Kur'ân ve Sünnete Göre TEMEL İNSAN HAKLARI

576 Pages·2014·5.65 MB·Turkish

Kur’ân ve Sünnete Göre
TEMEL İNSAN HAKLARI
ENSAR NEŞRİYAT TİC. A.Ş.

ISBN : 978-605-
Sertifika No: 17576

İSLÂMÎ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI
Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi: 75

Kitabın Adı
Kur’ân ve Sünnete Göre
Temel İnsan Hakları

Yayın Hazırlığı
Dr. İsmail KURT – Seyit Ali TÜZ

Organizatör – Editör
Prof. Dr. Muhsin DEMİRCİ
Marmara Ü. İlahiyat Fakültesi

Kapak Tasarım
Halil YILMAZ

Baskı:
Pasifik Ofset
Cihangir Mh. Güvercin Cd. Baha İş Merkezi
Haramidere - Avcılar / İstanbul, 0212 412 17 00
Sertifika No: 12027

1. Basım
Eylül 2014 / 1000 adet basılmıştır.

İletişim Adresi:
Ensar Neşriyat Tic. A.Ş.
Oruçreis Mah. 12. Sokak No: 40-42 Esenler/İstanbul
Tel: [phone] Faks: (0212) 438 42 04
www.ensarnesriyat.com.tr [email protected]
KUR’ÂN ve TEFSİR ARAŞTIRMALARI0–XV

Kur’ân ve Sünnete Göre
TEMEL İNSAN HAKLARI

Tartışmalı İlmî Toplantı

21-22 Aralık 2013

Bağlarbaşı Kongre ve Kültür Merkezi
Bağlarbaşı - Üsküdar/İstanbul

İstanbul 2014
©Bu kitap İslâmî İlimler Araştırma Vakfı tarafından yayına hazırlanmış olup
tebliğlerin ilmî ve fikrî muhteva ile dil bakımından sorumluluğu tebliğ sahiple-
rine, te’lîf hakları İSAV’a, basım organizasyonu ise anlaşmalı olarak Ensar Neş-
riyat’a aittir.

TOPLANTIYI TERTİPLEYENLER:

MARMARA Ü. İLAHİYAT FAKÜLTESİ
1. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
Mahir İz Cd. No.: 2 Bağlarbaşı, Üsküdar/İst.
Tel: [phone] (pbx) Faks: 651 43 83

İSLÂMÎ İLİMLER ARAŞTIRMA VAKFI(İSAV)
2. Kıztaşı, Kâmil Paşa Sokak, No. 5; Fatih–34080/İstanbul
Tel: [phone] Faks: 523 65 37
Web Site: http://www.isavvakfi.org–isav.org.tr
e-posta: [email protected] – [email protected]

Bibliyografik Bilgiler:
“Kur’ân ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları ” / Editör: Muhsin Demirci, 1. bs.—
İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014
???? s.; 19x23,5 cm.
ISBN 978-605-5623-90-6
l. İnsan Hakları, 2. Hak-Hukuk, 3. Sosyal Hayat, 4. Temel Haklar
200.9 DC20
Bibliyografik niteleme Anglo-American Rules 2 (AACR2)’ye göre yapılmıştır.
İÇİNDEKİLER

TAKDİM ........................................................................................................ 9

AÇILIŞ KONUŞMALARI

1. Prof. Dr. Muhsin DEMİRCİ 11
M. Ü. İlahiyat Fakültesi Tefsir ABD Başkanı

2. Prof. Dr. Ali KÖSE 12
M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dekanı

3. Prof. Dr. Ali ÖZEK 15
İSAV Başkanı

4. Mustafa GÜLER 16
Üsküdar Kaymakamı

TEBLİĞ, TEBLİĞCİ ve MÜZAKERECİLER

1. Tebliğ: : Doğu ve Batı Medeniyetlerinde İnsan Hakları
Prof. Dr. Recep ŞENTÜRK ...................................................................... 21
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

Müzakere:
Prof. Dr. Ali COŞKUN ............................................................................. 53
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
2. Tebliğ: Kelâmî Açıdan İnsan Haklarının Temellendirilmesi
Doç. Dr. Recep ARDOĞAN .................................................................... 57
Sütçü İmam Ü. İlahiyat Fakültesi
Müzakere:
Prof. Dr. Mehmet ERDOĞAN .............................................................. 119
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
3. Tebliğ: Kur’ân’da Kadın ve Kadın Hakları
Prof. Dr. Ali ÖZEK .................................................................................. 125
İslâmî İlimler Araştırma Vakfı Başkanı

Müzakere:
Prof. Dr. Bekir TOPALOĞLU ............................................................... 173
TDV. İSAM
* * *
4. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnette Azınlık Hakları
Prof. Dr. Abdülaziz HATİP ................................................................... 179
M. Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Abdullah KAHRAMAN ........................................................ 213
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
5. Tebliğ: Kur’ân'da Karı-Koca Hakları
Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK .................................................................. 221
Çukurova Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Murat SÜLÜN ......................................................................... 269
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
6. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnette Ebeveyn ve Çocuk Hakları
Prof. Dr. Vecdi AKYÜZ .......................................................................... 275
M. Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Ömer ÇELİK ............................................................................ 347
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
7. Tebiğ: Kur’ân ve Sünnette Hayat Hakkı ve Özel Hayatın Gizliliği
Prof. Dr. Sadık KILIÇ ............................................................................. 351
Atatürk Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Hasan ELİK .............................................................................. 375
M. Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
8. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnette İnanç ve Düşünce Özgürlüğü
Prof. Dr. İsmail YAKIT ........................................................................... 385
Akdeniz Ü. Edebiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Yunus Vehbi YAVUZ ............................................................. 399
Emekli Öğretim Üyesi
* * *
9. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnette Esir Hakları
Prof. Dr. Ahmet ÖZEL ............................................................................ 407
M. Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Prof. Dr. Nasi ASLAN ............................................................................ 427
Çukurova Ü. İlahiyat Fakültesi
* * *
10. Tebliğ: İnsan Hakları Olarak Mülkiyet Hakkı
Prof. Dr. Rahmi YARAN ........................................................................ 431
İstanbul Müftüsü

Müzakere:
Prof. Dr. Hasan HACAK ........................................................................ 445
M. Ü. İlahiyat Fakültesi

11. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnette İşçi ve İşveren Hakları
Tahsin SINAV .......................................................................................... 455
Araştırmacı - Yazar

Müzakere:
Prof. Dr. Hacı Mehmet GÜNAY ........................................................... 523
Sakarya Ü. İlahiyat Fakültesi Dekanı
12. Tebliğ: Kur’ân ve Sünnete Göre Sanık ve Mahkûm Hakları
Prof. Dr. Nasi ASLAN ............................................................................ 531
Çukurova Ü. İlahiyat Fakültesi

Müzakere:
Doç. Dr. İsmail TAŞPINAR................................................................... 559
M. Ü. İlahiyat Fakültesi

ÖZETLER (Türkçe, İngilizce, Arapça) ................................................... 567

Konu Fihristi ............................................................................................. 571
TAKDİM

İslâmî İlimler Araştırma Vakfı, 1970 yılında bir grup iş adamı ve ilim
adamı-akademisyen tarafından kurulmuştur. Bu vakıf, birinci derecede Müs-
lüman milletimizi, ikinci derecede bütün Müslümanları ilgilendiren konu-
larda ortaya çıkan problemlere çözümler üretebilmek ve muhtaç olduğumuz
değerli âlim, mütefekkir ve araştırımacıların Allah'ın inayetiyle yetişmesini
temin etmek, hassaten bunlara çalışma imkân ve vasıtalarını sağlamak, bil-
hassa İslâmî sahalarda gerekli ilmî araştırmalar yapmak, yaptırmak, yapılan
araştırmaları halka arz etmek gayesiyle atılmış bir adımdır.
Vakfımız, yukarıda ifade edilen bu gayelerini gerçekleştirmek üzere
millî ve milletlerarası tartışmalı ilmî toplantılar düzenlemiş, bu toplantılarda
sunulan tebliğ ve müzâkereleri kitap hâlinde yayınlayarak toplumumuzun
istifadesine sunmaktadır.
Vakfımız, millî ve milletlerarası tartışmalı ilmî toplantılar yanında bir
de İslâmî İlimlerde Metodoloji Problemi’nin araştırıldığı bir dizi Tartışmalı
İlmî İhtisas Toplantıları düzenlemektedir.
Prof. Dr. Muhsin Demirci’nin yöneticiliğinde “Kur’ân ve Sünnete
Göre Temel İnsan Hakları” konulu onbeşinci Kur’ân ve Tefsir Araştırma-
ları tartışmalı ilmî toplantısı 21-22 Aralık 2013 tarihlerinde Bağlarbaşı
Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilmiş olup 12 tebliğ sunulmuş;
“Hak Kavramı ve İnsan Haklarının Temellendirilmesi; Hayat Hakkı ve Özel
Hayatın Gizliliği, İnanç ve Düşünce Özgürlüğü; Mülkiyet Hakkı; Azınlık
Hakları; Kadın Hakları; Ebeveyn ve Çocuk Hakları; Karı-Koca Hakları; İşçi-
İşveren Hakları; Esir, Mahkûm ve Sanık Hakları” ana başlıklar altında konu
ele alınmış; toplantıya katılan ilim adamları, sunulan tebliğleri müzakere
ederek değerlendirmiştir. Bu toplantı metinleri bir araya getirilerek “Kur’ân
ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları ” adı ile bu eserde neşredilmiştir.
Bu vesileyle çalışmada emeği geçen, maddî-mânevî desteklerini esir-
gemeyen bütün kişi, kurum ve kuruluşlara minnet ve şükranlarımızı sunu-
yoruz.
Prof. Dr. Muhsin DEMİRCİ Prof. Dr. Ali ÖZEK
Marmara Ü. İlahiyat Fakültesi İSAV Mütevelli Heyet Başkanı
Toplantı açılışında Prof. Dr. Nihat TEMEL Hocamız tarafından
okunan Kur’ân-ı Kerim ayetlerinin mealleri:

Bakara Suresi: 2/256
كا سا مْ تاسْ ا دِ قافا هِ ـَلّلاِب نمِ ؤْ ُيوا تِ وغُ اطَّ لاِب رْفُ كْ اي نما فا ۚغَِّا ْلا نا مِ دُ شْ رُ لا يَّا َابَتّ دقا ۖنِ يلدِّ ا فِِ اهارا كْ ِإ لَا
﴾٦٥٢﴿ مٌ يِلّعا عٌ يمِ سا هُ ـَلّلاوا ۗاهاال ما اصا فِ نا لَا قَٰ اثْوُْلا ِةوا رْعُ ْلاِب
Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmış-
tır. O halde kim tağutu reddedip Allah'a inanırsa, kopmayan sağlam kulpa
yapışmıştır. Allah işitir ve bilir.

İsrâ Suresi: 31-38
ا ا ً ا ً ْ ا ا ْ ُ ا ْ ا َ ْۚ ُ َ ا ْ ُ ُ ُ ْا ُ َْ ۖ ا ْ ا ا ْ ا ْ ُ ا ا ْ ا ُ ُ ْ ا ا ا
لَو ﴾١٣﴿ ايرِبك ائطّخِ نّكَ مهلّتق نِّإ مكايِإو مهقزرن ننَّ قٍ لَمِإ ةيشخ مكدلَوأ اولّتقت لَو
لاِتُق نما وا ۗقِّ لْاْ اِب لََِإ هُ ـَلّلا مارَ حا تَِِلا سا فَْلنّا اوُلّتُقْ تا لَاوا ﴾١٦﴿ لًَ يِبسا ءا اسا وا ةً شا حِ ااف نّا كَا هُ َنِإ ۖنَٰا زِّلا اوبُرا قْتا
َ اْ ا ا ُ ا ْ ا ا ا ً ُ ا ا ا ُ َ ۖ ْ ا ْ ّ ُْ ا ا ً ا ْ ُ ّ ا اْ ا ا ْ ا ا ً ُ ْ ا
لَِإ مِيِتلِا لام اوبرقت لَو ﴾١١﴿ اروصنم نّكَ هنِإ لِ تقلا فِِ فسِْ ي لَف اناطّلّس هِ ِلِِوِل انلّعج دقف امولّظم
اوُنِزوا مْ تُْكِِ اذاِإ لا يْكا ْلا اوُفوْ أاوا ﴾١٣﴿ لًَوئُسْ ما نّا كَا دا هْ عا ْلا نَّ ِإ ۖدِ هْ عا ْلاِب اوُفوْ أاوا ُۚهدَ شُ أا غا ُلّبْيا تََّٰ حا نُ سا حْ أا هِا ِ تَِِلاِب
ا ا اْ ا ا ْ َ َ ٌۚ ْ ا ا ا ْا ا ُ ْ ا ا ا ً ْا ُ ا ْ اا ٌْ ا ا ٰا ۚ ا ْ ُْ ا ْ ْ
صَلْاو عمسلا نِّإ ملّعِ هِِب كل سيل ام فقت لَو ﴾١٥﴿ لَيِوأتّ نسحأو يرخ كِلذ مِيقِ تسملا سِ اطّسقِ لاِب
غا ُلّبْتا نالوا ضا رْالْْا قا رِ تَْا نال كا َنِإ ۖاحً را ما ضِ رْالْْا فِِ شِ مْ تا لَاوا ﴾١٢﴿ لًَوئُسْ ما هُ نْعا نّا كَا كا ِئـٰالوأُ كُلُُ دا اؤا فُ ْلاوا
﴾١٣﴿ اهً ورُ كْ ما كا ِبّرا دا نعِ هُ ئُِّيسا نّا كَا كا ِلذٰا كُلُُ ﴾١٣﴿ لًَوطُ لاابالِْْ ا
Geçim endişesi ile çocuklarınızın canına kıymayın. Biz, onların da si-
zin de rızkınızı veririz. Onları öldürmek gerçekten büyük bir suçtur. (31)
Zinaya yaklaşmayın. Zira o, bir hayâsızlıktır ve çok kötü bir yoldur. (32)
Haklı bir sebep olmadıkça Allah'ın muhterem kıldığı cana kıymayın. Bir
kimse zulmen öldürülürse, onun velisine (hakkını alması için) yetki verdik.
Ancak bu veli de kısasta ileri gitmesin. Zaten (kendisine bu yetki verilmekle)
o, alacağını almıştır. (33) Yetimin malına, rüşdüne erinceye kadar, ancak en
güzel bir niyetle yaklaşın. Verdiğiniz sözü de yerine getirin. Çünkü verilen
söz, sorumluluğu gerektirir. (34) Ölçtüğünüz zaman tastamam ölçün ve
doğru terazi ile tartın. Bu, hem daha iyidir hem de neticesi bakımından daha
güzeldir. (35) Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü
kulak, göz ve gönül, bunların hepsi ondan sorumludur. (36) Yeryüzünde
böbürlenerek dolaşma. Çünkü sen (ağırlık ve azametinle) ne yeri yarabilir ne
de dağlarla ululuk yarışına girebilirsin. (37) Bütün bu sayılanların kötü
olanları, Rabbinin nezdinde sevimsizdir. (38)