Table Of Contenthnk<ird Ua<Uerjı fej/
-e- c2ac i lılc k,jih-i i
/oy,/) lan
KJo: 2.7-
M İ K R O B İ Y O L O Jİ ÖZETİ
Birinci Kitap
(İmmünoloji ve Seroloji Bölümü)
Eczacılık Fakültesi öğrencileri için
Doç., Dr., A. Cemâl OMURTAG
ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ECZACILIK FAKÜLTESİ,
Mikrobiyoloji ve Besin Kontrolü Kürsüsü Doçenti.
ANKARA
1966
İR
M İ K R O B İ Y O L O Jİ ÖZETİ
Birinci Kitap
(İmmünoloji ve Seroloji Bölümü)
Eczacılık Fakültesi öğrencileri için
V
Doç., Dr., A. Cemâl OMURTAG
ANKARA ÜNİVERSİTESİ, ECZACILIK FAKÜLTESİ,
Mikrobiyoloji ve Besin Kontrolü Kürsüsü Doçenti.
. I
ANKARA
1966
İ Ç İ N D E K İ L ER
Kitap hakkında Sayfa
Giriş 1
KISIM I 3
Antigen 3
Teksin 3
Antikor 4
Organizma içinde teşekkül eden antikor nevileri 4
1 — Agglutinin'ler 4
2 — Precipitin'ler 5
3 — Lysin'ler 5
4 — Opsonin'ler 5
5 — Koruyucu antikorlar 5
6 — Antitoksinler 5
Hastalık yapıcı mikroorganizmaların patogeniteleri 5
Ektotoksin'ler 6
Ektotoksin hasıl eden bakteriler 7
EHRLICH'in ektotoksinlerin organizmada hastalık yapma
teorisi 7
Endotoksin'ler 8
Ektotoksin ve endotoksinlerin birbirlerinden farkları 9
Bakterilerin kapsüler materyalinin patogenite ile müna-
sebeti 10
Bakterilerin ekstrasellüler anzimleri 11
KISIM II 12
Premunition 12
Bağışıklık 12
I — Hareketli olan yiyici hücreler: 16
A — Microphage'lar 16
B — Macrophage'lar 16
II — Sesil olan yiyici hücreler 16
Sayfa
Antikorların aktivitesi 21
Immunite Türleri 24
I — Doğal bağışıklık 24
1 — Relâtif bağışıklık 24
2 — Absolute bağışıklık 24
II — Edinsel bağışıklık 24
1 — Aktif edinsel bağışıklık 24
a — Tabiî olarak meydana gelen 24
b — Sun'î olarak meydana gelen 24
2 — Pasif olan edinsel bağışıklık 24
a — Sun'î olarak meydana getirilen 24
b — Anadan geçen 24
Yüksek duyarlık halleri: 26
Allerji 26
İnsanda allerjinin klinik belirtileri: 26
Serum hastalığı 26
Ürtiker 27
Anjiyönöyrotik ödem 27
Bronşiyal astma 27
Saman nezlesi 27
Allerjinin diyagnostik alandaki tatbikatı 27
İdiyosinkraziva 28
Anafilâksi 28
KISIM III 29
Bakteriyoloji lâboratuvarlarmda kullanılan kan muayene
metodları 29
Kanın terkibi 30
Günlük lâboratuvar metodları 30
Kan muayenelerinde kullanılan cihazların temizlenmesi 31
Kapillar kanın almması 33
Erythrocyte'leri sayımı 35
Ak yuvarların sayımı 40
Erythrocyte ve Leukocyte'lerin sayımmdaki hata kaynakları 43
Hemoglobinin hesabı 43
Erythrocyte'lerin Sedimentasyon sür'atinin tâyini 44
Leukocyte formülü 46
— II —
I
Sayfa
Kan frotilerinin hazırlanması ve boyanması 46
PAPENHEİM boyama metodu 48
WRIGHT boyama metodu 49
GIEMSA boyama metodu 50
Leukocyte tablosu 51
Leukocyte'lerin sınıflandırılması 54
I — Agranulocyte'ler 54
1 — Lymphocyte'ler 54
2 — Monocyte'ler 54
II — Granulocyte'ler 55
1 — Neutrophil'ler 55
2 — Eosinophil'ler 55
3 — Basophil'ler 55
Patolojik olan Leukocyte nevileri 55
Normal erythrocyte'ler 56
Anormal erythrocyte'ler 56
1 — Poikilocyte'ler 56
2 — Polychromatophilia 56
3 — Anisocytosis 56
4 — Basophilic degeneration 57
5 — Nucleus'lu erythrocyte'ler 57
Koagülâsyon süresinin tâyini 57
LEE ve WHITE'in Vena kanı kullanılarak koagülâsyon
süresini tâyini metodu 57
Kanama süresinin tâyini 58
DUKE'nin kanama süresini tâyin metodu 58
KISIM IV 59
Mikrobiyolojide diyagnostik yönünden yararlanılan serolojik
reaksiyonlar 59
Serolojik reaksiyonlarla ilgili terimlerin tarifi 59
Hapten 59
Heterophile antigen 59
Komplement 60
1 — Agglutination 60
Agglutination çeşitleri 61
A— Kan serumu ile agglutination 61
1 — Tüpte (yavaş) "veya makroskopik agglutination 61
— III —
Sayfa
2 — Lâm üzerinde (plâte) veya çabuk agglutination 61
a — Mikroskopik agglutination 61
b — Makroskopik agglutination 61
B — Süt serumu ile agglutination 62
1 — Tüpte (yavaş) veya makroskopik agglutination 62
2 — Lâm üzerinde (çabuk) agglutination 62
C— Tam sütle agglutination 62
1 — Abortus Bank Ring Test ile tüpte çamuk mak-
roskopik agglutination 62
2 — Lâm üzerinde (plâte) çabuk makroskopik
agglutination 62
Hastalıkların Diyagnostiğinde Agglutination Deneyi 62
Bakterilerin İdantifikasyonunda kullanılan Agglutination
Tekniği 62
Kan grupları ve kan gruplarının tâyini 64
Kan gruplarının tâyini metodları 67
1 — Lâm Metodu 67
2 — Tüp Metodu 68
Rh tiplerinin tâyin metodları 69
2 — Precipitation 71
3 — Toksin - Antitoksin neutralisation deneyi 73
4 — Bazı serolojik reaksiyonlara esas olan baktericid ve Lytic
reaksiyonlar 74
5 — Komplementi fikzasyon deneyleri 76
6 — Opsono - Cytophagic test 80
Literatür ^
— IV —
KİTAP HAKKINDA
Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi öğrencilerine 1962 yılından
beri vermekte olduğum «immünoloji ve Seroloji» dersinin notlarını bir
araya toplıyarak, bunları 1964 yılında «Mikrobiyolojiye Giriş» adı al-
tında Roto ile teksir ettim.
Son yıllarda her alanda olduğu gibi; Mikrobiyoloji alanında da bü-
yük gelişmeler olmuştur. Bu gelişmeleri Literatürden toplıyarak, Ecza-
cılık Fakültesi öğrencilerinin bilmesi lâzım gelenlerini kolay anlaşılır
hale getirerek ilgili bölümlerine ilâve ettim. Bunun yanında gereksiz
bulduğum kısımları metinden çıkarmak suretiyle «Mikrobiyolojiye Gi-
riş» adlı broşürümde köklü değişiklikler yaparak, bu Broşürü bir ders
kitabı haline getirdim.
Bunu yaparken, bir kısmı meslek hayatına atılmış, bir kısmı da
ileri sınıfta bulunan öğrencilerimin devamlı ısrar ve teşviklerinden bü-
yük kuvvet aldım. Yine onların yardımı ile konuların mümkün olduğu
kadar kolay anlaşılır hale gelmesini sağlamak amacı ile bölümleri ol-
dukça basitleştirdim.
Yaptığım bu değişiklikler, öğrencilerimin ihtiyacına cevap verirse
kendimi mutlu sayacağım.
Bu kitabın tertibinde emeği geçen öğrencilerime ve kürsümüz per-
soneline burada teşekkür etmeyi büyük bir borç bilirim.
A. Cemâl OMURTAG
1966
G İ R İŞ
Mikrobiyoloji, biyolojinin gözle görülmeyecek kadar küçük canlı-
larını inceleyen geniş bir koludur.
Pek çok ilimlerin bünyesinde yer alan mikrobiyolojinin bütün bö-
lümleri ile birlikte tetkik edilmesi, geniş bir eğitim süresi isiter. Bun-
dan dolayıdır ki, Amerika Birleşik Devletleri gibi, ilmen çok gelişmiş
memleketlerde «Mikrobiyoloji» başlı başına müstakil bir meslek hali-
ni almıştır. Bu geniş bilim, bugün artık aşağıdaki özel bölümleri içinde
mütalâa edilmeğe başlanmıştır:
1 — Patogenik Bakteriyoloji
2 — Viroloji
3 — Mükoloji
4 — Indüstriyel Mikrobiyoloji
5 — Besin Mikrobiyolojisi
6 — Toprak ve Bitki Mikrobiyolojisi
Bu özel bölümlerden başka, «Besin Mikrobiyolojisi» içinde müta-
lâa edilmekte olan «Sütçülük Mikrobiyolojisi» son seneler içinde besin
mikrobiyolojisinden ayrı olarak eğitilmeğe başlanmıştır.
Mikrobiyolojinin özel bölümlerine girmeden önce Epidemiyoloji
(Epidemiologie), immünoloji (Immunologie) ve Seroloji (Serologie)
ile Genel mikrobiyoloji bölümleri hakkında özet fakat özlü bir bilgi
edinmek icap etmektedir.
Eczacılık Fakültesinde, Mikrobiyoloji dersi namı altında hazırlanan
birinci kitapta; patogen mikroorganizmaların organizmada husule ge-
tirdiği immünolojik olaylar ve bunların serolojik metodlara dayanıla-
1
rak diyagnostikleri, allerji, anaflaksi, idiyosinkrazi olayları ve Genel
mikrobiyoloji namı altında hazırlanan ikinci kitapta, mikroorganizma-
ların şekil, yaşama, üreme, çevre şartlarına karşı direnme, ölme gibi
özellikleri ile klâsifikasyonları tetkik edilecektir. Ayrıca bu özelliklerin
tesbitinde kullanılan âlet ve metodlar da bildirilecektir. Patogenik bak-
teriyolojide ise SCHİZOMYCETES (Sınıf II) içindeki PSEUDOMONA-
DALES (Takım I), CHLAMYDOBACTERIALES (Takım II), EUBACTE-
RÎALES (Takım IV), ACTINOMYCETALES (Takım VI), SPIROCHAE-
TALES (Takım IX), MYCOPLASMATALES (Takım X), Takımları ile
MÎCROTATOBIOTES (Sınıf III) Sınıfı içindeki RICKETTSIALES( Ta-
kım I) ile VİRALES (Takım II) Takımları hakkında kısa fakat lüzumlu
bilgi verilecektir. Patogenik bakteriyoloji tetkik edildiğinde, mikroorga-
nizmaların mühim bir kısmının insan ve hayvanlar arasında müşterek bir
patogeniteye sahip oldukları görülür. însan ve hayvanlarda müştereken
enfeksiyon yapma özelliğinde olan hastalık etkenlerinin sebep oldukları
hastalıklara, Zoonosis veya Zoonoslar veyahut da Zoonotik hastalıklar
denir. Indüstriyel mikrobiyolojide; Eczacılıkta önemi olan mikroorga-
nizmalar ve bunların Indüstriyel Farmasideki tatbikatından bahsedile-
cektir.
2
Description:Mikrobiyolojinin özel bölümlerine girmeden önce Epidemiyoloji. (Epidemiologie), immünoloji (Immunologie) ve Seroloji (Serologie) ile Genel mikrobiyoloji bölümleri hakkında özet fakat özlü bir bilgi edinmek icap etmektedir. Eczacılık Fakültesinde, Mikrobiyoloji dersi namı altında haz
