Kürdoloji Biliminin 200 Yıllık Geçmişi (1787-1987)

243 Pages·1991·4.034 MB·Turkish

by  Rohat

ROHAT
KÜRDOLOJİ
B İL İM İN İN
2 0 0 Y IL L IK
GEÇM İŞİ
(1 7 8 7 -1 9 8 7 )
weşanen
DENG

ROHAT
KÜRDOLOJİ
BİLİMİNİN
200 YILLIK GEÇMİŞİ
(1787-1987)
DENG
YAYINLARI
BİLİM DİZİSİ: 2
Birinci Baskı: KOMKAR,Yayınları
Ekim 1987
İkinci Baskı: DENG Yayınlan
Ağustos 1991
Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi:
SÜREÇ İNŞAAT TURİZM ve YAYINCILIK
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
Atatürk Bulvarı Emlak Bankası Apt. B Blok
No: 146 Kat: 7 Daire: 28 Aksaray - İSTANBUL
Telefon : [phone]
Baskı : BARAN OFSET
Tel : [phone]
Değerli nkurlar.
Birinci baskısı EKİM 1987 tarihinde Almanya'da Komkar Yayın­
larınca yapılan Rohat'ın "KÜRDOLOJİ BİLİMİNİN 200 YILLIK
GEÇMİŞİ (1789-1987)” adlı eserini DENG Yayınları arasında ye­
niden yayımlıyoruz.
Ülke dışındaki yurtsever nitelikli yayınevleri tarafından basılan
yayınların okurlarımıza ulaşma güçlüğünü dikkate alarak bu tür
çalışmaları sizlere ulaştırmayı uygun gördük.
Deng yayınlan olarak başlatmış olduğumuz bu çalışmaların
devam deceğini de siz okurlarımıza duyurmak istiyoruz.
DENG Yayınlan

Ö N S Ö Z Y E R İ N E
Kürdoloji biliminin 200 yıllık gelişimini. £
zetlemeye çalışan bu inceleme, okuyucuyu bu konıj
da bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. İncelemenin £
lanma bu 200 yıllık süre içinde yapılan temel ,
önemli çalışmalar girmektedir. Gerek çalışmala -
rın coğrafik olarak geniş bir alana yayılması,g£
rek Kürdoloji'nin kendi içinde yeni inceleme a -
lanlarının ortaya çıkışı,temasal düzeyde çeşitl_i
lik kazanması gibi nedenler yüzünden, bu incele­
me bazı ana başlıklar ve alt başlıklardan oluş -
maktadır.
Çeşitli ülkelerdeki çalışmalar, kronolojik o-
larak ele alınmış , bazen bir ülkedeki araştırma
ve incelemelere ilişkin olarak diğer ülkelerde yja
pılan bazı aynı düzeydeki çalışmalara da değinil­
miş, yatay bir yöntem izlenmiştir.
Uzun bir çalışmanın ürünü olan bu inceleme,z£
maniama olarak İtalya'da, 1787 yılında yayınlanan
ilk çalışmalardan birisi olan Garzoni'nin " Kürt
Dili*nin Grameri Ve Sözlüğü" adlı dilbilimsel e-
seri ile başlatılmış, Kürdoloji'nin çeşitli ülk£
lerdeki gelişimini ele almaktadır . Ba­
tı Avrupa'da yayınlanan bu ilk kaynak yanında, aj/
nı yıl Çarlık Rusyası'nda P.S.Pallas tarafından
hazırlanan "Tüm Diller Ve Lehçelerin Karşılaştır
malı Sözlüğü" adlı çalışmada Kürtçe üzerine ilk
bilgiler yer almıştır. Çarlık Rusyası'nda yapı -
lan Kürdoloji çalışmalarının tarihi bu sözlük i-
le başlamaktadır. Kısacası, 1787 yılının Kürdolo­
ji Tarihi açışından büyük tarihi bir önejrıli var­
dır. V
Kürdoloji'nin 200 yıllık(1787-1987) gelişimi­
ni özlü bir biçimde ele aldığımız bu kitap, çe -
şitli ülkeler düzeyinde hazırlandı. Yöntem açı -
sından okuyucuya karşılaştırmalar yapma olanağı­
nı veren bu incelemenin diğer bir yararı da, çe­
şitli dillerde yayınlanan veya bu ülkelerde ya -
pılan araştırma ve incelemeleri bir araya geti -
rerek, okuyucuya belli alanlarda toplu bir kay -
nak listesi sunmaktır.
Kürdoloji bilimi üzerine genelde yapılmış bir
çalışmanın yokluğu, bizi ç-eşitli kaynaklardan k£
nuya ilişkin bir araştırmaya itmiştir.Tek-tek ül
ke düzeyinde yapılan bazı araştırmalar bu a -
landa bize cesaret vermiş, bu kaynaklardan olduj<
ça yararlanılmıştır. Bu kaynakların bir listesi,
kitabın sonunda. Kaynakça kesiminde yer almıştır.
Farklı ülkelerde yapılan Kürdoloji Eğitimi'ne
ilişkin olarak düzenli bir kaynağa rastlıyamadık.
Örneğin, Dünya’daki tüm üniversite ve yüksek o -
kulara ilişkin olarak "Uluslararası Üniversite -
ler Derneği"nin hazırlamış olduğu kapsamlı el k^
tabında bu konuda fazla bir informasyon yer al -
mamıştır, yalnız Irak'da Selhaddin Üniversitesi
bünyesinde, "College of Arts" adlı kurumda Kürt
Dili Eğitimi'nin yapıldığı, bu eğitimin 4 yıl d£
vam ettiği, kurum tarafından "Zanco-Scienctific
Journal" adlı bir yayın organının çıkarıldığı şej<
ünde sınırlı bazı bilgiler yer almıştır (1) .
(1) International Handbook of üniversities and
other İnstitutions of higher education, by The İn
ternational Association of Üniversities, Paris -
1983
Diğer yandan, farklı ülkelerde çalışmalarda ujj
lunan kürdologlar, doğubilimcileri- ve bazı araş­
tırmacıların yaşam öyküleri, Çalışmaları alanın­
da temel bir el kitabı henüz hazırlanmamıştır.Bu
konudadaki bilgileri değişik kaynaklardan sağla­
dık. Çeşitli ülkelerde yayınlanan,önemli kişiler
üzerine hazırlanan Kim Kimdir?(Who1 s Who?) adlı
kaynaklarda , ansiklopedilerde ve çeşitli ulusal
biografilerde bazı kürdolog ve doğubilimcinin ya_
şamlarına ilişkin bilgiler yer almıştır. Özellik
le günümüzde geliştirilen bazı kaynaklarda,hem £
raştırmacıların yaşam öyküleri(Biografi), hem de
çalışmaları üzerine bilgilerin(Bibliyografya) bju
lunduğu iki boyutlu çalışmalar olan Bio-Bibliyo-
grafya'dan iki tanesinde çeşitli kürdologlara i-
lişkin olarak daha ayrıntılı bilgiler yer almış­
tır. Bunlardan S.D. Miliband'ın "Sovyet Doğubi -
limcilerinin Bio-Bibliyografik Sözlüğü" adlı ka£
samlı çalışmasında birçok kürdologun yaşam öykü­
leri ve eserleri tanıtılmıştır. 1979 yılında Ho^L
landa'nm Leiden kentinde basılan benzer bir ça­
lışmada da bazı diğer araştırmacıların yaşamları
ve çalışmaları üzerine bilgiler yer almıştır(Ce-
mal Nlebez, D.M. Makenzie, N.M. Granski, S. Wikan
der ve Bo Utas gibi). Bu çalışmada yanlız filo.l£
ji alanındaki bilginler üzerinde durulmuştur(2).
Miliband'ın çalışmasında birçok filolog yanında,
toplumsal bilimler alanında tanınmış yüzlerce do
ğubilimci ve kürdolog üzerinde de durulmuştur.
Bazı kürdologların çalışmaları ve yaşamlarına
ilişkin olarak, onların yayınlanan farklı bazı £
serlerinin giriş kesimlerinde yer alan Yazarı Çi­
zerine adlı bölümlerde düzenli bilgiler yer al -
(2) Bio-Bibliographies de 134 Savants, E.J .
Bri11,Leiden, 1919.