MODERN ve ANTİK DÖNEM ANADOLU İNSANLARININ ÜÇÜNCÜ MOLARLARININ

118 Pages·2014·1.82 MB·Turkish

T. C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ANTROPOLOJİ (PALEOANTROPOLOJİ)
ANABİLİM DALI

MODERN ve ANTİK DÖNEM ANADOLU İNSANLARININ
ÜÇÜNCÜ MOLARLARININ İNCELENMESİ ve
KARŞILAŞTIRILMASI

Yüksek Lisans Tezi

Pervin ÖZKARA

Ankara-2014
T. C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ANTROPOLOJİ (PALEOANTROPOLOJİ)
ANABİLİM DALI

MODERN ve ANTİK DÖNEM ANADOLU İNSANLARININ
ÜÇÜNCÜ MOLARLARININ İNCELENMESİ ve
KARŞILAŞTIRILMASI

Yüksek Lisans Tezi

Pervin ÖZKARA

Tez Danışmanı
Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL

Ankara-2014
T. C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ANTROPOLOJİ (PALEOANTROPOLOJİ)
ANABİLİM DALI

MODERN ve ANTİK DÖNEM ANADOLU İNSANLARININ
ÜÇÜNCÜ MOLARLARININ İNCELENMESİ ve
KARŞILAŞTIRILMASI

Yüksek Lisans Tezi

Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ayla SEVİM EROL

Tez Jürisi Üyeleri
Adı ve Soyadı İmzası
……………………………………….. …………………………
……………………………………….. …………………………
……………………………………….. …………………………
……………………………………….. …………………………
……………………………………….. …………………………
……………………………………….. …………………………

Tez Sınav Tarihi: …………………..

İÇİNDEKİLER

Resimler Dizini I
Tablolar Dizini II
Grafikler Dizini III
ÖNSÖZ IV
GİRİŞ 1

1.BÖLÜM: İNSAN DİŞİ TERMİNOLOJİSİ VE DİŞLENME 3
1. 1. İnsan Dişi Terminolojisi 3
1. 2. Dişlenme 4
1.2.1. İ lk dişlenme evresi 5
1. 2. 2. Karışık dişlenme evresi 5
1. 2. 3. Kalıcı dişlenme evresi 5
1. 3. Diş Anatomisi 8
1. 3. 1. Enamel (Mine tabakası) 10
1. 3. 2. Dentin 10
1. 3. 3. Sement 11
1. 3. 4. Pulpa (Pulp) 11
1. 3. 5. Diş Kökü 12

2.BÖLÜM: ANTROPOLOJİK AÇIDAN DİŞLERİN ÖNEMİ 13
2. 1. Antropolojik Açıdan Dişlerin İncelenmesi 13

3.BÖLÜM: BESLENME TARZI DEĞİŞİMİNİN DİŞLERE ETKİSİ VE HOMO
GENUSU ÜZERİNDE MEYDANA GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER 19

4. BÖLÜM: MODERN ANADOLU İNSANLARINDA VE ANTİK DÖNEM
ANADOLU İNSANLARINDA ÜÇÜNCÜ AZI DİŞLERİNİN İNCELENMESİNE
GENEL BİR BAKIŞ 24
4. 1. Modern Anadolu İnsanlarında Üçüncü Molar Dişlerinin
İncelenmesine Genel Bir Bakış 29
4. 1. 1. Sürmüş Üçüncü Molarlar 30
4. 1. 2. Gömülü Üçüncü Molarlar 30
4. 1. 3. Konjenital Olarak Eksik Üçüncü Molarlar (Agenezis) 32
4. 2. Antik Dönem Anadolu İnsan İskeletlerinde Üçüncü Molar Dişlerinin
İncelenmesine Genel Bir Bakış 36
4. 2. 1. Acemhöyük Kaz ısı 36
4. 2. 2. Musular Kazısı 36
4. 2. 3. Mersin Kız Kalesi (İç Kale) Kazısı 40
4. 2. 4. Nevşehir / Eskil Yeraltı Kazısı 41
4. 2. 5. Erzurum / Tetikom Kazısı 42
4. 2. 6. İ zmir/Kendirci Kazısı 43
4. 2. 7. Kahramanmaraş / Minnetpınarı ve Erzurum / Güllüdere
Kazısı 45
4. 2. 8. Niğde / Andaval Kazısı 47

5. BÖLÜM: ARAŞTIRMANIN AMACI, ÖRNEKLEMİ VE YÖNTEMİ 49
5.1. Amaç 49
5. 2. Örneklem 51
5. 3. Yöntem 52

6. BÖLÜM: BULGULAR VE DEĞERLENDİRME
6. 1. Modern Anadolu İnsanları Üçüncü Molarlarının Çene İçindeki
Pozisyonları Hakkında Yapılan Araştırmada Elde Edilen Bulgular ve
Değerlendirilmeleri 53
6. 1. 1. M3’lerin Bulunduğu Çeneye Göre Konjenital Olarak
Eksiklik, Gömüklük ve Sürme Oranlarının Değerlendirilmesi 56
6. 1. 2. Cinsiyetleri Göre Konjenital Olarak Eksik, Gömük ve
Sürmüş M3 Oranlarının Değerlendirilmesi 60
7. BÖLÜM: TARTIŞMA 68
SONUÇ 74
ÖZET 81
SUMMARY 83
KAYNAKÇA 85
EKLER 92
Resimler Dizini

Resim 1.Diş yüzeylerinin pozisyonlarına göre isimlendirilmesi 4
Resim 2. Geçici Dişlenme Evreleri 6
Resim 3. Karışık ve Kalıcı Dişlenme Evreleri 7
Resim 4. Diş tacının bölümleri 9
Resim 5. Diş anatomisi 9
Resim 6. Bipedalizmin Avantajları ve Beslenmeye Etkisi 21
Resim 7. 1. Mandibular Sağ Molar 25 
Resim 8. 2. Mandibular Sağ Molar 25 
Resim 9. 1. Maksillar Sağ Molar 26 
Resim 10. 2. Maksillar Sağ Molar 26 
Resim 11. 3. Mandibular Sağ Molar 27
Resim 12. Musular Kazısı Neolitik Dönem’ e Ait İnsan İskeleti 38
Resim 13. Musular İskeletinin Mandibular Dişleri Görünümü 39 
Resim 14. Musular İskeletinin Mandibular Üçüncü Azı Dişi 39 
Resim 15. 56–58-59 No.lu Sondaj, 5 No.lu mezar 44
Resim 16. 56–58-59 No.lu Sondaj, 5 No.lu mezar (aynı bireyin altçene röntgeni) 45
I
Tablolar Dizini

Tablo 1. M3’lerin Bulunduğu Çeneye ve Cinsiyete Göre Sayısal Yüzdesel
Olarak Dağılımı 34
Tablo 2. Tez Projesi Kapsamında İncelenen Gömülü M3’lerin Bulunduğu
Çeneye ve Cinsiyete Göre Dağılımı 35
Tablo 3. Güllüdere Ve Minnetpınarı Toplumlarında Yirmi Yaş Dişlerinin
Eksiklik Nedenlerine Göre Dağılımı 46
Tablo 4. Üçüncü Molarların Çene İçindeki Pozisyonlarına, Cinsiyete ve
Çeneye Göre Dağılımları 53
Tablo 5. Üçüncü Molar Dişlerin Ağız İçindeki Konumunun Toplam
Üçüncü Molarların Sayısına Göre Dağılım Tablosu 55
Tablo 6. Üçüncü Molar Dişlerin Ağız İçindeki Konumunun Bulunduğu
Çeneye Göre Sayısal Olarak Dağılım Tablosu 56
Tablo 7. M3’lerin İçindeki Pozisyonlarının Sağ ve Sol Çene Yarımlarına
Göre Çene Dağılımı 59
Tablo 8. Kadın ve Erkek Bireylerin M3’lerinin Sayısal ve Yüzdesel Olarak
Dağılım Tablosu 61
Tablo 9. İncelenen Tüm M3’lerin Örneklem Grubundaki Bireylerin Cinsiyetine Göre
Dağılım Tablosu 66

II