Lessen Van Hitchcock, Herziene Editie: Een Inleiding in Mediatheorie

384 Pages·2007·26.26 MB·German

by  Patricia Pisters

Lessen van
Hitchcock
Een i n l e i d i n g in
mediatheorie
DEACE HERZIENE EDITIE
Patricia Pisters
Lessen van Hitchcock
echtaliik Oascharr atenaal
Lessen van Hitchcock
Een inleiding in mediatheorie
Derde herziene editie
Patricia Pi sters
Amsterdam University Press
4, echtallik Oascharr tenaal
Eerste druk: 2002
Tweede druk: 2004
Derde herziene editie: 2007
o
mslagillustratie: Hitchcock met clapperboard - publicittitsfoto
Cover design: Hannie Pijnappels, Amsterdam
Lay·out: Het Steen Typografle, Maarssen
ISBN 9789053569627
NUR 652/674
© Patricia Pisters I Amsterdam University Press, Amsterdam 200]
Aile rechten ~oorbehouden. Niels uit deze uitga~e mag worden velVeelvoudigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gege~ensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
h<!lzij eldctroniseh, meehaniseh. door fotokopiein, opnamen ofenige andere manier, zonder
voorafgaande schriftelijke loeslemming van de uilgever.
Voorzo~er het maken van kopieen uit deze uilgave is loegestaan op grond van artikel16B
Auleurswel1912 j" h<!l Be.luil van 20 juni 1974 Stb. 3S1, zoals gewijzigd bij h<!l Besluit van
23 augustus 1985. Stb. 471 en artikel17 Auleurswet 1912, dienl men de daalVoor wdldijk ver
schuldigde vergoedingen Ie voldoen aan de Sliehling Reprorechl (Po,lbus 30S1, 2130 1(6
Hoofddorp). V~~r het Overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen. readers
en andere compilaliewerken (artikel16 Auteurswet 1912) dient men zich to! de uilgever Ie wen·
den.
•
tenaal
Voor Rocco
srechtallik Oascharr aterlaal
Dankwoord
Oil boek is totstandgekomen naar aanleiding van colleges aan de leerstoelgroep
Film-en Televisiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Graag wil ik
de studenten bedanken voor hun vragen en opmerkingen lijdens de colleges en
Katrien Rem ijn voor haar hulp bij de registers. M ijn coli ega's Joost Bolten, Laura
Copier, Thomas Eisaesser, Charles Forceville, Rene Glas, Joke Hermes, Su~anne
Kooij, Jaap Kooijman, Tarja Laine, David Nieborg, Annie van den Oever, Gerwin
van der Pol, Willem Pool, Mauten Reesink, Wim Staaten Wanda Strauven ben ik
erkentelijk voor hun commentaar op de verschillende hoofdstukken. Verder wil
ik graag Anniek Meinders en Jaap Wagenaarvan Amsterdam University Press be
danken voor het vertrouwen en de prettige samenwerking in de afgelopen jaren.
tenaal
Inhoud
Voorwoord: Hitchcock in ons hoofd 15
In/eiding
Hitchcock en mediatheorie 21
Filmtheorie en ·esthetiek 23
Moderne fllmtheorie en he! 'post-cinema' landschap 2S
Cinema en ... Hitchcock: ten portret 28
Cinema en .. theorievorming; cinema en ,., andere media 31
Hoojdstuk J
Hitchcock, de auteur: het ontstaan van de mode me filmtheorie 37
Ontstaan en ontwikkeling in de praktijk van de filmkritiek: Cahins du
Cintma, Movie en Andrew Sarris 38
Hitchcock als auteur: stijl en them a's 43
H itchcockiaanse 'objecten': storende elementen en de MacGuffin 46
PSYCHO als ultieme auteursfilm 49
Kritiek op de auteursbenadering en de invloed op mod erne fIImtheorie 53
De auteur in hel hedendaagse medialandschap: merknaam, televisie
en nieuwe media 58
Hoofd5tuk 2
Suspense en surprise: narratologie 65
Structural is me, narratologie en filmtheorie: de invloed van het Russisch
formalisme 67
Story- plot 68
Oorzaak- gevolg en begin - midden - einde 70
Propps morfologie 72
t6naal
INHOUD
Claude L~vi·Strauss: Slructuralislische analyse van de mYlhe 74
Genres: esthetische, rituele en ideologische benaderingen 75
H itchcod: 'master of suspense' 78
Eerste basisregel voor suspense: ·Let the audience play God' 79
Verhouding tussen slol)' en plot: suspense, surprise en curiosity 80
Suspense verhogende elementen: oprekken van de tijd en cataforen 82
Tweede basisregel voor suspense: de sympath ie van de toeschouwer 85
Betrokkenheid van de toeschouwers: identificatie en de 'strucuture of
sympathy' 87
Cognitieve benadering va n de narratologie 92
Verhalen vertellen op televisie en in de digitale media 95
Hoofd~h~k3
'Symbols in NORTH BY NORTHWEST'? Strucluralisme en het
semiologisch avonluur 101
De serniologie: De Saussure en Peirce 103
Basisprincipes van de structurele linguistiek: syntagmatische en
paradigmatische relaties 105
De fIImsemiologie van Christian Metz 109
Bellours tekstuele analyse va n NORTH BY NORTHWEST 111
Film als droom: de 'imaginaire belekenaar' en de 'cinematographic
apparatus' 116
'Enunciatie' en de circulatie van verlangen 119
Semiologie op televisie en in de reclame 123
Hoofdstuk 4
Hitchcocks 'gender trouble': theorievorming over sekse en
gender 131
'Visual Pleasure' en de jaren zeventig 134
De psychoanalyse 135
Sigmund Freud: het onbewusle, het Oedipuscomplex, voyeurisme en
fetisjisme 136
Jacques Lacan: het spiegelstadium, de imaginaire en symbolische orde,
het onbewuste gestructureerd als een taal 141
tenaal
INHOUD
Mulveys politieke gebruik van de psychoanalyse met betrekking tot
Hollywood 144
Kritiek op Mulvey 147
De on mogelijke positie van de vrouwelijke toeschouwer 148
Het 'vrouweli)ke' als het onbewuste van de patriarchale maatschappij 154
Het mannelijk lichaam en 'visual pleasure' 157
Homoseksualiteit: 'The return of the repressed' 159
Girlpower en cyberfemin isme 161
Hoojd,tuk 5
'Photographs of people talking?' Visies op geluid 167
H itchcocks eerste esthetische gelu idsexperimenten 169
Muziek en betekenis: 'musical acculturation' 173
'M usical acculturation' via beeld en geluid: de videoclip 176
Film muziek: functies en semiotische codes 178
REAR W1N DOW: de semiotische codes van de realistische geluidsband 182
De stem: stilte, dialoog, zang, de schreeuw en de acousmetre 184
'Cinema as event' - 'events as cinema' 188
Hoojd,tuk 6
'M u rder, with English on it?' De invloed van nation ale contexten 193
Het concept 'nationale cinema' 195
Hitchcock en de economische en sociaal·culturele facloren van zijn tijd 198
TH E LODGER: avant-garde en Hollywoodtendensen 200
Nationale identiteit in de H itchcock·tekst 204
Spionagethrillers 205
Britse misdaad en Victorianisme 209
Hitch als Engelsedandy 212
Politieke contexten: expliciete, impliciete en symptomatische beteken is 216
Nederlandse film en de Nederlandse identiteit 223
tenaal
INHOUD
Hoofdsluk 7
'H itchcock presents': televisie, populaire cultuur en ~ulturQI studies 231
Het ontstaan van cultural studies: herdefiniering van het beg rip 'cultuu r' 234
Hegemonie, multi-accentualiteit van taal en smaakverschillen 237
Stuart Hall: 'Encoding/Decoding' 240
Stuart Hall: nieuwe etniciteiten 244
Cultural 5tudies en queer studies 249
Stereotype ring, nieuwe representaties en alternatieve lezingen: 'camp' 250
Queerne5s in MARNIE 253
Cultural studies, televisie en post modern is me 256
Hoofdstuk 8
'Drella en de McGuffin': Hitchcock en postmodernisme 259
Modernisme en p05tmoderni5me: de mod erne wereld 260
Modernisme: streven naa r puurheid en optim isme 261
Post modern is me: he! vieren van de onzuiverheid en pessim isme 264
Het 'bombardement van tekens': Jean 8audrillard en het verdwijnen
van de werkelijkheid 268
Postmoderne cultuur: hybridisering, intertek5tualiteit, parodie en
pastiche 270
Hitchcock en p05tmodernisme: beeldende kunst 271
Hitchcock en postmodernisme: film 275
Televisie: p05tmodern medium bij uitstek? 280
Hoofdstuk 9
De onbetrouwbaarheid van betekenis: Hitchcock en het
deconstructiedenken van Derrida 287
Jacques Derrida en het decon5tructiedenken 288
'Difftrance' en 'dissem ination', 'the postal' en 'parergon' 291
Hitchcock gedeconstrueerd: NORTH 8Y NORTHWEsTen TORN CURTAIN 296
Oerrida's 'hauntologie' en de moderne mediamaatschappij 301
Tra n5generationele fa ntomen 302
'Ghosts in the Machirles' 304
tenaal