mersin liman başkanlığı acil durum eylem planı

255 Pages·2014·2.65 MB·Turkish

T.C.
ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI ACİL DURUM EYLEM
PLANI

DENİZCİLİK UZMANLIK TEZİ

İsmail TAÇYILDIZ, Denizcilik Uzman Yardımcısı

İskenderun Liman Başkanlığı

Danışman
Sinan BAYRAKTAR, Mühendis

Nisan 2014

T.C.
ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI ACİL DURUM EYLEM
PLANI

DENİZCİLİK UZMANLIK TEZİ

İsmail TAÇYILDIZ, Denizcilik Uzman Yardımcısı

İskenderun Liman Başkanlığı

Danışman
Sinan BAYRAKTAR, Mühendis

Nisan 2014
Görev Yaptığı Birim : İskenderun Liman Başkanlığı
Tezin Teslim Edildiği Birim : Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığı

T.C.
ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI

İsmail TAÇYILDIZ tarafından hazırlanmış ve sunulmuş “Mersin Liman Başkanlığı
Acil Durum Eylem Planı” başlıklı tez Bakanlığımız sınav kurulu tarafından kabul edilmiştir.

Tez Danışmanı

…………………………..

Kurul Üyesi

…………………………..

Kurul Üyesi

…………………………..

Kurul Üyesi

…………………………..

Kurul Üyesi

…………………………..

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .....................................................................................................................................................i
ÖZET ...................................................................................................................................................... ii
ABSTRACT ............................................................................................................................................iv
TABLO LİSTESİ ....................................................................................................................................vi
ŞEKİL LİSTESİ ................................................................................................................................... viii
SİMGE VE KISALTMALAR ................................................................................................................ix
EKLER ....................................................................................................................................................xi
I. GİRİŞ .................................................................................................................................................... 1
1.1. Çalışmanın Kapsamı ..................................................................................................................... 2
1.2. Çalışmanın Amacı ......................................................................................................................... 4
1.3. Çalışmanın Yöntemi ..................................................................................................................... 5
II. ACİL DURUM EYLEM PLANI HAKKINDA GENEL BİLGİ ........................................................ 6
2.1. Felaketin Tanımı ve Sınıflandırılması ........................................................................................... 6
2.2. Acil Durum Eylem Planı Yapısı ve Organizasyonel Kademeleri ................................................. 9
2.3. Acil Durum Planlama Süreci ...................................................................................................... 12
2.3.1. Risk Analizi Yapmak ........................................................................................................... 14
2.3.1.1. Tehlike Profili Geliştirilmesi ......................................................................................... 15
2.3.1.2. Yargı Profili Oluşturma ................................................................................................. 16
2.3.1.3. Risk Analizi Tamamlama .............................................................................................. 16
2.3.1.4. Senaryolar Oluşturmak .................................................................................................. 21
2.3.2. Acil Operasyon Plan Bileşenleri .......................................................................................... 21
2.3.2.1. Basit Plan ...................................................................................................................... 22
2.3.2.1.1. Tanıtım ................................................................................................................... 24
2.3.2.1.2. Amaç Paragrafı ....................................................................................................... 24
2.3.2.1.3. Durum ve Varsayım Bölümü ................................................................................. 24
2.3.2.1.4. Operasyon Kısımlarının Kavramı .......................................................................... 25
2.3.2.1.5. Organizasyon ve Atama Sorumlulukları Kısmı ..................................................... 25
2.3.2.1.6. Yönetim ve Lojistik Kısmı ..................................................................................... 26
2.3.2.1.7. Plan Geliştirme ve Bakım Bölümü ......................................................................... 26
2.3.2.1.8. Yetkililer ve Referanslar Bölümü .......................................................................... 26
2.3.2.2. Ekler .............................................................................................................................. 27
2.3.2.3. Tehlikeye Özgü Ekler ................................................................................................... 28
2.3.3. Uygulama Yönergeleri ......................................................................................................... 29
2.3.3.1. Standart İşletim Prosedürleri ......................................................................................... 29
2.3.3.2. İş Yardımcıları .............................................................................................................. 30
2.3.3.3. Kontrol Listeleri ............................................................................................................ 32
2.3.3.4. Bilgi Kartları ................................................................................................................. 32
2.3.3.5. Yöntemler ...................................................................................................................... 33
2.3.3.6. Haritalar ........................................................................................................................ 33
2.3.4. Etkin Uygulama Talimatları Oluşumu ................................................................................. 34
2.3.5. Acil Durum Planlama Ekibi ................................................................................................. 34
2.3.5.1. Planlama Ekibinde Kim Olmalı?................................................................................... 35
2.3.5.2. Takımı Bir Araya Getirmek .......................................................................................... 35
2.3.6. Takım Çalışması................................................................................................................... 38
2.3.6.1. Takım Oluşturma Aşamaları ......................................................................................... 39
2.3.6.2. Takım Rolleri ................................................................................................................ 40
2.3.6.3. Etkili Takım Özellikleri ................................................................................................ 40
2.3.7. Afet Hazırlığı Ve Hukuk ...................................................................................................... 40
2.3.7.1. Ekibin Bir Üyesi Olarak Bir Avukat Ne Sağlayabilir? ................................................. 41
2.4. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Mevzuata Genel Bakış .................................................. 42
III. ACİL DURUM EYLEM PLANI İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLARA GENEL BAKIŞ . 48
3.1. Uluslararası Kurum ve Kuruluşlar .............................................................................................. 48
3.1.1. The International Emergency Management Society-TIEMS ............................................... 48
3.1.2. International Association of Emergency Managers-IAEM .................................................. 49
3.1.3. The International Association for Disaster Preparedness and Response-DERA ................. 50
3.2. Ulusal Kurum ve Kuruluşlar ....................................................................................................... 51
3.2.1. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı-AFAD ............................................................... 51
3.2.2. Ana Arama Kurtarma Koordinasyon Merkezi ..................................................................... 53
3.2.3. AKUT ................................................................................................................................... 56
3.3. Yerel Kurum ve Kuruluşlar ......................................................................................................... 59
3.3.1. İl Afet ve Acil Durum Yönetim Müdürlüğü ........................................................................ 59
3.3.2. İl Sağlık Müdürlükleri .......................................................................................................... 61
IV. DENİZCİLİK SEKTÖRÜNDE ACİL DURUM PLANLAMASININ ÖNEMİ ............................. 62
4.1. Denizcilikte Uluslar arası Düzenlemeler..................................................................................... 62
4.1.1. Safety Of Life At Sea-SOLAS ............................................................................................. 62
4.1.2. International Safety Management Code-ISM ...................................................................... 64
4.1.3. International Ship and Port Facility Security Code-ISPS .................................................... 66
4.1.4. Marine Pollution-MARPOL ................................................................................................. 67
4.1.5. Standarts of Training, Certification and Watchkeeping-STCW .......................................... 69
4.2. Gemi Bünyesinde Acil Durum Eylem Planı ............................................................................... 71
4.2.1. Ticari Gemilerde Acil Durum Eylem Planı .......................................................................... 71
4.2.2. Yolcu Gemilerde Acil Durum Eylem Planı ......................................................................... 75
4.3. Kara Tesisleri Bünyesinde Acil Durum Eylem Planı .................................................................. 78
4.3.1. Liman Tesislerinde Acil Durum Eylem Planı ...................................................................... 78
4.3.2. Tersanelerde Acil Durum Eylem Planı ................................................................................ 83
4.3.3. Rafineri Tesisleri Acil Durum Eylem Planı ......................................................................... 87
V. OLASI ACİL DURUMLAR VE MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞININ BULUNMASI GEREKEN
POZİSYONU, DİĞER KURUMLAR İLE ETKİLEŞİMİ .................................................................... 89
5.1. Yangın ......................................................................................................................................... 89
5.1.1. Yangının Çeşitleri ve Müdahale Yöntemleri ....................................................................... 89
5.1.2. Liman Tesislerinde Yangın .................................................................................................. 92
5.1.3. Gemide Yangın .................................................................................................................... 94
5.2. Deprem ........................................................................................................................................ 98
5.3. Kaçakçılık ................................................................................................................................. 103
5.3.1. İnsan Kaçakçılığı ................................................................................................................ 103
5.3.2. Akaryakıt Kaçakçılığı ....................................................................................................... 104
5.4. Kimyasal Tehlike ...................................................................................................................... 107
5.4.1. Liman Tesislerinde Kimyasal Tehlike ............................................................................... 107
5.4.2. Tersanelerde ve Gemi Söküm Tesislerinde Kimyasal Tehlike .......................................... 109
5.4.3. Gemi Bünyesinde Kimyasal Tehlike.................................................................................. 112
5.5. Çatışma...................................................................................................................................... 114
5.6. Olumsuz Hava Koşulları ........................................................................................................... 116
5.7. İş Kazaları ................................................................................................................................. 118
5.7.1. Limanlarda İş kazaları ........................................................................................................ 118
5.7.2. Tersanelerde İş Kazaları ..................................................................................................... 125
5.8. Petrol Sızıntısı ve Deniz Kirliliği .............................................................................................. 127
5.9. Savaş Durumu ........................................................................................................................... 132
5.10. Toplumsal Olaylar ve İşçi Eylemleri ...................................................................................... 133
VI. MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU HAZIRLANMASI ... 135
6.1. Risk Değerlendirmesi nedir? ..................................................................................................... 135
6.2. Risk Değerlendirmesi Yöntemleri ............................................................................................. 138
6.2.1. Matris Yöntemi .................................................................................................................. 138
6.2.2. Kontrol Listeleri- Çeklist Yöntemi .................................................................................... 141
6.2.3. Fine- Kinney Yöntemi ........................................................................................................ 141
6.2.4. Olası Hata Türleri ve Etki Analizi(Failure Mode and Effects Analysis- FMEA) .............. 143
6.2.5. Hata Ağacı Analizi (Fault Tree Analysis - FTA) .............................................................. 147
6.2.6. Tehlike ve Çalışabilirlik Analizi (Hazard And Operability Studies- HAZOP) .................. 147
6.2.7. Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis - ETA) ........................................................... 147
6.3. Mersin Liman Başkanlığı Risk Değerlendirme Raporunun Hazırlanması ................................ 148
6.3.1 İşyerinde Yapılan Faaliyetler .............................................................................................. 148
6.3.2. Risk Değerlendirme Kriterleri ............................................................................................ 149
6.3.3 Risk Değerlendirme Aksiyon Kriterleri .............................................................................. 152
6.3.4. Mevcut Tehlikeler Nelerdir? .............................................................................................. 153
6.3.5. Yapılan Tespitler Ve Risk Değerlendirme Tablosu ........................................................... 154
VII. MERSİN LİMAN BAŞKANLIĞI ACİL DURUM EYLEM PLANI .......................................... 168
7. 1. Genel Hükümler ...................................................................................................................... 168
7.1.1. Amaç .................................................................................................................................. 168
7.1.2. Geçerlilik Alanı .................................................................................................................. 168
7.1.3. Acil Durumda Temel Yetki ve Sorumluluklar ................................................................... 168
7.1.3.1. Acil Durum.................................................................................................................. 168
7.1.3.2. Acil Durum Organizasyon Yapısı ............................................................................... 168
7.1.3.2.1. Yangın Söndürme Ekibi ....................................................................................... 168
7.1.3.2.2. Çevresel Kaza Acil Durum Müdahale Ekibi ........................................................ 169
7.1.3.2.3. İlk Hasar Tespit ve Acil Müdahale Ekibi ............................................................. 169
7.1.3.2.4. Acil Durum Yönetim Grubu / Kriz Masası .......................................................... 169
7.1.3.2.5. Kurtarma Ekipleri ................................................................................................. 170
7.1.3.2.6. İlk Yardım Ekibi .................................................................................................. 171
7.1.3.2.7. Güvenlik Ekibi ..................................................................................................... 171
7.1.3.2.8. Sosyal Yardım ve Halkla İlişkiler Ekibi .............................................................. 171
7.1.3.2.9. Diğer Personel ................................................................................................... 172
7.2. Eylem Planı ............................................................................................................................... 172
7.2.1. Alınacak Önlemlerde Temel Prensip ................................................................................. 172
7.2.1.1. Acil Durumun Oluşmasından Sonra İlk Müdahale ..................................................... 173
7.2.2. Durum Tespiti .................................................................................................................... 174
7.2.2.1. Acil Durum Tipi Ve Boyutları .................................................................................... 174
7.2.2.2. Kuruluştaki Durum Tespiti ......................................................................................... 174
7.2.2.3. Personel Toplanması ................................................................................................... 174
7.2.2.4. Kriz Masasının Oluşturulup Göreve Başlaması .......................................................... 175
7.2.2.5. Birim Personel Tahliye Planlarının Uygulanması ....................................................... 175
7.2.2.6. Hasar Tespiti ............................................................................................................... 175
7.2.2.7. Emniyet Maksadıyla Enerjilerin Kesilmesi ................................................................. 175
7.2.2.8. İletişimin Devamlılığının Sağlanması ......................................................................... 176
7.2.2.9. Kurtarma Ekiplerinin Toplanması, Faaliyetlerinin Başlaması .................................... 176
7.2.2.10. Tüp Gaz Kaçak Kontrolü .......................................................................................... 176
7.2.2.11. Güvenliğin Sağlanması ............................................................................................. 177
7.2.2.12. Çalışan Personeli Bilgilendirmek Suretiyle Paniğe Engel Olunması ........................ 177
7.2.2.13. Birim Acil Müdahale Planlarının Devreye Sokulması .............................................. 177
7.2.2.14. İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri ............................................................................... 177
7.3. Yetki ve Sorumluluklar ............................................................................................................. 178
7.3.1. Liman Başkanı / Acil Durum Yöneticisi / Acil Durum Yetkilisi / Kriz Masası Üyeleri ... 178
7.3.2. Yangın Söndürme Ekibi ..................................................................................................... 178
7.3.3. Çevresel Kaza Acil Durum Müdahale Ekibi ...................................................................... 179
7.3.4. İlk Hasar Tespit Ve Acil Müdahale Ekipleri ...................................................................... 179
7.3.5. İlk Yardım Ekibi ................................................................................................................ 180
7.3.6. Sosyal Yardım / Halkla İlişkiler Ekibi ............................................................................... 180
7.4. Acil Durumda Dikkat Edilecek Hususlar .................................................................................. 181
7.4.1. Genel .................................................................................................................................. 181
7.4.2. Deprem ............................................................................................................................... 182
7.4.2.1. Deprem Öncesinde Yapılacaklar ................................................................................. 182
7.4.2.2. Deprem Sırasında Yapılacaklar ................................................................................... 184
7.4.2.3. Deprem Sonrasında Yapılacaklar ................................................................................ 186
7.4.3. Yangın ................................................................................................................................ 187