Markiz de Sade, Deleuze, Robbe-Grillet, Klossowski, Soilers

360 Pages·1994·12.975 MB·Polish

by  Bogdan Banasiak (red.), Krzysztof Matuszewski (red.)

LITERATURA
n a świ e c i e
nr 10/1994 (279) PL ISSN 0324-8305 nr indeksu 364088
Redagu^^espół: Jacek St. Buras, Leszek Engelking, Elżbieta Jaroszuk (korekta),
Jacek Królak (opracowanie graficzne), Joanna Rachoń (sekretarz redakcji),
Piotr Spmmer (redaktor naczelny), Andrzej Sosnowski, Anna Wasilewska.
X
- 'Współpracują: Jarosław Anders, Lech Budrecki, Henryk Chłystowski,
Danuta Cirlić-Straszyńska, Jerzy Jamiewicz, Eugeniusz Kabatc, Anna Kołyszko,
Tadeusz Komendant, Aleksandra Olędzka-Frybesowa, Krystyna Rodowska,
Wacław Sadkowski, Andrzej Szuba, Józef Waczków,
Krzysztof Zabłocki, Bohdan Zadura.
Adres redakcji:
ul. Zgoda 9 m 42, 00-018 Warszawa
tel. 27-47-91, tel/fax 27-36-51
Materiałów nie zamówionych redakcja nie zwraca
Ouvrage publié dans le cadre du Programme d'Aide à la publication „Boy-Żeleński” avec le soutien du
Ministère français des Affaires Etrangères et des Services culturels de F Ambassade de France en Pologne.
Redakcja „Literatury na Świecie” dziękuje Ambasadzie Francji za pomoc w wydaniu niniejszego numeru.
Teksty do numeru (str. 2-295) przygotowali Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewski.
Copyright information, Acknowledgments and photo credits - see pp. 340-341

I Ns.Rej.St. 2ą/89
Postanowienia
Dni^ B*yegnia. ._________,____ -s90^,
o j Wojewódzki Łodzi .... 1....... Wydział ____
Sąd -------
, wt składzie następującym:
Przewodniczący sędzia s -w • M*rse.mleniewski
K.Nowakowska
Ławnicy W • i*S iUX Bkl
Protokolant sekr. sądowy E.Gawryezczak
po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia _ _ 19^9 r w -żodgl.,— . _—t
przy udziale.............„......................:..... , , . ■ , -■—.—- . . _,
wymienić prokuratora luk p*«<rlrt«wiciela org.nlz.cll apołaoan«] jaiu brał udalał
na rozprawie
sprawy
wniosku *)
Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia o nazwlet Towarzystwo
XKX9cxadz> im.Ti.arkiza.de S ad e.ie. Łodzi.-
o garejeetroweunle Stowarzyszenia
postanawia: oddalić wniosek.
Na oryginale właściwe podpisy
Za Zgodność świadczy
^t^ekjęe^ar»-
•) Zbędne słowa skreilii.
MS/C post. 2. Postanowienia sądu I Instancji.
MS/C post. Í. Wyd. Akcydensowe W-wa Bema aa». lTTUWa
intropal Konałtn sam. Blf-13 1.0M.M
Uzasadnienie
Sądu Wojewódzkiego w Łodzi
Wnioskodawca - komitet Założycielski Stowarzyszenia o nazwie Towa­
rzystwo im. Markiza de Sade - wnosił we wniosku z dnia 9 listopada 1989 roku
o zarejestrowanie Stowarzyszenia. Do wniosku wnioskodawca załączył: Statut
Stowarzyszenia, listę założycieli zawierającą imiona i nazwiska 18 osób, ich da­
tę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy. Po­
nadto wnioskodawca załączył do wniosku uchwałę Założycieli o utworzeniu wy­
mienionego Stowarzyszenia, uchwałę o uchwaleniu Statutu oraz protokół z wy­
boru członków Komitetu Założycielskiego. We wniosku wskazano także adres
tymczasowej siedziby Sowarzyszenia- Łódź, ulica Syrenki 33 m.12. 16-tu zało­
życieli złożyło oświadczenia własnoręczne o posiadaniu pełnej zdolności do czyn­
ności prawnych.
Z uchwalonego przez Założycieli Stowarzyszenia - Statutu wynika, że
celem Towarzystwa im. Markiza de Sade jest popularyzacja twórczości Donatie-
na Alphonse Francoisa markiza de Sade’a oraz wszelkich przejawów myśli nie­
oficjalnej, inspirowanej filozofią de Sade’a. Towarzystwo zamierza realizować
swoje cele między innymi przez organizowanie spotkań, seminariów i konferen­
cji poświęconych twórczości de Sade’a, inicjowanie i popieranie prac nauko­
5
wych i krytycznych poświęconych twórczości de Sade’a, realizację przedsięwzięć
artystycznych i edytorskich związanych z życiem, dziełem i epoką de Sade’a.
wspieranie inicjatyw niezależnej myśli inspirowanej filozofią de Sade’a, współ­
pracę z innymi organizacjami i instytucjami w kraju i zagranicą - realizujący­
mi podobne cele. (§7 i 8 Statutu załączonego do wniosku o zarejestrowanie Sto­
warzyszenia).
Na rozprawie w dniu 22 grudnia 1989 roku członkowie Komitetu Zało­
życielskiego wyjaśnili, że celemTowarzystwajest między innymi popularyzacja
twórczości de Sade’a oraz wszelkich przejawów myśli nieoficjalnej, które nie
znalazły dotychczas akceptacji społecznej. Niektórzy z Założycieli Towarzyst­
wa zajmują się tłumaczeniem tekstów de Sade’a. Członkowie Komitetu Założy­
cielskiego podali również, że zadaniem Towarzystwa jest również przeciwsta­
wianie się myśleniu dogmatycznemu, swobodę wypowiadania się i swobodę my­
śli. Członkowie Towarzystwa zamierzają przedstawić de Sade’a takim, jakim był
faktycznie, a nie takim, jakim jakim jest w ocenie powszechnej - tzn. przedsta­
wienie de Sade’a jako głębokiego myśliciela, a nie jako sadystę i zboczeńca,
(protokół z rozprawy z dnia 22 grudnia 1989 roku). Członkowie Komitetu Zało­
życielskiego przyznali, że cele Stowarzyszenia mogą nie znaleźć akceptacji
w znacznej części społeczeństwa.
Stosownie do treści §5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
17 kwietnia 1989 roku w sprawie wzoru i sposobu prowadzenia rejestru stowa­
rzyszeń (Dz. U. nr 23 poz. 126) - podstawą postanowienia zarządzającego wpis
do rejestru są wyłącznie dokumenty załączone do akt rejestrowych. Konstytucja
RP zapewnia obywatelom prawo zrzeszania się w celu rozwoju między innymi
aktywności kulturalnej ludu pracującego miast i wsi. Zabrania jednak tworzenia
zrzeszeń, których cel lub działalność może godzić w ustrój polityczny i społecz­
ny albo w porządek prawny obowiązujący w Polsce, (art. 84 Konstytucji RP).
Z przepisu art. 75 Konstytucji wynika również, że Polska troszczy się o rozwój
literatury i sztuki, wyrażających potrzeby i dążenia narodu, odpowiadających
najlepszym postępowym tradycjom twórczości polskiej. Ustawa z dnia 7 kwiet­
nia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. nr 20 poz. 104) jest realizacją
gwarantowanej Konstytucją wolności zrzeszania się. Przepis art. 1-szego wy­
mienionego Prawa o stowarzyszeniach stanowi, że obywatele polscy realizują
prawo zrzeszania się w Stowarzyszeniach - zgodnie z Konstytucją RP oraz po­
rządkiem prawnym określonym w ustawach. Na panujący w Polsce porządek
4
prawny składają się nie tylko przepisy Konstytucji, czy innych ustaw, ale rów­
nież zasady współżycia społecznego. Prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach
może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie między innymi dla za­
pewnienia między innymi ochrony moralności publicznej.
Donatien Alphonse François markiz de Sade jest znany jako autor psy­
chologicznych powieści i nowel o tematyce związanej ze zboczeniami seksual­
nymi. Twórczość wymienionego pisarza zawiera również refleksje filozoficzne.
Zgodzić się należy z poglądem członków Komitetu Założycielskiego, że
taki a nie inny jest obraz twórczości de Sade’a - który w społeczeństwie jest
odbierany. Oczywiście w każdej twórczości - powszechnie uznawanej lub po­
wszechnie nieuznawanej (aprobowanej) można znaleźć przejawy, które nie za­
sługują na potępienie, czy akceptację, taką a nie inną ocenę.
Oceniając wniosek o zarejestrowanie stowarzyszenia o nazwie Towarzyst­
wo im. markiza de Sade - Sąd Wojewódzki w Łodzi doszedł do wniosku, że
wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Zarejestrowanie stowarzyszenia wyżej
wymienionego nie może być połączone z ograniczeniem Towarzystwa w dzia­
łaniach, które naruszają zasady współżycia społecznego, a tym samym panującą
w Polsce moralność publiczną. Trudno byłoby np. zakazać Towarzystwu popu­
laryzacji takich lub innych dzieł de Sade’a. Nadto zarejestrowanie Towarzystwa
nie zyskałoby akceptacji znacznej części społeczeństwa polskiego z uwagi na
istniejące w Polsce zasady współżycia społecznego, zasady moralne, zasady po­
stępowania.
Oczywiście to nie oznacza, że osoby, które dostrzegają wartościowe ele­
menty w twórczości de Sade’a nie mogą nadal zajmować się twórczością tą. Nie
ma jednak uzasadnionych podstaw, aby działania te były prowadzone w formie
zarejestrowanego stowarzyszenia - posiadającego osobowość prawną.
Ponieważ stowarzyszenie o nazwie Towarzystwo im. markiza de Sade -
zdaniem Sądu Wojewódzkiego w Łodzi - Sądu Rejestrowego - nie spełnia wa­
runków określonych w ustawie Prawo o stowarzyszeniach - Sąd Wojewódzki
na podstawie art. 14 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku i art. 8 wymienionej
ustawy oraz art. 514 i nast. k. p. c. oddalił wniosek.
5
Bogdan Banasiak
Rozprawa o miłości, czyli
niepowodzenie występku
„rien n’est plus beau, plus grand que le sexe
et, hors du sexe, il n’est point de salut”
Markiz de Sade
„Erotyzm otwiera ku śmierci”
Georges Bataille
Idea powołania Sadycznego stowarzyszenia nawiedzała mnie (i nie tylko mnie)
od dawna. Niemal odtąd, odkąd zacząłem (i nie tylko ja) zajmować się Markizem. Czyli
od lat. I oto razu pewnego wespół z kilkunastoma wspólnikami (wspólniczkami takoż) -
głusi na przestrogi jednego z nich - postanowiliśmy formalnie powołać Towarzystwo
im. Markiza de Sade. A był to pamiętny czerwiec ’89.
Jeśli pominąć pewną pasję, to zdecydowały o tym tak względy pragmatyczne (bo
jakże myśleć o działalności bez funduszy), jak i fantazmatyczne (tyle przecież tajnych
stowarzyszeń w dziełach Markiza), tak racje naukowe (bo celem była popularyzacja twór­
czości Sade’a i całej bliskiej mu formacji myśli, w którą wpisać można Nietzschego,
Artauda, Bataille’a, Klossowskiego. poprzez działalność krytyczną, translatorską, arty­
styczną i edytorską), jak i obyczajowe (już dla surrealistów skandal był metodą działa­
nia). Bo też to zamierzona „prowokacja”. A któż lepiej nadawałby się na patrona przed-
6