kur'an'ı sorguladı ve müslüman oldu

20 Pages·2017·0.4 MB·Turkish

KUR’AN’I SORGULADI VE MÜSLÜMAN OLDU
Prof. Jeffrey Long
Bu videoda Prof. Jeffry Lang,
Kur’an ayetlerini tek tek sorgulayarak;
nasıl Müslüman olmaya karar verdiğini ve
hayatın amacı üzerine bir konuşma yapıyor.
I. BÖLÜM
ÇOCUKLUĞU VE AİLE İÇİ ŞİDDETİN ONU ATEİST OLMAYA İTMESİ
Esselamualeyküm
Kur’an’ın, hayatın amacına dair bahsettiklerine değinmek istiyorum. Bence çok önemli
bir konu bu, özellikle Amerika’da yaşayan Müslümanlar için; çünkü azınlıkta sayılırız ve yeni
bir din sayılır. Ayrıca birçok insan, “neye inandığımızı” merak ediyor. Ve yeni bir dinle kar-
şılaştıklarında merak ettikleri, bu dinin; hayatın amacı hakkında, varlığımızın amacı hakkında
söyledikleridir.
Bir ateist açısından konuyu ele alacağım önce; çünkü anlatmak istediğim, Kur’an’ın ate-
istler için ne cevapları var, onu aktarmak. Başlangıçta (bu konuda 4-5 dakika konuşacağım)
inandığım dinin, beni nasıl ateist yaptığını anlatacağım; çünkü Hıristiyan bir ailede büyüdüm.
Ve sonra, 45 dakika kadar Kur’an hakkında ve Kur’an’ın dini bakış açımı nasıl değiştirdiğin-
den bahsedeceğim.
Öncelikle annemin ateist olmamda bir rolü olmadığını söylemek istiyorum. Annem, ha-
rika bir kadındı; güzel bir bayandı, çok ağırbaşlıyda, komşular onu çok severdi. Hemşireydi
kendisi, çok yoğundu; ölme ihtimali olan hastalarla ilgileniyordu. Onu gece işyerine almaya
gittiğimde, birçok hasta beni kenara çekip annemin ne kadar iyi biri olduğunu söylerlerdi.
Annem vefat ettiği ve cenazesi kaldırıldığında, birçok insan gelip annemle alakalı anılarını
anlatırlardı. Çok defa bana, “Jeffrey, annen çok dürüst bir insandı” derlerdi. Kendisi çok
dindardı; müthiş bir öğretmen, müthiş bir anneydi. Hoşgörülüydü, asla kötü söz duymazdınız
ondan. Bütün hayatı boyunca bir tek küfür bile duymazdınız. Kimseye kaba davranmaz; tam
bir dindar insan modeliydi. Çok lüks giyinmezdi, giyse de çok nadiren; yani diğer insanlarla
görüştüğünde görürdünüz.
Babama gelince, o çok çetin bir adamdı. Birçok sebepten ötürü çabuk öfkelenen biriydi.
Nerden geliyor bu öfkesi, bilmem; ama her gece, öfkesini bastırmak için çok fazla içerdi. Ve
içmek, onu daha öfkeli hale getirirdi; çünkü babam, bir an gülerken aniden öfkelenebilir ve
sebepsiz yere kızabilirdi, asla nedenini anlayamazdık. Kızdığı zaman ev, savaş alanına döner-
1
di, saatlerce durmazdı, öfkesi dinmezdi; ta ki, yatana kadar. Ve bu her zaman, her gece olur-
du. Biz dört kardeştik; ben, dördüncü sıradaydım aralarında. Kardeşlerim ve ben oldukça şid-
detli bir çocukluk dönemi geçirdik. Ama çok daha kötüsünü söyleyim size; babamın, anneme
yaptığı zulmü izlemekti. Bir gün, iki gün, üç gün; her gün, her gece aynıydı vaziyet ve hiç
bitmeyen bir kâbus gibiydi.
Anlıyor musunuz? Eğer babanızın hedefi, sadece sizseniz bu, o kadar da kötü değildi.
“Kötü” diyebilirsiniz, eğer böyleyse durum; fakat o kadarla da bitmiyor, o an sadece hayatta
kalmayı düşünüyorsunuz. Size yumruk atabilir, yerde tekmeleyebilir; dışarı atabilir sizi ve
dövmekle tehdit edebilirdi. Yapabileceğiniz tek şey, kaçmaktı. Bu böyle devam etse de, sonu-
cunu düşünmezdiniz. Psikolojin mi bozulmuş, önemi yoktu, gidip su içerdiniz sadece; çünkü
bir şekilde onu hakettiğinizi bilmeniz gerekiyordu. Belki bu sefer bir suçun yoktu; ama geç-
mişte yaptıkların yeterliydi, sebep olarak. Suçu hep kendinde görmeliydin.
Ama çok daha kötüsü ise babanızın, annenize doğru yönelmesi ve içinizi saran korkuy-
du; çünkü annenizdi o ve bildiğiniz tek sevgi, şefkat kaynağıydı. Ama o an, küçük bir çocuk
olarak her şeyinizi kaybetme tehlikesi yaşıyordunuz. Korkudan bile daha kötüsü, suçluluk
hissiydi; sizi her yönden sarardı. Kendinizi suçlu hissetmeye başlayınca, babanıza karşı nefret
beslemeye başlıyorsunuz; çünkü biz anne ve babaya saygıyı öğrendik, bu doğal bağlarla doğ-
duk biz. Ama böyle bir şiddet görüp, içinizde büyüyen öfke daha da artınca; dağılıyordunuz
resmen. En büyük suçluluksa, o gecenin böyle olmasının sebebi olarak kendinizi görmenizdi.
Belki fark etmeden söylediğiniz ya da yaptığınız yanlış bir şey sebep oldu buna. Belki babanız
sizi sevmiyordu öfkesi bundandı, belki merdivenden düşen annenizdi; ama hepsinden daha
kötüsü aslında eli-kolu bağlı sadece seyredip, babanın annene yaptıklarını engelleyememek.
Çünkü merdivenden aşağı düşen kişi; senin yatağını düzelten, üstünü örten, başının altına
yastık koyan annendi; bu yüzden, sırf kendi güvenliğin için saygı duyuyordun. Ve bu gibi
olaylardan sonra iyi anlıyordun ki, sen zayıfsın, güçsüzsün, beceriksizsin; değersizsin ve sınır-
landırılmışsın. Ve içinizdeki öfke gün geçtikçe büyüyor, sadece “baba” dediğiniz adama de-
ğil; kendinize de. Bir çocuğun, babası ve annesi arasında seçim yapmaya bırakılması, gerçek-
ten çok kötü bir şey; adalete bakın!
Küçükken hep, babamın olmadığı hayaller kurardım; şiddetten uzak olmayı yani. Artık
korkmak istemiyordum. Çıkışların olmadığı kâbuslardan kaçmak istiyordum. Bu yüzden Al-
lah’a, babamı hayatımızdan alması için tekrar tekrar dua ederdim; ama yine ordaydı babam.
ve ben de merak ediyordum, acaba Tanrı var mıydı? Annemi bu kadar sıkıntıda bırakan bir
Tanrı, nasıl var olabilirdi? Annem ne yaptı ki, ya da biz çocuk olarak ne yaptık ki, böyle bir
babayı hak etmiştik? Bu sorulara bir cevap bulamıyordum; ama kızgınca bunları söylemekten
de kaçmıyordum. Birçok şeyi anlamayacak kadar küçüktüm. Neden annem, babamın zulmüne
mahkûmdu? Anlamayacak kadar küçüktüm. Nasıl bir Tanrı, çocukların bu derecede korkma-
2
larına, annelerini bir sonraki sabah görememe ihtimaliyle yatağa girmelerine göz yumardı?
Nasıl, bir Tanrı bu kadar öfke ve nefret koyardı babamın içine?
Bütün hayatım kaos, şiddet, korku içindeydi. Ve “Tanrı var mıdır?” sorusunu sormak,
çok kolaydı artık; düşünün, o yaşlarda bu soruyu sormaya başladım. 60’lar, 70’lerdi o zaman-
lar; 12-13 yaşlarındaydım. Şüphem, gittikçe kuvvetleniyordu. Kennedy suikastı, Luter’in
ölümü, birçok olay vardı burada. Beyaz Saray’a Richard geldiğinde, ırkçı isyankârlar ayak-
landıklarında, çeteler arası çatışmaların çıktığı (bazılarına ben de maruz kalmıştım) ve Viet-
nam’da vicdansızca yapılan katliamı görünce; bütün bu olaylar, bende zaten var olan babamın
bana çok iyi öğrettiği hayatı doğruluyordu. Dünya, sadece acının, şiddetin olduğu insanı mah-
veden bir yerdi. Ve çok yakında dedim ki, neden? Neden, neden Tanrı böyle yaratmıştı dün-
yayı? Niye “cennet” dediğimizde, böyle acının olduğu bir yerdeyiz? Neden, Vietnam’da üze-
rine mermi yağan, yerlerde çıplak şekilde tartaklanan çocukların hali böyleydi; bunu hak et-
memelerine rağmen? Niye ırkçı gösteriler vardı? Niye liderlere suikastlar yapılıyordu? Niye
şiddet hiç durmuyordu, sürekli devam ediyordu; suçsuz, masum ve günahsız insanlar için…
Neden bizi de melek yapıp, cennetine koymadı ki? Eğer koysaydı, koyabilirdi; niye bizi gü-
naha bu kadar meyilli yarattı? Neden dirençli yaratmadı? Melekleri yarattığı gibi bizi de ya-
ratsaydı ya? Tanrı’nın bizim için yapabileceği en iyi dünya bu muydu; buna mı gücü yetiyor-
du sadece? Bir türlü anlayamamıştım. Çevremdeki dini adamlardan, doktorlardan; ya da kim
bana öğüt verdiyse, beni tatmin edemediler.
Her ne ise, 16 yaşında ateist oldum; o sıralar bir Katolik okuluna girmeme rağmen. Bir
derste profesörle, “Tanrı”nın hayatın amacına dair önemi hakkında konuşurken, Ateist oldu-
ğumu söyledim. Profesör dedi ki: “Sen, Tanrı’ya inanmıyorsun galiba?” Dedim ki: “Gali-
ba biraz öyle; inanmıyorum.” Ve sonra dersten, hep F; yani en düşük not aldım.
2. BÖLÜM
KUR’AN’LA TANIŞMASI VE MÜSLAMEN OLUŞ SÜRECİ
Neyse, hikâyeyi çok fazla uzatmadan konuya gireyim. Bazı arkadaşlarım bana bir
Kur’an verdiler. San Fransisko’da oturuyordum o zamanlar. San Fransisco Üniversitesinde
çalışıyordum zaten. 27-28 yaşlarında idim, hatırladığım kadarıyla. Diğer işlerimi bitirdim ve
arkadaşımın bana verdiği Kur’an’ı okumaya başladım. İlk ayete geldim. Aslında Kur’an’ı
açtıktan sonra sayfaları hızlıca okudum ve ikinci sureye geldim. 37 ayet kadar okudum ve
insanın yaratılış hikâyesine geldim. Doğrusu, 9-10 uzun ayeti hızlıca okudum ve ilk erkek ve
kadının hikâyesine geldim. Bazı detaylar gözüme çarptı, bunlar çocukluğumda öğrendiğim
şeylere benziyordu; fakat bazı şeyler yanlıştı sanki. Açıktır ki, bu Kur’an’ı kim yazdıysa
(Müslüman değildim tabi o zamanlar; bilemiyordum yazanı) hikâyeyi tam anlamamıştı. De-
taylar çok karışıktı ve hatta hikâyenin amacını bile hiç anlamamıştı. Bir daha okudum, sonra
3
bir kez daha; yazarın neyi vurgulamak istediğini anlamak istiyordum. Üçüncü kez, dördüncü
kez okudum ve baktım ki, farklı şeyler var burada. Çok daha dikkatli okumaya karar verdim;
satır satır, ayet ayet. Çünkü yazarın vurgulamak istediği başka bir nokta daha vardı bana göre.
Ne olduğuyla alakalı emin değildim; ama şu belliydi ki, her kelime çok şey ifade ediyordu. Ve
dedim ki, bu yazar müthiş bir zekâya sahip olmalı. Neyse ben yine kendi edindiğim tecrübeye
döneyim.
2. Sure’ye, Bakara Suresinin 30. Ayetine geldim; şöyle başlıyordu: “Hani Rabbin me-
leklere, ‘Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım’ demişti.” Halife demek, sureti gibi; yani
vekil gibi, sureti gibi. “Ben, yeryüzünde bir halife yaratacağım demişti. Melekler dedi ki:
‘Orada bozgunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratacaksın? Oysa biz sana hamd
ederek daima seni tesbih ve takdis ediyoruz’ demişler. Allah da, ‘Doğrusu ben, sizin
bilmediğinizi bilirim’ demişti.” İşte bu ayet önem arz ediyordu; bu ayet ilgimi çekmişti. Bu
ayet, tekrar tekrar Kur’an’ı okumamı sağladı. Bakın, nasıl başlıyor ayet: “Hani Rabbin me-
leklere, ‘Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım’ demişti.” Bir halife, vekil; ya da suret.
Dedim ki: Bu yeterince açık değil ki. Bir vekil yaratmak zorunda değilsin ki! Yarattın diye-
lim; ama her günah karşılığında ceza veriyorsun. Yazarın söylediğini anlamsız buluyordum;
ama hala çekiyordu beni. Diğer satırlara baktım, diyordu ki: “Melekler dedi ki; ‘orda boz-
gunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratacaksın? Oysa biz sana hamd ederek
daima seni tesbih ve takdis ediyoruz.” Yine baktım, çünkü soruya inanamadım bir türlü:
“Melekler dedi ki, ‘Orada bozgunculuk yapacak, kan dökecek birini mi yaratacaksın?”
Baktım ve dedim ki; kesinlikle bu, benim sorum olmalıydı. Hala hata ve günah işleme potan-
siyelleri oldukça yüksekken, niye bu insanları yaratsın? Hala bozgunculuk çıkarıp, kan akıta-
bilen bir haldeyken; niye bu şiddeti ve bozguncu insanları yarattın? Onları melek yapabilirdin.
Meleklerin dediği gibi, “Oysa biz sana hamdederek, daima seni tesbih ve takdis ediyoruz
zaten.” Din tarihindeki en temel ve sorulması gereken soruyu soruyor melekler. Neden, bu
hata yapabilen insanı yarattın? Sana isyan bile edebilen, en kötü günahları işleyebilen bir in-
san… Hâlbuki melek olarak yaratabilirdin. Sorunun nerde olduğuna bakın; cennette soruyor-
lar bu soruyu; tam da yeri işte… Melekler yapsaydın, onlarla burada beraber olsaydık, Cen-
nette olsalardı, ne güzel olurdu; niye dünyaya koydun insanları? Kendilerini senden uzak his-
sedecekleri, kötüye meyilli oldukları halde; senden uzak hissedip istediklerini yapabilecekleri
bir yer. Melek olabilirlerdi ve onları cennete koysaydın da, sana itaatte kusur etmeselerdi.
Soruya baktım, dedim ki: Bu, benim sorum. İnsanın yaratılışıyla alakalı ilk ayet ve gördüğüm
şey, benim soracağım soru. Hayatım boyunca düşündüğüm, bildiğim her şey bu sorudaydı
işte. Sizce, yazar benim bütün bu hayatımı bilip, tam soracağım soruyu yazıp beni mahcup
edip, kızdırma niyetinde olabilir mi hiç? Niye insan yaratıldı? En yakıcı ve en şiddetli yaratık.
Hâlbuki melek olabilirlerdi. Cevaba bak: “Allah dedi ki, ‘Doğrusu ben, sizin bilmediğinizi
bilirim.’” Yani, “ben ne yaptığımı iyi biliyorum” demektir günümüz dilinde. Dedim ki,
4
“Sen, ne yaptığını iyi mi biliyorsun?” Peki, söyle o zaman ne biliyorsun? 28 yaşında ada-
mım, hala anlayamadım bunu; hala uğraştığım birçok mesele var zaten, bu soruyla alakalı. O
kadar kolay değil. Öyle hemen, “Ben yaptığımı biliyorum” deyip bırakamazsın; daha ben bir
şey yapmamışken, sen beni yaratmamışken… Bir an fark ettim ki, inanmadığım Tanrı’yla
tartışıyordum. Kur’an okurken çok kez oluyordu bu. Bazen, gerçekten sanki beni çağıran bir
sesle muhatap oluyordum, onunla konuşuyordum.
Neyse, bir sonraki ayete baktım. Tabi ki, Kur’an soruyu sorup bırakmamıştı; cevabı da
vardı. Şöyle diyordu: “Allah, Âdem’e bütün varlıkların isimlerini öğretti. Sonra onları
meleklere göstererek, ‘Eğer doğru söyleyenlerseniz hadi bana bunların isimlerini bildi-
rin?’ dedi.” Bu ayet tabi önceki ayete atıfta bulunuyor. Eski bildiklerime göre Hz. Âdem me-
selesi felsefi bir cevap içeren, felsefi bir soruya bağlanmıyordu. Bakın ne diyor: “Allah,
Âdem’e bütün varlıkların isimlerini öğretti.” Bu ayete çok dikkatli bakmalıydım; çünkü
birçok anlam içerip, birçok şeyi sembolize ediyor. “Allah, Âdeme bütün varlıkların isimle-
rini öğretti.” Burada görüyoruz ki, Âdem sadece isimleri bilen bir yaratık değil; ilim nimeti
de verilmiş ve ayrıca öğrenen bir varlık. Allah öğretiyordu ona, burada; hatta diğer ayetlerde
daha açık söyleniyor. Kur’an’ın ilk vurgulamak istediği şey, insanoğlunun zekâ sahibi olması.
İnsan öğrenen bir varlıktı, öğretilmişti. Ne öğretilmişti peki? Neydi ona verilen en büyük ni-
met? Meleklere cevap olarak, dil nimetiydi; çünkü dil’le insanoğlu öğrenebilir. Ama sadece
kendi tecrübelerini değil, başkalarının tecrübelerini de öğrenebilir. Yıllarca, kilometrelerce
uzakta da olsa dille öğrenebilir. Böylece bilgi birikimi olur; her nesil kendinden önceki nesil-
lerden öğrenebilir. Kur’an’da da sonra gördüm ki, Kur’an bunu sürekli vurguluyor; bir ayette:
“Oku, yaratan Rabbinin adıyla oku! O insanı alâktan yarattı. Oku, senin Rabbin en cö-
mert olandır.” Neden cömerttir, ne verdi ki size? “O, kalemle yazmayı öğretendir.” Öğre-
ten O olmasaydı, insan bilemezdi. Ve tekrar tekrar, Kur’an insanı aklı kullanmaya teşvik eder
ve söz vermesini ister; “Doğru biçimde kullanın” der. Çünkü akıl, insanı doğruya götüren
yolda en önemli rolü oynar. Ve hemen hemen her surede inanca ulaşmamız için mantığı doğru
kullanmamız vurgulanır. “Allah Âdem’e bütün varlıkların isimlerini öğretti.” Sonra onları
meleklere göstererek, “Eğer doğru söyleyenlerseniz, hadi bana bunların isimlerini bildi-
rin” dedi. Şimdi bu, benim çıkarırım; tamam, bir itirazınız olabilir, insanın yaratılmasıyla
ilgili. Hani şu öğrenen ve akıl sahibi olan insanla ilgili. Ama insan hakkında bildikleriniz doğ-
ruysa, “Hadi isimleri söyleyin?” Melekler dedi ki, “Seni tenzih ederiz, Senin bize öğretti-
ğinden başka bir ilmimiz yoktur. Muhakkak ki, Sen âlimsin”; yani “her şeyi bilensin,
hakîmsin.” Bu görev meleklere tabi ki, ağır gelecekti; tabi, vurguladıkları gibi. “Bizim bir
bilgimiz yok.” Onlarda olmayan bilgi ve akıl lazımdı onlara. “Asıl bilgi sahibi Sensin, Sen-
sin Allah’ım, Senin için kolay. Sen bilgi sahibisin ve Sen, Âlimsin”; fakat bu bilgi, sınırları
aşan bir bilgiydi.
5
Diğer ayette görüyoruz ki, “Allah dedi ki, ‘Ey Âdem, eşyanın isimlerini meleklere
anlat. Âdem, onların isimlerini onlara anlatınca (baksanıza ne kadar kolay, insan için);
‘Ben size dememiş miydim, muhakkak semavat ve arzda görülmeyenleri, oradaki sırları
bilirim. Açığa vurduklarınızı da, gizlediklerinizi de bilirim.” Açıkça meleklerin sordukları
soruya dönüyor: “Allah’tan meleklere: ‘Evet, sizin insanoğlu hakkında endişeleriniz var.
Evet, kötü şeyler yapabilirler.” Şu baş döndüren zekâya bakın! İşte ayetin önemi burada
gizli. Yazarın, hikâyeyi yanlış bildiğini sanıyordum; ama şuna bakın ki, insanlık tarihinin en
temel sorusunu alıp, kullanıp bir mesaj veriyordu bize. Allah, “Ben size dememiş miydim,
muhakkak semavat ve arzda görülmeyenleri, oradaki sırları bilirim; gizlediklerinizi de,
açığa vurduklarınızı da bilirim.” Diğer bir deyişle, “Size demedim mi, ben ne yaptığımı
biliyorum.” Ve diğerlerine de, “Gizlediklerinizi de, açığa çıkardıklarınızı da bilirim.” Söz
konusu olan neyi gizlediler, neyi açığa vurmuşlar ki? Sordukları soru neyi açığa çıkardı ve
neyi gizledi? Biraz düşündüm ve dedim ki: “Tabi ya, çok açık; neyi açığa vurdular, biliyor
musunuz?” Geriye dönüp, soruya bakalım: “İnsanoğlunun bozguncu olduğunu, günaha
eğilimi olduğunu” açığa vurdular, açıkça söylediler. Belliydi değil mi? Niye bana öyle bakı-
yorsunuz? Korkutmaya başladınız beni; çok ciddi görünüyorsunuz. Hala dinliyorsunuz değil
mi? Melekler, insanoğlunun günaha eğilimli olduğunu açıkça söylediler. Peki, sordukları soru
neyi gizliyordu? Sadece bir dakika düşünseniz anlarsınız. Evet, insanoğlu kötü olabilir, evet
yanlış yapabilirler, hata yapabilirler; fakat bunların tam tersini de yapabilirler. Kötüyü de se-
çebilirler, iyi olanı da; şiddeti de seçebilirler, şefkat ve merhameti de. Bir yanlışın peşinden de
gidebilirler, gerçek bir doğruyla da yaşayabilirler. Çok çirkin de olabilirler davranışlarıyla,
çok güzel de… Hayatımın bu anına kadar melekleri bu denli sevmezdim. Bu ayeti ilk okudu-
ğumda (ister inanın, ister inanmayın) gözüm açık kalmıştı sanki; çünkü insanın mahiyetinde
bulunan kötülük çok kafama takılırdı. Bu ayeti okuduğumda fark ettim ki; en müthiş örnek,
gözlerimin önünde zaten: Annem! Fark ettim ki, bir tarafım aslında körmüş.
Diğer ayete bakalım: “Hani biz meleklere ve cinlere Âdem’e secde edin demiştik;
İblis hariç hepsi secde ettiler.” (Bakara: 34) İblis, şeytanların babası demek; kötülüğün kay-
nağı ve şeytansı demek... “O, yüz çevirdi ve büyüklük tasladı; böylece kâfirlerden oldu”;
ilginç bir durum. “Hani biz, Meleklere ve cinlere ‘Âdem’e secde edin’ demiştik ve etti-
ler.” Secde etmek, iki şeyi sembolize eder: Birinin, diğerine karşı üstünlüğünü ifade eder ve
bu yüzden secde edersin. Secde etmek, bir de yaratılana saygı ifadesi anlamına gelir.
Kur’an’da dendiği gibi bütün yaratılanlar Allah’a kulluk ederler. Bu mesele Kur’an’da açıklı-
ğa şöyle kavuşur. Bu yaratılan meleksi varlıklar, insanın yücelmesine hizmet ederler. Sonra da
görüyorsunuz ki, şeytansı varlıklar da insanın yücelmesi için vardırlar. İki kuvvet de meleksi
ve şeytansı olarak insanın yücelmesi için vardırlar. Bir kuvvet insana iyilik, fedakârlık yolunu
gösterirken, diğeri de aynı anda tam ters yönde kuvvet uygular. Ve böylece insanoğlu ahlak
sahibi olacak ve ahlaki kararlar almak durumunda kalacak. Ve bu ahlaki kararlar onların ruh-
6
sal, ahlaksal yücelmesini sağlayacak (insan olarak) ve insanların aldıkları ahlaki kararlar doğ-
rultusunda şeytansı ve meleksi varlıklar bir katalizör; yani hızlandırıcı olacaklar. İnsanoğlu-
nun doğru ve yanlış ahlaki karar ayrımını yapabilmelerini sağlayacaklar. Ruh, benlik ya da
Arapça’daki gibi nefis sahibi insan, iyi ile kötü arasında seçim yapmak zorunda kalacak. Bu
seçim, bu test tekrar tekrar karşısına çıkacak; ya yükselecek, ya da alçalacak. Bu testler tekrar
tekrar gelecek ki; insanın, düştüğü yerden kalkmasına bir fırsat doğsun. Ama yine seçim, in-
sana ait olacak. Neyse hikâyeye dönelim… “Hani biz meleklere ve cinlere, Âdem’e secde
edin demiştik. İblis hariç hepsi secde ettiler.” İblis ki, isyan dolu bir şeytan. Kötülüğe teş-
vik eden, kalbe vesvese veren şeytan; yaratıldı bir kez… Şeytan’ın isyanıyla kötülük başlamış
oldu; insanı etkileyen kötülük.
Bakın, iblis neden secde etmiyor?
“O, reddetti; çünkü kibirliydi, büyüklük taslıyordu.” Nedir bütün kötülüğün kayna-
ğı, biliyor musunuz? Batı’da paradır, açgözlülüktür vesaire. Kur’an burada diyor ki, kötülü-
ğün kaynağı sadece maddesel değildir; para ya da açgözlülük değildir. Kötülüğün merkezinde
kibir vardır. Kendini herkesten üstün görmek; kendini özel görüp, diğerlerini küçümsemen…
Gurur, kibir ve haset, kıskançlık; işte kötülüğün kaynakları. “O, yüz çevirdi ve büyüklük
tasladı; böylece kafirlerden oldu.” Baktım ayete, dedim ki: “Tamam, melekleri neden
yarattığını anladım; insanoğlunu iyiliğe sevk etmesi için yarattın. Peki, şeytanın ne işi
var? Şeytan’ın rolü nedir, bu durumda?” Yine sadece bir dakika düşünüp diyorsunuz ki,
evet hikâyeye göre bir taraftan iyiliğe sevketme, diğer taraftan şeytani kötülükleri bir sevk
var. Diğer taraftan da Kur’an diyor ki: “İnsan, sadece öğrenen bir varlık değil; aynı za-
manda ahlak sahibi (doğruyu ve yanlışı ayırd edebilir) ve Allah, bu etkilere açık bırakı-
yor insanı. İnsan sadece akıl sahibi değil, aynı zamanda ahlak sahibi.” Yani gördüğünüz
gibi Kur’an’ı anlamak o kadar zor değil; sadece okuyun, not alın ve ne dediğini anlamaya
çalışın. Eminim ki, çoğunuz bunu biliyorsunuz zaten. Evet, insanın sadece öğrenen değil, aynı
zamanda ahlaklı olduğunu öğrendik. Bir ayet var Kur’an’da, diyor ki: “Sonra onu şekillendi-
rip, ona Ruhundan üfledi.” Secde suresi, 9. Ayet. Ahlak ve Allah gerçeği; iki kuvvetin de
etkisi altındayız tabi ki… Ve Allah, buna maruz kalmamızı istiyor zaten; bizi bu şekilde yarat-
tı. Ve yine Kur’an diyor ki: “Nefsini kötülüklerden arındıran, kurtuluşa ermiştir.” Nefsi-
ni, benliğini, ruhunu arındıran kurtuluşa ermiştir: onu kötülüklere gömen de ziyan etmiştir.
Kendi kendini mahveden, nefsine zulmeden ziyandadır yani. Yine aynı çıkarım, insan sadece
akıl sahibi değil, ahlak sahibidir aynı zamanda. “Allah, ‘Ey Âdem, sen ve eşin Havva bera-
berce cennete yerleşin. Orda kolaylıkla istediğiniz zaman her yerde cennet nimetlerin-
den yiyin, sadece şu ağaca yaklaşmayın; yoksa zalimlerden olursunuz.” Ayete baktım,
dedim ki: “Herhalde yazar, eski hikâyeye geri dönüyor.” Kafam karışmıştı. “Ey Adem,
sadece şu ağaca yaklaşmayın; yoksa zalimlerden olursunuz.” Eski hikâye gibiydi işte.
İnsanın günahı, dünyaya gönderilmesi gibi anlatılar. Belki de bu, bir taktikti ve tekrar eski
7
hikâye vurgulanıyordu. Belki insan okurken tam anlayamaz diye böyle yapıyordu. Okuduğum
birçok ayette fark ettiğim bir şey var. Kur’an’da olaylar, beklediğiniz gibi gelişmiyor. Anla-
dım ki, meseleyi anlamak için müthiş bir sabır gerekebiliyor bazen. Çünkü bakın, Allah; “Ey
Âdem, sen ve eşin beraberce cennete yerleşin; sadece şu ağaca yaklaşmayın, yoksa za-
limlerden olursunuz.” Tamam da, nasıl bir Tanrı insanı, sırf ağaca yaklaşmaması için tehdit
eder? Bir şeye dikkat edin… Ayet, Allah’ın bu ihtimalden ötürü bir şeye kızdığını, tehdit etti-
ğini söylemiyor aslında; çünkü yaklaştıkları ağaç, normal bir ağaçtan farklı değildi. Hiçbir
özelliği yoktu ağacın. “İşte, şu ağaca yaklaşmayın; yoksa zalimlerden olursunuz!” diyor-
du. Şeytan gelir, der ki: “Bu ağaç size sonsuzluk kazandıracak, bir krallık sunacak.” Çün-
kü kendi tarafına çekmek istiyordu onları. Ağacın hiç bir özelliği yok; sadece bir ağaç. Allah,
bu ihtimali bilmesine rağmen, hiç kızmıyor. Benim eskiden öğrendiğim Tanrı, kızardı. Ağacı
korumak için melekleri koyardı önüne; insanlar yaklaşmasın diye. Amacım hikâyeyi değiş-
tirmek değil, aradaki farkı anlatmak; ama haksız mıyım? Ağacı korumalı bence; neden mi?
Çünkü ağaçtan yerlerse, bize kötü örnek olacaklar. İnsanoğlu zaten özünde kötülük barındırı-
yor, bir de bu ağaçtan yerse ne olur? Tahmin edin bi... Çekin şunları ağacın yanından… Allah
sadece diyor ki: “Eğer yaklaşırsanız, yanlış yapmış olursunuz.” Yani kendisi için; Allah
için hiçbir zarar ya da fayda yok. Sadece insanın yararı var; kendilerinden emin olmaları için.
Tüm bu okuduklarımızdan çıkardığımız, yine; Allah’ın, ne yaptığını biliyor olmasıdır.
Sıradaki Ayet: “Bunun üzerine Şeytan, o ikisinin ayağını oradan kaydırdı, aldattı.
Ve böylece onların, içinde bulundukları yerden kovulmalarını sağladı. Ve biz de kiminiz
kiminize düşman olarak inin; sizin için yeryüzünde bir zamana kadar yerleşmek ve ge-
çimlik vardır, dedik.” Ne dedin, ne dedin; ben öfke, şiddet, kızgınlık; ya da haset bekliyor-
dum, öyle değil mi? Bunları bekliyordum ben. Ağaçtan yediler işte. Nerde şiddet, öfke, kız-
gınlık. Sizi cezalandıracağım; dünyada da zulüm göreceksiniz. Bir işçi gibi çalışacaksınız,
durmadan… Beklediklerini söylüyor. Öleceksiniz orada; sırf ağaçtan yediniz diye. Kadın olan
nerde bakiyim? (gülüşmeler) Kadınlar daha çok sıkıntı çekerlerdi, değil mi? Acı çekeceksiniz,
kan kusacaksınız; ağlayıp sızlayacaksınız. Çocuklarınız dünyaya gelince kadınlar için çığlık
atacaksınız. Ve en kötüsü ve utanç vericisi de, erkekler kadınlara hükmedecekler. Bunlar uy-
durma tabi, dikkat edin. Daha aşağısı şeytanın vesveselerine ooop diye uyup, yanlışı yapmala-
rı. Hikâyeyi bozmak istemiyorum; ama hikâye tabi ki, daha farklı. Tehdit falan yok. Bakın ne
diyor: “Ey Âdem, sen ve eşin beraberce cennete yerleşin. Orda kolaylıkla istediğiniz za-
man her yerde cennet nimetlerinden yiyin, sadece şu ağaca yaklaşmayın; yoksa zalim-
lerden olursunuz. Bunun üzerine şeytan o ikisinin ayağını oradan kaydırdı, aldattı. Ve
böylece onların içinde bulundukları yerden kovulmalarını sağladı. Ve biz de kiminiz
kiminize düşman olarak inin. Sizin için yeryüzünde bir zamana kadar yerleşmek ve ge-
çimlik vardır dedik.”
8
Ben buna kaybetmek demem. Şuna bakın, dünya bir faydalanma ve geçimlik yeri imiş.
Bu sözler, Allah’ın kızdığını göstermiyor. Dünya bir faydalanma ve yerleşme yeri olacak.
Bugün otele gittiğimde şöyle karşıladılar beni. Şu an aklımda değil; ama bir kahvaltı içindi
galiba. “Odanız 1011 nolu oda; sabahları kahvaltı servisi yapılır” deyince, korkuya ka-
pılmadım. “Şurada uyuyacaksın, burası sizin için kalacak bir yer.” Ayetteki yerleşme gibi
dediler. Ve bir şeye dikkat edin; ama bu ayeti ilk kez okuduğunuzda sizin çok dikkatinizi çe-
kiyor. “Şeytan onların ayaklarını kaydırdı; aldattı onları, uyuttu.” Kelimeleri kafamda
birleştiremiyordum. Şeytan onların ayaklarını kaydırdı; ayaklarını mı kaydırdı? İnsanlık tari-
hindeki ilk günaha yol açan şey, sadece bir anlık aldanmak mı yani? Benim kültürümde kay-
maktan, aldanmaktan, sürçmekten kasıt sadece; bir anlık dikkatinin dağılıp aldanması anlamı-
na gelir. Büyük bir suç gibi mi görünüyor. Birbirimize bazen deriz ya; “kusura bakma, dik-
katim dağıldı” diye. Anlıyorsunuz ki, büyük bir suç değil, bir anlık aldanma, kapılma yani.
Normal bir şey işte; “pardon, dikkatim dağılmış, olmaz bir daha” der gibi işte. Bu dünyada
bu kadar acı içinde olmamızın sebebi, sadece bir anlık sürçmek mi; aldanmak mı yani? İna-
namadım kelimenin bu anlama geldiğine, Arapça bilen bir arkadaşıma gittim. Ayetleri okur-
ken hiçbir kelimeyi değiştirmemesini söyledim. “Şeytan onları” derken; dedim ki, “dur,
tamam işte burası; bu ne demek Allah aşkına, söyler misin?” “Şöyle, sürçmek; yani
ayağının kayması” dedi. “İçinde bulundukları yerden çıkarıldılar.” Bir anlık aldanma
yüzünden mi, bu kadar şey yani. Belki ben, normal-geleneksel anlamı çıkarmaya çalışıyor-
dum; normal bir yorum işte. Hırsızlık yapmadılar, yağmalama yok, tecavüz yok; sadece bir iki
çift meyve aldılar, o kadar. Hiçbir şekilde bu insanlığın yaptığı en büyük günah olamazdı ya-
ni. Ayetin devamında, “Bulundukları yerden çıkarıldılar” deniyor.
Görüyoruz ki, Allah insanı bilerek dünyaya koyuyor (bir hazırlanma aşamasıydı sanki
bu); akıl veriyor önce, ahlak veriyor. Peki, Allah insanları dünyaya ne zaman koyacaktı. İnsan
ilk kez bağımsız ve özgürce bir seçim yapmıştı; bu, insanlık tarihinde en büyük günah değildi
de; ama insanın kendi kendine hareket edebileceğini gösteren ilk işaretti, ilk seçim. Allah in-
sana ilk seçimi yapma yetkisi vermişti ve insan da, bu seçimi yapmaya hazırdı artık; görebi-
lirdi yapacaklarının sonun. Allah biliyordu ama. Bu manalar ayetin vurgulamak istediği tek
önemli şey gibi görünüyordu. Acaba yanlış mı anlıyordum; belki de Tanrı, bir sonraki ayette
öfkesini dile getirecekti. Bu yüzden bir sonraki ayete baktım hemen: “Âdem, Rabbinden
birtakım kelimeler aldı ve tövbe etti; O da tövbesini kabul etti. Şüphesiz O, merhameti
geniş olandır.” Artık emindim ki, Allah olanlara kızmamıştı. Allah, insanı hazırlıyordu bu tür
olaylara. Bütün hepsi, insanın hazırlığıymış; meğer bu anlatılan hikâyede. Biraz şüphem kal-
dıysa bile bu ayetten sonra hiç şüphem kalmamıştı artık. Bu ayet, yeterince teselli ediciydi ve
insana yöneltilen merhameti ifade ediyordu. İnsanoğlu ilk defa yeryüzüne inmişti, korkuyor-
du, vicdan azabı çekiyordu; bilmediği bir yerdeydi. Ve Allah ne yaptı? Ona teveccüh etti.
Arapça’da bu kelime bir annenin ya da babanın çocuğuna, bebeğine teveccühü gibi demektir.
9
“Âdem, Rabbinden birtakım kelimeler aldı ve tövbe etti, O da tövbesini kabul etti; şüp-
hesiz O, tövbeleri çokça kabul eden, merhameti geniş olandır.” Hangi kelimeler bunlar?
Muhtemelen teselli edici, ümit verici, korkuya düşmemelerini sağlayan kelimelerdi ve sonraki
ayette bu kelimeler olduğu açıklanıyor. “Biz dedik ki, ‘Hepiniz oradan aşağı inin.” Hatırla-
talım ki, bu bir ceza değildi, unutmayın. “Oradan topluca ininiz dedik. Benden size bir yol
gösterici geldiği zaman, o yol göstericiye uyanlar için artık bir korku yok ve onlar üzül-
meyecekler.” Duygusal bir kare değil mi? Bu iki kişi korku içinde, utanç duygusu içinde vic-
dan azabı çeken bir çift. Ve Allah onlara dönüp diyor ki: “Korkmayın, üzülmeyin, biliyo-
rum size zor geliyor; fakat bu zamana kadar hazırlandınız. Olması gereken şeyler bun-
lar; siz sadece benim rehberime uyun. Doğru olun bana karşı, Ben size yardım edece-
ğim; ne isterseniz yapacağım. Sadece rehberime uyun ve bundan sonra size korkulacak
ve üzülecek bir şey yoktur.”
Evet, açıkçası etkilenmiştim fazlasıyla. Hiçbir şey bilmediğini sandığım yazar, müthiş
bir zekâya sahip çıktı; çünkü hikâye, mükemmel bir uyum içersinde ve tutarlıydı, birçok an-
lam çıkarabiliyordunuz. Ama birkaç şey vurgulanıyordu; insan denkleminde olan ve hiç dü-
şünemediğim şeylerdi bunlar. Aslında düşünüyordum; ama Tanrı’nın yokluğuna kanıt oldu-
ğunu sanıyordum. Yazar diyordu ki, şu elementlere dikkat edin ki, bunlar hayatın amacında
en önemli yapı taşları: Zekâ, akıl; insanoğlu akıl sahibidir. Meleklerin sorusunun cevabı ola-
rak. Ahlak sahibidirler. Meleksi ve şeytansı dürtülere sahiptirler; bu yüzden seçim yapmak
zorundalar, varlıkları boyunca. Yücelmeleri ya da yükselmeleri buna bağlı. Yükselmek için
buradayız, bu yüzden seçim yapma hakkı vurgulanmış işte; bir de acı çekmek, sıkıntıya
katlanmak vurgulanmış. İnsanoğlu bu dünyada acı çekecek, hikâyenin vurguladığı ilk şey
buydu aslında. “Kan akıtan ve bozgunculuk çıkartan mı?” Soruyu hatırlayalım. Acı ve çile
çekme… Evet, bu üç şey anahtar rolü oynuyor insanın yükselmesinde, bir şekilde. Bu üç şey,
bütün teologların anlamaya çalıştığı şey aslında.
Niye akıl sahibiyiz mesela?
Akıl, Allah’ın olmadığına dair yanlış bir yola sapabilecekse, o zaman niye var? Kendi
aklımız buna yol açıyor zaten.
Neden seçim hakkı var?
Eğer yanlışı seçebileceksek, bu niye var? Bizi melek yapsaydın ya o zaman; cennete
koysaydın ya bizi.
Kur’an diyor ki: “İnancımızı sağlamlaştırmak için bu üç şey önemli rolü oynuyor.”
Tabi bahsettikleri sadece bunlar değil; rehber göndermesi, affetmesi, vahiy vs. Meleksi ve
şeytansı güçler; bunlardan da bahsediyor tabi. Bu üç şey gerçekten çok dikkatimi çekiyordu.
Kur’an’ı her okuduğumda bu üç şeyle ilgili ne görsem not alır altını çizerdim. Yürürken de
(günde 11 km. yürürüm) okur, altını çizerdim. Arkadaşlarım görünce, sorarlar ne okuduğumu;
10