lingguhang matrix

100 Pages·2012·0.61 MB·Tagalog

LINGGUHANG MATRIX
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
Unang Markáhan
PN1Aa: Naitatala PA1Aa: Malinaw na PB1Aa: Naibibigay PU1Aa: Natutukoy ang
ang mahahalagang nakapaglalarawan ang kahulugan mga katangian ng pasu-
impormasyon ng narinig ng mga bagay sa paligid ng mga salita sa isang lat na paraan ng wika
na akda akda batay sa
pagkagamit sa
pangungusap,
denotasyon/konotasyon,
tindi ng pagpapakahulu-
gan, kasingkahulugan at
kasalungat na kahulu-
gan, at konstekstuwal
na pahiwatig
PN1Ab: Nasasagot PA1Ab: Malinaw PB1Ab: Naipaliliwanag PU1Ab: Napag-iiba
nang wasto ang mga na nakapaglalarawan ang pagkakasunod- ang pasalita at pasu-
tanong tungkol ng mga pangyayari sunod ng mga lat na paraan ng wika
sa akdang narinig pangyayari
sa isang akda
PN1Ac: Naibibigay PA1Ac: PB1Ac: Nakapaglalahad PU1Ac: Nakikilala ang
ang paksa ng akdang Nakapasasalaysay ng pangunahing ideya payak na paglalarawan
narinig ng mga pangyayari ng teksto sa pamamagitan ng
tungkol sa sariling buhay paggamit ng mga sim-
pleng panuring (pang-uri
at pang-abay)
PN1Ad: Nakapagtataya PA1Ad: Nakapagsasa- PB1Ad: Nakapagbu- PU1Ad: Nakikilala ang
ng katapusan ng akdang laysay ng mga pangya- buod ng tekstong binasa mga paraan para maka-
pinakikinggan yari tungkol sa buhay sa tulong ng mga pa- buo ng mga mataling-
ng ibang tao ngunahin at pantulong hagang paglalarawan
na detalye (idyoma at tayutay)
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PN1Ba: Natutukoy PA1Ae: Nakagagamit PB1Ae: Nakapagbibigay PU1Ba: Natutukoy ang
ang mga detalye ng mga angkop na salita ng sariling hinuha mga dapat tandaan sa
ng napakinggang teksto sa paglalahad sa kahihinatnan ng mga pagsulat ng mabisang
pangyayari sa akda talata (mekaniks at ka-
yarian ng talata)
PN1Bb: Nakagagawa PA1Af: Nakabubuo PB1Af: Nakapag-uugnay PU1Bb: Napag-iiba ang
ng balangkas ayon ng mga katwiran mula ng pinakamalapit na payak at masining
sa tekstong narinig sa nakuhang detalye sariling karanasan o na paglalarawan sa
karanasan ng iba sa pamamagitan ng pag-
mga karanasang inila- gamit ng panuring
had sa binasa
PN1Bc: Nakagagawa PA1Ba: Nakapagpapa- PB1Ba: Nakapagla- PU1Bc: Napag-iiba
ng balangkas na mas hayag ng damdamin larawan ng mga kata- ang payak at masin-
masinsin at detalyado tungkol sa mga tauhan ngian at damdamin ng ing na paglalarawan sa
ayon sa tekstong narinig ng akda mga tauhan sa akdang pamamagitan ng pag-
binasa gamit ng mga tayutay at
idyoma
PN1Bd: Nakabubuo ng PA1Bb: Nakapag- PB1Bb: Nakapagla- PU1Bd: Nakasusuri ng
mga tanong na susukat bibigay-puna sa mga larawan ng mga kata- mga halimbawa ng mga
sa pang-unawa at mga ginawa at desisyon ng ngian ng mga tagpuan payak at masining na
tanong na nakapag- mga tauhan sa akda sa mga akdang binasa paglalarawan
bibigay hinuha
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PB1Bc: Natutukoy ang PU1Be: Nakasusulat ng
banghay ng kuwento talatang naglalarawan
PB1Bd: Nakapagha- PU1Da: Nakasusulat ng
hambing at nakapagtutu- simpleng talata
lad ng mga katangian ng
mga tauhan sa kuwento
PB1Be: Nasusuri ang PU1Db: Nakasusulat ng
mga katangian at pa- simple at organisadong
pel na ginampanan ng talata
bawat tauhan sa kuwento
(pangunahing tauhan,
pantulong na tauhan, at
iba pang tauhan)
PB1Bf: Nakapagpapali- PU1Bf: Nakasusulat ng
wanag ng kaangkupan talatang naglalarawan
ng mga ikinilos ng tau- sa masining na paraan
han batay sa kaniyang
mga katangian
PB1Bg: Nakapagpapali- PU1Bg: Nakasusulat
wanag ng kaangkupan ng tulang naglalarawan
ng tagpuan sa paksa ng sa tauhang naibigan sa
kuwento mga tekstong binasa
PB1Ca: Nakapagbibigay PU1Ca: Nakasusulat
ng mga opinyon hinggil ng damdamin, opinyon,
sa mga akdang binasa mensahe, at ideya
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PB1Cb: Nakapagbaba-
hagi ng epektong pan-
damdamin ng akda
PB1Cc: Nakapagbibigay
ng sariling hinuha sa
kahihinatnan ng mga
pangyayari sa akda
PB1Cd: Nabibigyan ng
halaga ang kasiningan
at kabuluhan ng mga
tekstong binasa ayon sa
pamantayang pansarili
PB1Ce: Nakapanga-
ngatwiran sa kaang-
kupan ng pagiging
makatotohanan o di-
makatotohanan ng bina-
sang akda
PB1Cf: Nakapagbibigay-
hinuha sa pangyayari,
kaalaman at pakay/
motibo ng may-akda
PB1Cg: Nagagamit ang
mga kaisipang inilahad
sa teksto sa pagpapali-
wanag o pagpapahayag
ng ibang bagay na nasa
labas ng teksto
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
Ikalawang Markáhan
PN2Aa: Nakapagtatala PA2Aa: Naaayos ang PB2Aa: Natutukoy ang PU2Aa: Nakikilala ang
ng mga detalye ng napa- pagkakasunod-sunod ng karaniwang tema ng mga katangian ng
kinggang media mga pangyayari sa isang mga alamat at kuwen- tekstong nagsasalaysay
akda tong bayan
PN2Ab: Nahihimay ang PA2Ab: Napagsusunod- PB2Ab: Nailalarawan PU2Ab: Nakapag-
mga detalye ng napa- sunod ang mga detalye ang karaniwang kata- bibigay ng mga halim-
kinggang media at na- ng isang pangyayari ngian ng mga tauhan ng bawa ng mga tekstong
kapagbibigay ng ibang mga alamat at kuwen- nagsasalaysay (balita,
pagtingin dito tong bayan talambuhay, atbp.)
PN2Ac: Nakapagbibigay PA2Ac: Naaayos ang PB2Ac: Nailalarawan PU2Ac: Nakasusuri ng
ng kuro-kuro, saloobin, pagkakasunod-sunod ng ang karaniwang katan- mga halimbawa ng
at pananaw tungkol sa mga pangyayari sa sari- gian ng mga tagpuan ng tekstong nagsasalaysay
narinig ling buhay mga alamat at kuwen-
tong bayan
PN2Ad: Nakapag- PA2Ad: Napagsusunod- PB2Ad: Natutukoy at na- PU2Ad: Natutukoy ang
bibigay ng pagsang- sunod ang mga pangya- paghahambing ang mga mga katangian ng balita
ayon o pagtanggi sa yari sa buhay ng ibang motif ng mga alamat at
napakinggan tao kuwentong bayan
PN2Ae: Natutukoy ang PA2Ba: Nasisisinsin ang PB2Ae: Nakapagbibigay PU2Ae: Naiisa-isa ang
mga napapanahong isyu mga ideya at pangya- ng haka sa kung ano mga paraan at dapat
mula sa narinig at naka- yari upang makuha ang ang halaga ng mga tandaan sa pagsulat ng
pagbibigay ng pananaw nilalaman nito alamat at kuwentong balita
tungkol dito bayan sa mga sinaunang
lipunan
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PN2Af: Nailalahad ang PA2Bb: Napagbubu- PB2Ba: Natutukoy ang PU2Af: Nakasusulat ng
saysay at kabuluhan ng layan ang mga napa- mga katangian ng pani- balita tungkol sa piling
napakinggang media kinggan tikan na natatangi sa pangyayari sa mga
bawat rehiyon: tekstong binasa
a.) wika
b.) tema at paksa
c.) tauhan
d.) tagpuan
e.) kaisipan
PA2Bc: Nasasabi nang PB2Bb: Nakikilala ang PU2Ag: Naiisa-isa ang
may kaayusan ang mga mga natatanging pang- mga katangian ng ku-
pangyayari sa isang kulturang aspektong wento
akda nagbibigay-hugis sa mga
panitikan ng bawat rehi-
yon (hal., heograpiya, uri
ng pamumuhay)
PA2Bd: Naisasaayos ang PU2Ah: Nakasusuri ng
mga pahayag tungkol sa banghay ng kuwento
pangyayari sa paligid (simula, gitna, at wakas)
PA2Be: Nasasabi nang PU2Ai: Nakasusulat ng
may kaayusan ang mga orihinal na alamat
pangyayari sa sariling
buhay
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
Ikatlong Markáhan
PN3Aa: Nakikilala ang PA3Aa: Natutukoy ang PB3Aa: Natutukoy at PU3Aa: Nasusuri ang
genre ng akdang napa- mga detalye ng isang nailalarawan ang sektor iba’t ibang teksto ayon sa
kinggan isyu o paksa ng lipunan na kinabibi- mga uri ng paglalahad
langan ng pangunahing (nagbibigay-halimbawa,
tauhan nagbibigay ng sanhi at
bunga, nag-iisa-isa, at
naghahambing)
PN3Ab: Nakararamdam PA3Ab: Naipapahayag PB3Ab: Natutukoy ang PU3Ab: Naibibigay ang
ng empatiya para sa ang mga katwiran ng sektor na kinabibilangan mga katangian ng mga
mga tauhan sa kuwento bawat panig ng isang ng ibang tauhan sa akda uri ng tekstong naglala-
base sa tono ng akdang isyu o paksa had
napakinggan
PN3Ac: Nasasabi kung PA3Ac: Nakapagbibigay PB3Ac: Nailalarawan PU3Ac: Nakabubuo ng
kailan ginamit ang mga ng sariling katwiran ang tunggaliang nililikha mahusay at malinaw na
bantas sa isang narinig tungkol sa isang isyu o ng relasyon ng panguna- paksang pangungusap
na pangungusap paksa hing tauhan sa lipunang
kinabibilangan
PN3Ad: Natutukoy ang PA3Ad: Nasusuri ang PB3Ad: Natutukoy ang PU3Ad: Nakabubuo ng
simula at katapusan ng katwiran ng iba kaugnay (mga) tugon na ginawa balangkas na papangu-
isang pangungusap ayon sa isang napapanahong ng pangunahing tauhan sap at papaksa
sa antala isyu o paksa sa tunggalian
PN3Ae: Natutukoy ang PA3Ae: Nabibigyang- PB3Ae: Napanga- PU3Ae: Nakasusulat ng
pagkakaiba ng mga ka- lalim ang katwiran sa ngatwiranan ang ka- tekstong naglalahad ng
hulugan ayon sa diin nito pamamagitan ng pag- malian at kawastuhan sanhi at bunga
tanggi o pagsang-ayon ng tugon ng tauhan sa
tunggalian
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PN3Af: Natutukoy ang PA3Ba: Nababalangkas PB3Af: Nakapagbibigay PU3Af: Nakabubuo ng
pagkakaiba ng mga ka- ang pahayag na sasabi- at napangangatwiranan tekstong naghahambing
hulugan ayon sa diin at hin ang alternatibong tugon
haba nito sa pagresolba ng tung-
galian
PN3Ag: Nauunawaan PA3Bb: Nasusuri ang PB3Ba: Natutukoy at PU3Ag: Napag-iiba ang
ang napakinggang akda mga pahayag na may nailalarawan ang pana- sanaysay sa iba pang
sa tulong ng tono, anta- kaisahan hong pinangyarihan ng akdang tuluyan
la, haba, at diin akda
PA3Bc: Nasusuri ang PB3Bb: Natutukoy ang PU3Ah: Naiisa-isa ang
mga pahayag na may mga detalye ng akda na mga katangian ng ma-
kabuuan nagpapakita ng pana- buting sanaysay (kaisa-
hong pinangyarihan ng han, kabuuan, at kaayu-
akda san)
PA3Bd: Nasusuri ang PU3Ai: Napaghahamb-
mga pahayag na may ing ang pormal at
kaayusan impormal na sanaysay
PA3Be: Nakapaglalahad PU3Aj: Nakabubuo ng
ng mga pahayag nang sanaysay na may kai-
may kaisahan, kabuuan, sahan tungkol sa pag-
at kaayusan mamahal sa bayan
PA3Ca: Naitatagni ang
mga ideyang ipinaha-
hayag sa loob ng mga
nakasalamuhang paniti-
kan sa bayang kinabibi-
langan
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PA3Cb: Nabibigyang
paliwanag ang mga
ideya ng tauhan ayon
sa sitwasyong kinabibi-
langan
PA3Cc: Nailalarawan
ang mga katangian at
kaugaliang litaw sa lokal
na bayan
Ikaapat na Markáhan
PN4Aa: Nailalahad sa PA4Aa: Nakapagbibigay PB4Aa: Natutukoy ang PU4Aa: Nakababasa at
sariling pamamaraan tuon sa paksa ng pag- mga katangian ng an- nakauunawa ng isang
ang mensahe ng akdang uulat yong pampanitikan na akdang hindi kasama sa
napakinggan umusbong sa bawat mga tinalakay sa klase
panahon (maaaring maikling ku-
wento, dula, o nobela)
PN4Ab: Nakabubuo ng PA4Ab: Nakagagamit PB4Ab: Natutukoy ang PU4Ab: Nakasusulat ng
makabuluhang punto ng angkop na into- mga katangian ng an- suring-papel ng bina-
mula sa akdang napa- nasyon, tono, at bilis ng yong pampanitikan na sang akda (home read-
kinggan pagsasalita sa pag-uulat umusbong sa bawat ing report):
panahon
a. pagsusuri sa pamagat
b. pagkilala sa awtor
c. pagsusuri sa tagpuan
d. paglalarawan ng mga
tauhan
e. pagsulat ng buod
f. pagsusuri sa tema
g. pagsulat ng personal
na reaksiyon/pagsusuri
Pag-unawa Pag-unawa
Pagsasalita (PA) Pagsulat (PU)
sa Napakinggan (PN) sa Binasa (PB)
PN4Ac: Napatutunayan PA4Ac: Natutukoy at PB4Ac: Natutukoy ang PU4Ac: Nakapipili ng
o napawawawalang bisa natatandaan ang mga pagkakahawig at pag- paksa para sa gagawing
ang mga pagkiling at mahahalagang detalye kakaiba ng bawat anyo pananaliksik (pamimili
sariling interes ng nag- ng pag-uulat at panahon ng lalawigang itatanghal
sasalita sa programang
panturismo)
PN4Ad: Nalalagom PA4Ad: Nasasarili PB4Ad: Natutukoy ang PU4Ad: Nakikilala ang
ang napakinggang ang mga pahayag sa anyo ng akdang na- iba’t ibang batis o ma-
impormasyon sa sariling pamamagitan ng pagla- kasalamuha pagkukunan ng impor-
pamamaraan lapat sa karanasan ng masyon para sa panana-
mga nakararami liksik
a. primaryang batis (pri-
mary sources)
b. sekondaryang batis
PN4Ae: Naibubuod ang PA4Ba: Napipili ang PU4Ae: Nakasusulat
napakinggang akda angkop na haba, diin, at ng bibliographical en-
hinto sa pag-uulat tries ayon sa APA format
(libro, artikulo, internet
source)
PN4Af: Nagagamit ang PA4Bb: Nakagagamit ng PU4Af: Nakasusulat ng
mga kaalaman mula sa sapat na mga di-pasali- balangkas (papaksa)
akda sa pagbuo ng mga tang palatandaan (non- para sa tekstong nagla-
pahayag verbal cues) lahad at nanghihikayat
tungkol sa paksa