Table Of ContentTÜRK TARİH KURUMU YAYINLARINDAN
IV. SERÎ — No. 1
MENTEŞE BEYLIĞÎ
13-15 İNCİ ASIRDA GARBÎ KÜÇÜK ASYA
TARİHİNE AİT TETKİK
PAUL WİTTEK
Türkçeye çeviren
O. ş. GÖKYAY
TÜRK TARİH KURUMU BASIMEVİ - ANKARA
1 9 4 4
TÜRK TARİH KURUMU YAYINLARI
PUBLICATIONS DE LA SOCIETE D’HISTOIRE TURQUE
1. Seri Fiatı K.
1 PİRÎ REİS ; Ameıîka hailizsı...................................................... 1400
2 PİRÎ REİS : Kitabı Bahriye ........................................................ 2500
*) 3 NASUHİSSİLÂHÎ : Irakayn Seferi
*) 4 İBNİ BÎBÎ .. Seîçuk tarihi
n. Seri
*) 1 CÜVEYNI : Tarihi Cihanküşa (3 cilt)
*) 2 REŞİDEDDİN : Camiüttevarih
3 Baypars Tarihi...................................................................... 100
4 ISFAHÂNÎ: Selçuk Tarihi.......................................................... 250
5 Vekayi (Babur’un Hatıratı) I. Cilt .......................................... 350
*) 6 Humayunnâme
7 TANBURÎ ARUTİN : Tahmas Kulu Han’ın Tevarihi . . . . 50
8 SADRUDDİN EBÜLHASAN ALİ : Ahbar üd-Devlet İs-Sel-
çukıyye.......................... 150
9 KALOST ARAPYAN : Rusçuk Ayanı Mustafa Paşa’nm
hayatı ve kahramaulıkları . . . . 50
10 Abdi tarihi ....................................................................................... 100
*) 11 Vekayi (Babur’un Hatıratı) II. cilt
'*) 12 Abu’l-Farac tarihi.
,111. Serî
*) 1 Aksaraî tezkiresi
*) 2 . Neşrî tarihi
IV. Seri
1 P. WİTTEK : Menteşe Beyliği
V. Seri
1 REMZİ OĞUZ ARIK : Alacahöy - ha. ..iyatı 1935 raporu
(türkçe 750 Kö fransızca 1000 K*)
2 HÂMİT KOŞAY: AîacahÖyûk hafrîyafı 1936 raporu (turkçe
ve almanca ................. 750
3 Dr. Ş. AZİZ KANSU : Etiyokuşu hafriyatı raporu (türkçe
ve fransızca) ....................................... 250
4 HÂMİT KOŞAY : Pazarh hafriyatı raporu ( turkçe ve
fransızca* ) .................................................. 25Ö
MENTEŞE BEYLİĞİ
TÜRK TARİH KURUMU YAYINLARINDAN
IV. SERÎ — No. 1
MENTEŞE BEYLİĞ
13-15 İNCİ ASIRDA GARBİ KÜÇÜK ASYA
TARİHİNE AfT TETKİK
PAUL WİTTEK
Türkçeye çeviren
o.
Ş. GÖKYAY
TÜRK TARİH KURUMU BASIMEVİ - ANKARA
1 9 4 4
Bu eser, Alman Arkeoloji Enstitüsünün İstanbul Şubesi ta
rafından “ İstanbul Haberleri ,, serisinin 2 inci cfiz’ü olarak
ve Johann Heinrich Mordtmann’m hâtırasına ithaf
edilmek suretiyle 1934 de yayınlanmıştır.
İ Ç İ N D E K İ L E R
Önsöz......................................................................................VII
İlâveler ve düzeltmeler.......................................................XIII
Kısaltmalar...........................................................................XVI
I. — Nlcaea hükümeti zamanmda (1204-1261 ) Bi
zans Selçuklu hudutları....................................................... 1
II. — Garbî Küçük Asya’nın Türkler tarafından fethi 14
III. — Menteşe’nin iptidaları........................................ 24
IV. — Osmanlılar tarafından ilk zaptına kadar (1390-
91) Menteşe Beyliği............................................................. 56
V. — Timur tarafından ihyasından Osmanlılar tara
fından kat'î zaptına kadar (1402-1424)......................... 87
VI. — Osmanlılar zamanında Menteşe eyaleti . . . 102
VII. — Kültür tarihine d a ir ........................................110
VIII. — Kitabeler ........................................................ 132
IX. — Menteşe Beylerinin sikkeleri.........................154
X. — Menteşe Eli’nin tarihî topoğrafisine dair . . 160
Zeyil I: Müneccimbaşı’dan, Menteşe sülâlesi hakkın-
daki fasıl,.................................................................................172
Zeyil II; Şikârî Şehnamesi'nden örnek....................175
Zeyil III: Neseb cetveli................................................... 177
Zeyil IV: Zaman cetveli..................................................- 179
indeks (Kişi adları).......................................................183
„ (Yer adları)............................................. 188
Ö N S Ö Z
Önümüzdeki eserin, ötekilerden uzakta, süreksiz bir Ana
dolu BeffIiği’nin ancak pek parça halinde ve katiyetsiz şekilde
taslağı çizilebilen tarihini teşkil eden mevzuu, ancak ait oldu
ğu ve tarihçe aydmlatılmasına başlıca ve hususi bir tarzda
yardım ettiği daha büyük bir münasebet dolayısiyle ehemmi
yet kazanıyor. Bu münasebete kısaca işaret etmemiz hoş görülsün.
13 üncü ve hemen onu takip eden asırda Küçük Asya'da.
teşekkül eden öteki Türk Beylikleri gibi Menteşe Beyliği de
inkişafını, iki asır önce yarımadayı İslâmlık hesabına fethetmiş
olmakla beraber sonradan Selçuk hükümeti zamanında yük
sek İslâm kültür ananeleri ile teessüs eden bir devlet idaresi
lehine uç muhafızlıkları vazifesine geri sürülmüş olan muharip
unsurların, şimdi idareyi yeniden çekip ellerine almış olmala
rına borçludur. Şarkî Roma Bizans hudut muharipliği gibi bu
Türk Uç muhafızlığı da İslâm memleketlerinde vazıh şekilde
ayırdedilmiş bir unsur olup, ikisi de daimi temasları, hayat
şartlarının benzerliği ve birbirine girift ananeler dolayısiyle
sıkısıkıya münasebettar tezahürler arzediyor. Bu suretle bu
eser Bizatinistik cihetten de, bilhasaa H. Gregoir’ın Akrites
destanına hasrettiği tedkikleri ve P. M o u t a v t c h i e v ’in
Bizans askerî timarları hakkındaki araştırmasiyle en muvaffak
şekilde ortaya konmuş ve tam bir alâka uyandırmış olan bir
tedkik çevresine girmiş bulunuyor. Bu tedkiklerin tam ehem
miyeti ancak büyük siyasi ve kültüre ait değişikliklerin, hu
dutların ve dahilin birbirlerine karşı oynadıkları roller ile izah
edilmesi takdirinde, neticelerinin umumi tarih seyrinde tertip-
lenmesile meydana çıkmış olur. Rûm - Türklerine gelince bun
ların tarihi önce, cihan tarihi bakımından o kadar mühim olan
Osmanlı imparatorluğunun da varlığını borçlu olduğu, bu kar
şılıklı tesirin tamamiyle hükmü altındadır. Fakat bizzat Os-
manlı imparatorluğunda da iç siyaset ve kültür bakımından
karşılıklı tesirlerin izleri devam edip gider. Hıristiyanlığa karşı
hudutlar, evvelce nasıl Fırat’tan Garbı Küçük y4s^a’ya. kadarsa
