Maatschappelijk verantwoord ondernemen aan Europese universiteiten

239 Pages·2012·3.71 MB·Dutch

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE

ACADEMIEJAAR 2011 – 2012

Maatschappelijk verantwoord
ondernemen aan Europese universiteiten

Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van

Master of Science in de
Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur

Michiel Adams

onder leiding van

Prof. Dr. Yves Fassin

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE

ACADEMIEJAAR 2011 – 2012

Maatschappelijk verantwoord
ondernemen aan Europese universiteiten

Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van

Master of Science in de
Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur

Michiel Adams

onder leiding van

Prof. Dr. Yves Fassin
PERMISSION

Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden,
mits bronvermelding.
Michiel Adams
Woord vooraf
622. Dat is het aantal dagen dat verstreek tussen het eerste contact met mijn promotor, en het voltooien van
dit voorwoord. Verbazend veel als ik het getal zwart op wit zie staan… En tegelijkertijd zijn deze 88 weken toch
verrassend snel voorbijgevlogen.
Ik ben ervan overtuigd dat dit voornamelijk ligt aan het feit dat ik een thema koos dat me erg interesseert, en
waarvoor ik dus de nodige inspanningen kon blijven opbrengen. Ook de verschillende talen waarin ik mijn
onderzoek kon voeren, zorgden voor de nodige afwisseling. Daarnaast verdient natuurlijk ook mijn promotor,
Prof. Dr. Yves Fassin, een woord van dank. Hij liet me kennis maken met het onderwerp, was steeds bereikbaar
voor nuttig advies, en reikte me oplossingen aan voor mijn problemen en vragen. Ook alle gecontacteerde
personeelsleden van de onderzochte Britse en Spaanse universiteiten wil ik bij deze nogmaals bedanken voor
het beantwoorden van mijn talrijke e-mails.
Maar uiteraard heb ik mijn dagplanning de laatste 20 maanden niet enkel ingevuld met thesiswerk. De
momenten van ontspanning vormden een aangename afwisseling met de uurtjes achter mijn computer in de
bibliotheek. Daarom wil ik ook m’n vriendin Kaat, de vrienden in Gent en van m’n muziekgroep Zyfa hier graag
vermelden.
Tot slot wil ik ook mijn ouders bedanken voor alle moeite en steun die ze me gaven gedurende mijn opleiding
tot handelsingenieur, en voor m’n Erasmusjaar in Valencia.
Iedereen oprecht bedankt!

In de geest van het onderwerp van deze masterproef, besloot ik het volledige document dubbelzijdig af te
printen.
I
Inhoudsopgave

Woord vooraf .......................................................................................................................................................I
Gebruikte afkortingen ....................................................................................................................................... IV
Lijst van tabellen ................................................................................................................................................ V
Lijst van figuren ................................................................................................................................................. VI

1. Inleiding ....................................................................................................................................................... 1
2. Literatuurstudie ........................................................................................................................................... 3
2.1 Inleiding .................................................................................................................................................... 3
2.1.1 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? ..................................................................................... 3
2.1.2 Een blik op de geschiedenis van het duurzaamheidsbegrip en MVO ................................................... 6
2.1.3 CSR, what’s in it for the enterprise? .................................................................................................... 7
2.2 Universiteiten en MVO .............................................................................................................................. 9
2.2.1 CSR, niet enkel voor bedrijven ............................................................................................................. 9
2.2.2 MVO aan universiteiten, een impliciete plicht ................................................................................... 10
2.2.3 MVO aan universiteiten, de praktijk .................................................................................................. 12
2.2.4 Huidige situatie ................................................................................................................................. 19
2.2.5 Bestaande initiatieven....................................................................................................................... 20
2.2.6 Kritiek ............................................................................................................................................... 30
2.2.7 Aanbevelingen voor een effectief implementatieproces ................................................................... 32
2.2.8 Vooruitzichten toekomst ................................................................................................................... 34
3. Onderzoeksmethode ................................................................................................................................. 35
3.1 Populatie en steekproef .......................................................................................................................... 35
3.2 Gegevensverzameling en gegevensanalyse .............................................................................................. 36
4. Vergelijking van Britse Universiteiten ........................................................................................................ 39
4.1 Overheidskader en achtergronden .......................................................................................................... 39
4.2 Resultaten ............................................................................................................................................... 40
Integratie van MVO en DO in het universitaire beleid en identiteit ............................................................ 40
MVO en DO binnen de universitaire werking en stakeholderparticipatie ................................................... 41
II
Profit- en Economisch perspectief .............................................................................................................42
Planet-perspectief .....................................................................................................................................42
People- en Sociaal perspectief ...................................................................................................................43
MVO en DO in de universitaire operaties en diensten ................................................................................43
5. Vergelijking van Spaanse universiteiten .....................................................................................................45
5.1 Overheidskader en achtergronden ..........................................................................................................45
5.2 Resultaten ............................................................................................................................................46
Integratie van MVO en DO in het universitaire beleid en identiteit ............................................................46
MVO en DO binnen de universitaire werking en stakeholderparticipatie ...................................................47
Profit- en Economisch perspectief .............................................................................................................47
Planet-perspectief .....................................................................................................................................47
People- en Sociaal perspectief ...................................................................................................................48
MVO en DO in de universitaire operaties en diensten ................................................................................49
6. Vergelijking Verenigd Koninkrijk en Spanje ................................................................................................73
Integratie van MVO en DO in het universitaire beleid en identiteit ............................................................73
MVO en DO binnen de universitaire werking en stakeholderparticipatie ...................................................73
Profit- en Economisch perspectief .............................................................................................................73
Planet-perspectief .....................................................................................................................................74
People- en Sociaal perspectief ...................................................................................................................74
MVO en DO in de universitaire operaties en diensten ................................................................................75
Algemene bedenkingen en conclusies van het onderzoek ..........................................................................75
7. Besluit........................................................................................................................................................77
8. Referentielijst ............................................................................................................................................80

Bijlagen

III
Gebruikte afkortingen
3BL Triple Bottom Line
ACU Association of Commonwealth Universities
CEI Campus de Excelencia Internacional (Campus of International Excellence)
CSR Corporate Social responsibility
DO Duurzame Ontwikkeling
DU Durham University
EAUC Environmental Association for Universities and Colleges
EfSD Education for Sustainable Development
EMS Environmental Management System
EUA European University Association
GHESP Global Higher Education for Sustainability Partnership
MVO Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
TRAC Transparent Approach To Costing
UAB Universitat Autònoma de Barcelona
UNAV Universidad de Navarra
UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
UoE University of Edinburgh
UoL University of Leeds
UPC Universitat Politècnica de Catalunya
UPV Universitat Politècnica de Calencia
USC Universidade de Santiago de Compostela

IV
Lijst van tabellen
Tabel 1: Evolutie in aantal en intensiteit van MVO-gerelateerde verdragen (Aangepast uit Grindsted, 2011) ....21
Tabel 2: Synthese MVO-gerelateerde verdragen ...............................................................................................22
Tabel 3: Synthesetabel Onderzoek - Integratie van MVO in beleid .....................................................................50
Tabel 4: Synthesetabel Onderzoek - Integratie van MVO in beleid .....................................................................52
Tabel 5: Synthesetabel Onderzoek - Integratie van MVO in beleid .....................................................................53
Tabel 6: Synthesetabel Onderzoek - Integratie van MVO in beleid .....................................................................54
Tabel 7: Synthesetabel Onderzoek - Integratie van MVO in beleid .....................................................................55
Tabel 8: Synthesetabellen onderzoek - MVO binnen de universitaire werking & Stakeholderparticipatie ..........56
Tabel 9: Synthesetabellen onderzoek - MVO binnen de universitaire werking & Stakeholderparticipatie ..........56
Tabel 10: Synthesetabellen onderzoek - MVO binnen de universitaire werking & Stakeholderparticipatie ........57
Tabel 11: Synthesetabellen onderzoek - MVO binnen de universitaire werking & Stakeholderparticipatie ........57
Tabel 12: Synthesetabellen onderzoek - MVO binnen de universitaire werking & Stakeholderparticipatie ........58
Tabel 13: Synthesetabellen onderzoek – Profit- en Economisch perspectief ......................................................58
Tabel 14: Synthesetabellen onderzoek – Profit- en Economisch perspectief ......................................................59
Tabel 15: Synthesetabellen onderzoek – Profit- en Economisch perspectief ......................................................59
Tabel 16: Synthesetabellen onderzoek – Profit- en Economisch perspectief ......................................................60
Tabel 17: Synthesetabellen onderzoek – Profit- en Economisch perspectief ......................................................61
Tabel 18: Synthesetabellen onderzoek – Planet-perspectief ..............................................................................61
Tabel 19: Synthesetabellen onderzoek – Planet-perspectief ..............................................................................62
Tabel 20: Synthesetabellen onderzoek – Planet-perspectief ..............................................................................63
Tabel 21: Synthesetabellen onderzoek – Planet-perspectief ..............................................................................63
Tabel 22: Synthesetabellen onderzoek – Planet-perspectief ..............................................................................64
Tabel 23: Synthesetabellen onderzoek – People-perspectief & Sociaal Perspectief ...........................................65
Tabel 24: Synthesetabellen onderzoek – People-perspectief & Sociaal Perspectief ...........................................65
Tabel 25: Synthesetabellen onderzoek – People-perspectief & Sociaal Perspectief ...........................................66
Tabel 26: Synthesetabellen onderzoek – People-perspectief & Sociaal Perspectief ...........................................67
Tabel 27: Synthesetabellen onderzoek – People-perspectief & Sociaal Perspectief ...........................................68
Tabel 28: Synthesetabellen onderzoek – Operaties & Diensten .........................................................................69
Tabel 29: Synthesetabellen onderzoek – Operaties & Diensten .........................................................................69
Tabel 30: Synthesetabellen onderzoek – Operaties & Diensten .........................................................................70
Tabel 31: Synthesetabellen onderzoek – Operaties & Diensten .........................................................................71
Tabel 32: Synthesetabellen onderzoek – Operaties & Diensten .........................................................................72
Tabel 33: Rangschikking universiteiten gebaseerd op maatschappelijke verantwoordelijkheid..........................76

V
Lijst van figuren
Figuur 1: Grafische voorstelling van de elementen van de Triple Bottom Line (Development Crossing) ............... 6
Figuur 2: Vermeldingen van concepten gerelateerd aan MVO en Duurzame Ontwikkeling (Elkington,2004) ....... 7
Figuur 3: Evolutie van de verdragen, charters, en partnerschappen gerelateerd aan MVO (Lozano et al., 2011)22
Figuur 4: Vergelijking van de inhoud van de meest prominente initiatieven (Wright, 2004)............................... 24
Figuur 5: Hypothetische grafische voorstelling van de milieudimensie van de GRI richtlijnen voor universiteiten
(Lozano, 2006) ................................................................................................................................................... 30
VI