Table Of Contenti)a j ye
कोंकणी चळवळ आनी
माधव मजुनाथ शानभाग
- गोकुलदास प्रभु
माधव मंजुनाथ
bh
संकलन आनी संपादन
गोकुलदास प्रभु ~ # बा ६२१९~
E-(७RBN)o OOu gR . ۹ "eCnd, MSG 4 NZ E,
Zee n RT ol eKeA ? A
wéi / Ni ۱
SA
6d /
d ۹Fa O,A N anu। xE eह
अखिल भारतीय कोंकणी परिशद
पणजी, गोंय
२००४
कोंकणी चळवळ आनी Konkani Challvall Aani
Maadhav Manjunaath
माधव मंजुनाथ
Shanbhag
शानभाग
संकलन आनी संपादन: Compiled & Edited by
गोकुलदास प्रभु Gokuldas Prabhu
(कोत्या त्या लेखकांकडेन (C) with respective Writers
उजवाडावपी Publisher
अखिल भारतीय कोंकणी All India Konkani
परिशद Parishad
पणजी, गोंय Panaji, Goa
मुखचित्र Cover design by:
मॅग्नम इंटरग्राफिक्स, Magnum Intergrafiks,
मंगळूर Mangalore
पयली उजवाडावणी २००५ First Impression: 2005
रु. ३०
Si
Lo Bon”
“Gok `
7۳7
१. माधवमामाच्या 5۲5۲۲ ............ बस्ती वामन aà e, २
२. कोंकणी परिशदेचो शिल्पकांर ........... गोकुलदास प्रभु... ۷
3. माधव मंजुनाथ शानभाग
हांचे व्यक्तिचित्र ............ के. > राव, RA. <
४. कोंकणी अस्मितायेचे खांबे ............. चद्रकांत केणी ... १०
५.कोंकगी चळवळीतल्या ।
संघटन- वावरांत पयल्या
पाटेचो मानेली स. माधव
मंजुनाथ NTT ............ seq At age
माधव मंजुनाथ शानभाग
मुळाव्या कामाचो प्रतिफळ ............. जे. बी. मोरायस ... १६
७. कोंकणी मिशनाची विभूती ............ दो. तानाजी हळर्णकार ... १८
८. कोंकणी सांस्कृतिक रायबारी ............. आर. जी. शानभाग,
होन्नावर ... २०
६. परिशिष्ट 8क ोंकणी ` माधव मंजुनाथ
भजनावळ शानभाग geen ee
D
pm zm (Tag
, 4 ehh EWS
Sp 7
७७%%% he
एके ۴
mit "SE
7
SESE IFS ۴
هواوی ९
1۳170۳7 "E em
Fig
Dh
MEER eem
RFT
माधव मामाच्या 5
दि. माधव मंजुनाथ शानभाग कोंकणी मान आनी अस्मितायेच्या उत्थाना खातीर जल्मा
आयिल्ले महान व्यक्ती. ताणीं जात-कात, धर्म सोडून, इतिहासिक कारणान देशभर शिंपडून
पडिल्ल्या कोकणी जनांक एकत्रित केले. माय भासेचें साहित्य, संगीत, संस्कृती, लोकवेद
आदी वळखून घेवन तांचे उदरगतीखातीर वावुरपाचें अगत्य लोकांक समजावन दिवपाक
माधवमामान कारवारांत पयलें कोंकणी परिशद संघटन करून इतिहास निर्माण केलो.
अत्यंत कश्टाच्या त्या दिसानीय, ताणीं कोंकणी जनांमदें संपर्क वाडोवन, कोंकणी
परिशदेचे Tae अधिवेशन यशस्वी करून मांडून हाडलें. आतां दोन वर्सानी एक पावट चलून
येता आनी साहित्य संमेलनां बरे रीतीन, उत्साहान देशाचे वेगवेगळ्या गांवानी चलत येतात हें
कोंकणी जनालें एकवटाचें संकेत आनी संतोषाची गजाल. दि. माधव मंजुनाथ शानभाग
हांगेल्या उगडासाक नमो म्हणतां.
1930 ते 1945 मेरेनचो काळ म्हळ्यार पयल्या आनी दुसऱया जागतिक झुजा
निमत्तान भारताचे अर्थ वेवस्थे वयर प्रतिकूळ परिणाम आयिल्लो बहु कष्टाचो काळ. देश
RATA शासनांत आशिल्लो. देशांत येरादारीची वेवस्था कांय बरी नाशिल्ली. अत्यंत
कष्टाच्या त्या feat दि. माधवमाम तांगेल्या सांग्त्यांक घेवन, उत्तर कन्नड (तेन्नाचो facts
मुंबय प्रांत), दक्षिण कन्नड (dare ब्रिटीष मद्रास प्रांत), मलबार, कोची, गोंय हांगासर
भोंवन थंयच्या वेगवेगळे जात-धर्माच्या कोकणी मुखेल्यांक मेळ्ळे. 'त्या खातीर दि. माधव
मामाक सायकल माडोवन, बैल WSR , TOR, Zog प्रवास करचें पडटालें' - अशें
कारवारांत भरिल्ल्या कोंकणी परिशदेच्या पयल्या अधिवेशनांत सक्रिय स्वयंसेवक म्हणून
वावुरिल्ले दि. के.एन. राव, दांडेली केन्नाय उगडास करून सांगताले.
सगळ्या गावांनी कोंकणी जनालागीं भासाभास करून कोंकणी उलोवपी लोकांनी
संघटित जावंचें, त्या खातीर अखिल भारत पांवड्यावयल्या एका कोंकणी संस्थे वरवीं
बांदून कोंकणी जनांची एकवट हाडून, तांचो राजकीय, सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक
वावर चलोवन हाडचें इत्यादी विषय समर्थ रीतीन दि. माधवमामान मांडोवन हाडलें. तांगेलें
ध्येय आनी निष्काम वावर पळोवन कोंकणी जनानानीं काळजा थावन फाटींबळ दिलें. त्या
निमत्तान कोंकणी जनांक एक मांटवांत, सांगाताक हाडून कोंकणी परिषद स्थापन करूंक
माधवमामान हातांत घेतिल्तें काम साध्य जालें.
त्या वेळार वेगेवेगळ्या राज्यांच्या कोंकणी जनांच्या उलोवपांत, बोलींत, बरोवपा
खातीर वापरचे लिपीत सहज जावन खूब फरक दिसून येतालो. वेश-भूषांत फरक आशिल्लो.
H
पुण सगळ्या कोंकणी जनानीं, वृत्तीन नांवादिक वकील, बहु भाशा पंडित आनी मनीशपणाक
मुळान वळखून घेतिल्ल्या दि. माधवमामाच्या फुडारपणाचेर भरवंसो दवरून, आवय भाशेच्या
मोगान, ते फरक विसरून, एक समाजाचे बावनेन अधिवेशन यशस्वी केलें. त्या निमत्तान
पयले पावटी कोंकणी भाशिकांचो एक संस्थो - कोंकणी परिशद उदेवन आयली. आनी
मागीर एक रुखा वरी ताचीं शाखा-मुळां विस्तारून अखिल भारत पांवड्याचो जालो.
दि. माधव मंजुनाथ शानभाग एक उत्तम क्रियाशीळ आनी संघटक मात्र न्हयत, ते
दूरदृश्टीचे म्हान फुडारीय आसले. वेगवेगळ्या राज्यांत इतिहासिक आनी राजकीय कारणान
शिंपडून गेल्ल्या जनां मदें संपर्क येंवक कोंकणी बरोबपांत एकरूप dad, कोंकणी साहित्य
एकच वरी देशभर वाडचें, आनी त्या खातीर मूळ लिपी देवनागरीचो वापर जावंचो अशें तांचें
मत आशिल्लें. आनी त्या काळार तांगेल्या ह्या विचाराक विंगड विंगड राज्यांतल्या कोंकणी
फुडान्यंचें आमी सामान्य कोंकणी लोकांचें सहमत आशिल्लें. त्या निमत्तान कोंकणी भाशेची
आपली लिपी म्हळ्यार देवनागरीच अशें पयल्या अधिवेशनांत निर्णय जालो. आनी तो निर्णय
मुखावयल्या अधिवेशनांतय मान्य जायत गेलो.
कोंकणी परिशदेच्या पयल्या अधववेशनांत आनी नंतरच्या अधिवेशनांतय देवनागरीच
कोंकणीची अधिकृत लिपी जावन कोंकणी जनानीं मान्य करून घेतिल्ल्यान मुखावयल्या
दिसानी, कोकणीचें मूळपीठ गोंयांतय कोकणी भाषेची साबाविक लिपी देवनागरीच म्हणपाक
बळ मेळळें. मराठीवाद्यांच्या तंत्रांचेर जैत जोडून कोकणी भास एक स्वतंत्र भास असो निर्णय
घेतना देवनागरीच कोकणीची अधिकृत लिपी अशें केंद्र साहित्य अकादमीन मान्य केलें.
दिवंगत माधव मंजुनाथ शानभाग हाणीं बरोवन कोंकणी परिशदेन उजवाडा हाडिल्लें
एक पुस्तक आसा - कोंकणी भजनावळ. हें परिशदेचें चवथें पुस्तक. 1941 इसवेंत ताची
दुसरी आवृत्ती मुदूण जाली. माधव मामाचो जल्मा गांव कुमठा हांगा आतां 17 वें अखिल
भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलन जावपाचें आसा. ह्या भांगराच्या म्हूर्तार दि. माधव मामाच्या
ह्या पुस्तकाची तीसरी आवृत्ती उजवाडा हाडपाचो अखिल भारतीय कोंकणी परिशदेन निर्णय
घेतिल्लो. त्या काळार परिशदेन प्रकाशित केल्ल्या इतर पुस्तकांचीय नवी आवृत्ती काडपाचो
निर्णय जाला. कोणेय ह्या पुस्तकांची प्रती मेळोवन दिल्यार कोंकणी परिशद तीं पुनर्मुद्रण
करून उडवाडा हाडतली.
दि. माधवमाम समर्थ संघटक मात्र न्हय, बहुभाशा पंडितय आशिल्लो. हिंदी, गुजराती,
मराठी आनी कन्नड भाशांतलीं उत्तम आनी लोकामोगाळ भजनां ताणीं कोंकणी भाशेंत
२
अणकारून पुस्तक रूपान उजवाडा हाडलें, हाचेवेल्यान कोंकणी भाशेवयले तांगेलें प्रभुत्व,
बहुभाशा प्रेम आनी आदान-प्रदान तत्वाचो विश्वास इत्यादी दिसता, अशें म्हाका भोगता.
हें पुस्तक संपादन करून उजवाडा हाडूंक प्रयत्न केल्ले अखिल भारतीय कोंकणी
परिशदेचे सरकार्यदर्शी श्री गोकुलदास प्रभु, माधवमामा विशीं बरयल्ले लेखक, उत्तम रीतीन
पुस्तकाचें मुद्रण करून दिल्ले श्री गणेश प्रिंटर्स, मंगळूर हांका देव बरें करूं.
कोंकणी साहित्य मोगी, कोंकणी भाशा अभिमानी, आनी दि. माधव मंजुनाथ शानभागाचे
कौतुक करपी हे प्रयत्ना ह्या पुस्तकाचें स्वागत करतले अशें आशेतां.
देव बरें करूं.
बस्ती वामन शेणे,
अध्यक्ष,
अखिल भारतीय कोंकणी परिशद
मंगळूर,
19 फेब्रुवारी, 2005 }
WORLD KONKANI LIBRARY S; ا
॥॥॥ ...
Acen No: 4
कोंकणी परिशदेचो शिल्पकार
- गोकुलदास प्रभु
8 आनी 9 जुलय 1939 हे दीस कोंकणी भाशेच्या इतिहासांत खूब म्हत्वाचे. ह्या
दिसानी कारवार शारांत कोंकणी परिशदेची वेदी तयार जाली आनी वेग वेगळ्या जातीनी,
धर्मानी आनी प्रदेशानी शिंपडून गेल्ल्या कोंकणी समाजाचे विभाग ते वेदीर एकठांय आयले.
आनी कोंकणी भाशिक, सांस्कृतिक तशेंच सामाजिक एकचार घडोवन हाडपाच्या एका
गंभीर प्रयत्नाची सुरवात जाली.
इतिहास केन्नाच कोंकणी समाजाक अनुकूल नासलो, हें आमचे भाशेच्या इतिहासाचो
अभ्यास करपी कोणाकूय समजून येतलें. कोंकणीचो मूळ प्रदेश चड करून परक्यांचे सत्तेतच
उरिल्लो. इतिहासिक कारणांक लागून कोंकणी समाजाचें विभाजन जाल्लें आनी ताचे कुडके
जावन ते वेगवेगळ्या राज्यानी शिंपडिल्ले. परक्यांचे सत्तेक लागून आनी व्यवहाराचे गरजेक
लागून कोंकणी भाशिक लोक परके भासेचे उपासक जाले. हाका लागून कोंकणी भाशेचेर
जाल्लो परिणाम भयंकर म्हळ्यार जाता.
कोंकणीचेर परत परत जाल्ल्या अन्यायाक आनी परक्यांच्या थोमण्याक लागून शिक्षणाच्या .
आनी व्यवहाराच्या क्षेत्रांत कोंकणीची उपेक्षा जाली. ती लोकांचे जिबेर, लोकवेदांत आनी
संस्कृतींत उरली, पुण साहित्य निर्मिती खातीर ती योग्य न्हय असो गैर समज जालो. लिखित
रूपान आनी गंभीर विचारांच्या विनिमया खातीर तिचो वापर जालो ना. काळांतरान हे भासेची
आपली अशी लिपी ना, साहित्य ना, ती भास नासून मराठीची उपभास जावन आसा, आशी
भावना दाट जायत आयली. लोकांची बेपर्वाय एक संवयूच जाली आनी मागीर भाशिक
अभिमानूय शेणलो. आनी ते कोंकणींत उलोवंक लेगीत लजेले. कोंकणी समाज एक भाशिक
समाज न्हय जावन धर्म, जाती, प्रदेश आनी परक्यो भासो हांच्या आदारान वळखूंक लागलो.
हे परिस्थिती आड कोंकणी समाजांतल्या बुदवंतानी आवाज उठोवंकच जाय आशिल्ले.
बुदवंत म्हळ्यार समाजाचो मेंदू. बुदवंताच्या विचारानी समाजाची प्रगती घडटा. कोंकणी
समाजांत SS प्रमाणान बुदवंत लोकांचो जल्म जाला आनी वेगवेगळ्या मळार ATH आपली
असामान्य विद्वत्ताय आनी प्रतिभा दाखयल्या. तांच्यानी कोंकणी समाजांतल्या उदासपणा आड |
वावर करून भाशाभिमान वाडोंव येतालो. भाशेच्या विकासा खातीर उत्तेजन दिवंयेतालें. पुण
कोणेय आपले विचार कोंकणींत वा कोंकणी खातीर उक्ते केले नात. कारण कोंकणी विशींचे
चुकीचे विचार तांणी आपले स्वतंत्र बुद्धीच्या साण्यार घश्टून पळयलें ना. देखून कोंकणीचेर
तांची स्वतंत्र प्रतिक्रिया जालीच ना. कोंकणीलागीं पांवतना तांची आनी सामान्य लोकांची
मानसिकता एकच आसली. दुसऱया कांय लोकांवरीच तांचेय नदरेन कोंकणीचे स्थान तुच्छतायेचें
आशिल्लें. डॉ. सर रामकृष्ण गोपाळ भांडारकरानी तर विल्सन फिलोलोजिकल लेक्चर्स दीत
Sé