Lokomotor Sistem Anatomisi

241 Pages·2009·26.65 MB·Turkish

TUMER
ANATOMİ
KONU KİTABI

5. BASKI- 2009

1
Lokomotor Sistem Anatomisi - 1

2
OSTEOLOGIA (KEMİK BİLİMİ)

Genel Kemik Yapısı
Kemikler, vücuda şekil verir ve dik tutarlar, biyomeka-nik olarak kaslara tutunma noktası oluştururlar ve kaldıraç
fonksiyonu görürler, kaslar ve eklemler sayesinde hareketi sağlarlar hareket sisteminin pasif elemanlarıdırlar, iç
organları korur, iyon depolar, kan yapımını sağlarlar. Yapılarının %60’ı inorganik (kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat
ve magnezyum fostat vb...), %40’ı ise organik maddelerden (kollajen lifler ve kemik iliği) oluşur, inorganik
maddelerden zengin kısım substantia compacta, organik maddelerin oluşturduğu kısım ise substantia spongiosa adını
alır.
Substantia compacta: Kemik kesitinde en dışta bulunan sağlam kısımdır, inorganik maddelerden zengindir.
Havers kanalları bu yapıya aittir. Bu kanallarda kemik yapısını besleyen damarlar vardır ve periosteum ile bağlantılıdır.
Havers kanallarını birbirine bağlayan kemiğin iç ve dış bölümleri arasında uzanan transvers kanallara canalis perforans
(Volkmann) kanalları denir.
Substantia spongiosa: Kemik kesitinde içte görülen süngerimsi kısımdır. Organik materyalden zengindir, içinde
medulla osseum rubra (kırmızı kemik iliği) ve medulla osseum flava (sarı kemik iliği) yer alır. Erişkinde sadece
sternum, nörokranyum kemikleri, kostalar ve koksalar gibi yassı kemiklerde medulla osseum rubra bulunurken diğer
kemiklerde medulla osseum rubra dejenere olarak yerini tamamen medulla osseum flava’ya bırakır. Kemik iliği biopsisi
ve nakli için en uygun kemik os coxa’ların crista iliaca’larıdır.
Periosteum: Kemikleri saran zardır. Kemiğin beslenmesinden, enine büyüme ve onarımından sorumludur ve
aarıva duvarlı olan kısmıdır. Eklem yüzeylerinde yer almaz. Hasarlanırsa kemik ölür, ligament, kas ve ten-donlar
periosta tutunarak sonlanırlar. Eklem yüzeyleri, hyalin kıkırdaktır periosttan yoksundur ve ağrıya duyarlı değildir.
Eklem yüzeylerinin beslenmesi sinovyal sıvıdan difüzyonla olur. Periosttan Havers kanallarına uzanan ve periostun
kemik dokuya sıkıca yapışmasını sağlayan kollajen liflere SHARPEY lifleri denir.
Ossifikasyon (kemikleşme) Tipleri:
1- İntramembranöz: Bu tipte mezenşimal bağ dokusu doğrudan kemikleşir. Özellikle klavikula ve kafa
kemiklerinde (os nasale, squama temporalis ve oc-cipitalis’ler, os parietale, os palatinum, lamina me-dialis processus
pterygoidei, mandibula ve tempo-ral kemiğin pars tympanica’sı) görülür. Bu yolla kemikleşen kafa kemikleri
desmocranium’u oluşturur.
2- İntrakartilaginöz: Bağ dokusu yapısındaki taslak önce kıkırdak dokusuna dönüşür sonra da kemikleşir. Bu
yolla kemikleşen kafa kemikleri (skuamoz parçası hariç oksipital, lamina medialis processus pterygoidei hariç sfenoid,
temporalin pars petrosa’sı, ethmoid, concha nasalis inferior, hyoid ve kulak kemikleri) chondrocranium’u oluşturur,
intrakartilaginöz kemikleşme iki tipte görülür:
3
a. Enkondral: içten dışa doğru kemikleşmedir, kısa kemiklerde görülür.
b. Perikondral: Dıştan içe doğrudur, uzun kemiklerde görülür. Ortada kalan boşluğa cavitasmedullaris denir.
Kemiklerde genellikle intrauterin yaşamın 7-12. haftalarında görülen ilk kemikleşme odaklarına primer ossifikasyon
merkezi denir ve doğumda tüm kemiklerde görülürler, doğumdan sonra görülen odaklara ise se-konder ossifikasyon
merkezi adı verilir. Uzun kemiklerin uçlarına epifiz, cismine ise diafiz denir. Kemiğin uzunlamasına büyümesini
sağlayan aktif çoğalabilen kıkırdak hücrelerinin bulunduğu bölgeye metafiz denir, epifiz - diafiz arasındadır. Metafizin
epifizlere bakan yüzündeki hücreler çoğalırken, diafize bakan yüzleri kemikleşir ve kemik uzar, sonunda metafiz
kıkırdaklarının çoğalma yetenekleri kaybolur ve metafiz tamamen diafize katılarak kapanır ve uzunlamasına büyüme
son-lanır. Metafizin epifize bakan yüzüne bu nedenle büyüme hattı (zonu) veya epifiz çizgisi adı verilir. Her kemikte bu
çizginin ortalama kapanma zamanı bellidir ve kemik yaşı tayininde bu bilgiden faydalanılır.
Kemik tipleri: Şekillerine göre: uzun, kısa, yassı, düzensiz olarak ayrlılrlar, bir de havalı kemikler ve sesa-moid
kemiikler vardır.
Ossa pneumaticum (havalı kemikler):
• Os temporale (cellulae mastoideae),
• Os ethmoidale (cellulae ethmoidales: orbita iç yan duvarındadırlar.),
• Os sphenoidale (sinüs sphenoidalis),
• Os frontale (sinüs frontalis),
• Maxilla (sinüs maxillaris)
• Temporal kemik dışındakiler paranazal sinüslerdir.
Ossa sesamoidea: Bir kasın tendonunun içersinde yer alırlar ve insersiyon açısını yükselterek kasın gücünü
arttırırlar, ismi olan sesamoid kemikler:
• Patella (m.quadriceps femoris’in tendonu içinde)
• Psiforme (m.flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde)

İskelet sistemi:
Skeleton axiale:
Columna vertebralis: 26
Cranium: 22 (Viscerocranium: 14, Neurocranium: 8)
Os hvoideum: 1
Costae ve sternum: 25
Skeleton appendiculare:
Ossa membri superioris: 64
Ossa membri inferioris: 62
Ossicula auditoria: 6
TOPLAM: 206

4
Ossa Cranii Kafa Kemikler
1- NEUROCRANIUM
Merkezi sinir sistemi yapılarını koruyan, kapalı ve sağlam yapıdır. Yapısında yassı kemikler çoğunluktadır. Sağlam
ve intakt bir yapıdır, dış ortamla bağlantıları basis cranii denilen taban kısmındadır. Yassı kemiklerde dışta ve içte
substantia compacta, lamina externa ve interna olarak yer alırken arada kalan substantia spongiosa yapısı “diploe”
adını alır. Her iki lamina da periosteum ile örtülür.

Os parietale: Çifttir. Ön kenarı margo frontalis adını alır ve frontalle (sutura coronalis) arka kenarına margo
occipitalis denir ve oksipitalle (sutura lambdoidea), üst yan kenarları margo sagittalis adını alır ve birbirleriyle (sutura
sagittalis), margo squamosus adlı alt yan kenarları ise temporalle (sutura squamosa) ve sfenoid kemikle eklem yapar.
iç yüzünde sulcus sinüs sagittalis superioris (yanlarında foveolae granulares isimli çukurcuklar yer alır), sulcus sinüs
sigmoideus’un kısa bir bölümü ve sulcus ar-teria meningea media denen oluklar görülür. Forami-na parietalia denen
deliklerden ise w. emisseriae pari-etalia geçer. Bu venler saçlı deriden derine doğru kemiğin diploik venlerini de alarak
duramater ven sinüslerine drene olurlar. Potansiyel enfeksiyon yoludurlar.
Dış yüzünde yer alan linea temporalis superior et infe-rior’lardan m. temporalis başlar.
Parietal kemiğin lineer (doğrusal) kırıklarında veya çökme kırıklarında a. meninaea media kanaması nedeniyle
epidural hematom görülür.

5
Klinik not: Epidural hematom temporal veya parie-tal kemik kırıkları nedeniyle a. meningea media’nın periost ile
dura mater arasına kanamasıdır. Travmadan sonra nörolojik bulguların ortaya çıkışına kadar geçen sessiz faz lusid
interval diye adlandırılır ve saatlerle ifade edilir.
Subdural hematom köprü venleri (w. cerebri super-ficiales) kanaması nedeniyle görülür yaşlılarda ve bebeklerde
sıktır lusid interval terimi kullanılmasa da günlerle ifade edilen (ortalama 72 saat ve sonrası) sessiz dönem vardır.
intrahemisferik kanamalarda lusid interval yoktur ve en sık sebebi hipertansif anevrizma nedenli a. cerebri media
kanamasıdır. A. cerebri media kanaması genellikle putamen’e olur.
Os frontale: intrauterin yaşamda iki ayrı kemiktir, orta hatta iki kemiğin bileşim hattı olan sutura frontal-is (sutura
metopica) özellikle yeni doğanlarda görülür ve grafilerde kırıkla karışabilir. Havalı kemiktir. Sinüs frontalis’i paranazal
sinüslerdendir. Sinüs frontalis, canalis nasofrontalis ile meatus nasi medius’a açılır. Orbitanın ve cavitas nasi’nin
tavanını yapar. Arkada her iki parietal kemiklerle, yanlarda temporal kemiklerle aşağıda ise maksilla ve zigomatik
kemikle, tabanda ethmoid ve sfenoid kemikle eklemleşir.
iç yüzünde sulcus sinüs sagittalis superior ve yanlarında foveolae granulares görülür. Sulcus sinüs sagittalis
superior’un ön ucunda crista frontalis ve foramen cae-cum adlı delik yer alır genellikle kör bir deliktir bazen w.
emisserae nasales geçer.
Orbital parçasında incisura frontalis veya foramen frontale ve incisura veya foramen supraorbitale yer alır buradan
v.a.n. supraorbitalis’ler geçer. Kunt travmalarda orbita etrafında hematom görülür sebebi genellikle vena supraorbitalis
kanamasıdır, mor göz işareti (Brovvn Eye Sign) görülür. Orbital parçasının üst dış kısmında glandula lacrimalis’in
yerleştiği fossa glandula lacrimaiis isimli çukur ve fovea trochlearis görülür. Canlıda kaşların yer aldığı çıkıntılara arcus
superciliaris denir, iki arcus superciliaris arasında kalan düz alana ise glabella denir.
Ethmoid kemikle eklemleşmesi sonucu ortaya çıkan foramen ethmoidale anterius et posterius’lar fossa cranii
anterior ile orbitayı birbirine bağlarlar.
Os occipitale: Tektir, kranyumun arka kısmını yapar. Pars squamosa, partes laterales ve pars basilaris isimli
parçalardan oluşur. Sfenoid, temporal ve parietal kemiklerle ve C1 (atlas) ile eklem yapar.
Pars basilaris’in iki parçası birleşirken foramen mag-num’u oluşturur. Delik cavitas cranii ile canalis verteb-ralis’i
birbirine bağlar ve a.v. vertabralis’ler, nervus ac-cessorius ve medulla spinalis geçer. Deliğin önündeki iç bükey kısma
clivus denir, buraya basilar arter, pons ve bulbus oturur. Foramen magnum’un iki yanında condylus occipitalis’ler
(atlasla eklem yaparlar) ve canalis nervi hypoglossi bulunur.
Dışta en kabarık kısmı protuberantia occipitalis exter-na (inion), içte ise protuberantia occipitalis interna’dır. iç
yüzünde sulcus sinüs petrosi inferioris, sulcus sinüs transversus dextra et sinistra, sulcus sinüs occipitalis ve sulcus
sinüs sagittalis superioris bulunur, bunların birleşim noktası kemikte protuberantia occipitalis interna (canlıda veya
kadavrada confluens sininim) adını alır.
Os sphenoidale: Kafa tabanının ön kısmını yapar. Tektir. Oksipital, frontal, temporal, ethmoidal, zigomatik,
palatin ve parietal kemiklerle eklem yapar. 1 corpus, 2 ala majör, 2 ala minör ve 2 processus ptery-goideus’u vardır.
Kranyumun üç boşluğa ayrılmasında sınırları belirleyen ana kemiktir. Fossa cranii media’nın tabanını oluşturur.
Processus pterygoideus üzerinde bulunan canalis pterygoideus’undan nervi canali pterygoidei (Vidius kanalı ve
siniri) geçer. Korpusunun üzerinde bulunan fossa hypophysialis’e (sella turcica) hipofiz bezi oturur. Hipofiz bezini sella
turcica’ya sabitleyen dura uzantısına diaphragma sellae denir.
Ala minor’unde: canalis opticus bulunur, içinden nervus opticus ve a. ophthalmica geçer.
Sfenoidin ala major’unde yer alan delikler:
• Foramen ovale (n. mandibularis ve n.petrosus minör superificialis geçer),
• Foramen rotundum (n. maxillaris geçer) ve
• Foramen spinosum (a.-v. meningea media geçer)
Ala majör - ala minör arası yarığa fissura orbitalis superior denir, içinden n. oculomotorius (III), n. trochlearis
(IV), n. ophtalmicus (V ), n. abducens (VI) ve venae ophthalmicae superiores geçer.
1
Os temporale: Çifttir. Şakakta bulunur. Üç parçası vardır:
Pars sguomosa: En büyük parçadır ve üsttedir. Zigo-matik kemiğin processus temporalis’iyle birleşir ve ar-cus
zygomaticus’u oluşturur. Bu arkusun arkasında fossa mandibularis yer alır ve caput mandibula ile eklem yapar.
Arkusun üstüne fossa temporalis, altına ise fossa infratemporalis denir, iki fossa arasında geçit oluşturan arkusun
arkasına ise orificium zygomaticum denir.
Pars petrosa: Oksipital ile sfenoid kemikler arasındadır. Aşağıya doğru processus styloideus ile devam eder.
6
Pars tvmpanica: Meatus acusticus extemus’un (dış kulak yolu) duvarlarını oluşturan kısmıdır. Processus
mastoideus arka kısımda yer alır ve kulağın arkasında bulunur, içinde hava dolu doşluklar (cellulae masto-ideae)
bulunur.
Temporal kemikte yer alan bazı önemli oluşumlar:
• Canalis caroticus: A. carotis interna geçer, orta kulağın ön duvarına komşudur.
• Canalis nervi facialis: N. facialis (VII) geçer, orta kulağın arka duvarına komşudur.
• Foramen stylomastoideum: N. facialis’in (VII) sadece motor dalları geçer.
• Meatus acusticus externus
• Meatus acusticus internus: A.v. labyrinthi, n.facialis ve n. vestibulocochlearis geçer)
• Orta kulak kemikleri: malleus, incus ve stapes yer alır.
• Teğmen tympani: orta kulağın çatısını yapan parçasıdır.

Os ethmoidale: Burun boşluğunun tavanının, dış yan duvarlarının ve içyan duvarının yapısında yer alır. Lami-na
cribrosa, lamina perpendicularis ve massa lateralis (labyrinthus osis ethmoidalis) adlı üç parçası vardır.

7
Lamina cribrosa: Burun boşluğunun tavanında ve kranyumun tabanının üst yüzeyinde yer alır. Lamina
cribrosa’sında foramina cribrosa bulunur, bu deliklerden nn. olfactorii geçer.
Lamina perpendicularis: Vertikal olarak burun boşluğunun içyan duvarında (septum nasi osseum) yer alır,
lamina cribrosa’nın üstüne taşan ve frontal kemiğe saplanan parçasına crista galli denir.
Labvrinthus ethmoidalis: iki tarafta bulunan massa lateralis isimli yan kitleleri oluşturur. Her biri burun
boşluğunun dışyan, orbitanın içyan duvarını oluştururlar. Concha nasalis superior ve media bu parçaya aittir. Cellulae
ethmoidales anteriores, mediae ve poste-riores denen hava içeren paranazal sinüsleri orbitanın iç yan duvarında yer
alırlar ve orbita içyan duvar travmalarında sıklıkla bunlar kırılır.
PARANASAL SİNÜSLER:
Os ethmoidale, os sphenoidale, os frontale ve maksil-la kemiklerinde yer alan hava dolu boşluklardır. Sesin
rezonansında rol oynarlar ve kranyum iskeletini hafifletirler.
Doğumda sinüs ethmoidalis ve maxillaris görülür, ancak sinüs maxillaris çok küçüktür ve fonksiyonel değildir. En
erken gelişmeye başlayan (i. u. 4. ay), gelişimini en geç tamamlayan (14 yaş) anatomik pozisyonda
drenajı en zor (yan yatarken drene olur) ve en büyük sinüs, sinüs maxillaris’tir.
• Yenidoğan ve bebeklerde sadece sfenoid veya ethmoidal sinüzit görülebilir eğer varsa agre-sif
tedavi gerekir çünkü körlük ve menenjit riski yüksektir.
Sadece Cellulae ethmoidales posteriores’ler ve sinüs sphenoidalis meatus nasi superior’a (recessus
sphenoethmoidalis) açılır!
Diğer tüm sinüsler infundibulum ethmoidale yoluyla; maksiller sinüs ise hiatus semilunaris yoluyla
meatus nasi medius’a açılırlar.

8
2- VISCEROCRANIUM
Concha nasalis inferior: Burun boşluğunun dışyan duvarlarında yer alırlar. Çifttirler, maksilla, lakrimal ve palatin
kemiklerle eklem yapar. Concha nasalis superi-or ve medius’lar ise ethmoid kemiğin parçalarıdır.
Vomer: Burun boşluğunun içyan duvarının (septum nasi osseum’un) alt arka kısmında yer alır. Tektir. Şekli
sapana benzer çok ince bir kemiktir. Ethmoid, maksilla, palatin ve sfenoid kemiklerle eklemlesin
Os palatinum: Çifttir. Sert damağın (palatum durum) arka kısmını oluşturur. Maksillanın arkasında, sfenoid
kemiğin önünde uzanırlar. “L” harfi şeklindedirler. La-mina horizontalis ve lamina perpendicularis adlı iki la-minası,
processus pyramidalis ve processus orbitalis ve processus sphenoidalis isimli çıkıntıları vardır. Ağız boşluğunun
tavanında burun boşluğunun tabanında ve orbitanın alt duvarında, fossa pterygopalatina, fossa infratemporalis ve
fossa pterygoidea’nın yapısında yer alırlar. Sert damak; os palatinum’ların lamina hori-zontalis’leri ile maksillanın
processus palatinus’larının eklem yapmaları sonucu oluşur. Foramina palatina majora ve minora’larından aynı isimli
sinirler geçer. Lamina perpendicularis’in üst kenarında yer alan incisu-ra sphenopalatina isimli çentiği sfenoid kemiğin
kor-pusu tarafından kapatılır oluşan deliğe foramen sphenopalatinum denir ve içinden a.v. sphenopalatina ve n.
nasalis superior posterior geçer.
Os zvaomaticum: Orbitanın altında çifttir. Üst kısmında os frontale, alt kısmında maksilla arkasında os temporale
yer alır. Foramen zygomaticofaciale, foramen zygomaticotemporale ve bu iki delikle bağlantılı olan foramen
zygomaticoorbitale isimli delikleri vardır. Processus frontalis’i frontal kemiğin processus zygo-maticus’u ile
eklemleşerek orbitanın lateral kenarını yapar, processus temporalis’i ise temporal kemiğin processus zygomaticus’u ile
eklemleşir ve arcus zygo-maticus’u yapar.
Os nasale: Çifttirler. Maksillanın processus fronta-lis’leri arasındadır. Burun boşluğunun üst ve ön duvarında yer
alırlar. Maksilla, frontal ve karşı tarafın nasal kemiğiyle eklemleşir. iç kenarından arkaya uzanan küçük bir parçası
frontal kemiğin spina nasalis’i ve ethmoid kemiğin perpendiküler parçasıyla eklem yaparak septum nasi osseum’un
yapısına katılır. Dış yüzünde n. ethmoidalis anterior’un geçtiği oluğa sulcus ethmo-idalis adı verilir.
Os lacrimale: Çifttir. Orbitanın iç yan duvarında, cavi-tas nasi’nin dışyan duvarında yer alan kemik, maksillanın
processus frontalis’inin arkasındadır. Yüz kemiklerinin en küçüğüdür, maksilla, frontal, ethmoid ve concha nasalis
inferior’la eklemleşir. Orbital yüzünün ön yarımında crista lacrimalis posterior isimli çıkıntı ve hemen bu çıkıntının
önünde sulcus lacrimalis isimli oluk yer alır. Bu oluk kafa bütününde maksillanın aynı isimli oluğuyla birleşir ve fossa
sacci lacrimalis’i yapar. Saccus lacrimalis buraya yerleşir. Bu kese gözyaşı kanalına (ductus nasolacrimalis) açılır,
bu kanal da meatus nasi inferior’a açılır.
Mandibula: Alt çene kemiğidir. Yüzün en büyük ve en kuvvetli kemiğidir. Os temporale’ler ile çene eklemini
oluştururlar. Articulatio temporomandibularis (bitendiler) sayesinde mandibula hareket ederek çiğneme, öğütme ve
konuşma fonksiyonlarını gerçekleştirmeye yardım eder ve tüm kranyumun tek hareketli eklemidir.
1 korpus ve 2 ramus mandibula’sı vardır. Korpus ve ra-musun birleşim yerine angulus mandibula (gonion) denir.
Korpusunun ön orta kısmına symphysis mentale denir ve alt ucunda trigonum mentale adlı üçgen yer alır. Üçgenin
tepesindeki çıkıntı protuberentia mentalis (gnathion) adını alır. Ramus mandibulae’nin üst kısmında önde processus
coronoideus ve arkada processus condylaris denen iki çıkıntı vardır. Processus coro-nodieus’a m. temporalis tutunur.
Proc. condylaris ise temporalin fossa mandibularis’i ile eklem yapar, iki çıkıntının arasına incisura mandibulae denir.
Ramusun iç yüzünde for. mandibulae’dan başlayan canalis mandi-bularis mentumda bulunan foramen mentale’de
biter, içinde v.a.n. alveolaris inferior’lar bulunur. A.v. alve-olaris inferior’lar a.v. maxillaris’lerin; n. alveolaris inferior ise
n. mandibularis’in dalıdır.
Maksilla: Üst çene kemiğidir. Çifttir. Dört çıkıntısı vardır. Mandibula hariç tüm yüz kemikleriyle eklemleşir.
1- Processus zygomaticus: Zygomatik kemikle eklem yapar. Orbita dış yan duvarına katılır.
2- Processus frontalis: Frontal, maksilla ve lakrimal kemikle eklem yapar. Orbita iç yan duvarına katılır.
3- Processus palatinus: Diğer maksillanın aynı isimli çıkıntısı ile ve os palatinum’un lamina horizontalis’i ile eklem
yapar.
4- Processus alveolaris: Diğer maksillanın processus alveolaris’i ile diş çukurlarının bulunduğu arcus alve-olaris’i
oluştururlar.
İçi neredeyse tamamen boştur (sinüs maxillaris) bu nedenle yüz kemikleri içinde en çok kırılan maksilladır.
Le Fort I: Sadece maksilla kırıktır, burnun kıkırdak septumu etkilenmiş olabilir.
Le Fort II: Maksilla kemiği ve burun kemiklerinden biri (genellikle kemik septum nasi) kırıktır.
Le Fort III: En ağırıdır. Maksilla, burun kökü ve orbita duvarlarından biri kırıktır. Radix nasi kırıklarında rinore
görülür ve ensefalit, menenjit riski yüksektir çünkü foramina cribrosa’lara kadar tractus olfactorius’ların etrafında
9
meningsler ve BOS bulunur. Orbita kırığı nedeniyle de körlük görülebilir.
Os hvoideum: Tektir. Hiçbir kemikle eklem yapmaz. Dili destekler ve konuşma ve yutmada yer alan suprahyoid
ve infrahyoid kasların tutunma yeri olarak görev yapar. Larinksi korur.
Kulak kemikçikleri: Os temporale’nin pars petrosa’sı içinde orta kulakta yer alırlar. Dıştan içe doğru malle-uş,
incus ve stapes olarak adlandırılırlar. Ses dalgalarını membrana tympani’den iç kulağa aktarırlar. Kulak zarına yaslanan
malleus ses dalgasını incus’a, incus’ta stapes’e aktarır, basis stapes fenestra ovale (vestibu-li)’ye oturur ve endolenfayı
titreştirir ductus cochlea-ris’te (scala media’da basilar membranın üstünde) bulunan corti organları da bu titreşimleri
algılayarak işitmeyi oluştururlar.

Kafa Bütünü:
SUTURA ve FONTANELLER: 22 adet kafa kemiğinin 11’i çifttir. Mandibula dışındaki kranyum kemikleri (kulak ve
hyoid kemikleri dahil edilmemiştir) suturalar-la eklemleşir. Başlıca suturalar:
1- Sutura coronalis: Frontal ile parietaller arasındadır.
2- Sutura lambdoidea: Parietaller ve oksipital arasındadır.
3- Sutura saaittalis: Sağ ve sol parietaller arasındadır.
4- Sutura sguamosa: Temporal ve parietaller arasındadır.
Fetal hayatta ve yenidoğan döneminde suturalar tamamen kapanmamıştır ve membranöz açıklıklar içerir bunlara
fontanel (fonticulus, bıngıldak) denir. Bu yapılar sayesinde yaşamın ilk yıllarında kranyumun büyümesi mümkün
olur.
1- Fonticulus anterior (frontalisV Frontal kemikle parietal kemikler arasındadır. Sutura coronalis ile sutura
sagittalis arasındadır. (Fizik muayenede 18. ay, radyolojik olarak 36. ayda kapanır)
2- Fonticulus posterior (occipitalisV Oksipital kemikle parietaller arasındadır. Sutura lambdoidea ile sutura
sagittalis’in birleşim yerindedir (3.ayda kapanır).
3- Fonticulus anterolateralis (sphenoidalis): Frontal, parietal, temporal ve sfenoid kemikler arasındadır. (6.
ayda kapanır).
10