limited şirketlerin vergi borçlarından dolayı kanuni temsilci ve ortakların sorumluluğu ve analizi

146 Pages·2012·1.19 MB·Turkish

0

T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MALİYE ANABİLİM DALI
MALİYE BİLİM DALI

LİMİTED ŞİRKETLERİN VERGİ BORÇLARINDAN DOLAYI
KANUNİ TEMSİLCİ VE ORTAKLARIN SORUMLULUĞU VE
ANALİZİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Eslem AYAZ

Tez Danışmanı
Prof. Dr. Şükrü KIZILOT

Ankara - 2012

0

T.C
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
MALİYE ANABİLİM DALI
MALİYE BİLİM DALI

LİMİTED ŞİRKETLERİN VERGİ BORÇLARINDAN DOLAYI
KANUNİ TEMSİLCİ VE ORTAKLARIN SORUMLULUĞU VE
ANALİZİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan
Eslem AYAZ

Tez Danışmanı
Prof. Dr. Şükrü KIZILOT

Ankara - 2012

ÖNSÖZ

Türkiye’de sermaye şirketlerinin büyük bir kısmını limited şirketler
oluşturmaktadır. Mevcut limited şirketler genel olarak aile şirketi biçimindedir.
Öte yandan limited şirketlerde, kamu borçlarından dolayı sorumluluk, anonim
şirketlere göre farklı düzenlenmiştir. Gerek bu durum gerekse limited
şirketlerin sayıca fazlalığı, uygulamada daha çok problemle karşılaşılmasına
neden olmaktadır. Bu bağlamda, limited şirketlerde vergi borçlarından dolayı
ortaya çıkan sorumluluk özellik arz etmektedir.
Bu çalışmada, limited şirketlerden tahsil edilemeyen veya tahsil
edilemeyeceği anlaşılan vergi borçları dolayısıyla kanuni temsilci ve
ortaklarının sorumluluğu genel hatlarıyla belirtilerek, yargı kararları ışığında
karşılaşılan sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir. Bu doğrultuda çalışmanın,
gerek akademik ve idari çevrelerin gerekse kanuni temsilci ve ortakların
yararlanabileceği kaynak olması hedeflenmiştir.
Yüksek lisans çalışmalarım süresince hiçbir desteğini benden
esirgemeyen değerli hocam Prof. Dr. Şükrü KIZILOT’a, kendimi onlardan
mahrum etmeme rağmen akademik çalışmalarımda beni hep destekleyen ve
yanımda olan eşim Fatma ve oğlum Alp’e, bugünlere gelmemde büyük
emekleri olan öğretmenlerim babam Celal ve annem Sebahat Ayaz’a sonsuz
teşekkürlerimle…
ii

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ........................................................................................................... i 
İÇİNDEKİLER .................................................................................................ii 
KISALTMALAR .............................................................................................ix 
GİRİŞ ..............................................................................................................1 

BİRİNCİ BÖLÜM 
GENEL AÇIKLAMALAR 
I. KAMU ALACAĞI KAVRAMI, ÖZELLİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ ................... 3 
A. Kamu Alacağı Kavramı ve Özellikleri .................................................... 3 
1. Kamu Alacağı Kavramı ...................................................................... 3 
2. Kamu Alacaklarının Özellikleri ........................................................... 5 
B. Kamu Alacaklarının Çeşitleri ................................................................. 6 
1. Asli Kamu Alacakları .......................................................................... 6 
a. Vergi .............................................................................................. 6 
b. Resim ............................................................................................ 7 
c. Harç ............................................................................................... 8 
d. Vergi ve Para Cezaları ................................................................ 10 
e. Ceza Soruşturma ve Takiplerine İlişkin Masraflar ....................... 12 
2. Fer’i Kamu Alacakları ...................................................................... 12 
a. Gecikme Zammı .......................................................................... 12 
b. Gecikme Faizi.............................................................................. 13 
c. Tecil Faizi .................................................................................... 14 
d. Haksız Çıkma Zammı .................................................................. 15 
e. Pişmanlık Zammı ......................................................................... 16 
II. KAMU ALACAKLILARI VE BORÇLULARI ............................................ 17 
A. Kamu Alacaklıları ................................................................................ 17 
1. Devlet .............................................................................................. 18 
2. İl Özel İdaresi ................................................................................... 18 
3. Belediye ........................................................................................... 19 
B. Kamu Borçluları ................................................................................... 19
iii

1. Gerçek ve Tüzel Kişiler .................................................................... 20 
2. Kanuni Temsilciler ........................................................................... 20 
3. Mirasçılar ve Kefil ............................................................................ 21 
4. Vergi Yükümlüsü (Mükellef) ............................................................. 22 
5. Vergi Sorumlusu .............................................................................. 24 
III. LİMİTED ŞİRKETİN KAMU BORÇLARINDAN DOLAYI KANUNİ
TEMSİLCİ VE ORTAKLARIN SORUMLU TUTULMASININ
NEDENLERİ ........................................................................................... 25 

İKİNCİ BÖLÜM 
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA 
LİMİTED ŞİRKETLERİN BORÇLARINDAN DOLAYI KANUNİ TEMSİLCİ VE
ORTAKLARININ SORUMLULUĞU 
I. LİMİTED ŞİRKETLERDE ORTAKLAR VE KANUNİ TEMSİLCİLER ....... 28 
II. LİMİTED ŞİRKETLERDE ORTAKLAR İLE TEMSİLCİLERİN
SORUMLULUKLARININ GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR .............................. 30 
A. Amme Alacağının Şirketten Tahsil İmkanının Bulunmaması ............... 30 
B. Vergi Borçlarını Doğuran Eylemle Kanuni Temsilci Arasında Bağ
Olması ................................................................................................. 33 
C. Ortağın Ortaklık Hissesi Oranında Sorumluluğu ................................. 35 
III. KANUNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLULUĞU ........................................ 36 
A. Sorumluluk Kavramı ............................................................................ 36 
B. Sorumluluğa İlişkin Mevzuat ................................................................ 37 
1. A.A.T.U.H.K.’nın Mükerrer 35’inci Maddesinin Değişiklikten Önceki
Hali .................................................................................................. 37 
2. A.A.T.U.H.K.’nın Mükerrer 35’inci Maddesinin Değişiklikten Sonraki
Hali .................................................................................................. 38 
3. Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu Maddesi ........................................ 39 
4. A.A.T.U.H.K.’nın Mükerrer 35’inci ve V.U.K’un 10’uncu Maddesinin
Karşılaştırılması ............................................................................... 40 
IV. A.A.T.U.H.K’NIN MÜKERRER 35’inci MADDESİ KAPSAMINDA
KANUNİ TEMSİLCİ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI ........................ 42
iv

A. Kamu Alacağının Tahsil İmkansızlığı .................................................. 42 
B. Kamu Alacağının Tahsil İmkansızlığının Anlaşılması .......................... 43 
V. V.U.K. 10’UNCU MADDE KAPSAMINDA KANUNİ TEMSİLCİNİN
SORUMLULUĞU ................................................................................... 45 
A. Kamu Alacağının Tahsil İmkansızlığı .................................................. 45 
B. Şirketin Vergi Ödevlerinin Yerine Getirilmemesi .................................. 46 
1. Maddi Vergi Ödevi ........................................................................... 46 
2. Şekli Vergi Ödevleri ......................................................................... 47 
a. Bildirimde Bulunma ..................................................................... 47 
b. Defter Tutma ............................................................................... 48 
c. Belge Düzenine Uyma ................................................................. 50 
d. Defter ve Belgeleri Muhafaza ve İbraz ........................................ 52 
e. Beyanname Verme ...................................................................... 53 
f. Diğer Ödevler ............................................................................... 54 
C. Kanuni Temsilcilerin Rücu Hakkı ......................................................... 54 
D. Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğunun Sona Ermesi ............................ 55 
VI. ORTAKLARIN SORUMLULUĞU ........................................................... 56 
A. Ortaklar ............................................................................................... 56 
1. Ortaklık Kavramı ............................................................................. 56 
2. Ortakların Görev ve Yükümlülükleri ................................................. 58 
3. Ortaklıktan Çıkma, Çıkmaya Katılma, Çıkarma ............................... 60 
4. Ortaklıktan Ayrılmanın Sonuçları ..................................................... 62 
B. Kamu Borçlarından Ortakların Sorumluluğu ........................................ 63 
1. A.A.T.U.H.K.’nın 35’inci maddesinin ilk şekli ................................... 63 
2. A.A.T.U.H.K.’nın 35’inci maddesinde yapılan değişiklikler............... 65 
3. Sorumluluğun Kapsamı ................................................................... 67 
4. Sorumluluğun Şartları ...................................................................... 67 
5. Sorumluluğun Sona Ermesi ............................................................. 68 
6. Ortakların Rücu Hakkı ..................................................................... 69
v

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 
LİMİTED ŞİRKETLERİN VERGİ BORÇLARINDAN DOLAYI KANUNİ
TEMSİLCİLERİN VE ORTAKLARININ SORUMLU TUTULMASINDA
KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 
I. LİMİTED ŞİRKETLERDE VERGİ BORCUNDAN DOLAYI ORTAKLARIN
VE KANUNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLU TUTULMASINDA
KARŞILAŞILAN SORUNLAR ................................................................ 70 
A. Tebligata İlişkin Sorunlar ..................................................................... 71 
1. Şirket adına düzenlenen ihbarnamenin tebliğinin Kanuna uygun
gerçekleştirilmemesi ........................................................................ 71 
2. Şirket adına düzenlenen ihbarname/ödeme emrinin tebliği için yeterli
adres araştırması yapılmaması ....................................................... 72 
B. Şirket Hakkında Malvarlığı Araştırmasına İlişkin Sorunlar ................... 72 
1. Vergi borcu şirketin malvarlığından tahsil edilmeye çalışılmadan
kanuni temsilci/ortağa gidilmesi ....................................................... 72 
2. Şirket hakkında ödeme emri düzenlenmeden önce malvarlığı
araştırması yapılması ...................................................................... 73 
3. Kanuni temsilci/ortak adına düzenlenen ödeme emrinden sonra,
şirketin malvarlığına rastlanmasına rağmen temsilci/ortağın
sorumluluğuna başvurulması ........................................................... 74 
C. Limited Şirketin Ortağı Ve Kanuni Temsilcisinin Takibine İlişkin
Sorunlar ............................................................................................... 74 
1. Şirketin vergi borcu nedeniyle kanuni temsilci/ortak adına takibata
ihbarname ile başlanması ................................................................ 74 
2. Şirketin vergi borcu nedeniyle kanuni temsilci/ortak adına
düzenlenen ödeme emrinde takip sıfatının belirtilmemesi veya
yanlış yazılması ............................................................................... 75 
3. Şirketin vergi borcu nedeniyle kanuni temsilcinin takibinin 6183
sayılı A.A.T.U.H.K.’nın mükerer 35’inci maddesine göre yapılması . 76 
4. Şirketin vergi borcu nedeniyle ortağın takibinin 6183 sayılı
A.A.T.U.H.K’nın mükerer 35’inci maddesi ile 213 sayılı V.U.K’un
10’uncu maddesine göre yapılması ................................................. 76
vi

5. Şirketin kanuni temsilcisi olmayan şahıs adına ödeme emri
düzenlemesi .................................................................................... 77 
D. Sorumluluk Payına İlişkin Sorun .......................................................... 77 
E. Kanuni Temsilcinin Sorumluluğuna İlişkin Sorunlar ............................. 78 
1. Şirketin vergi borcu temsilcilik sıfatından kaynaklanmadığı halde
kanuni temsilcinin bu borçtan sorumlu tutulması ............................. 78 
2. Vergi borcunun doğduğu dönemde şirket faaliyette olmadığı halde
kanuni temsilcinin sorumlu tutulması ............................................... 79 
F. Ortağın Sorumluluğuna İlişkin Sorunlar ............................................... 79 
1. Ortak hissesini devretse bile, limited şirketin önceki dönem vergi
borçlarından sorumlu olup olmayacağı ............................................ 79 
2. Şirket faaliyet halindeyken ortağın hisse devrinden önceki
borçlarından sorumlu tutulması ....................................................... 80 
3. Şirket ortağının hisselerini devrettikten sonra oluşan borçtan sorumlu
tutulması .......................................................................................... 80 
G. Limited Şirketin Kanuni Temsilci/Ortağı’nın Hisse Devrinde Karşılaşılan
Sorun ................................................................................................... 81 
H. Limited Şirketin Kanuni Temsilcisi ve Ortağından Teminat İstenmesi ile
Adlarına İhtiyati Haciz, İhtiyati Tahakkuk Kararı Alınmasına İlişkin
Sorunlar ............................................................................................... 82 
1. Şirketin vergi borcu nedeniyle kanuni temsilci veya ortaktan teminat
istenmesi, adlarına ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk kararı alınması .. 82 
2. Şirket ortağı hakkında yapılan ihtiyati haciz işleminde mahalli en
büyük memurun onayının olmaması ............................................... 83 
I. Limited Şirketin Ortağı Ve Kanuni Temsilcisi Adına Uygulanan Haciz
İşlemine İlişkin Sorunlar ....................................................................... 84 
1. Hacze süresinde dava açılmaması .................................................. 84 
2. Şirketin borçlarından dolayı ortak/kanuni temsilci adına haciz
işleminden sonra ödeme emri düzenlenmesi .................................. 85 
İ. Limited Şirket Ortağı Ve Kanuni Temsilcisinin Takip Sırasına İlişkin
Sorun ................................................................................................... 85