Table Of ContentCARLTON J. H. HAYES
• •
MİLLİYETÇİLİK:
BİRDİN
Batı Siyasal Düşüncesinde “Ulusalcılık" Tasavvuru
Milliyetçilik: Bir Din
Batı Siyasal Düşüncesinde "Ulusalcılık" Tasavvuru
CARLTON J.H. HAYES
© İz Yayıncılık Limited Şirketi, 2010
Sertifika no: 14444
İZ YAYINCILIK: 44
İnceleme arattırma dizisi: IS
ISBN 978-975-35S-106-9
2. Baskı; İstanbul, 2010
(atalçejme Sokağı No: 27/2 Cagaloğlu 34110 İstanbul
telefon: (212) 5207210
faks: (212) 5115791
www.iz.com.tr
e-posta: [email protected]
kapak: Medine Efe
Basıldığı yer: Alemdar Ofset Matbaacılık
Davutpaja Caddesi Besler lj Merkezi No: 20/29 Topkapı/Zeytinburnu İstanbul
CARLTON J.H. HAYES
Milliyetçilik:
Bir Din
3cıtı Siyasal Düşüncesinde "Ulusalcılık" Tasavvuru
Tiirkçesi:
Murat Çiftkaya
CARLTON J.H. HAYES (1882-1964); Amerikalı eğitimci ve özellikle
Avrupa Tarihi üzerine uzmanlaşmış tarihçi. Akademik hayatının büyük bir
kısmını, kendisinin de mezunu olduğu Colombia Üniversitesi'nde hoca ola
rak geçirmiştir. Ayrıca Berkeley, Stanford, Michigan gibi üniversitelerde
dersler verdi. Milliyetçilik konusu entellektüel serüveninin daima en mer
kezî konusunu teşkil etmiş ve kendisinden sonra gelenlere büyük ilham
vermiştir. 1. Dünya Savaşı'nda yüzbaşı rütbesiyle Askeri Istihbarat'ta görev
almıştır. 1942-1944 yılları arasında ABD'nin İspanya Büyükelçisi olarak gö
rev yapmış ve ülke diktatörü Franco ile yakın dostluk kurmuştur. 1964 yı
lında hayata gözlerini yummuştur. Birçoğu milliyetçilik düşüncesi üzerine
yazılı olan eserleri şunlardır: Soıtrces Relating to Germaııic Invasions (1909),
British Social Politics (1913), A Political and Social History of Modern Eıırope
(1916), Brief History of the Great War (1920), Essays on Nationalism (1926), Mo
dern history (1928), Ancient and Medieval History (1929), France, A Nation of
Patriots (1930), The Historical Evolution of Modem Nationalism (1931), A Politi
cal and Cultural History of Modern Eıırope, (2 cilt, 1932-36 göz. geç. baskı,
1939), Wartime Mission in Spain (1945), The Historical Evolution of Modem Na
tionalism, (1955), Contemporary Eıırope Since 1870 (1965).
İçindekiler
Şahsî Bir Özür.......................................................................-...—----------7
1. Milliyetçilik Nedir?_________________________________________11
1- Milliyetçiliğin Temelleri: Dil ve Gelenekler........................................11
2. Milliyetin Akışkanlığı ve Karmaşıklığı-----------------------------------16
3. Vatanseverlik.........................................—------------------------------20
2. Din Hissi--------------------------------------------------------------—.... 23
1. Dinî Tecrübenin Değişik Tezahürleri................................................23
2. Din Duygusunun, Özellikle Komünizm ve
Milliyetçiliğe Uygulanışı............................. 26
3. Dinî Milliyetçi Komünizm_________________________________28
3. İlkel Milliyetçilik ve Satıh Altına Girmesi-----------------------------------33
1. Kabilecilik_____________________________________ _____— 33
2. Kabileciliğin Satıh Altına Girmesi: Askerî ve Dinî Etkenler----------35
3. Dil ve Ekonomi Faktörleri..................................................................38
4. Devam Eden Millî Şuur__________________________________ 41
4. Modern Milliyetçiliğin Hıristiyan Dünyasındaki,
Özellikle İngiltere'deki Kökleri----------- 45
1. Yerli Diller ve Edebiyatlar--------------------------------------------------45
2. Millî Devletler ve Millî Ekonomiler__________________________ 48
3. Dinî Ayaklanma ve Reform --------- -------------------------------------51
4. İngiltere: Modem Milliyetçiliğin Beşiği ---------------------------------53
5. Milliyetçiliğin Devrim Fransa'sında Bir Din Haline Getirilişi_______59
1. Deist ve Klasik Oluşum----------------------------------------------------...59
2. Pietist ve İlk Romantik Oluşum..........................................................63
3. Amerikan Devriminden Fransız Millet Meclisine.............................65
4. Dinî Simgeler ve Savaşçı Taassup.....................................................70
6.1. Napolyan'dan III. Napolyan'a
Milliyetçiliğin Avrupa'da Yayılışı (1890-1870) ________ _________75
1. Birinci Napolyon Döneminde---------------------------------------------75
2. Viyana Barış Görüşmelerinden 1830'lara_____________________80
3. Kültürel Milliyetçiliğin Orta ve Doğu
Avrupa'da Propagandası.........................-.................................... 83
4.1848-1849 Devrimlerinde Milliyetçilik —........................................87
5. Milliyetçi Üçüncü Napolyon Dönemi, 1848-1870 ...........................— ................................90
7. Güçlü Milliyetçilik ve Sanayileşmiş Toplum, 1864-1914 ...............— 95
1. Yeni Rekabetçi Askerî Dönem.....................................................—...95
2. Sanayi Devriminin Etkileri...........................-.................................— 99
3. Kitle Göçü, Demokrasi ve Okur-Yazarlık .......................................— 103
4. Milliyetçilik ve Materyalizm .....................................- .....108
8. Milliyetçi Emperyalizm ve Hoşgörüsüzlük, 1874-1914--------------------113
1. Millî Emperyalizmin Patlayışı........—............-..............—..... - 113
2. Milliyetçilik, Yeni Emperyalizmin Tohumu ve Meyvesi...................116
3. Dinî Azınlıklara Karşı Hoşgörüsüzlük---------------------.....—.......122
4. "Irkî" Azınlıklara, Bilhassa Yahudilere Hoşgörüsüzlük....................125
5. Etnik Azınlıklara Yönelik Hoşgörüsüzlük____________________ 129
6. Teb'a Halkların Milliyetçi Tepkisi........................................-....-......133
9. Milliyetçilik: I. Dünya Savaşı'nın Sebebi ve Sonucu............................137
1. Doğu Avrupa'da, Millî Devletler İmparatorluk Devletlerine Karşı...137
2. Savaştaki Milliyetçilik (1914-1918)___________._____________ 142
3. Paris Barış Antlaşması ve Milliyetçiliğin Avrupa'daki Zaferi............... 146
4. Avrupa Dışında Milliyetçiliğin Kışkırtılması----------------------------152
10. Totaliter Milliyetçilik ve II. Dünya Savaşı ______________________159
1. "Bütüncül" ya da "Totaliter" Milliyetçiliğin Ortaya Çıkışı.................159
2. Yeni Totaliter Diktatörlüğün Özellikleri ....-___ 166
3. Milliyetçi Diktatörlerin Saldırıları........................ 170
4. II. Dünya Savaşı.................. 173
11. Çağdaş Cihanşumül Milliyetçilik-----------------------------------------175
1. Komünist Rusya'nın Milliyetçi Emperyalizmi-------------------------175
2. Yerli Milliyetçilik Batı Emperyalizmmine Karşı------------------------178
3. Milliyetçiliğin Asya ve Afrika'daki Muğlak Karakteri__________182
4. Afrika'da Milliyetçilik ve Kabilecilik__________________ _____184
12. Milliyetçilik Dini Üzerine Düşünceler________________________189
1. Kült....................................... 189
2. Mitoloji, Hoşgörüsüzlük ve Kurban Etme_____________________194
3. Yumuşatıcı Etkiler_______________________________________198
4. Milliyetçilik ile Tarihî Dünya Dinlerinin,
Bilhassa Hıristiyanlığın Etkileşimi .......... 203
Şahsî Bir Özür
etişkinlik hayatımın büyük kısmı milliyetçiliği göz
lemlemek ve incelemekle geçti. Konu ilk defa I. Dün
ya Savaşının patlak verişi ile ilgimi çekti. Bu olay beni
şaşkına çevirmiş ve kuşağıma mensup çoğu kişiyle paylaştı
ğım, kesintisiz ilerlemeyle ve milletlerarası barışla dolu bir
gelecek hakkındaki kolaycı iyimserlikten beni çekip çıkarmış
ve savaşın aşırı-vatansever popüler kabulünü ekonomik mü
lahazaların tek başına gerçekte izah etmediğini de göstermiş
ti. 1914 güzünde P. S. Quarterly'de milliyetçilik üzerine ilkya
zımı yazdım.
O zamandan beridir, milliyetçiliği üç kitapta ve dördün
cünün bir kısmında; çok sayıda makalede—ki bunların ara
sında Encyclopaedia of Social Sciences için yazdığım kapsamlı
bir makale de bulunuyor; sayısız konferansta; yirmibeş yıldır
Columbia Üniversitesinde, zaman zaman bir sömestirliğine
California'daki (Berkeley) Johns Hopkins, VVesterıı Reserve,
Stanford, Michigan State ve Boston College'de yürütülen
ders ve seminerlerde; en önemlisi de, birçok ustanın konu
nun çeşitli safhaları üzerine yazıdığı denemeleri ve altmış-
yetmiş doktora tezini yönetirken veya onlardan faydalanır
ken ele aldım. Bu apaçık kendi kendine methiye düzmenin,
tüm dünyadan geri kalmayan ve milliyetçilik takıntısından
kurtulamamış bir gazi için hoş görüleceğine eminim.
