Table Of ContentLeven met een psychisch zieke ouder
Van A tot ggZ
De boeken in de reeks Van A tot ggZ beschrijven niet alleen oorzaak,
verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven
ook antwoord op de vraag hoe men met het probleem om moet gaan.
Door de prettig leesbare combinatie van beschouwingen, cartoons en
citaten zijn de boeken niet alleen geschikt voor vertegenwoordigers van
patiëntenverenigingen, behandelaren en mantelzorgers, maar vooral
ook voor de cliënten zelf en de mensen in hun directe omgeving.
De reeks staat onder redactie van:
• Fred Sterk, psycholoog-psychotherapeut, werkzaam bij CAP Den
Haag, centrum voor arbeid en psyche
• Sjoerd Swaen, psycholoog-psychotherapeut, werkzaam bij PsyQ,
psycho-medische programma’s te Den Haag, afdeling angst-
stoornissen
• Jenny Swart, fondsredacteur, uitgeverij Bohn Stafleu van
Loghum
Leven met een
psychisch zieke ouder
Sandra van Gameren
Bohn Stafleu van Loghum
Houten 2006
© 2006 Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgesla-
gen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op
enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, hetzij op
enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel
16b Auteurswet 1912 j°het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit
van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wet-
telijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus
3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave
in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912)
dient men zich tot de uitgever te wenden.
ISBN 90 313 4831 7
NUR 770
Ontwerp omslag: PH&D, Huizen
Cartoons: Marcel Jurriëns
Bohn Stafleu van Loghum Distributeur in België:
Het Spoor 2 Standaard Uitgeverij/Manteau
Postbus 246 Mechelsesteenweg 203
3990 GA Houten 2018 Antwerpen
www.bsl.nl www.standaarduitgeverij.be
Ik draag dit boek op aan alle mensen die voor mij in mijn jeugd als beschermer
hebben gefungeerd, bewust of onbewust. In het bijzonder: mijn vader Arie van
Gameren; opvoed-opa en -oma Arie en Bastiaantje van Gameren-Zoon; opa en
oma Ten Katen-de Jong; tante Mies Van Loon-de Jong; ome Cees en tante Nel
Van Rijswijk; jeugdvriendinnen Ingrid, Wendy, Arianne en Mariska; de moe-
ders van vriendinnetjes waaronder ‘tante’ Jeanet van Zijderveld en Ans vd
Hurk, en eenieder die ik niet noemde, maar zich wel heeft ingezet.
Voorwoord
Het spanningsveld rondom kopp
Een boek over kinderen van een psychisch zieke ouder, is dat nodig?
Stigmatiseren we zo’n kind niet? Of de zieke ouder?
In Nederland lijdt een grote groep mensen aan een psychische stoor-
nis en 865.000 van hen voedt een kind op. Een deel van die ouders zijn
ondanks hun beperkingen in staat het kind een fijne jeugd te bezor-
gen. Daar mogen geen misverstanden over bestaan. Een grote groep
kinderen van wie een ouder aan een psychische stoornis lijdt, groeien
uit tot gezonde en gelukkige volwassenen die veel geleerd hebben van
de gezinsomstandigheden. Een even zo groot aantal krijgt echter zelf
psychische problemen, zo blijkt uit onderzoek. Velen geven aan onder
zeer moeilijke omstandigheden te zijn opgegroeid. Daar mogen we
onze ogen niet voor sluiten. En dat doen we gelukkig wereldwijd ook
niet meer. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw kwamen de kinde-
ren van psychisch zieke ouders langzaamaan in het gezichtsveld van
onderzoekers, preventiewerkers en hulpverleners. Door onderzoek en
ervaringsverhalen weten we steeds meer over de impact op gezinnen
en in het bijzonder op het kind. Deze kennis is vooral nodig om pre-
ventief te werk te kunnen gaan. Waar mogelijk moeten we voorkomen
dat het leven van gezinnen volkomen ontwricht wordt door een psychi-
sche ziekte bij een van de ouders. De kinderen hebben het nodig dat
7
er naar hen omgekeken wordt door familie, een hulpverlener, leraren
en andere betrokkenen. Zij én hun ouders hebben het nodig dat er
informatie wordt verschaft, een helpende hand wordt uitgestoken, dat
er zonodig een oogje in het zeil wordt gehouden of dat er wordt inge-
grepen als dat in het belang is van het kind. Maar dit alles impliceert
geenszins dat een psychisch zieke ouder geen goede ouder kan zijn!
Tijdens het schrijven van dit boek was ik me terdege bewust van het
risico van stigmatisering van de zieke ouders. En het laatste waarmee
we de ouder of het kind helpen, is het taboe op psychische ziekten ver-
groten. Ik raad de lezer dan ook aan zorgvuldig de dubbele, en daarom
voor het kind vaak zo verwarrende, moraal te ontrafelen die ik in vrij-
wel alle verhalen van deze kinderen ontdekte. Die luidt: ‘Ik houd van
mijn zieke ouder, maar ik houd niet van zijn of haar ziekte’. Laten we
ook waken voor het stigmatiseren van de kinderen zelf. Zij hebben er
niets aan om bij voorbaat al als zielenpiet of risicogeval te worden
beschouwd.
8
Inhoud
Voorwoord 7
Inleiding 15
Over de schrijfster 15
Over de lezer 16
De term kopp en kopper 17
De ervaringsdeskundige lezer 18
Over het onderzoek 18
Over de bijdragen van ervaringsdeskundigen 19
Het kind van de alcohol- of drugsverslaafde ouder 21
Deel I Praktijk 23
1 Interview Olga Millenaar 25
2 Interview Francis Schokker 35
3 Interview Jesse 47
4 Interview Mike 53
5 Interview Gerda Wijnker-Wens 57
9
6 Interview Wessel van Dam 65
7 Interview Loes L. 71
8 Interview Hakime Q. 77
9 Interview Lara de Groot 81
10 Interview Elisa L’Adrese 85
11 Interview Kees Nielens 97
12 Interview Sabine Hendrickx 105
13 Interview Lisa de Jong 113
14 Interview Paulien Bosch 121
Deel II Wetenschap 135
1 Confrontatie 137
Nu de cijfers 137
Bagatelliseren 138
Beïnvloedende factoren 139
Eerst nog even dit 142
En ook… 142
2 Opgroeien 143
De risicofactoren uitgewerkt 143
Risicofactoren bij de ouder 143
Schizofrenie of depressie: doet het ertoe? 143
10
