Table Of ContentTíTULOOI UGINLA'La:r trei cdoir Ldaa1 r1e1.e 1e1 s1iuo orsiie ag reti
TRADUCT()RAP:e pLai nares
Disedñeoc ubieArltiaa:nE zdai torial
Reservatdoodsol so dse rechEolcs o.n tendiede os toab reas tpiir otegpiodrlo a
Leyq,u ee st<iblpcecnead sep risiy/óonm ulta<isd.e midiels a cso rrespondíentes
indemniz<icpÍoordn aeñsoy sp erjuípcairoqasu .i enreesp rodujpelraegni,a ren,
distribuoyc eormeunn icaprúebnl icameennrtoed,ooe np artuen,ao brlai tera
riaar,t ísotc iicean tífois cuta r,a nsformianctieórnp.r eote ajceicóunca irótní stica
fiíaedncd u alqutiiepdroe s oporot ceo 1nuniact ardnav déesc ualqumieedri o,
silnap recepatuitvoar ización.
©De lat raduccPieópLnai: n ar2e0s0,0
© 199R8C S.L ibSr.ip .MAi.l,a no
© Ed.c asAtl.i:a nEzdai torSi,Aa .liv,,i ndr2í0d0,0
CalJluea Ing nacLíuocd ae T ena1,5 ;
2802Iv7l adrtíedl;é f9o13n9o3 8 88 8
ISBf8r4 -206-3545-6
Depósilteog aivlL: _ 78 70-2000
I111pernCe lsoos as-OrSc.Lo .yP eonl,í gIognaor sa
ParacuedUeoJsa ra(mMaa drid)
PrinteSdp aiinn
Introducción
Sucedmee nau dqou es on1ionsc apadceae cso rdardneao lsg o
quet enei«neonsl ap untdae l al enguealn» o:m brdee u nc o
nociddoe,rl e staurdaonntdece e narnhoasc e pood ceol ac alle
dondvei ven uanmoisg onsu estrDoesp .r onteos,en ombre
aflorpao r ssoíla ol a memoarlmi aar,g edne n uestarnotse rio
rese sfuesr.¿z Doed óndlel eg¡aC?ó moe sq ueh acuen m o
mentoou nahso rapsa reciímap osiabclcee daeu rn ap artdee
loasr chiqvuoesc ustodlioarsne cuerdLoais m?p osibidlei dad
recordaalrgq ou ee stamsoesg urdoesc onocperro duucne
sentimideenf rtuos traceiscó onm,o s in op udiéracmoonst ro
lalram entnei fi arnodsen uestmream oriPae.r ¿oq udée cir de
la situcaocnitórna ¿rSiea ?p udeodmei nalra memoria, recor
darm ásy c onm ayorra piddeezs,c artanidnof olram adcei ón
carácsteecru ndarEsitopa?r egunstoab rlea m entaeb rlea
puerato at romsu choisn terrosg.¡a Dnteqe uéd epenedleh e
cho rdeec ord¡aPro?qr u és oni ndeleabllgeusn roesc uerdos
quea v ecepsr efierríamoolsv id¿aPro?qr u ét enernsoise inpre
enl ac abezcao,m os ia cabadreao curruinrh ,e chdoe sagrada
bldee qlu ep robablemneond tees eamos acordarnos?
Sonp regunqtuaets o donso sh emofosr mulado avlegzu.n a
Losm ás jóvenes querrían edjoemricnesiroo b ursneu mayor
7
11
¡; 8 !.A MEMORIA
;!
i
capaciddeaa dp rendaecro,r dadresl eoq ueh ane stuaddoiy
supereasro <ísb loquedoesl ))am emoriqau e suealdeunc ir
cuandnoos abecnó moc ontineunap lre neox ame.n. . mLeos
nos jóvteineensae vne celsas ensacdieóq nu es um emoria
pierde fpuoerer sztada erm asialdloed near ecuerydl oesrs e
suldtiaf íocridle nayr cloan segquuier afllooú rteid le,s car
tandlooq uee llcoosn side«riannú tEinlr »e.s umeanlm, a r
gend el ae daydc one xcepcdieóu nn os cuaanfotrotsu nados,
lam ayordíeal apse rsoncarse eqnu es um emorilaet sr aiciona
y quen of unciocnoam od ebiera, po«rnqoeu se dlyeaaa n
tesS»i.ne mbargeos,am si smapse rsonuansd ,í tar aost rsoe,
atan cloorsd ondeels o zsa patsoehs a,c eelnn udod el ac orba
tas,e s ubean lmao too alc ochye c onduceennm edidoe l
tránsfiretnoa ndaoc,e lerayn cdaom bianldaoms a rchassi n
ningúpnr obledmeam emoria) aéusntqdaue es empeuñna
papeflu ndamenetnla alr ealizadcemi oóvni mienetsotse reo
tipadyoc sa saiu tomáticose lmc aonmtoe nimideeneltq ou ili
briloar, e alizadcesi eócnu endceia acsc ioone elrs e cuerddeol
códigdoe circuplaarcraie ósnp eltapa rre feenrcidae,t enerse
enl asse ñales) adel¿aNnost oantr a,m beitrécen.c uerdSoies l?
lecteoser s céptyi ccroeq eu ec uandsoel amendteas um ala
1nemorsiera e fiaer reec uerddeoo st rtoi pnoo,t iemnáes q ue
pensaerna quemlo mentdoe s un iñeezn q uea prendai ó
montaernb icicloee tnaa q,u eolt rdoe, jovceuna,n daop ren
dióa c onducuinra utomóvil:p arteocdmíoua y c omplicado,
lasse cuendceia lagsu nmoosv imienrteossu lteambbaanr azo
saysh abaíq uep enssair plroi meerroap isealrp edal del em
braguyle u eggoi rlaarl ladveec ontaocm teot elram archa.
Estoúsl timroesc uerdqousei, n tervieenn elnpo rso cedi
!1Jientyop so,r e som ismo receilnb oemnb rdee p rocedimen
talseonsm u,y fi rmeys,u nav ezf iajdosn,on ecesintianng ún
repaspoo,r quseo rbevivdeunr anatñeo ysd écadaad si,ef ren
cidae a quelqluoesp uedetnr aicioncaormnooe sse, lc asdoe
loqsu ep erteneacl eamn emosreimaá nrteispcoan,sda ebll e
conocimideenh teoc hoesl,e meritos linygc UoínScteipctoúss
INTRODUCCIÓN 9
conl oqsu er epresentya dmeossc ribeilmc oosn tendiedl oo
recordaydaso e,aa otryoas ,sa en ao sotmrioss moess,d ecir,
enn uestmrean teP.o re jempl¿oc,u ántvoosc ablloast inos;
griegoo isn gledseel so qsu ea prendiemno sc eoll egeisot án
aúnv ivoesn n uestmream orieas,d ecicru,á ntpoosd emos
traael ram ente¿?N oasc ordamos tdoedl aafv eícahd ael aR e
voluciFórna nceos adl eag uerdreal aI ndependeynd celi oas
nombredsel oAsu striEasps r?o babqlueel am emoriflaa quee
cuandsoet radteae sttei pdoe d atoys ,lm oi smoo curcroen
ela rgumendtelo a ú ltipmeal ícquuleha e movsi sot coo n las
citdaesl a semana pasada. Asíd epl uaresas z,o naels margen
quee xpliecsatnfoa rsm asde olvdiidsot,i dnetu ansi ndividuo
ao tryod eu nae daado treax,i stdeonst ipdoiss tidnetm oes
morilaap, r ocedimeynl tasa elm ántica.
Pernoi s iquideorsaf ormadsi stindtema esm oribaa stan
paraac ordadres el eaxsp erienPceinasse.m opso,re jemplo,
en las vacdaecvlie ornaenpsoa sadeon,l aé pocean qausei s
tíamaolsI nstiote untl oai nfanlcoirsae :c uerldloesg aab no r
botonseosns, e nsaciqounece rse íamoolsv idavdoacse,is m,á
genes, emocisoent ersay.ta ad Neuo n am emoridaep rocedi
mientnoi,m uchom enoss emántipcoar,q uneo queremos
recordar scounáon cthoo pnourev oe enlo mbrdee u nap er
sonoa e saa nécdoqtuaen osc ontarhoanc deí assi,n voo lver
atráse lte ine mpaot r avés ddei muennas icoómnp letamente
individluada ilm,e nsidóenn u estpraos ado.l amE es moria
autioobgrálfiam cásai ,n dividtuaanlte;os a sqíu ee stamos
convenciddelo lse veasro rse cueridmopsr eseonsl am ente
comofo tografías inqdueecl oemblpeosn eenlá lbudme n ues
trvai daP.e ro¿,e rse almecniteer ¿tSoo?n rleocsu erfdootso
grafíiasn deletbolmeasd daess deele xteriTaomrb?i élno rse
cuerdaoust obiogrpáufiecdoes«n d ividiernsd eo»st ipoysa,
quec omportuannp untdoev isetxat erior,e pseelc tdyeal d or,
unoi ntereildo eral, ctPoenr.s empoosr,ej empleon,l aú ltima
fiestdaec umpleaoñ oesun n ac encao na migo¿sq,u néo sd ice
lam emoriPar?o bablemneonsat ceo rdamdoels a a tmósfera,
10 LAM EMORIA
unac haralgar adaubnlaeb ,r evdei spultafa r,a seu nda em igo,
esd ecisre,n sacivoinveisd asp rienm eprear sonIam.a gine
mosa horqau ea lguineonsp iduen ad escripdceil óamn i sma
escedneas dep uenltd oev isetxat erqnuoi,zc áo menzaríamos
ad ibujuanmr apad el am esao d el ah abitacaii ódne,n tificar
quiéhna bíqau,i éens tacbear cdaeq uiécnó,m oi bavne stidos
nuestarmoisg oest,c .r eEclu eraduonc, u andsoer efiaeu rna
episodaiuot obiogrpárfeisceon,dt ias tinctoansn otaciones
cuandsoec ontemdpelsad eelp untdoev isdtias tancpiraodo
piod el especPteardoo rha.al ygm oá sn:u meroseosst udios
indicqaunea mbose,lr ecuerddeos ddee ntryo e lr ecuerdo
desdfeu era, vcaorneí latn i empeox,p erimernteatno ques,
añadiduoo sm isioqnueesl orse estrucptourcr oamnp leto.
Entonc¿eaqs u é· tidpeom emorinao se stamroesf iriendo
cuando habdlea« mlo1asn emori¿aA) >sl?ea m ántilcapa r,o
cedimenltaaa ult,o biogrláadfi ecelas ,p ectaldado eral,c toor
lar elatail voaes p isodCioomso?v ereomse ne stlei breox,i s
tenn umerosfoarsm ads em emoriyac aduan ad ee lldaesp en
ded ec ieretsatsr uctcuornacsr etacse rdeebldr eom ,e canis
mose specífidceco osd ificadceei sótnr,a tyerg eigalsia nst er
nas. Verteam1onsb qiuéeln o rse cuersdeoascn,u alseesa nno,
puedecno mparacrosnef o tograñeasds e,c icro,nt ranscrip
cionmeesc ánidceal sa esx perienecnli oacssi rcuiptoorsq,u e
implicuannat area cqounes iesnta et endseerl,e cciyoc noar
difisciarg nifiyc caodnoosc imoiseU.nn tae xperiecnucaila
quierpao,re jemplloa n oticdieua n p erióduincaoh ,i storia,
unan oveluanl, i bdreot extdoe,jh au elelnal am edidean q ue
algundoess uass pecqtuoesd acnaa tlogadeonsn n s istedmea
reefrencdiaees x,p eriesnceimaesj andteen su,e stirnotse reses,
expectatyi evmaosc ionneos e:x isutne sorleoc ueredno
nuestmream oriqau es ecao mpletamneenutteor oe stcéo m
pletamesnetpea raddelo o dse másp,o rquleam entleo csa ta
logsai rviénddeou sneac omplicraeddda e r eefrenciAausn.
quee sttaa rmeean tsalep roduacm ee nuddoe u nm odoa uto
máticion,V Oiuntsaerp iuoe,d ei nterveancitri vameyn te
lNTRODI:CCl()N 11
aprendaer re coryd aparo tencliama erm oricao nd ievrsas es
trategias.
Estlei bsreop ropoenxep liscoabrrt eo deon q uéc onsilsat e
memoriyac ó1nsoer elacicoonna c eelr ebDruor.a nltoeús l ti
mos añosc olnoosc imieennet sotsáe m bithoa na umentado
deun modov ertigiynl oosison ,ev stigaddoerl eams e ntceo
nocehno yg rapna rtdeel atse seqluaesc omponeelnm osaico
del am emoriCao.m prendceórm of uncio-noca ómon of un
cionlaa-m emoricao nstietlup yreim erp aspoa rpao tenciar
lac,o nservyae rvliatl aorfs al loSset. r adteau na sunto vincu
ladaod istianstpoesc dteo spl sai qyud ee l arse laciones socia
les; epjoerm pl¿oh,a sqtuaé p untsoo nf iablloersse cuerdos
-y,p ort antloo,ts e stimondielo osns-i ño¿sH?a sqtuaé p un
to elseo l t estimodnedileo c lareannu tnej uic¿iCoó?m coa n1-
bíaco ne lt iemploam emoria?c i¿eErsqt uoeo lvidamloass
cosacso nl ae dayd quen osr esulditfaí focrimla rr ecuerdos
nuevoos ,st er adteau np reujiciFoi?n alme¿nctóem,so e r ela
cionlaam emoriian divicdounal lam emoricao lectiva?
Parrae sponadt eord as persetgausn ptoadse mobsa sarnos
enu na mpliaob anidceon uevocso nocimieenndt iosst intos
sectocrieesn ctoísfl:ian se urocienqcuieea sst,u dlioamsne ca
nismodse lc erebyr doe s use lementcoonss tituyleanst es,
neuronlaasc ;i enccioag nitqiuvead ,e scrilbaeses trategias
mentalteesn ienpdroe senstuerssa ícbeiso lógilcapa ssi;c olo
gíeax perimeqnuteae ls,t udlia«asl eyedse)} mleam oriya ;l a
neuropsicoqluoeeg sítau,dl iacaso nsecueqnuceit aisep naer a
la1 nernoroim ae,j opra,r a rleocsu erddeou sn ap ersolnaa le
sión udneap artceo ncredtealc erebro. Es qpureeo lb able
profasneos ienmtáas atrpaoírdeo s túel timaos pecqtuoe
descublroers a sgmoáss i nsóldiet omlse am oripao,r qudee
muestlrapa o sibildieqd uaedl orse cuerodroise neltec no m
portamiedneut noa p ersoqnuae s,i enm bargnoo,r ecuerod a
not iecnoen ciendcel iaars a zondeess uasc t.o.s.
Estfeen ó1nenqou,el oesx perltloasm a«nm emorsiiarn e
cuerdonso))se, n seqñuae t odloo q ueh acernopsu ed<lee pen-
12 LA!V IEMORlA
derd ee xperienicnicaosn scioey nato elsv idaAd alsol. a rgo
delli birnot entaremos eesxcapa lpoatcai«rd iandc onsciente»
del am entec,o ne lo bjetdievmo e jorlaares s tratedgeli aa s
memoridae u nm odo genepreartloa, m bién trataremos de
potencimaerdliaa netjee rciecsipoesc íficeocst.so e,Et nr ateaf
deu np lanteamiheínbtroie dno ,qe ule l a tesoerf uínad ec on
lap ráctyi cecalo nocimideenl taos caracterímseticas de la
morisae alterna coyn p reujeebrqacusiep c eiromsi teevna
luasrue fciacyil aap osibildiead uamde ntasrelgaúl nae dayd
loisn terdesece asd cau al, dleodssed eles tudieamnpteeñ ado
ena prenduenral eccialó onds e u ne jecutqiuvedo e baefr on
taurn as erdieer euniounneas m,a d ec asqau en or ecuelrad a
larglai sdteal ac omproa u na nciaqnuoe d esecao ntinuar
aprenddioern nediaoetset rateygaci oanss olidLaodm aáss.
importasnetrqeáu ee ll ectcoorm prenqduael am emoripar e
senvtaar idaism ensioynp easrd,aa rsceu enbtaas taráq uceo n
pienesnec ualquhieecrhc oo múnd el av idcao tidicaonmao,
lan ecesiddeac do ntacctoanur n a migoo c onc ualquideer a
lamsu chapse rsonaa slq ausen osd irigipmoors motivos de
traba,;jCou.á lseosnl opsa sopsa rrae aliuznaatr a rteaan s en
cilPloar?e ncitdneta o dtoe,n dremqouset raael ra m emoria
eln ombre ldape e rsocnoanl aq ueq ueremcoosn tactar, para
encuadrsaerglúasn u csa racteryíl sotdsia ctaoqssu ec onoce
rnosd ee llaac,o rdardneols númdeert oe léfoo lnooc alyi zar
consulutnaar gunílaa,r cealnr ú merroe,c onolcave orz q ue
responedveo,c paorc o a rpeoccuoe rrdeolsa tsi vao peesras o
nay r etenmeerna tlmenltoeq ued icqeu,i zuánn úmero de te
léfoúntoip la rvao lvael rl amaqruleea n e smeo mentnoo p o
dernoasp unteanr utnr ozdoe pappoerlq uneon os escribe la
plumyat enemqouse c onserdvuarra nutnet iempbor eveen
lad enominamdeam orioap erathiavsat,qa u ee ncontremos
unb olígrpaafroaa n otayrll iob elraam re moridae e sma o
desttaar .e.a.
Taleosp eracioqnueess er, e pitveanr ivaesc eals.d í ai,n di
canl·a dsi stinditmaesn siodnee sml eam orirae:c abaanrt i-
INTRODUCCIÓN 13
guorse cuer(dnoosm brveo,zc ,a racteryíh setcihcorases l ati
vosa l ap ersongae)s,t iorneacru erddeot sr aba(jroe tener en
la meunntn eú merdou ranutneo sse gundoutsi)l,i rzeacru er
dosp rocedimen(tmaolveism iennteocse sarpiaorstae lefo
nearr,e cordatnoddool so s gedselt ooq su e nos parseece una
cuencsiean lcliae)x,c luoitrr orse cuerqduoesp uedesnu rgir
duranltace o nversayc qiuóeni nterfereinlr aíesaxn p erien
ciarse-cuerqduoess ee stáfnor mandeon e sem oment(ol o
ques en osd icpeo re lt eléfoy,np oo)rt antboo,r raryld oost,a r
des entiadl oa psa labqruaeso ímoys u tilizdaumroasn ltae
convresaci(ómne morsieam ánti¿cQau)pé.a soesnf also po
dríamdoasre ne stsae cuenacpiaar entemseenntcei Plolrla o?
genernaol m,u chop,e roa vecenso sfl aquelaam emoria.
¡Cómoe vitarlo?s ig¡nQiusféai bcerare cordEanr ?l porsó xi
mosc apítualboosr dareemsotsop su ntodsev isptaar tiendo
deúll timeols, i gnifidcearlde oc uerpdaor,la u egdoe tenernos
en pllau raldiedl aadms e moriaesne; lp roceisnov eresloo l,
vidoe;nl as estrpaatreoagr igaasn izarre cluoesr ednol sa; me
moriaau tobiogy,rá ffiicnaa lmeennlt aer,se lacieonnterlseo s
recueridnodsi vidyu allmaeessm oricaosl ecteisvd aesc,ie rn,
els ignifidcera edcoo rhdoayre, n u naé poceanl a qluate r ans
misiócnu ltunroad le penydaed e dleac isiinvtae rvendcei ón
lapse rsonmaayso recsu,s toddielo osrs e cueryd olhsai storia,
sindoe o trcalsa sdees «aroc»h.i v
14 LAM EMORIA
PruetbTai:eu nsetb eude mneam oria!
Lam emoriaf pluaeqmduáeesa m reo n oAs c.o ntinvueación
remo27so casieonln aeqssu peo demcoosm etleorPs a.fra al
valolrama erm orpiuan tuarceamdsoais t uacióunn as egún
escqaulveaa d e1la l9 . ePjoerm pslnioo h, e mocso metido
undoe e soflasl noius n sao vleadz u ralnotúsel timmeosse s,
lpau ntuasceir1ópá,ne rsoli oc ometemmáodsse u nvae azl
dísae,9r á.
Escdalepau ntuación
Niu nvae dzu ralnotssee miess úelst imos 1
Una dvuerza lnotssee m iess úels timos 2
Másd eu na dvuerza lnotssee m iess úels tiym os
menodseu nvae zm easl 3
Máso menos umneas vez al 4
Másd eu na vez maeln odmsee suv neypaz o sre mana
5
Alreddeedu onra pvoesrze mana 6
Másd e unpao srve emza nmae nyod seu nvae azdl í a 7
Alreddeeud onra alv deíza 8
Másd eu na vdeíza al 9
Ya holraap, ru eba:
Situación Puntuación
l. Olviddoon pdoen gloac so syal sap si erpdoor
�= D
2.N om ea cuedredl oos si tdioonsdh eee stado D
3.M ep ierednJo oa sr gumednet oplsea lsí culaDs
4. cSamib liraou tciontai dtieanpngraoo blemas,
por ejemplcoa,m bdcieuso ai ntudinooo b jeto
usual D
Med olyva u epltaarc ao mprosbhiae hr e cho
5.
loq udee bhíaac er
D
6.Se m eo lvciudáan dooc uhrriadon l a·cs ossais ;