Table Of ContentKLASİK ÇİN ŞİİRİ II
李白
Lİ BAİ
Çince aslından çeviren ve düzenleyen:
Engin Yurt
Fakülte Kitabevi Yayınları: 190
Felsefe Dizisi: 19
KLASİK ÇİN ŞİİRİ II: Lİ BAİ
Çince aslından çeviren ve düzenleyen: Engin YURT
1. Baskı: Isparta, 2018
Genel Koordinatör: İbrahim ÖZDEMİR
Baskı Hazırlık: Furkan Barış ÖZDEMİR
Kapak Tasarım: İbrahim ÇELİK
Baskı ve Cilt: Fakülte Kitabevi Baskı Merkezi
Yayıncı Sertifika No:15770
ISBN: 978 – 605 – 4324 – 82 – 8
© Kitabın yayın hakkı yayıncısı ve yazarına aittir.
Yazılı izin almadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz.
Hiçbir şekilde kopya edilemez ve çoğaltılamaz.
Yayıncı
Fakülte Kitabevi Yayınları
Genel Dağıtım
Fakülte Kitabevi Yay. Dağ. Paz. Ltd. Şti.
Yeni Çarşamba Pazarı Kompleksi D. Blok. No:1–9
(Yeni Köy Garajı Yanı) Davraz Mah. / ISPARTA
Tel-Fax: (246) 233 03 74 GSM: 0 505 218 39 53
Web: fakultekitabevi.com
e-mail: [email protected]
İçindekiler
Klasik Çin Şiiri ....................................................................................................................... 3
Nehir Şarkısı ........................................................................................................................ 11
Changgan Baladı .................................................................................................................. 13
Daitian Dağı’nda Taocu Münzeviyi Ziyarete Gidip Görememek......................................... 14
İpek Kasabası’ndaki Çiçeklerle Kaplı Kulede ...................................................................... 15
Ölüm Yatağında ................................................................................................................... 16
Xuancheng’de Açelya Çiçekleri ........................................................................................... 17
Xuancheng’in Şarap Ustası Ji’ye Ağıt.................................................................................. 18
Tepedeki Eski Tapınakta Gece ............................................................................................. 19
Emei Dağı’nın Üzerindeki Ay’a Şarkı ................................................................................. 20
Ba Eyaleti’nden bir Kadının Şiiri ......................................................................................... 21
Jingzhou Şehri Şarkısı .......................................................................................................... 22
Dongting Gölü’nde ............................................................................................................... 23
Sabah Erkenden Baidi Kasabası’nı Terketmek .................................................................... 24
Sarı Turna Kulesi’nde Çalınan Flütü Dinlemek ................................................................... 25
Prens Yong’un Doğu Yolculuğu Şarkısı .............................................................................. 26
Chao Heng’e Ağıt ................................................................................................................ 27
Uzaktan Lu Dağı’ndaki Şelaleye Bakmak ............................................................................ 28
Uzaktan Lu Dağı’nın Beş Doruğuna Bakmak ...................................................................... 29
Dostum Wang’e İthafen ....................................................................................................... 30
Sonbaharda Nehir Kıyısı Şarkısı (I) ..................................................................................... 31
Sonbaharda Nehir Kıyısı Şarkısı (II) .................................................................................... 32
Bir Arkadaşa Elveda ............................................................................................................ 33
Sonbaharda Xuancheng’deki Kuzey Kulesi’ne Çıkmak ....................................................... 34
Uzaktan Tianmen Dağı’na Bakmak ..................................................................................... 35
Bir Kavağın İsyanı ............................................................................................................... 36
Jingmen’den Geçerken Elveda ............................................................................................. 37
Kütüphaneci Amcam Yun’a Elveda ..................................................................................... 38
Jingting’in Doruğuna Bakarken Yalnız Oturmak ................................................................. 39
Kendi Başımalığım ............................................................................................................... 40
Dağda bir Sohbet .................................................................................................................. 41
Şiddetli Akan Nehir .............................................................................................................. 42
Jinling’de bir Handa Yolların Ayrılması .............................................................................. 43
Geceleyin Mahkûmlar Kulesi’nin Önünden Geçmek ........................................................... 44
Sessiz bir Gecede Düşünceler .............................................................................................. 45
Huanghe Kulesi’nde Meng Haoran’ı Görmek ...................................................................... 46
Xinping Kulesi’ne Çıkmak ................................................................................................... 47
Shu’dan bir Keşişin Lavtasını Çalışını Duymak .................................................................. 48
Batıya Sürülmüş Wang Changling’e .................................................................................... 49
Shu’ya Doğru Yola Çıkan bir Arkadaşa ............................................................................... 50
Luoyang’da bir Bahar Gecesi Bambu Flütünün Sesini Duymak .......................................... 51
Sınır Şarkısı .......................................................................................................................... 52
Dağ Geçidinin Üzerinde Duran Ay ...................................................................................... 53
Geceyi Saran Karga Sesleri .................................................................................................. 54
Berrak Su Şarkısı.................................................................................................................. 55
Güneyli Kızın Şiiri (I) .......................................................................................................... 56
Güneyli Kızın Şiiri (II) ......................................................................................................... 57
1
Güneyli Kızın Şiiri (III)........................................................................................................ 58
Yue’nun Başkentinin Harabesi ............................................................................................. 59
Bahar Vaktini Düşünmek ..................................................................................................... 60
Birkaç Söz ............................................................................................................................ 61
Üzgünce Oturmak ................................................................................................................ 62
Yeşim Merdivenlerde Üzgünce Beklemek ........................................................................... 63
Su Sarayı’nın Kalıntılarını Ziyaret Etmek ............................................................................ 64
Laolao Köşkü ....................................................................................................................... 65
Du Fu’ya Nükteli bir Hediye ................................................................................................ 66
Du Fu’ya Shaqiu Kasabası’ndan Mektup ............................................................................. 67
Lu Bölgesi’nde Du Fu’yla Vedalaşmak ............................................................................... 68
Changmen Sarayı’nda Hüzün (I) .......................................................................................... 69
Changmen Sarayı’nda Hüzün (II) ........................................................................................ 70
Dört Mevsimin Gece Şarkıları (İlkbahar) ............................................................................. 71
Dört Mevsimin Gece Şarkıları (Yaz) ................................................................................... 72
Dört Mevsimin Gece Şarkıları (Sonbahar) ........................................................................... 73
Dört Mevsimin Gece Şarkıları (Kış) .................................................................................... 74
Gezginin Ziyareti ................................................................................................................. 75
Yolda Karşılaştığım Güzel Kadına ....................................................................................... 76
On İkinci Xia ile Yueyang Kulesi’ne Çıkmak ...................................................................... 77
Yüksek bir Dağa Çıkıp Uzaktaki Denize Bakmak ............................................................... 78
Meng Haoran’a .................................................................................................................... 79
Gece Nehir Kıyısında Çapa Atmış Eski Günleri Anmak...................................................... 80
Taibai Dağı’nın Zirvesine Çıkmak ....................................................................................... 81
Güzel Yan Yuhuan’a (I) ....................................................................................................... 82
Güzel Yan Yuhuan’a (II) ...................................................................................................... 83
Güzel Yan Yuhuan’a (III) .................................................................................................... 84
Doğudaki Tepeleri Anımsamak ............................................................................................ 85
Dağlara Dönen Münzevi Liu’ya Beyaz Bulut Şarkısı .......................................................... 86
Sandal Çekenlerin Şarkısı .................................................................................................... 87
Jingling’deki Fenghuang Terası’na Çıkmak ......................................................................... 88
Bir Sonbahar Gecesi Lu’daki Ziyafette İki Arkadaşın Vedası ............................................. 89
Li Yong’u Görmek ............................................................................................................... 90
Changxiangsi (I) ................................................................................................................... 91
Changxiangsi (II) ................................................................................................................. 92
Ayışığında Tek Başına İçmek .............................................................................................. 93
Kargalar Yuvalarına Geri Dönüyor ...................................................................................... 94
Zhongnan Dağı’ndan Aşağı İnip Münzevi Husi ile Pirinç Şarabı İçmek ............................. 95
Pirinç Şarabı Kadehini Kaldırıp Aya Sormak ...................................................................... 96
Seyahat Etmesi Zor .............................................................................................................. 97
Kaynakça .............................................................................................................................. 98
2
Klasik Çin Şiiri
Çin şiiri uzmanları genellikle bu şiirin tarihi yolculuğunu iki ana döneme
ayırır: Klasik Çin Şiiri ve Modern Çin Şiiri. Modern Çin şiiri genellikle 1912
senesinde Qing Hanedanlığı’nın yıkılıp Çin Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla
başlatılır. Çünkü bu tarihten sonra yazı ve konuşma dilinin aynı olması için önemli
bir çaba harcanmıştır. 1919’da gerçekleşen “4 Mayıs Hareketi” ve 1915-1921
yılları arasındaki “Yeni Kültür Hareketi” bu süreçte etkili olmuş, her iki harekette
de aydınlar, konuşma ve yazı dilinin birliğini savunmuştur. Bu durum doğal olarak
şiirde de kendisini göstermiştir. Modern Çin Şiiri, “uyak anlayışı”, “satırlardaki
karakter sayısının uyumu”, “şiir tarzı”, “yazı stili” vb. konulardaki esnek yapısıyla
Klasik Çin Şiirinden ayrılır. Ayrıca bu şiir dünya şiiriyle etkileşime daha açıktır.
Klasik Çin şiiri ise bilinen en eski metinlerden başlar ve 20. yy’ın ilk
çeyreğine kadar devam eder. Çin şiirinin bilinen en eski metinleri bugüne iki
derleme hâlinde ulaşmıştır. Bunlardan ilki ve en eski olanının adı Şarkılar Kitabı
[詩Shijing]’dır.1 Bu kitapta MÖ 11. ile MÖ 7. yüzyıllar arasında yazılmış 305 şiir
bulunmaktadır. İkinci kitap ise Güneyin Şarkıları [楚辭Chu Ci]’dır.2 MÖ 4. ile
MÖ 2. yüzyıllar arasındaki bir tarihte derlendiği düşünülen Güneyin Şarkıları on
yedi ana başlıktan oluşmaktadır.
Klasik Çin şiiri hem Çin tarihinin belli başlı hanedanlıkları hem de şiirin
özelliği ve türü göz önüne alınarak dönemlere ayrılabilmektedir. Hanedanlıklar
üzerinden yapılan sınıflandırma genellikle şöyledir: Han Hanedanlığı [MÖ 206-
MS 220] şiiri, Altı Hanedanlık Dönemi [220-589] şiiri, Sui Hanedanlığı [581-618]
şiiri, Tang Hanedanlığı [618-907] şiiri, Song Hanedanlığı [960-1279] şiiri, Yuan
Hanedanlığı [1271-1368] şiiri, Ming Hanedanlığı [1368-1644] şiiri ve Qing
Hanedanlığı [1644-1912] şiiri. Ancak, hanedanlıkların değişimiyle şiirdeki
değişimler eş zamanlı olmadığı, olamayacağı için bu bölümlendirmenin bazı
sakıncaları vardır. Çin şiir tarihinde rahatlıkla gözlemlenebileceği gibi bir
hanedanlık değişmiş ama şiir geleneği olduğu gibi kendini korumuştur. Bazen de
yüzyıllar süren aynı hanedanlık döneminde şiirin değişim içine girdiği
gözlenebilmektedir. Çin şiirine formu, içeriği ve kendi tarihi seyrindeki değişmeler
açısından bakmak daha sağlıklıdır. Biçim ve içerik göz önüne alındığında Çin şiiri;
Shi [詩];3 Ci [詞];4 Ge [歌];5 Qu [曲];6 Fu [賦],7 (bir ara dönem olarak) Jian’an [建
1 Ayrıca “Klasik Şiir” [Shih-ching] başlığıyla da anılmaktadır.
2 “Chu’nun Şarkıları” olarak da anılır.
3 Genellikle dört, beş ya da yedi karakterden oluşan mısralar ile yazılmış ve Antik dönemdeki ilahiler,
halk şarkıları ve kaside benzeri şiirleri kapsayan şiir türüdür.
4 Sabit bir düzene, ritme ve tonlamaya sahip olan ve özellikle şarkı olarak söylenmeye uygunluğu ön
planda olan şiir türüdür. Changduanju [長短句/长短句] ya da Shiyu [詩餘/诗馀] başlığı altında
3
安風骨] şiiri,8 Gushi [古诗];9 Yuefu [乐府]10 gibi farklı şiir tarzları üzerinden ele
alınabilir.
Klasik Çin şiiri, bunun dışında Tao Qian 陶潛 [365-427], Meng Haoran 孟浩
然 [689-740], Wang Wei 王維 [701-761], Li Bai 李白 [701-762], Du Fu 杜甫
[712-770], Han Yu 韓愈 [768-824], Bai Juyi 白居易 [772-846], Liu Zongyuan 柳
宗元 [773-819], Yuan Zhen [779-831], 元稹 Du Mu 杜牧 [803-852], Li Shangyin
李商隱 [813-858], Li Yu 李煜 [937-978], Mei Yaochen 梅堯 [1002-1060],
Ouyang Xiu 歐陽修 [1007-1072], Su Shi 軾 [1037-1101] gibi önemli şairler
üzerinden de sınıflandırılıp incelenebilir. Burada oluşturulması amaçlanan Klasik
Çin Şiiri serisini şairler üzerinden kurmayı tercih ettim. Diğer türlü her bir şairin
şiirlerine istediğim kadar yer vermek pek mümkün olmayacaktı.
Çin şiirinden Türkçeye yapılan çeviriler çok fazla değildir. Bu çeviriler de
genellikle İngilizce ya da başka bir Batı dilinden yapılmıştır. Türk şiir okurunu Çin
şiiriyle buluşturan ve bir bakıma gelecekteki çevirilere öncülük eden bu değerli
çabaları anmak gerekir: Muhaddere Nabi Özerdim’in hazırladığı 1961 tarihli Çin
Şiirleri; Talat S. Halmân’ın hazırladığı Eski Uygarlıkların Şiirleri’ndeki “Çin Şiiri”
bölümü; Eray Canberk’in Çağdaş Çin Şiiri Antolojisi; Ataol Behramoğlu ve
derlenen ve genellikle cipai [詞牌] denilen sayısı sekiz yüze yakın melodi ve şarkı kalıplarına uygun
olarak söylenilmesi için yazılmış, bir ya da birden fazla enstrümanın şiir söylenirken eşlik ettiği,
çoğunlukla şairin tutkuları ile ilgili olan şiirlerdir.
5 Ge şiir türü genellikle hem eski hem de yeni halk şarkılarını kapsayan ve sadece vokal olarak monoton
ve ağır ilerleyen bir tonlama ve ritimde, ilahi-benzeri şekilde söylenmesi düşünülmüş, herhangi bir
enstrümanın eşlik etmediği şiirlerdir.
6 Özellikle Yuan Hanedanlığı sırasında serbest bir stilde, çoğunlukla kukla ve gölge oyunları sırasında
opera-benzeri bir tarzda okunması için yazılmış şiirleri kapsayan şiir türüdür.
7 Şiirde betimleyici olmanın ön planda tutulduğu, daha karmaşık bir dil ile belli bir ritim ve kafiyeye
uygun olarak yazılmış şiirleri kapsayan şiir türüdür.
8 Han Hanedanlığı ve Altı Hanedanlık Dönemi arasındaki geçiş döneminde, şiir anlayışının geçirdiği
değişimleri kapsayan şiir türü. Bu dönemde şiir hem Fu şiir tarzının detaylı yapısından uzaklaşıp Yuefu
şiir tarzının sadeliğine yakınlaşmış, hem de Han Hanedanlığı döneminde şairlerin genel olarak 3. Tekil
şahıs ya da kişisiz özneyi benimsediği dolaylı hitap tarzından daha kişisel ve doğrudan bir hitap tarzına
geçilmeye başlanmıştır.
9 Genellikle beş ya da yedi karakterleri mısralardan ve sentaks açısından eşleşmiş beyitlerden oluşan,
belli bir ritme ve kafiyeye dayalı, paralellik örgüsünün ve tez-antitez işlenmesinin ön plana çıktığı
şiirleri kapsayan şiir türüdür.
10 Yuefu şiiri, öncelikle Han Hanedanlığı sırasında kurulmuş bir imparatorluk kurumu olan, ismini
ondan aldığı Müzik Bürosu’nun toplayıp ayinler, teftiş gezileri, ziyafetler ve okçuluk müsabakaları
sırasında okunması için derlediği anonim halk şarkılarından oluşur. Bununla birlikte daha sonra bu halk
şarkılarından ilham alan şairler serbest stilden genellikle beş ya da yedi heceli ölçülerine kadar değişen
farklı tarzlarda, çoğunlukla halk ve yönetim sorunları, doğa, güzellik ve yaşama dair kişisel deneyimler
üzerine yazmışlardır.
4
Özdemir İnce’nin birlikte hazırladığı iki ciltlik Dünya Şiir Antolojisi’nin ilk
cildinde yer alan “Çin şiirleri”; Ülkü Tamer’in çevirdiği, Ezra Pound’un Çin şiirleri
seçkisi Cathay; Erdem Kurtuldu’nun hazırlayıp çevirdiği, Kâzım Taşkent Klasik
Yapıtlar Dizisi’nden çıkan Klasik Çin Şiirinden Seçmeler; Sami Akalın’ın
hazırladığı, 1964 yılında yayımlanmış Çin Şiiri: Tarih ve Antoloji; Yeni Dergi
Dergisi’nin 1967 Mayıs tarihli Çağdaş Çin Şiiri Özel Sayısı (32. Sayı); Doğan
Kılıç Şıhhasananlı’nın hazırladığı 1969 tarihli Çin Edebiyatı Antolojisi; içinde
çeviri Çin şiirleri ve Çin şiiri üzerine yazılar bulunan Yazko Çeviri Dergisi’nin
1983 Kasım-Aralık Dönemi 15. Sayısı; Yaşar Nabi’nin hazırladığı 1977 tarihli
Günümüz Dünya Şiiri: Bir Varlık Antolojisi; 2 cilt şeklinde yayımlanmış olan Ülke
Ülke Çağdaş Dünya Şiiri başlıklı antolojinin 1980 tarihli 2. cildi; ve daha güncel
olarak Tozan Alkan ile Matthew Cheng’in hazırladığı 2013 tarihinde yayımlanmış
Çağdaş Hong Kong Şiiri.
Li Bai’den yapılan çeviride, bir yandan şiirin asıl metnine sadık kalmaya, öte
yandan şiiri Türkçede en güzel şekilde ifade etmeye özen gösterdim. Şiir çevirenler
bu ikisi arasında bir denge yakalamanın ne kadar zor olduğunu bilir. Bu zorluk
şairin şiirlerinden yapılan bu seçki için de geçerli. Bazı şiirlerin altına kısa
dipnotlar yerleştirme ihtiyacı duymamın temel sebeplerinden biri budur. Ayrıca
şiirlerin tarihsel arka planını, yazıldığı dönemi, kültürel bağlamını okuyucuya bir
nebze de olsa sunmak istedim. Mizanpaj izin verdiği ölçüde şiirlerin Çince
asıllarına da -transliterasyonu ile birlikte- yer verdim, okuyucuların bize uzak bir
alfabenin gözsel ve işitsel zevkini yaşayabilmeleri umuduyla.
Li Bai
Kesin bir bilgi olmamakla beraber, Li Bai’nin 701 senesinde Çin’de Çuy
Vadisi’ndeki (bugün artık Kırgızistan sınırları içinde kalan arkeolojik bir kazı alanı
olan) Suyab şehrinde doğduğu düşünülür. Ailesi bu şehrin sınırında yaşayan (bu
büyük ihtimalle ailenin buraya sürüldüğü anlamına gelmektedir) zengin
ailelerinden (İpek Yolu’na yakınlığı dolayısıyla büyük ihtimalle tüccarlık ile
uğraşıyordu ailesi) biri olan Li Bai beş yaşındayken babası Li Ke’nin aldığı kararla
Sichuan Bölgesi’ndeki Jiangyou’ya taşındılar. Hem özel ilgisi hem de aile geleneği
dolayısıyla çocukluk yıllarından itibaren oldukça yoğun bir edebiyat eğitimi alan
Li Bai’nin daha on yaşına gelmeden şiir yazmaya başladığı ve okuryazarlık
sınavını küçümsediği için bu sınava girmediği söylenir. Şiir yazma ve okuma
dışında vahşi kuşları evcilleştirme, eskrim, avlanma, at binme ve daha birçok
alanda eğitim almış olan Li Bai yirmi yaşına gelmeden önce gezgin şövalye
geleneği [游侠]11 ile paralel olarak birçok kişi ile savaşmış ve hayatta kalmıştır.
11 Klasik Çin şiirinde ve kurgu edebiyatında övülen halk kahramanlığına yönelik gelenek. Bu
kahramanlar tek bir sosyal sınıftan gelmeyip; prensler, devlet görevlileri, şairler, müzisyenler, doktorlar,
askerler, tüccarlar, keşişler ve hatta sıradan çiftçi ve kasapların bile bu türden halk kahramanı
olduklarına dair çeşitli tarihsel belgeler ve wuxia (savaş sanatları ile ilgili olan) romanları vardır.
5
720 yılında vali Su Ting tarafından bir mülakata alınmış ve bir dahi olarak
görülmüş olmasına rağmen Li Bai, yine de devlet memurluğu sınavlarına hiç
katılmamıştır. 725 yılında Sichuan’ı terketmiş ve Yangzi Nehri üzerinden bir
yolculuğa başlamıştır. Bu yolculuk sırasında birçok ünlü ile tanışmış olduğu ve
servetinin çoğunu ihtiyacı olan kişilere dağıttığı söylenir.
727 yılında dört evliliğinden ilkini gerçekleştiren Li Bai 730 yılında askeri
mahkemede (daha sonraları en büyük generallerden biri olan) Guo Ziyi’nin
davasına müdahale etmiş ve onun ceza almasını engellemiştir. Hayatının farklı
dönemlerinde farklı yerlerde yaşamış olan Li Bai 740 yılında Shandong’a taşınmış
ve burada “Bambu Deresi’nin Altı Aylağı” olarak bilinen, pirinç şarabı eşliğinde
edebiyat sohbetleri yapan bir grubun üyesi olmuştur. Ünlü Daocu keşiş Wu Yun
742 yılında İmparator tarafından İmparatorluğun adliye binasına çağrıldığında
burada Li Bai’den övgü dolu sözlerle bahsetmiştir. Wu Yun’un bu sözleri
İmparator Xuanzong’un (İmparator Minghuang olarak da bilinir) dikkatini çekmiş
ve bunun üzerine Li Bai Chang’an’daki adliye binasına çağrılmıştır. Li Bai’nin
kişiliği ve karakteri burada aristokratları ve imparatorluğun önde gelen isimlerini
etkilemiştir. Ünlü Daocu şair He Zhizhang burada Li Bai’ye “Cennet’ten Sürgün
Edilen Ölümsüz” lakabını vermiştir. Li Bai’nin politik görüşlerinden etkilenen
İmparator onun adına bir ziyafet vermiş ve bir söylenceye göre Li Bai’den ne kadar
etkilendiğini göstermek için onun çorbasına gerekli baharatları kendi eliyle
koymuştur. Bundan sonra Li Bai İmparator Xuanzong tarafından tercüman olarak
işe alınmıştır, ki bu, Li Bai’nin Çince olmayan en az bir dil daha bildiğini gösterir.
Bunun ardından Ming Huang ona Hanlin Akademisi’nde şiir ve edebiyat üzerine
bilginliği ve uzmanlığına dair bir görev vermiştir. İmparator sıklıkla Li Bai’yi
İmparatorluk Sarayı’na çağırıp ondan şiir yazmasını, şiir okumasını ya da bir şiiri
yorumlamasını ister, bu çağrıların çoğuna sarhoş olarak katılan Li Bai yine de her
seferinde kusursuz bir şekilde görevini yerine getirirmiş.
Han Akademisi’ndeki bu görevinden büyük hediyeler, altın ve gümüş ile
ayrıldıktan sonra Li Bai Daocu bir keşiş olmuş ve Shandong’da kendine bir ev
bulmuştur, yine de sonraki 10 yıl boyunca olabildiğince uzağa ve çok sayıda
yolculuk yapıp şiirler yazmaya devam etmiştir. 744 yılında ikinci kez evlenmiş ve
bu evliliğinden çocukları olmuştur, bu çocuklara ve eşine dair derin sevgisini dile
getiren birçok şiir bulunmaktadır. Aynı yılın sonbaharında ünlü şair Du Fu ile
tanışmıştır ve uzun süren, kalıcı arkadaşlıkları burada başlamıştır. Şahsen sadece
iki kere yanyana gelmiş olsalar da (bundan bir sonraki bir sene sonradır)
birbirlerine yazdıkları şiirlerde bu arkadaşlıklarının izleri açık bir şekilde
görülmektedir. 755 yılında büyük bir başkaldırı başlamıştır ve İmparator bu sürecin
sonunda tahttan çekilerek Sichuan’a kaçmıştır. Veliaht Prens kendini imparator
ilan ettikten sonra Li Bai Prens Yong’un (İmparator olan veliaht prensin
kardeşlerinden biri) personel danışmanı olmuştur. İmparatorluğu dışarıdan tehdit
eden düşmanlar bertaraf edildikten sonra bu iki kardeş birbirleriyle savaşmaya
başlamıştır. Prens Yong 757 yılında bu savaşta mağlup olmuştur ve Li Bai -
6
kaçabilmesine rağmen- yakalanmış, Jiujiang’da hapsedilmiş ve idama mahkûm
edilmiştir. Ancak onlarca yıl önce askeri mahkemede kurtartığı Gou Ziyi ve daha
birçok kişi Li Bai’nin affedilmesi için dilekçe yazmıştır. Li Bai’nin yaşamına
karşılık Gou Ziyi’nin kendi askeri rütbesinden vazgeçmesi üzerine Li Bai’nin
cezası sürgüne dönüştürülmüştür. Li Bai Çin kültürü ve medeniyetinin temel
alanının oldukça uzağında olan Yelang’a gönderilmesine karar verilmiştir.
Yelang’a gönderilmesi sırasında oldukça yavaş davranarak uzun sosyal
ziyaretlerde bulunmuş (bazen aylar süren) ve yol boyunca şiirler yazmış, gelecek
nesiller için yolculuğuna dair detaylı tarifler bırakmıştır. İmparatorluk tarafından
759 yılında tamamen affedildiğinde Yelang’a daha varmamıştı bile. Bu aftan sonra
yolculuklarına devam eden Li Bai’ye yeni imparator Daizong tarafından Sol
Kumandan’ın ofisinde kayıt memurluğu görevi verilmiş olsa da, bu görevin haberi
Li Bai’nin yaşadığı Anhui’ye varana kadar zaten bir süredir hasta olan Li Bai
çoktan ölmüştü. Bir söylenceye göre yine sarhoş olduğu bir gecede Yangtze Nehri
üzerinde sandalında içerken nehre yansıyan ayın yansımasına sarılmak isterken
sandaldan düşüp boğularak öldüğü söylenir.
Kadim Çin’in en önemli şairlerinden biri olan Li Bai 李白 (ayrıca Li Bo, Li
Po, Ri Haku, Taibai gibi isimlerle ve “Qianlian Kasabası’nda Oturan” 青蓮居士,
“Ölümsüz Şarap” 酒仙, “Sürgün Edilmiş Ulu” 謫仙人, Şair-Gezgin-Şövalye诗侠
gibi lakaplarla da anılır) bine yakın şiir bırakmıştır. Kendi dönemindeki geleneksel
şiir formunu özgün bir şekilde yenileyerek şiirin gelişmesinde büyük katkıda
bulunan romantik bir figür olarak Li Bai, Tang Hanedanlığı döneminin -bu dönem
Çin şiirinin altın çağı olarak anılır- arkadaşı Du Fu ile en ünlü şairidir. Uzak
Doğu’daki “üç harika” ifadesi Li Bai’nin şiirine, Pei Min’in hitabetine ve Zhang
Xu’nun kaligrafisine bir göndermedir. Arkadaşlığın güzelliği, doğanın derinliği,
münzevilik ve pirinç şarabı içmenin keyfine yönelik şiirleri ile Li Bai, Çin kültürü
ve tarihi içinde önemli bir yere sahip olarak oldukça saygı görmektedir. Çin’de
bazı şiirleri hâlâ okul kitaplarında okutulan bir şair olarak Li Bai kendi yaşadığı
dönemde Çin’in hem huzur dolu dönemini hem de özellikle Çin’in kuzey kısmını
tamamen mahveden bir başkaldırıyı ve iç savaşı yaşaması açısından (Li Bai vefat
ettiğinde bile tam olarak bitmemişti bu karışıklık dönemi) şiirlerinde Çin’in
tarihine yönelik birçok bilgi sunmaktadır. Ancak Li Bai’nin birçok şiirinin bu savaş
ve başkaldırı sırasında tahrip edilen imparatorluk kütüphaneleri ile birlikte yok
olduğunu da ayrıca belirtmek gerekir. Kendisinden önce gelen şiir geleneğine sıkı
sıkıya bağlı olmasının yanı sıra mevcut şiir yazım tarzlarını kendine özgün bir
şekilde işlemesi onu Çin’in bugüne kalan en büyük şairlerinden biri yapmıştır.
Kendi dönemindeki şairlere paralel olarak pirinç şarabına düşkünlüğü ve sevgisi
onu “Şarabın Keyfini Çıkaran Sekiz Ölümsüz” 飲中八仙 olarak anılan grubun
içinde anılmasına yol açmıştır. Gerçekten de pirinç şarabı üzerine Li Bai kadar şiir
yazmış bir şair daha yoktur herhalde.
7
