Table Of Content<c
İşçi Kolektifi
Yayınlan £
K Ü R T L E R v e S T A L İ N
Hüseyin Can
İşçi Kolektifi
Yayınları
K Ü R T L E R v e S T A L İ N
Hüseyin Can
e-mail
[email protected]
Birinci Baskı
Nisan 2013
Kapak Düzenleme
İşçi Kolektifi
Ön Kapak Fotoğrafları
31 Mart 1930’da SSCB’nde yayımlanan
Riya Teze gazetesinin 1. sayısının ön kapağı;
ve Roja Nû gazetesinin 1943’te yayımlanan
27. sayısının ön kapağı.
Tanıtım ve alıntılar dışında kitabın yazarı
ve İşçi Kolektifi Yayınları’ndan
izinsiz çoğaltılamaz!
Teşekkür
Elinizdeki çalışmanın ortaya çıkmasında
emeği geçen arkadaşlara teşekkür ediyorum.
İÇİNDEKİLER
Önsöz..................................................................................................................5
I. BÖLÜM
Büyük Sosyalist Ekim Devrimi ve PdSB’nde
Sosyalizmin Kuruluşunun Kürtlere Etkileri
Ekim Devrimi’ne Katılan Kürtler............................................................27
- Ferik Polatbekov............................................................................................31
- Ereb Şetno.......................................................................................................36
Kürtler, Sosyalizm İnşasında.....................................................................49
- Ebulqasim A. Lahûtî.....................................................................................51
- Heciyî Cindî...................................................................................................56
Sosyalist Anavatan Savunmasında Kürtler...........................................70
- Rambout’un izlenimlerinden......................................................................76
- Sovyet Ermenistanı’nda Kürtler/1949......................................................78
Kürdistan’da 3S Etkileri
- Cegerxwîn Şiirinde PdSB Etkisi.................................................................80
- Belge: Neue Zeit-1949................................................................................94
II. BÖLÜM
Üç Konu - Üç Tavır............................................................................................101
Kurdistan Uyezd......................................................................................................119
- İsmail Beşikçi’nin Tavrı Üzerine......................................................................143
- BELGE: „Azerbaycan Kürtleri“nden Parça.................................................166
Kürtler, Sürgüne Gönderildi mi?...................................................................197
- Bazı İddialar ve Gerçekler........................................*.....................................210
- Ziya Ulusoy’un Yanılgısı...................................................................................224
MKC ve Stalin.........................................................................................................229
- Dr. Şıvan’m Değerlendirmesi...........................................................................254
Barzanilerin Uzun Yürüyüşü...........................................................................267
- Uzun Yürüyüşçüler PdSB‘nde..........................................................................280
PdSB+KE ve KUKM İlişkisi Üzerine Tezler.............................................291
III. BÖLÜM
Kürdistan (ve Kürt) „Sol“
Çevrelerinde Stalin Değerlendirmeleri
- T-KDP Dr. Şıvan....................................................................................................304
- Kawa...........................................................................................................................310
- Yılmaz Güney..........................................................................................................322
- PSK - Kemal Burkay............................................................................................327
- Tevgera Sosyalist a Kurdistane.........................................................................338
- Kürdistan Öncü İşçi Partisi.................................................................................342
- Rızgarî.........................................................................................................................348
- Hevdem......................................................................................................................363
- Kürdistan Komünist Partisi.................................................................................365
- Tekoşina Sosyalist.................................................................................................380
- Partiya İslamiya Kürdistan.................................................................................383
- Kürdistanlı Komünistler......................................................................................384
- Kürdistan Devrimci Sosyalistleri.....................................................................389
- Tevgera Kominist...................................................................................................391
Modern Revizyonizmin Okulundan Geçenler.........................................394
- Vekil Mustefa.........................................................................................................399
- Cemşid Heyderi.....................................................................................................402
-Celile Çelil...............................................................................................................407
- Eskere Boyik............................................................................................................409
- Hejare Şamil............................................................................................................413
IV. BÖLÜM
Stalin Savunulmadan
Marksizm-Leninizm Savunulamaz!
- 6 Mart 1994 SSMLS Panel’i.....................................................................419
- Belgeler........................................................................................................452
- Stalin’e Yönelik Saldırılara Yanıtlar........................................................462
- Sonuç.............................................................................................................476
Yararlanılan Kaynaklar............................................................................484
Kısaltmalar...................................................................................................488
ÖNSÖZ
“Kürtler ve Stalin” bağlamında bir incelemeye, değişik neden ve
gerekçelerle ihtiyaç vardı. Özellikle 89/91 döneminde Modem
revizyonistlerin önderliğindeki Sovyetler Birliği ve uydusu konumundaki
blokta bilinen gelişmelerin ardında Kürt siyasal çevrelerinde, özelde “sol”
söyleme sahip kesimde Stalin kişiliği etrafında Leninizme ve proletarya
diktatörlüğü -dönemi- Sovyetler Birliği’ne [PdSB] karşı çok yönlü ve
bütünüyle çarpıtma-iftira-karalamadan ibaret yoğun saldırılar başladı.
Dünya genelinde hakim bulunan antikomünist saldırganlıktan ilhamını
alan sosyalizm karşıtlığı, antiStalin temelde bugün yeniden işçi ve emekçi
kitlelere dayatılmış durumda. İçlerinde akşam „komünist“ yatıp sabah
antikomünist kalkanların da bulunduğu bu cenahtaki ezici çoğunluk için
m-I söylem, „komünist“ iddia ve sahtece de olsa „sosyaIizm savunusu'1
gibi bir dönemin ideolojik gereksinimleri çoktan terk edildi. Sosyalizm,
sınıf mücadelesi, Leninizm gibi pek çok ideolojik-teorik konuyla hiç bir
ilgileri bulunmayan kimi sahte komünist kılıflar altında, bazıları
sosyaldemokrat içerikte bir tür .belediye sosyalizmi’ kulvarlarında yol
alarak ve hatta içlerinde artık sosyalizmden uzak durulmasını
öğütleyenlerin de bulunduğu bu cenahtaki tüm kesimler, bugün hala
ısrarla Stalin’e karşı düşmanlığı bırakmış değiller. Stalin eleştirisi
yapmayan, “eleştiri” adı altında tam bir saldırganlıkla karalama, iftira,
çarpıtma vs. faaliyeti yürüten bu tür çevrelerin tavrının irdelenmesi
gerekiyordu. Çünkü başta geniş işçi ve emekçi kitleler gelmek üzere;
komünizme sempati duyan, PdSB sosyalist deneyine sahip çıkan dürüst
devrimci insanları, hatta bir bakıma Stalin’i savunma çeperinde
tutunmaya çalışanları da yer yer kapsayan bu burjuva ideolojik kuşatmaya
karşı, Stalin Savunulmadan Marksizm Leninizm Savunulamaz [SSMLS]
temelinde Kürdistan kamuoyuna da gerçeklerin açıklanması gerekiyordu.
89/91 süreci ile birlikte yaygınlaşan sözkonusu antikomünizm cereyanına
kapılan, mevcut konjonktürel ideolojik koşulların etkisi altında Stalin
üzerine yanlış bilgi ile kafaları doldurulmuş genç insanların Stalin
gerçekliğini doğru temellerde öğrenebilmeleri bakımından da elinizdeki
çalışmanın hazırlanması mutlak bir gereksinim haline geldi. Kuşkusuz ki,
elinizdeki kitap ile tek başına varolan hakim akıma karşı istenilen
başarıya ulaşmak imkansızdır; ancak imkansız olanı aşabilmek için de, bir
yerden başlamak gerekiyordu ki „Kürtler ve Stalin" incelemesi Kürdistan
özgülünde ,ilk başlangıç’ çerçevesinde değerlendirilebilir.
Elinizdeki kitap incelendiğinde; Kürtlerin hayatlarında Stalin’in
yeri daha net görülecektir. Yaşadığı dönem, ölümünün ardındaki bir kaç
on yılı kapsayan süreç ve bugüne kadar geçen zaman aralığında Stalin’in,
Kürtler tarafından yeterince anlaşıldığı, doğru kavrandığı, gerçekliğinin
objektif ele alındığı, temsil ettiği ve geliştirdiği Leninizmin ilkelerinin
bilinçlere kazındığı (az sayıda insanın dışında), söylenemez. Ayrıca
belirtmek gerekir ki, özellikle bugünün Kürt gençliği tarafından doğru
temellerde tanınmaması da dikkat çekicidir. Bunun bir dizi nedeni var
kuşkusuz. Kitapta; nedenlerin yanı sıra, Stalin’in Marksizm-Leninizm'i
teorik olarak geliştiren yanı ve proletarya diktatörlüğü deneyinin önderi
ve büyük pratisyeni niteliği ortaya konuluyor.
Kitapta, Kültlerin; Sosyalist Ekim Devrimi, sosyalizmin inşası,
kültür devrimi, sınıf mücadelesi, sosyalist anavatanın savunulması gibi
konulardaki rolleri, katılımları, tutumları üzerine bilgilere yer
verilmektedir. Bazı Kürt siyasal çevreleri tarafından spekülasyon konusu
yapılan Kürdistan Kazası [KK] idari birimi ve „Kürtlerin sürgünü1'
üzerine ayrıca ayrıntılı durulmaktadır. .Dışarıdaki Kürtler’ bağlamında
ise; Kürtlerin ilk kez doğrudan SSCB ile ilişkilendikleri dönem olan
Mehabad Kürt Cumhuriyeti [MKC] özgülündeki gelişmeler de detaylı
inceleme konusu yapılmıştır. {PdSB’nin Kürdistan Ulusal Kurtuluş
Mücadelesine [KUKM] karşı tutumu, bir diğer kitabın konusu olarak
planlandığından, bu çalışmada ancak özetle ,tezler’ çerçevesinde
değinmekle yetiniyoruz.} Kuzey parçasındaki Kürt/Kürdistan „sol“
çevrelerin Stalin üzerine değerlendirmeleri de, kitabın önemli
unsurlarından biridir. 89/91 momentinde „yeni“ revizyonist akımın
saldırılarına karşı yazılmış bazı makaleler ve aynı çerçevede
gerçekleştirilen „Stalin Panelindeki konuşmayı da kitaba dahil etmek
gerekiyordu. Kürdistan işçi ve emekçileri tarafından doğru içerikte
tanınmadığı; ayrıca Stalin karşıtlarının Stalin’i okuma gereği duymadan
eleştiri ve saldırılarını sürdürdüğü dikkate alındığında; kitabın sonuna
Stalin gerçekliğini doğru temellerde tanıma amacına uygun olarak birkaç
kısa metne ,parça’ çerçevesinde yer verdik.
Bu çalışma, Stalin bağlamında kimin neyi savunduğunu birarada
vermeye çalışıyor. Ele aldığımız konu; arada bir yerde konumlanma
şansını ortadan kaldırıyor. Bu, şu anlama gelir: Ya Stalin’i
savunuyorsunuzdur, öyleyse m-1 klasiği büyük bir komünist önder
diyorsunuzdur ve bu durumda eleştirileriniz ilkesel konu(lara) tekabül
etmiyordur; ya da Stalin’in “ilkesel hataları” adı altında başlayan
saldırılarınızı ardarda sıralar; önce klasik niteliğine ,çizgi’ çekerek
,komünist’liği ile yetinmenin teorisini yapar ve giderek bir noktadan
sonra devrimciliğini de sorgulamaya gidecek zemini döşemiş olursunuz.
Hatta içlerinden bazılarının işi çiğ kıyaslamalara vardıracak kadar
çığrından çıktığını ve ‘öbür tarafa’ düştüklerini de tanık olduk. Öncesini
bir kenara bırakacak olursak, son çeyrek yüzyılda hepimiz gelişmenin
böyle seyrettiğini bizzat yaşayarak gördük. Dolayısıyla, şunun
kavranması gerekir: Stalin için „m-l klasik değildir" kanaatinde olanlar;
SSMLS perspektifinin yanlış olduğunu keşfedenler; ,yarın’ sırayı Lenin’e
getirmek zorundadırlar. Diğer bir ifade ile; Stalin’i ameliyat masasına
yatıranlar, kaçınılmaz şekilde Leninizmi revizyondan geçireceklerdir.
Tıpkı, Lenin’i ameliyat masasına yatıranların Marksizmi revizyondan
geçirmeleri ve terketmeleri gibi. Haliyle, Stalin adı sözkonusu edildiğinde
‘ortayı bulmaya’ çalışan pragmatistlerin çabası boşuna. Soruna ilkesel
bakmayan, temelden farklı iki ayrı duruşu içiçe geçirerek görece faydacı
mantığın esiri ,idareci’ yaklaşım, her ne kadar düne ait idiyse de,
bugünlere sarkan boyutları da yok değil. Elinizdeki kitapta, konuyu bu
yönüyle de irdelemeye çalıştık.
89/91 öncesi Kürdistan’ında tutarlı ve ilkeli temelde SSMLS
perspektifinin temsil edildiği ve bu çizginin sürdürüldüğü söylenemez.
Belirttiğimiz tarihten çok önce bazı olumlu devrimci yaklaşımların
varolduğu ve fakat sözkonusu duruşun devam ettirilmediği, hatta dün
savunulanın tam zıddı bir savrulma içerisine girildiği açık ve net. Olgu
olan şudur ki; belirttiğimiz tarih öncesinde ve daha sonra SSMLS
perspektifi parti-örgüt düzeyinde temsil edilememiştir. Sözkonusu tarih
ile birlikte, daha da geri konuma savrulmalar yaşanarak, Stalin’i m-l’in
klasiği (ustası) değerlendirmeme, hatta hepten reddi vs. eğilimler
gelişmiştir. Kürdistan özgülünde Stalin’e yaklaşım konusunda 89/91
tarihi içerikte değil ama, biçim bakımından ‘milat’tır. O tarihten sonra
Kürdistan ‘sol’ çevrelerinin tamamı ‘kılıçlarını çekmiş’ ve Stalin’e, Stalin
nezdinde m-l’e yönelik açık, sınırsız ve ölçüsüz saldırganlığın startını
vermişlerdir. Geçmişte de Kürdistan’da revizyonizm baskın şekilde temsil
ediliyorduysa da, belirttiğimiz tarihle birlikte oluşan ideolojik ortamda bu
temsil yeni bir takım özellikler de kazanmıştır. Daha önce güya Lenin’e
.sığınarak’ Stalin’e mesafeli duranlar ve bu yolla Stalin’i arka plana itip,
kurtulmak isteyenler; 89/91 ’e doğru giden son bir kaç yıl içinde Lenin’i
kendilerine kalkan yapmadan açıktan ve doğrudan Stalin’den kurtulmak
amacıyla harekete geçtiklerinde, aslında giderek Lenin’e karşı da hazırlık
yapmaktaydılar. Çok geçmeden, komünistlikten sosyaldemokratlığa terfi
ettiklerinde, sözde de olsa, Lenin’den ve Leninizmden geriye bir iz
bırakmadılar. Bu; tartışma götürmez açıklıkta, Stalin’i reddedenin,
Lenin’i de reddetmek zorunda olduğu; Stalin ile sorunu olanın, Lenin ile
sorunu olduğu anlamına geliyordu ki çok geçmeden böyle de oldu.
