kobilerde kriz yönetimi, oluşabilecek sorunlar ve sorunların giderilmesi için uygulanabilecek

122 Pages·2008·0.93 MB·Turkish

T.C.
KAD(cid:304)R HAS ÜN(cid:304)VERS(cid:304)TES(cid:304)
SOSYAL B(cid:304)L(cid:304)MLER ENST(cid:304)TÜSÜ
(cid:304)(cid:350)LETME MBA BÖLÜMÜ

KOB(cid:304)LERDE KR(cid:304)Z YÖNET(cid:304)M(cid:304), OLU(cid:350)AB(cid:304)LECEK
SORUNLAR VE SORUNLARIN G(cid:304)DER(cid:304)LMES(cid:304) (cid:304)Ç(cid:304)N
UYGULANAB(cid:304)LECEK STRATEJ(cid:304)LER

Yüksek Lisans Tezi

MEHMET EN(cid:304)S KAHYA

(cid:304)STANBUL, 2008
T.C.
KAD(cid:304)R HAS ÜN(cid:304)VERS(cid:304)TES(cid:304)
SOSYAL B(cid:304)L(cid:304)MLER ENST(cid:304)TÜSÜ
(cid:304)(cid:350)LETME MBA BÖLÜMÜ

KOB(cid:304)LERDE KR(cid:304)Z YÖNET(cid:304)M(cid:304), OLU(cid:350)AB(cid:304)LECEK
SORUNLAR VE SORUNLARIN G(cid:304)DER(cid:304)LMES(cid:304) (cid:304)Ç(cid:304)N
UYGULANAB(cid:304)LECEK STRATEJ(cid:304)LER

Yüksek Lisans Tezi

MEHMET EN(cid:304)S KAHYA

Dan(cid:305)(cid:351)man : Dr. Meltem (cid:350)engün Ucal

(cid:304)STANBUL, 2008
EK 1 : ÖZET
GENEL B(cid:304)LG(cid:304)LER

(cid:304)sim ve Soyad(cid:305) : Mehmet Enis KAHYA
Fakülte : Sosyal Bilimler Enstitüsü
Bölüm : (cid:304)(cid:351)letme MBA
Dan(cid:305)(cid:351)man : Dr. Meltem (cid:350)ENGÜN UCAL
Tez Türü ve Tarihi : Yüksek Lisans 2008
Anahtar Kelimeler : KOB(cid:304), kriz, kriz yönetimi, stratejik
analizler, stratejik dü(cid:351)ünce

Özet

KOB(cid:304)(cid:8217)ler, ülkemiz ekonomisinin dinamik birimleri olarak ekonomik ve sosyal
sisteme olan katk(cid:305)lar(cid:305) nedeniyle, son y(cid:305)llarda önem kazanmaya ba(cid:351)lam(cid:305)(cid:351)lard(cid:305)r.
Toplumun tüm kümesini kapsayan ve her yerle(cid:351)im birimine yay(cid:305)lm(cid:305)(cid:351) olan KOB(cid:304)(cid:8217)ler, gerek
kendi iç yap(cid:305)lar(cid:305) gerekse de d(cid:305)(cid:351) çevreden kaynaklanan pek çok sorunla iç içe
ya(cid:351)amaktad(cid:305)rlar.
Bu çal(cid:305)(cid:351)mada kriz i(cid:351)letmeler için beklenilmeyen bir durumdur. Fakat gerçekte
kriz bir süreçtir. Bu süreç içerisinde, KOB(cid:304)(cid:8217)ler farkl(cid:305) faktörlerin etkisi alt(cid:305)nda kalarak
daha yüksek ölçüde belirsiz ve riskli bir ortamda faaliyetlerini sürdürmek durumunda
kalmaktad(cid:305)rlar. Bu durum i(cid:351)letmeler aç(cid:305)s(cid:305)ndan, örgüt içerisinde de krizlerin ve
beklenmedik olumsuzluklar(cid:305)n ortaya ç(cid:305)kamas(cid:305)na yol açmaktad(cid:305)r. Krizlerin olumsuz
etkilerini azaltmak veya olumlu sonuçlara yol açabilecek (cid:351)ekilde yönetmek önemli bir
avantaj olarak görülmektedir. Kriz yönetiminde etkin ve belirleyici unsurun krizin
önceden tahmini ve do(cid:287)ru yönetsel kararlar(cid:305)n zaman(cid:305)nda al(cid:305)nmas(cid:305)d(cid:305)r. Bu nedenle;
i(cid:351)letme sahipler ve/veya yöneticileri stratejik dü(cid:351)ünce perspektifine sahip olmal(cid:305) ve
krizden en az zararla ç(cid:305)kabilmek için iç ve d(cid:305)(cid:351) çevresinin analizini do(cid:287)ru biçimde
yapabilmelidirler.
Ülke ekonomisindeki durgunluk, yüksek enflasyon ve istikrars(cid:305)zl(cid:305)k ve s(cid:305)k s(cid:305)k
ba(cid:351)vurulan de(cid:287)i(cid:351)en ekonomik tedbirler, sürprizleri genellikle tahmin edemeyen ve devlet
taraf(cid:305)ndan yeterli dan(cid:305)(cid:351)manl(cid:305)k hizmeti görülmeyen KOB(cid:304)(cid:8217)lerde ba(cid:351)ar(cid:305)s(cid:305)zl(cid:305)(cid:287)a ve
performans dü(cid:351)üklü(cid:287)üne yol açabilmektedir. Bir k(cid:305)sm(cid:305) bu sorunlar(cid:305)n üstesinden
gelemeyerek ekonomik ortamdan çekilmekte, bir k(cid:305)sm(cid:305) da ya(cid:351)am mücadelesine devam
edebilmektedir. Bununla birlikte, geli(cid:351)meleri ve de(cid:287)i(cid:351)meleri yak(cid:305)ndan izleyebilen
KOB(cid:304)(cid:8217)ler pek çok f(cid:305)rsat(cid:305) de(cid:287)erlendirerek önemli avantajlar elde edip, büyüyüp
geli(cid:351)ebilmektedirler.
EK 2 : ABSTRACT
GENERAL KNOWLEDGE

Name and Surname : Mehmet Enis KAHYA
Faculty : Social Science Institute
Programme : MBA
Supervisor : Dr. Meltem (cid:350)ENGÜN UCAL
Degree awarded and date : MASTER - July 2008
Keywords : Crisis, crisis management, SME, strategic
analyses strategic thinking

Abstract

SME (Small and Medium Sized Enterprises) have gained a lot of credit over the
last years as dynamic units of Turkish economy for their economical and social input to
the system. SME, which are spread among whole society including every settlement,
experience many problems generated from both their internal structures and external
environment.
This paper addresses crisis as a concept which brings up several unexpected
concequences to SME. In fact, crisis should be considered as a process but not a result.
Througout this process, enterprises under the influence of various factors have to keep
up their essential activities in a more challenging and imperceptible environment. From
the enterprises point of view, this condition causes internal crisis and unexpected
negative cases to appear within the small and medium sized enterprises. To reduce
negative effects of crisis or manage in a manner that causes positive consequences is
seen as a considerable advantage. Estimation of crisis and taking suitable managerial
decisions at the right time are effective and decisive components of crisis management.
As a result of this, managers or owners of these businesses must have a solid perspective
of strategic thinking and have the ability to analyse the external and internal environment
to minimize the destruction of any anticipated crisis.
The economical dullness in one country, high inflation, instability and frequent
shifts in economical measures can create failure and low performance results in SME
which fail to anticipate surprises and take inefficient consultancy from the state.
Moreover, some SME that can trace the changes and development in the field can benefit
highly from these opportunities and expand their size by gaining important advantages.
EK 3 : Tablo Listesi
TABLO L(cid:304)STES(cid:304)

Sayfa no:

Tablo 1 : Krize Kar(cid:351)(cid:305) KOB(cid:304)(cid:8217)sel Tepki 32

Tablo 2 : KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Savunma Mekanizmalar(cid:305) 33

Tablo 3 : KOB(cid:304)(cid:8217)lerin ABD ve Geli(cid:351)mekte Ülkelerde Konu (cid:304)tibar(cid:305)yla
Kar(cid:351)(cid:305)la(cid:351)t(cid:305)r(cid:305)lmas(cid:305) 59
EK 4 : (cid:350)ekil Listesi

(cid:350)EK(cid:304)L L(cid:304)STES(cid:304)

Sayfa no:

(cid:350)ekil 1 : Kriz Yönetim Süreci 36

(cid:350)ekil 2 : Ekonomik Krizlerin Organizasyon (cid:304)çi Ve Organizasyon D(cid:305)(cid:351)(cid:305)

Nedenlerinin (cid:350)emasal Gösterimi 49

(cid:350)ekil 3 : Mükemmel Organizasyonun 10 Boyutu 91
EK 5 : K(cid:305)saltmalar
KISALTMALAR

AB Avrupa Birli(cid:287)i
ABD Amerika Birle(cid:351)ik Devletleri
AECM Avrupa Kar(cid:351)(cid:305)l(cid:305)kl(cid:305) Garanti Kurulu(cid:351)lar(cid:305)
a.g.e. Ad(cid:305) Geçen Eser
AR-GE Ara(cid:351)t(cid:305)rma ve Geli(cid:351)tirme
D(cid:304)E Devlet (cid:304)statistik Enstitüsü
DPT Devlet Planlama Te(cid:351)kilat(cid:305)
GSY(cid:304)H Gayri Safi Yurt (cid:304)çi Has(cid:305)la
IMF Uluslararas(cid:305) para fonu
(cid:304)MKB (cid:304)stanbul Menkul K(cid:305)ymetler Borsas(cid:305)
JIT Tam Zaman(cid:305)nda Üretim
KOB(cid:304) Küçük ve Orta Büyüklükteki (cid:304)(cid:351)letmeler
KDV Katma De(cid:287)er Vergisi
KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geli(cid:351)tirme ve Destekleme (cid:304)daresi
Ba(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305)
MPM Milli Prodüktivite Merkezi
OECD Avrupa Ekonomik (cid:304)(cid:351)birli(cid:287)i ve Kalk(cid:305)nma Te(cid:351)kilat(cid:305)
s. Sayfa
SME Small and Medium Sized Enterprises
SSK Sosyal Sigortalar Kurumu
TTGV Türk Teknoloji Geli(cid:351)tirme Vakf(cid:305)
TTK Türk Ticaret Kanunu
TSE Türk Standartlar(cid:305) Enstitüsü
TÜB(cid:304)TAK Teknoloji (cid:304)zleme ve De(cid:287)erlendirme Ba(cid:351)kanl(cid:305)(cid:287)(cid:305)
Üni. Üniversite
WTO Dünya Ticaret Örgütü
(cid:304)Ç(cid:304)NDEK(cid:304)LER
TABLO L(cid:304)STES(cid:304) ....................................................................................................... I
(cid:350)EK(cid:304)L L(cid:304)STES(cid:304) ........................................................................................................ II
KISALTMALAR ...................................................................................................... III
G(cid:304)R(cid:304)(cid:350) ....................................................................................................................... 1
BÖLÜM 1
KOB(cid:304)(cid:8217)LERDE KR(cid:304)Z YÖNET(cid:304)M(cid:304)NE A(cid:304)T TEMEL KAVRAMLAR .............................. 3
1.1. KAVRAMSAL ÇERÇEVE ............................................................................................................................ 3
1.1.1. Ülkelere Göre KOB(cid:304) Kavram(cid:305) Kar(cid:351)(cid:305)la(cid:351)t(cid:305)rmalar(cid:305) ..................................................................................... 4
1.1.2. Ulusal Kurulu(cid:351)lara Göre KOB(cid:304) Kavram(cid:305) Kar(cid:351)(cid:305)la(cid:351)t(cid:305)rmalar(cid:305) .................................................................... 7
1.1.3. Türkiye(cid:8217)de KOB(cid:304) Kavram(cid:305) ....................................................................................................................... 9
1.1.4. KOB(cid:304)(cid:8217)lere Yönelik Hizmet ve Destek Kurulu(cid:351)lar(cid:305) ............................................................................... 13
1.2. KOB(cid:304)(cid:8217)LER(cid:304)N BÜYÜK (cid:304)(cid:350)LETMLER KAR(cid:350)ISINDA AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI ........ 17
1.2.1. KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Avantajlar(cid:305) ............................................................................................................................ 17
1.2.2. KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Dezavantajlar(cid:305) ...................................................................................................................... 19
1.3. KR(cid:304)Z(cid:304)N TANIMI, KAYNA(cid:286)I ve ÖZELL(cid:304)KLER(cid:304) ................................................................................. 20
1.3.1. Kriz Kuram(cid:305) ve Kavramlar(cid:305)n Kar(cid:351)(cid:305)la(cid:351)t(cid:305)r(cid:305)lmas(cid:305) ...................................................................................... 20
1.3.2. Kriz Süreçleri ........................................................................................................................................... 24
BÖLÜM 2
TÜRK(cid:304)YE(cid:8217)DE KOB(cid:304)(cid:8217)LERDE KR(cid:304)Z YÖNET(cid:304)M(cid:304) VE DE(cid:286)ERLEND(cid:304)R(cid:304)LMES(cid:304) .......... 28
2.1. KR(cid:304)Z YÖNET(cid:304)M(cid:304) ......................................................................................................................................... 28
2.1.1. KOB(cid:304)(cid:8217)ler ve Kriz Yönetimi .................................................................................................................... 30
2.1.2. Kriz Yönetim Süreci ................................................................................................................................ 35
2.1.3. Krizin Ortaya Ç(cid:305)kmas(cid:305)ndaki Ba(cid:351)l(cid:305)ca Makro ve Mikro Nedenler ve Etkileyen Faktörler ................... 37
2.2. EKONOM(cid:304)K KR(cid:304)ZLER .............................................................................................................................. 44
2.2.1. Ekonomik Kriz ......................................................................................................................................... 44
2.2.2. Türkiye(cid:8217)nin Yak(cid:305)n Tarihindeki Baz(cid:305) Ekonomik Krizler ....................................................................... 45
2.2.3. Ekonomik Krizlerin Nedenleri ................................................................................................................ 47
2.2.4. KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Krize Kar(cid:351)(cid:305) Gösterdi(cid:287)i Reaksiyonal Yakla(cid:351)(cid:305)mlar ve Analizleri ....................................... 49
2.3. KOB(cid:304)(cid:8217)LER(cid:304)N YA(cid:350)ADI(cid:286)I KR(cid:304)ZLER KAR(cid:350)ISINDA DEVLET DESTEKLER(cid:304) .............................. 53
2.3.1. KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Geli(cid:351)imi (cid:304)çin Makroekonomik Destekler ........................................................................... 53
2.3.2. KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Geli(cid:351)imi (cid:304)çin Mikroekonomik Destekler ........................................................................... 55
2.3.3. Türkiye ve Geli(cid:351)mekte Olan Ülkelerde KOB(cid:304)(cid:8217)lerin Desteklenmesi .................................................... 58
BÖLÜM 3