Makyavel’in Yalnizligi ve Baska Metinler

396 Pages·2010·11.57 MB·Turkish

by  Louis Althusser

Makyavel’in Yalnızlığı
ve Başka Metinler / Althusser*in Mirası
Louis Althusser
a
epos
----- MAKYAVEL’İN YALNIZLIĞI------
başka metinler/“Althusser’in Mirası”
Louis Althusser { 1918-22 Ekim 1990); Gençliği Cezayir'de geç­
ti. II. Dünya Savaşı’nda Fransa’nın işgâl edilmesi üzerine Fransız
direniş hareketine katıldıysa da, daha savaşın başında Almanlar ta­
rafından toplama kampına gönderildi ve savaşın sonuna kadar da
toplama kampında tutsak kaldı. Gençliğinden başlayarak psikolo­
jik tedavi gördü. 30’lu yaşlarının başındayken katıldığı Fransız Ko­
münist Partisi’ne daha sonraları içeriden sert eleştiriler yöneltti.
1976’da Hélène Rytmann'la evlendi. 18 Kasım 1980'de karısını öl­
dürdü.
Günümüz kuramsal hayatını etkileyemeye devam eden önemli dü­
şünürlerden E. Laclau, E.Balibar, J.Rancière, A.Badiou, D. Leco-
urt, M. Foucault’nun, ... öğretmeni ve bir başlangıç noktası ola­
rak aldıkları Marksist kuramcı.
Öne sürdüğü ve hararetli polemiklere konu olan mütehakkim kav­
ramları ağır bir suskunlukla örtülmüş ve tarihin çöp tenekelerine
atılmış gibi görünse de entelektüel alandaki evrimi derinlemesine
bir şekilde etkiledi.
epos
EPOS YAYINLARI- 30
bilim-felsefe-politika kitapları- 23
Louis Althusser
Makyavel’in Yalnızlığı
ve Başka Metinler
“Althusser 'in Mirası
”
Çevirenler:
Turhan İlgaz,
Alâeddin Şenel, Seda Çarmık
Yayıma Hazırlayan:
Bâki Alemdar, M. Serdar Kayaoğlu
Kitabın Orijinal Adı:
Solitude de Machiavel
et autres textes
PUF, 1998 yılında yapılan I. Basım’dan çevrilmiştir
©Epos Yayınları, 2003
Düzelti:
Gültekin Koçuşağı
Kapak Tasannu:
Memik Kayaoğlu
Kapak deseni: Béatrice Tabah
(Orijinal kapaktan)
Dizgi ve Baskı Öncesi Hazırlık:
Sevda Öztekin
Baskı ve Cilt:
Ayban Matbaası (0.312) 419 74 13
Birinci Basım: Nisan 2006 (1000 adet)
ISBN: 975-6790-37-7
EPOS YAYINLARI
GMK Bulvarı 60/20 (06570) Maltepe ANKARA
Tel.Fax: [phone]
Louis Althusser
Makyavel’in Yalnızlığı
ve Başka Metinler
“Althusser’in Mirası”
Çevirenler:
Turhan İlgaz,
Alâeddin Şenel, Seda Çarmık
G£
epos

İÇİNDEKİLER
Yayınevinin Sunumu/ 7
Sunum/9
1. Tarihin Nesnelliği Üzerine.......................................................25
2. Raymond Polin Üzerine, John Locke’un Ahlâk Politikası ......47
3. Felsefe ve İnsan Bilimleri ......................................................59
4. "Toplum Sözleşmesi" Üzerine ...............................................79
I. Sorunun ortaya konması ...............................................................................84
II. Sorunun çözümü: I. Uyuşmazlık ...............................................................95
III. Sözleşme ve yabancılaşma .....................................................................109
IV. Toptan teslim ve değişim: II. Uyuşmazlık .............................................115
V. Özel çıkar-genel çıkar özel idare-genel idare: III. Uyuşmazlık.......128
VI. İdeolojide ilerlere uçma
ekonomide gerilere çekilme: Uyuşmazlık IV..........................................140
5. Lenin ve Felsefe ....................................................................149
6. Devrimin Silâhı Olarak Felsefe {Sekiz Soruya Cevap) ........203
7. Amiens Savunusu ..................................................................219
"Son yargı..." .....................................................................................................236
Bilgi süreci üzerine............................................................................................249
Marx ve kuramsal hümanizma .....................................................................257
8. Biten Tarih, Bitmeyen Tarih...................................................271
9. G. Duménil’in "KapitaT'de Ekonomi Yasası Kavramı
Kitabına Önsöz ......................................................................285
10. Sonunda Marksizm Bunalımı! .............................................313
11. "Sonlu" Kuram Olarak Marksizm ........................................333
12. Günümüzde Marksizm .........................................................355
13. Makyavel’in Yalnızlığı ..........................................................373
Althusser’in Kitapları/394

Yayınevinin Sunumu
Orjinali on dört makaleden oluşan MakyaveVin Yalnızlığı'nın eliniz­
de bulunan Türkçe çevrimi bir eksikle, on üç makaleyle yayınlandı.
Çıkartılan metin orijinal kitabın 7. Bölümü olan Özeleştiri Öğeleri
(Elements d’autocritique) - 1972’dir. Özeleştiri Öğeleri muhtemel
2. Basımda kitaptaki yerini alacaktır.
Bilebildiğimiz kadarıyla bu kitaptaki yedi makale Türkçede daha
önce yayımlanmayan çalışmalar. Bunlar arasından özellikle ikisi, ya­
ni Amiens Savunusu (1975) ve Makyavel'in Yalnızlığı (1977) tarihle­
ri ve gerekçeleri itibariyle bizatihi Althuser’in kendi imbiğinden geç­
miş olan çalışmalar. Daha özel olarak Amiens Savunusu, Althus-
ser’in, Politika ve Tarih, Kapitali Okumak ve Marx İçin9i temel al­
ması ve hattâ bu kitaplardaki tezlerini ya da daha doğrusu ‘Marx’m
anlaşılabileceği temelleri göstermek’ ezcümle ‘Marx’in düşüncesinin
duyulmadık ve devrimci niteliği üzerinde diretmek’ konusunda ken­
di tarafından daha anlaşılır olacağını düşündüğü son noktayı koyuyor­
du. Makyavel'in Yalnızlığı ise, Althusser9in öteden beri en beğendiği
yazarlardan biri olan MakyaveVi hem “feodalite ile kapitalizm ara­
sındaki geçiş devleti olarak Ulus devlet’m, yani mutlak monarşinin
kuramcısı (siyeset bilimci)” olarak hem de “filozof’ olarak değer­
lendirişi, Althusser sistematiğinin sınıf mücadelesinde ve politika te­
orisinde konumlanışı açısından ilginç bir çalışma.
Ayrıca, bu kitabın 5. Bölümü yani Althusser sistematiğinde önem­
li bir yeri olan “‘John Lewis’e Cevap V haber veren” Lenin ve Felse­
fe-, 24 Şubat 1968 tarihinde Société Française de Philosophie’de bu
kurum için alışılmadık derecede kalabalık bir kitle önünde sunulan bir
tebliğdir. Althusser’i dinlemeye gelen kalabalık dinleyici kitlesi
önünde, tebliğin sunuluşu sırasında meydana gelen ve kitabın kendi­
si kadar önemli bir tartışmanın uzun tutanakları da elinizdeki çevrim­
de yer almaktadır. Bu tartışmaya, en başta J. Wahl, P. Ricœur, Blanc­
hard, J. Hyppolite, P. M. Schuhl, J.-P Faye ve R. P. Breton katıldılar.
7
8 MAKYAVEL’İN YALNIZLIĞI
Elinizdeki kitabın diğer bölümlerinde de Fransız yayımcının hazır­
ladığı bu türden yer yer uzun bölümler yer almaktadır.
5*C 2{C
Kitapta kullanılan “a, b, c, ...” gibi harflerle gösterilen dipnotlar
Fransız yayıncının notlarıdır. Althusser’in kendi dipnotları ise, “1,2,3,
olarak numaralandırılmıştır.
“Toplum Sözleşmesindeki çevirmen notları Alâeddin Şenel’in
açıklayıcı notlarıdır.
Kitabın Türkçeleştirilmesine üç çevirmenin emeği geçti.
I. Turhan İlgaz, kitapta yer alan Fransız yayımcı notlarının tama­
mını Türkçeleştirdi. Turhan İlgaz'ın Türkçeleştirdiği bölümler şun­
lardır:
1. Tarihin Nesnelliği Üzerine (Paul Ricoeur'e Mektup) -1955
2. Raymond Polin Üzerine, John Locke'un Ahlâk Politikası - 1960,
3. Felsefe ve İnsan Bilimleri - 1963,
7. Amiens Savunusu - 1975,
8. Biten tarih, Bitmeyen tarih - 1976,
9. G. Dumenil'in "Kapital"de Ekonomi Yasası Kavramı Kitabına Ön­
söz - 1977,
10. Sonunda Marksizm Bunalımı! -1977 ,
11. "Sonlu" Kuram Olarak Marksizm -1978,
12. Günümüzde Marksizm -1978,
13. Makyavel'in Yalnızlığı-1977.
II. Alâeddin Şenel'ın Türkçeleştirdiği “Toplum Sözleşmesi” ise
Verso Yayınları'ndan 1987 yılında I. Basımı yapılan ve Alâeddin Şe­
nel ile Ömür Sezgin’in Türkçeleştirdiği “Politika ve Tarih” adlı ki­
taptan Alâeddin Şenel’in izni ile alınmıştır.III.
III. Seda Çarmıh'ın Türkçeleştirdiği bölümler:
5. Lenin ve Felsefe -1968
6. Devrimin Silahı Olarak Felsefe (Sekiz Soruya Cevap) - 1968.
Sunum
Yyves Sintomer
Stéphane için.
“Bir yapıt, onu yarıda bırakan delilik aracılığıyla,
bir boşluk, bir sessizlik ânı, cevapsız bir soru açar,
dünyanın kendini sorgulamak zorunda kaldığı
uzlaşısız bir parçalanmaya yol açar.”
Michel Foucault,
Klasik Çağda Deliliğin Tarihi.
Althusser’in kitapçılarda bulunamayan (çünkü bundan böyle bu­
lunamaz olan özel dergilerde çıkmış oldukları için, yalnızca dış ülke­
lerde yayımlanmış oldukları için, ya da yine çoktan beri tükenmiş olan
derlemelerde içerilmiş oldukları için) önemli metinlerini Fransız
okurları için tek bir ciltte bir araya getirme projesi, seksenli yılların so­
nunda, filozofun ölümünden önce doğdu. O dönemde, Louis Althus­
ser’in yapıtı, Fransız entelektüel alanındaki evrimi derinlemesine bir
şekilde etkilemiş olduğu halde, ağır bir suskunlukla örtülmüştü ve ta­
rihin çöp tenekelerine atılmış gibi görünüyordu.1 Buna karşılık, dış ül­
kelerde, ve özellikle de Anglo-sakson âlemde, Pour Marx [Marx İçin]
yazarına karşı, altmışlı ve yetmişli yıllarda olduğundan daha az pole-
mikçi, ama daha eleştirel, daha mesafeli yeni bir ilgi ortaya çıkmak­
taydı. Fransa’daki filozof “pişman” olduktan ve yazdıklarından “vaz­
geçtikten” sonra, geçmişteki “Marksist-Leninist” kehânetçiliklerinin
bir özelliği olarak aforozlarındaki tonu koruyan ve onun yapıtına bir
mezar taşı dikenler, esasında çoğu kez bir zamanlar onun en dogma­
tik tilmizleri olmuş olanlardı. Büyülenmiş olan daha başkaları, geç-
1 Bkz. bu konjonktür içinde, Balibar’ın, Ecrits pour Althusser dt de yer alan
güzel makalesi, “Tais-toi encore Althusser” [“Bir Kez Daha Sus, Althusser”]
(1968), Paris, La Découverte, 1991, s. 59-89.
9