Table Of ContentYEDİNCİ BASKI
KOLAYLAŞTIRILMIŞ i
EKG
W
_ i
'~r / r ı
lı
_ 1/ IJ
\J J L
k
1
I
John R. Hampton
i
Çeviri Editörleri
Prof. Dr. Aytaç Öncül
Uz. Dr. Emre Aslanger
İleri okuma
Sembol
PRATİK
EKG
Pratik EKG kitabının 5. baskısında konuyla ilgili faydalı bilgiler bulun
duğuna dair referanstır.
İçindekiler
1. EKG ne ile ilgilidir? 1
2. iletim ve sorunları 41
3. Kalbin ritmi 64
4. P dalgası, QRS kompleksi ve T dalgası anormallikleri 96
5. EKG nasıl kullanılmalıdır? 117
6. Hatırlatmalar 135
7. Kendi kendinizi test edin 146
İndeks 171
vii
EKG ne ile ilgilidir?
EKG' den ne beklenmelidir? 2
Kalbin elektriksel aktivitesi 2
EKG' nin farklı kısımları 4
EKG - Elektriksel resimler 10
QRS kompleksinin şekli 14
Kayıt alınması - Pratik noktalar 24
EKG'nin yorumlanması 37
Hatırlanması gerekenler 40
EKG, elektrokardiyogram ya da elektrokardiyografinin kısaltmasıdır,
ancak bazı ülkelerde ECG kısaltması da kullanılmaktadır. Şunları akılda
tutunuz:
• Bu kitabı bitirdiğinizde, 'EKG'yi anlamanın kolay olduğunu' söyleye
bilecek ve buna inanacaksınız.
• EKG'deki anormalliklerin çoğunun mantıklı bir açıklaması vardır.
EKG ne ile ilgilidir?
EKG'DEN NE BEKLENMELİDİR?
Klinik tanı ön planda hastanın öyküsü, daha az olarak da fizik muayene
bulgulan ile konulur. EKG ise klinik tanının desteklenmesinde kanıt sağ
lar. Ancak bazı durumlarda hastanın tedavisinin yönlendirilmesinde
vazgeçilmezdir. EKG'nin bir sonuç değil, bir araç olduğunu bilmek
önemlidir.
Kardiyak aritmili hastaların tanısında ve takibinde EKG vazgeçilmez
dir. Göğüs ağrısının kaynağının belirlenmesinde yardımcıdır. Miyokard
enfarktüsünde tromboliz kararı EKG bulgularına göre verilir. Nefes dar
lığının etiyolojisi için yol göstericidir.
Hekimlik uygulamalarında EKG'nin yorumlanması, temel şekillerin
tanınması esasına dayanır. Ancak EKG tetkiki öncelikle bazı basit kural
lar ve temel bilgiler hatırlanarak ilkelerden hareketle de yapılabilir.
Bu bölümle kurallar ve temel bilgilerden söz edilecektir.
KALBİN ELEKTRİKSEL AKTİVİTESİ
Her kas kasılması depolarizasyon denen elektriksel değişiklikler ile iliş
kilidir ve bu elektriksel değişiklikleri vücut yüzeyine konulan elektrotlar
aracılığıyla kaydetmek mümkündür. Tüm kasılan kaslardaki elektriksel
değişiklikler kayda girdiğinden sadece kalp kasının kontraksiyona ait
elektriksel aktiviteyi kaydedebilmek için, hastanın rahat olması ve kasla
rının gevşek halde bırakılması gereklidir.
Kalbin dört odacığı bulunsa da, elektriksel anlamda iki odacıktan bah
sedilebilir. Çünkü her iki atriyum ve her iki ventrikül birlikte kasılırlar.
Kalbin elektriksel sistemi
KALBİN ELEKTRİKSEL DİYAGRAMI
Her kalp döngüsünde elektriksel aktivitc sağ atriyumda bulunan sino-
atrial düğüm (SA nod) denen özelleşmiş bölgeden başlar (Şekil 1.1). Ar
dından depolarizasyon atriyum kası liflerine yayılır. Atriyumdaki diğer
bir özelleşmiş alan olan 'atriyoventriküler düğüm'de (AV nod ya da sa
dece nod da denilir) depolarizasyon dalgası gecikmeye uğrar. Daha son
ra ileti hızla His demeti adı verilen, septumda ayrılıp sağ ve sol dalı ve
ren özeleşmiş ileti sistemine geçer. Sol dal da kendi içinde ikiye ayrılır.
İletim, ventrikül kası içerisinde daha yavaş olarak Purkinje lifleri denen
özelleşmiş doku aracılığıyla yayılır.
EKG ne ile ilgilidir?
KALBİN RİTMİ
Daha sonra da göreceğimiz gibi, kalbin elektriksel aktivasyonu bazen sinüs
nod'u dışından da başlayabilir. Ritim kelimesi kalbin aktivasyon sıralama
sını belirleyen alanı kastetmek üzere kullanılır. Normal kalp ritmi, elektrik
sel ileti sinüs düğümünden başladığı için, 'sinüs ritmi' olarak adlandırılır.
EKG'NİN FARKLI KISIMLARI
Atriyumların kas kütlesi ventriküllere oranla daha küçüktür, dolayısıyla
atriyumların kasılması ile oluşan elektriksel değişim daha küçük olacak
tır. Atriyumların kasılması ile EKG' de oluşan dalga, P dalgası olarak ad
landırılır (Şekil 1.2). Ventriküler kas miktarı daha fazla olduğundan, ven-
triküller depolarize olduğunda EKG'de büyük bir defleksiyon oluşur,
buna QRS kompleksi adı verilir. EKG' deki T dalgası ventriküllerin din
lenme dönemine dönmesini ('repolarizasyon') gösterir.
Şekil 1.2
Normal EKG dalgaları, U dalgası da dâhil edilmiştir.
EKG'nin farklı kısımları
Şekil 1.3
QRS kompleksinin parçaları
P, Q, R, S ve T harfleri EKG tarihinin erken dönemlerinde keyfi olarak se
çilmiştir.
P, Q, R, S ve T defleksiyonları dalga olarak, Q, R ve S dalgaları ise bir
likte kompleks olarak adlandırılır. S dalgasından T dalgasının başına ka
dar olan aralığa ST segmenti ismi verilir.
Bazı EKG'lerde T dalgasının sonunda U dalgası olarak adlandırılan
ek dalga görülebilir. Bu dalganın kökeni bilinmemekle birlikte papiller
kasların repolarizasyonuna işaret etmesi muhtemeldir. U dalgası normal
şekilli bir T dalgasını izlediğinde normalin bir varyantı olarak değerlen
dirilirken, düzleşmiş T dalgasını takip ediyorsa patolojik olduğu kabul
edilir (bkz. Bölüm 4).
QRS kompleksinin değişik kısımları Şekil 1.3'te şema tize edilmiştir.
Eğer ilk defleksiyon aşağı doğru ise, bu defleksiyon Q dalgası olarak ad
landırılır (Şekil 1.3a). Yukarı doğru olan defleksiyon, önünde Q dalgası
bulunsun ya da bulunmasın R dalgası olarak adlandırılır (Şekil 1.3b, 1.3c).
R dalgasını takiben oluşan negatif defleksiyon, öncesinde Q dalgasının
varlığına bakılmaksızın S dalgası olarak adlandırılır (Şekil 1.3 d ve 1.3 e). 5
EKG ne ile ilgilidir?
ZAMANLAR VE HIZLAR
EKG cihazları elektriksel aktivitedeki değişiklikleri hareket eden kağıt
üzerine traseler olarak çizer. EKG cihazlarında standart kareli kağıt
25ınm/sn hızla hareket eder. Dolayısıyla her büyük kare (5 mm) 0.2 sn
ya da 200 msn (milisaniye)'ye karşılık gelir. Bu da saniyede 5, dakikada
300 büyük kareye tekabül eder. Her büyük karede bir kez olan bir EKG
olayı, örneğin QRS kompleksi, 300/dakika hızla gerçekleşmiş olur. Kalp
hızını daha çabukça Tablo 1.1' deki sıralamayı hatırlayarak da hesapla
yabilirsiniz.
R dalgalarının arasındaki mesafe kalp hızını ve dolayısıyla P-QRS-T
kompleksleri arasındaki mesafe de kalbin değişik bölümleri arasındaki
elektriksel akımın ileti sürelerini gösterir.
Şekil 1.4
EKG kağıdındaki kareler ve zamanın ilişkisi. Burada her saniyeye
bir QRS oluşmaktadır; bu nedenle kalp hızı 60 vuru/dakikadır.
1 küçük kare 0.04 sn’yi temsil 1 büyük kare 0.2 sn’yi temsil
eder (40 msn) eder (200 msn)
5 büyük kare 1 sn’yi temsil eder.
EKG'nin farklı kısımları
Tablo 1.1 Büyük kareler ile kalp hızı arasındaki ilişki
PR mesafesi P dalgasının başından QRS kompleksinin başına kadar
olan mesafedir; SA düğümden çıkan aktivitenin atriyumlara yayılımı,
AV düğümden aşağı His demeti ve ventrikül kasma yayılmasına karşılık
gelir. PQ intervali olarak adlandırılması daha mantıklı olsa da PR inter-
vali daha sık kullanılır (Şekil 1.5).
