAYIP SESLERIN IZINDE
Emre Aracı
[email protected]
Mozart Londra’da
“küçük bir çocukken”
Geniş kitle tarafından bugün dünyaca ünlü futbol takımıyla bilinen Londra’nın
semti Chelsea’nin 1764 yılında birkaç ay boyunca Mozart ailesine ev sahipliği
yaptığını ve o tarihte 8 yaşında olan küçük bestecinin 1. Senfoni’sini burada
kaleme aldığını biliyor muydunuz? Yazarımız, Wolfgang Amadeus Mozart’ın
225’inci ölüm yıldönümünde, müzik dünyasının ölümsüz dâhisiyle özdeşleşmiş
bu İngiliz mekanına yaptığı yolculuğu anlatıyor; elbette her zaman olduğu gibi,
tarihte ve coğrafyada yolculuk edip Türkiye’yle de ilginç bağlantılar kurarak...
Çocuk Mozart’ın Pietro Antonio Lorenzoni tarafından yapıldığı tahmin edilen 1763 tarihli portresi, (Mozarteum, Salzburg).
7
6
muhteşem bir tablosuna yer verilmiş. Bana
kalsa, süratle değişen bu dünyada, bütün
ömrümü bu takvim yapraklarının o masum
manzaralarına yolculuk ederek, o canlı
tabloların önünde durmayı ve o tablolardaki
insanlarla arkadaşlık etmeyi arzulardım.
Belki 5 Aralık böyle bir gün olacak, kim bilir?
Londra’ya trenle ineceğiz; ufukta Mozart’ın
da uzaktan görerek ziyaret ettiği St. Paul’s
Katedrali’nin değişmeyen silüetini görecek
ve Samuel Johnson’a “insan Londra’dan
sıkılmışsa hayattan da sıkılmıştır” sözünü
ettiren Edinburgh doğumlu James
Boswell’in günlüklerinde yaşattığı 18.
yüzyıl Londra’sına seyahat edeceğiz. Onun
doğduğu şehrin köklü New Club’ında bir
akşam yemek salonuna giderken yolumuzu
. Bir takvim yaprağında Norman Wilkinson’un fırçasından London, Midland & kaybetmemizden ötürü bize pusula tavsiye
Scottish Demiryolu’nun St. Paul’s Katedrali’ni gösteren afişi. edildiğini hatırlayarak, bu defa Londra’da
Boswell’i yanımızda o gün hep hissederek
yolumuzdan hiç şaşmayacağız.
Büyük bir bestecinin sevgisi bir insan
üzerinde asırlar sonrası hâlâ işte böyle
etkiler bırakabiliyor; ama bir gün de
“İki türlü zaman vardır. Bir tanesi arşınla, Dresden’in doğası, tarihi binaları, ağaçları
hayatının izini sürmeyi arzuladığım Talât
kompasla, sekstanla ölçülebilir; yolların ve ve çiçeklerinin kokusu bir anda kitabının
Sait Halman’ın anılarından annemin tespit
arsaların ölçüldüğü gibi. Oysa belleğimizin, satırlarında yeniden canlanmış ve o satırları
ederek bana okuduğu Robert Kolej’den
metreyle, ayla, on yıllarla ve hektarla işi ruhuna nakşedebilmeyi bilen benliklerde
Türkçe öğretmeni Baha Toven’in hikayesini
olmaz. Onun için unutulan şey eskidir. Bir yeniden doğuvermişti.
öğrenince benim Mozart sevgimin, onun
şey unutulmamışsa dün olmuştur. Ölçüt saat Bu hislerle duvar takvimimde 5
hocasının Beethoven sevgisi yanında bir
değil, değerdir. En değerli olansa ister neşeli Aralık 2016 Pazartesi gününe denk düşen
hayli zayıf kaldığını görüyorum. Halman
ister hüzünlü olsun, çocukluktur. Unutulmaz kutuya ufak bir not düşüyorum; zira o
Aklın Yolu Bindir kitabında Cahide Birgül’e
olanı unutmayın! Bu öğüt, sanıyorum, ne gün Kästnervari bir havada geçmiş bir
Baha Bey’i şöyle anlatıyor: “Son derece ilginç
kadar erken verilirse o kadar iyi”. Başta çocukluğun izinde gideceğim. Ama bu, kendi
bir kişiliği vardı. Fakat cıvıl cıvıl sorgulayıcı
Emil ve Dedektifler olmak üzere daha pek çocukluğum değil; Mozart’ın Londra’sında,
bir zekâya sahipti. Beethoven hayranıydı.
çok Emil hikayelerinin yaratıcısı Erich onun çocukluğunun izini süreceğim; üstelik
Soyadı kanunu çıktığında Toven’i özellikle
Kästner, çocukluk anılarını anlattığı ve Horst 8 yaşındaki istikbâlin büyük bestecisinin,
almış, imzasını “B. Toven” diye atardı.”
Lemke’nin birbirinden güzel çizimlerinin günü gününe, 225. ölüm yıldönümünde.
İşte bir Londra treninde soğuk ve sisli bir
metnini süslediği Ben Küçük Bir Çocukken Britanya’nın eski demiryolu afişlerinin
şehir silüetine doğru Mozart’a kavuşmak
kitabında (tercüme eden: Süheyla Kaya, süslediği duvar takvimimin Aralık ayında ise
üzere hızla giderken, en son SOAS’daki
Can Yayınları, 2012) “çocuklar ve çocuk bu temaya uyarcasına Norman Wilkinson’un
konferansında görerek, sıkıntılı anlarımda
olmayanlar”a işte böylesine dokunaklı ve fırçasından St. Paul’s Katedrali’ni
içinden hayatı tamir edici ipuçları aradığım,
yerinde bir öğüt veriyor. Yeter ki, insanlar gösteren London, Midland & Scottish
Shakespeare’in Soneler tercümesini
bu öğüde kulak versinler; ne zaman olursa Demiryolu’nun Londra’yı betimleyen
olsun.
Kästner’in seneler sonra bu satırları
kaleme almasında elbette bir sebep vardı.
Ömrü boyu hatıra düşmanlarından çok
çekmişti; eserlerinin de arasında bulunduğu
dev bir kitap dağının 10 Mayıs 1933’te
Naziler tarafından yakılışına yağmurlu bir
gecede bizzat tanıklık etmiş, gözü dönmüş
kalabalıktan birisi mevcudiyetini fark edince
de oradan uzaklaşmıştı. Çocukluğunun
geçtiği ve bir zamanlar Kuzeyin Floransa’sı
olarak bilinen Dresden şehrine 1945’teki
müttefik bombardımanının ardından
dönüşünde ise “bin senede yaratılan bir
şehrin bir gecede yok oluşuna” tanıklık
etmenin derin hüznünü duymuş, enkaz
içerisinde kaybolup giden o sokaklarda
çocukluğunun geçtiği mahalleyi nafile
aramaya koyulmuştu. Ama Kästner’in
anıları hiç yok olmamıştı ki; aynen çocukluk
anılarında nasihat verdiği gibi, o alevlerden
geriye kalan küllerden bütün hikayeler, Mozart’ın zamanından beri değişmeyen Chelsea; Horace van Ruith’in kartpostal
tablosunda Kraliyet Hastanesi’nde yaşayan emekli bir asker.
7
7
klasik batı müziği
kendisine imzalattığım Talât Bey’i ve ona o tanıtmak için 1763’te karısı ve kızı Nannerl’i
dil sevgisini aşılayan öğretmeni B. Toven’i ve de yanına alarak büyük bir Avrupa turuna
dolayısıyla Beethoven’i de anıyoruz. çıkan Leopold Mozart, oğlunun Versailles’da
İlk durağımız Chelsea oluyor; her XV. Louis’nin huzurunda konser vermesinin
sene Royal Horticultural Society’nin ev ardından Paris’te tanıştığı iki İngiliz
sahipliğini yaptığı meşhur Chelsea Flower aristokratı, Bedford Dükü John Russell ve
Show’un tanınmış semti, ressam Horace oğlu Francis’in de girişimleriyle rotasını
van Ruith’in Tuck kartpostallarında İngiltere’ye çevirdi. O sırada karşı saflarda
çoğaltılan suluboya tablolarında, bugün de yer alan İngiltere ve Fransa’nın başını
olduğu gibi, tarihi dokusunu ve yer yer köy çektiği, Amerika’dan Rusya’ya kadar uzanan
havasını korumayı başarabilmiş olan güzel bir tür dünya savaşı niteliğindeki Yedi Yıl
Chelsea. Mozart’ın Londra günlerinden beri Savaşları henüz yeni sona erdiği için kıta
değişmemiş olan üç köşeli şapkaları ve pirinç Avrupası’ndan Londra’ya doğru böylesine bir
düğmeli kırmızı geleneksel üniformalarıyla seyahate çıkmak artık mümkün olabilir hale
bugün hâlâ sokaklarını dolaşırken gelmişti.
karşınıza çıkması oldukça muhtemel, II. Mozart ailesi Manş Denizi’ni fırtınalı
Charles’ın kurduğu Kraliyet Hastanesi’nde bir havada geçtikten sonra bitkin bir halde
yaşayan kimsesiz emekli askerlerin semti 23 Nisan 1764’te Londra’ya vararak ilk
Orange Meydanı’nda heykeltraş Philip Jackson’un
Chelsea, aynı zamanda. Dolayısıyla, geceyi Piccadilly’deki White Bear Hanı’nda
yapmış olduğu Mozart heykeli, (fotoğraf Emre
Aracı). dokusunda Mozart’ın mevcudiyetini hâlâ geçirdi. Ardından Cecil Court, 19 numarada
hissedebileceğiniz yegâne adres. Tabii ki oturan berber John Cousins’ın evine
bunda en önemli etken, 8 yaşındaki küçük taşındılar. Bugün o ev artık yerinde olmasa
Mozart’ın 1. Senfoni’sini bestelediği 180 da Londra’daki ikinci el kitapçıların merkezi
Ebury Street’teki üç katlı tuğla evin 1764’ten durumunda bulunan bu sıra sıra dükkânlı ve
beri hâlâ aynı dokusuyla yerli yerinde sadece yayalara açık olan geçidin duvarına
duruyor olması hiç şüphesiz. çakılı mavi bir plaket Mozart’ın 1864
O zamanlar adı Five Fields Row olan bu Nisan’ından, ailecek Chelsea’ye taşınmış
küçük sokak şehrin dışında, oksijeni bol, oldukları Temmuz ayına kadar burada
ağaçlar arasında bir taşra muhitiymiş. Aile, yaşadıklarını bizlere hatırlatıyor. İkinci el
baba Leopold’un İngiltere’ye varışlarının müzik kitaplarının sayfalarını karıştırmayı,
ardından ciddi bir rahatsızlık geçirmesi Mozart devrinden kalma notalara
Chelsea’de beklenmedik bir sokak tabelası: Mozart
üzerine, temiz havasından ötürü, Dr. dokunmayı ya da onlara sahip olmayı arzu
Terrace, (fotoğraf Emre Aracı).
Randall’ın buradaki evinde bir süre misafir edenlerin ise bu sokakta bulunan ve bana
olarak kalmaya gelmiş ve kendisinden fazla eski kapısını her açışımda kulağıma gelen
180 Ebury Street adresindeki Mozart evi ve
gürültü yapmaması istenen Mozart vaktini “çın” sesinde Charles Swann’ın Combray’de
duvarındaki plaket, (fotoğraf Emre Aracı).
daha çok eser yazmakla geçirerek, ilk iki Léonie Hala’nın evinin bahçe kapısından
senfonisini bu evde bestelemiş. Bugün içeri girişinde duyulan çıngırağın sesini
“Mozart Terrace” adını taşıyan bu sokağın tasavvur etmemi sağlayan meşhur Travis &
az ilerisindeki Orange Meydanı’nda ise 21 Emery kitapçısına muhakkak adım atmaları
Eylül 1994’te Prenses Margaret tarafından gerekir.
açılan, heykeltraş Philip Jackson’un yapmış Mozart ailesinin Londra’da ilk yaptıkları
olduğu, küçük Mozart’ın elinde kemanıyla iş, çevrelerinde derhal dikkatleri üzerlerine
bir heykeli sessiz bir Londra mahallesinde, çeken, süslü, renkli ve bir hayli dantelli
gelip geçene sanki bir an için Salzburg Fransız kıyafetlerini bir kenara bırakarak
sokaklarında yürüyorlarmışçasına selam kendilerine çok daha sade, İngiliz modasına
veriyor. Ama, aynen bize de olduğu gibi, o uygun kılıklar diktirmeleri oldu. Hatta
an yanınızdan geçen eski bir Routemaster Leopold bir mektubunda Avusturya’daki
otobüsü size tekrar Londra’da olduğunuzu bir ahbabına “karımı ve kızımı İngiliz
anımsatmakta gecikmiyor. şapkalarıyla, beni ve büyük Wolfgang’ımızı
Dahi çocuğunun hünerlerini Avrupa İngiliz kıyafetleriyle bir görmelisin” diye
saraylarına ve konser dinleyicilerine yazmıştı. “Büyük” Wolfgang o sırada 8
Londra’nın ikonik kırmızı Routemaster otobüsü.
7
8
yaşındadır ve şehre varışlarının ardından
henüz beş gün geçmemişken İngiltere
tahtının Alman asıllı hükümdarı Kral
III. George ve eşi Kraliçe Charlotte’un
huzurlarında, sonradan Buckingham
Sarayı’na dönüşecek olan Buckingham
House’da ilk konserini verir. İkinci konser
ise 19 Mayıs’ta gerçekleşir. Hem Kral hem
de Kraliçe müzikseverdir; George keman
ve klavsen çalmakta, Charlotte ise iyi şarkı
söylemekte ve o da kocası gibi klavsen
çalmaktadır. Kral küçük Wolfgang’ın önüne
ilk görüşte çalması için Georg Christoph
Wagenseil, o sırada Londra’da yaşamakta
olan Johann Christian Bach, Karl Friedrich
Abel ve en sevdiği besteci olan Handel’in
eserlerini koyar. Kusursuz bir performansın
ardından Mozart org çalar ve Kraliçe’ye bir
aryada eşlik eder. Son olarak da Handel’den
bir bas melodisi üzerine herkesi hayran
bırakan bir emprovizasyon gerçekleştirir.
Mozart eşliğinde bir Londra günü
geçirmek üzere ön hazırlık yaparken elimden
düşüremediğim David ve Peter Gordon’un
Musical Visitors to Britain (Routledge,
2005) kitabının sayfalarında yukarıdaki bu
satırları okuduğum sırada Leopold’un dostu Kral III. George ve Kraliçe Charlotte ailesiyle birlikte; Johan Zoffany, (The Royal Collection).
Hagenauer’e yazmış olduğu İngilizlerle
ilgili şu ifadelerine de tebessüm etmemek
mümkün değil: “İngiltere’de buranın
yerlilerine has ‘soğuk algınlığı’ denen bir
şikayet var. Bu yüzden insanları yazlık
kıyafetler içerisinde hiç görmüyorsun.
Onlar her zaman [kalın] kumaştan kıyafetler
giyiyorlar.”
Buckingham Sarayı’ndaki ilk konserden
bir hafta sonra Mozart ailesi St. James’s
Parkı’nda yürürken bir anda uzakta
Kralın at arabası belirir; George aileyi
görür görmez arabanın camını indirerek
başını çıkartır ve onları selamlar; bilhassa
Wolfgang’a tebessümle el sallar. Bu gerçek
hikayeyi önceden de bilirdim; dolayısıyla St.
James’s Parkı’ndan yürüdüğüm zamanlar
bu sahne zaman zaman gözümün önünde
Mozartlar ilk olarak Cecil Court, 19 numarada berber
canlanır. Gözümün önünde canlanan bir John Cousins’in evinde bir süre oturdular; Cecil 20 Frith Street’teki anı plaketi.
başka sahne ise, Mozart ailesinden 31 sene Court’taki anı plaketi, (Fotoğraf Emre Aracı).
sonra, 29 Ocak 1795’te Kralın at arabası
içerisinde bu defa ilk Türk Büyükelçisi Yusuf
Agâh Efendi’nin bu parkın yanından ve Sevenoaks’taki Knole malikânesinde doğan, Virginia Woolf’un
Buckingham House’un önünden III. George’a
itimatnamesini sunmak üzere St. James’s Orlando’suna ilham veren ve üstelik Sissinghurst’ten önce ilk
Sarayı’na gidişine ait bir gravürde gördüğüm
canlandırmadır (bkz. Andante sayı: 73). Ama bahçesini 1913’te İstanbul’un Cihangir semtindeki tarihi Cihangir
ne yazık ki o zamana gelindiğinde, Londra’ya
Camii’nin hemen güney duvarının bitişiğindeki Topkapı Sarayı ve
bir gün tekrar geri dönmeyi uman Mozart
gibi bir deha 35 yaşında çoktan dünyadan
Boğaz manzaralı evinde yaratan ve bu bahçesi için Poems of West
ayrılıp gitmiştir.
Konumuz Yusuf Agâh Efendi’ye
and East adlı şiir kitabında yayımlayarak kocasına ithaf ettiği
gelmişken, onun Londra’da müdavimi olduğu
ve hatta himayesinde bir geceye ev sahipliği Dhjihangir adlı bir de şiir yazan Vita’nın adını böyle bir günde, hiç
yaptığı, tarihi Ranelagh Bahçeleri’ndeki
Rotunda olarak bilinen ve İstanbul’daki beklenmedik bir adreste görmek ne büyük bir sürprizdi
Ayasofya’dan esinlenilerek inşa edildiği
söylenen, Venedik ressamı Canaletto’nun
fırçasından bir tablosunun günümüze
9
7
klasik batı müziği
Londra’da yaşadığı üçüncü ve son adres
Yusuf Agâh Efendi, Kraliyet arabasıyla 29 Ocak 1795’te Buckingham House’un önünden
olacaktı. Ancak bu ev 1858’de yıkılarak
geçerken; The Gentleman’s Magazine, Nisan 1795, (Emre Aracı koleksiyonu).
yerine ona benzeyen, tuğladan başka bir ev
yapılacaktı. Dolayısıyla Ebury Street, orijinal
olması açısından, az önce de belirttiğim gibi,
Londra’daki en önemli Mozart adresi.
Chelsea’deki bu eve uzun uzun
baktıktan sonra, yanından ayrılmadan önce,
bitişiğindeki 182 numaranın cephesinde
bir başka plaket dikkatimi çekti. Bu
plakette Harold Nicolson ve Vita Sackville-
West’in adlarını okuyordum. Görünen
oydu ki, diplomat ve yazar olan Nicolson,
Sissinghurst Kalesi’nde gezdiğim o eşsiz
güzellikteki bahçeyi birlikte yarattığı
şair ve yazar eşi Vita ile beraber bir süre
Mozart evinin hemen bitişiğindeki bu
evde yaşamıştı. Sevenoaks’taki Knole
malikânesinde doğan, Virginia Woolf’un
Orlando’suna ilham veren ve üstelik
Sissinghurst’ten önce ilk bahçesini 1913’te
İstanbul’un Cihangir semtindeki tarihi
ulaştırmayı başardığı, ancak maalesef bugün tadına, evlerinin çok yakınında olan, Turk’s Cihangir Camii’nin hemen güney duvarının
ortada olmayan dev boyutlardaki ahşap Row’daki kahvehanede baktılar mı? bitişiğindeki Topkapı Sarayı ve Boğaz
salonda Mozart’ın da 30 sene öncesinde, Mozartlar 8 Temmuz akşamı Thanet manzaralı evinde yaratan ve bu bahçesi için
29 Haziran 1764’te bir konser vermiş Kontu’nun Grosvenor Meydanı’ndaki evine Poems of West and East adlı şiir kitabında
olduğunu unutmamak gerekir. Mozart bir akşam konserine davet edilmişlerdi, yayımlayarak kocasına ithaf ettiği Dhjihangir
ailesi Chelsea’nin güzelliklerini belki de bu ancak Leopold bir araba temin edemediği adlı bir de şiir yazan Vita’nın adını böyle bir
esnada keşfetmiş olmalıydı; zira ortasında için Nannerl ve Wolfgang’ı önden günde, hiç beklenmedik bir adreste görmek
Rotunda’sı olmaksızın o gün bahçe sınırı tahtırevanla yollamış ve kendisi yaya ne büyük bir sürprizdi. Bu ruh haliyle
boyu yürüdüğümüz Ranelagh, Ebury olarak yola devam etmişti. Birkaç gün sonra Mozart’ın 1. Senfoni’sini kulaklarımda
Street’teki eve çok yakın bir mesafede şiddetli bir hastalığa yakalanmış, 11 hafta duymaya başlamam, 1980’lerin sonlarında
ve Mozart’ın izi Londra’da sürülürken boyunca durumu ciddiyetini korumuş ve Cihangir’de her hafta derse gittiğim piyanist
muhakkak geçilmesi gereken duraklardan işte bu esnada sağlığı bir an evvel düzelir Gülseren Sadak’ın dairesinin Cihangir
bir tanesi. Tam da Kraliyet Hastanesi’nin düşüncesiyle Cecil Court’tan Chelsea’ye Camii’nin hemen kuzeyine düşen bahçesiyle
köşesini dönüyorduk ki bir sokak adı 6 Ağustos’ta taşınmaya karar verilmişti. Vita’nın Dhjihangir şiirini bir akşam saati
dikkatimizi çekti: “Turk’s Row”. Sonradan Bu yerinde alınmış bir karar olmalıydı ki bir arkadaşıma okuduğumu hatırlamam,
öğreniyorum ki bu sokak 1746’dan beri bu Leopold hayatını tehdit eden bu hastalıktan şuurumda devrilen domino taşları gibi, ne
adla anılıyormuş ve bunun sebebi zamanında kurtulmuş, eski sağlığına kavuşmuş ve aile de beklenmedik bir düşünce zincirini bir
burada bulunan bir kahvehaneden 25 Eylül’de tekrar Londra’nın merkezine, bu anda bir Londra sokağının ortasında bana
ötürüymüş. Acaba Topkapı Sarayı’nda defa Soho’daki 15 Thrift Street’e (bugün 20 hissettirivermişti.
gül reçeliyle Türk kahvesi içen Elgar gibi Frith Street), korseci Thomas Williamson’un Mozart Londra’da Johann Sebastian
Mozartlar da Chelsea’de Türk kahvesinin yanına taşınmıştı. Burası Mozartlar’ın Bach’ın yedinci ve en küçük oğlu Johann
Venedik ressamı Canaletto’nun Ranelagh’deki Rotunda’yı betimleyen tablosu, 1754. Küçük Mozart, babası ve Nannerl ile
Paris’te; Louis Carrogis Carmontelle, 1763.
8
0
Christian Bach’la da tanışmış ve bu dönemde
DHJI-HAN-GHIR
bestelediği klavsen, keman ve flüt için 6
sonatından da görüldüğü üzere, onun beste For H.N.
stilinden oldukça etkilenmişti. Oğlunun bu
FOR years it had been neglected,
seyahat sırasında sanatsal yönden mümkün
This wilderness garden of ours,
olduğunca gelişmesini de amaçlayan
And its ruin had shone reflected
Leopold bu amacına ulaşmıştı. Royal Society
In its pools through abandoned hours.
için Mozart’ın olağanüstü kabiliyetini
For none had cared for its beauty
test ederek bir rapor hazırlayan Daines
Till we came, the strangers, the Giaours,
Barrington ise gördüğü deha karşısında
And none had thought of a duty
normalde bu seviyedeki dahi çocukların
Towards its squandering flowers.
uzun bir ömür sürmedikleri varsayımının
aksine, küçük Mozart’ın Handel kadar
Of broken wells and fountains
ileri bir yaşa ulaşmasını dilediğini There were half a dozen or more,
gözlemlerine not olarak düşmüştü. Ne And, beyond the sea, the mountains
yazık ki, Barrington’un bu dileği hepimizin Of that far Bithynian shore
bildiği gibi gerçekleşmeyecekti. 15 ay sonra Were blue in the purple distance
artık Londra’dan ayrılmanın vakti gelmişti. And white was the cap they wore,
Mozart ailesi eşyalarını toparlayarak And never in our existence
katedraliyle meşhur Canterbury’de de bir Had life seemed brighter before!
Vita Sackville-West, Cihangir’de yaşadığı
süre geçirdikten sonra 31 Temmuz 1795’te, yıllarda; Philip de László, 1910.
bir daha ayak basmayacakları İngiltere And the fruit-trees grew in profusion,
topraklarından, Dover’da bindikleri gemiyle ilk sözüm gibi, ona bırakıyorum: “Anılar Quince and pomegranate and wine,
ayrıldılar. vardır, insan onları, aynı savaş zamanlarında And the roses in rich confusion
Tarih 5 Aralık 2016. Londra’daki Mozart definelerin gizlendiği gibi öyle iyi gömer ki With the lilac intertwine,
And the Banksia rose, the creeper,
günümüzün son durağı olarak, Mozart sonra kendi de bulamaz. Anılar vardır, uğur
Which is golden like yellow wine,
ailesinin Londra’da ilk gecesini geçirdiği parası gibi hep yanımızda taşırız. Bunlar
Is surely more gorgeous and deeper
Piccadilly’deki White Bear Hanı’nın sadece bizim için değerlidir. Gururla ve
In this garden of mine and thine.
yerine 19. yüzyılda inşa edilen Criterion gizlice gösterdiğimiz biri, belki de şöyle
Lokantası’ndayız. Sonradan fark ediyorum diyecektir, ‘Aman Tanrım, bir kuruş! Bunu
And the little bright flowers in the grasses,
ki, B. Toven’den Shakespeare’in sonelerine saklıyor musunuz? Bu küflü bakırı neden
Cyclamen, daffodil,
o gün devamlı andığımız Talât Sait saklıyorsunuz?’ Bizim anılarımızla yabancı Are crushed by the foot that passes,
Halman’ın da vefatının ikinci yıldönümü kulaklar arasında bazı yanlış anlamaların But seem to grow thicker still;
oluyor 5 Aralık. Bu kısa makaleyi merhum olması mümkün.” In the cool grey fig-tree’s shadows
Talât Bey’in uzun ömrünün hatırasına geç Bir Mozart makalesi, evrensel bir They grow at their own free will,
kalınmış bir armağan olarak ithaf ederken bestecinin izinde mütevazıca yürünen bir In the grass as in English meadows,
biliyorum ki, o bu tesadüften mutlu olurdu ve gün, bazen hiç beklemediğimiz derecede On the slope of an English hill.
yine biliyorum ki, benim için Vita Sackville- kişisel hatıralarımızı da bir aynada
West’in Dhjihangir şiirini B. Toven’den yansıtırcasına şuurumuza geri getirebiliyor. Is it best, when the lone flute-player
öğrendiği o mükemmel diliyle Türkçeye O günün hatırası da hep saklanacak bir Wanders by with his strange little tune
tercüme ederdi. hazine gibi ruhumuzun derinliklerine And the muezzin sings out for prayer
Bütün bu yazdıklarım nedense beni gömülüyor; Cihangir’deki o yitik bahçenin Thrice daily his Arabic rune:
yine sanatın birleştirici gücüne, hatıraların yerinde bugün beton binalar yükselmiş Once, when the sunset has faded,
kıymetine getirerek Erich Kästner’in olsa da mehtap yine doğuyor ve nice anıları Once in the brilliant noon,
kitabına geri döndürüyor ve son sözü, tıpkı aydınlatıyor... Or once in the daybreak, rose-shaded.
A farewell to the dying moon?
Vita Sackville-West, Poems of West and
East, 1917
Emre Aracı öneriyor:
Belgesel:
Lucy Worsley, Mozart’s London
Odyssey, BBC, 2016 (İngilizce):
https://www.youtube.com/
watch?v=GX9hWRWaqkE
Kitap:
Harrison James Wignall, In Mozart’s
Footsteps - A Travel Guide for Music
Lovers, Paragon House, New York, 1991
(İngilizce)
Emre Aracı’nın “Andante”deki
geçmiş yazılarının tamamına
www.emrearaci.weebly.com adresinden
Eski bir kartpostalda Criterion Lokantası, Piccadilly. ulaşabilirsiniz.
1
8