Table Of ContentBİTKİ KORUMA BÜLTENİ 1965, 5(1): 25-39
KARA DENİZ BÖLGESİNDE ELMA ÇEŞİTLERİNİN KARALE-
KE, MEMELİPAS VE KÜLLEME'YE KARSI YAKALANMA DE
RECELERİ VE KÜLLEME MÜCADELESİ ÜZERİNDE
ARAŞTIRMALAR
Kemal ALAY1
n t R t s
Bölgemizde Amasya, Kastamonu, Tokat, Samsun ve Zonguldak illerinde
iktisadi önemi haiz olan elma çeşitlerinde Karaleke, Külleme ve Memelipas
hastalıkları ciddi kayıplara sebep olmaktadır.
Hastalık amillerinden Venturia inaequalis ve G y m n o s-
por amgiıuımı jun^tpierinuını'un biyolojileri ve mücadele metodları
üzerinde araştırmalar 1353 - 1960 yılları arasında Kastamonu'da tamamlan
dı. [Bundan sonra da yapılan mücadele denemeleri ve tatbikatından başarılı
neticeler alınarak pratiğe intikal ettirildi.
Bu meyanda bölgemizde değişik iklim karakterinin hüküm sürdüğü
yerlerde mukavim çeşitlerin tespitine mücadelenin yönetimi ve iktisadi ol
ması gerekçesile konunun daha detaylı bir şekilde etüdü gerektiğinden 1961
yılından itibaren iktisada önemi haiz elma çeşitlerinin Karaleke, Külleme
ve Memelipas hastalıklarına karşı yakalanma dereceleri üzerinde çalışma
lar yapıldı ve ayrıca Elma Küllemesine karşı mücadele metodlarının tesbiti
üzerindeki araştırmalara 1964 yılı Ekimine kadar devam edildi.
LİTERATÜR ÖZETİ
Arnauıd (1931), Karaleke hastalığına karşı bir çak araştırıcının tes-
bit ettiği mukavim ve hassas elma çeşitlerinin adlarını ve derecelerim kay
detmektedir.
Türfcoğlu (1966), Ereğli bölgesinde iktisadi önemi (haiz olan elma
çeşitlerinden V e n t u r ia i n a e q u a l i s 'e karşı Amasya çeşidinin mu
kavim; şafran( pomajm, Gönen çeşitlerinin orta derecede mukavim; Dalda-
toir, Küllü, Tavşanibaşı, İmam çeşitlerinin çok hassas; Ekşiburç, Tatluburç,
Danaburnu, Hüsnüyusuf çeşitlerinin de orta derecede hassas oldukları tes-
bit edilmiştir. Bunlar arasında (gösterdikleri mukavemetten dolayı Amasya,
Safran, Pomajm, Pomajm, Gönen çeşitlerinde Karaleke'ye ikarşı ilâçlı bir
mücadeleye lüzum olmadığı neticesine varmıştır.
Mulder (11949), M. Cıoronaria, M. glaucescens, M. ioensis,
M. yunziıa.ııe.nsis var.. Veitchii m. f lo rdibunda, M. ar-
noldilna, M. scheideckeri, M. atrosanıguiııea, M. zu
mi var. C o l o c a r p a, M. sargenti, M. fosça-, M. torin-
Samsun Ziraî Mücadele Enstitüsü ..Meyvç ye. Bağ Hastalıklar; Laboratuyan. Şefi.
25:
goides elma çeşitlerinin Karaleke hastalığına .karşı mukavim olduğunu
kaydediyor.
iSchimidt (1937), Landsbenger pippin elma çeşidinin yapraklarına
konidi enfekte etmiş ve Karaleke'ye tamamen immun olduğunu ortaya koy
muştur.
Cunningham (1933), Po do sp.ha.ere 1 eucoıtrieih a tarafından
meydana gelen zararlar "bölgelere ve elma çeşitlerine göre değişir demekte
dir.
Heald (1933), hiç bir elma çeşidinin Külleme'ye karşı immun olma
dığını iddia etmekte ve çeşitleri hassasiyet derecelerine göre iki gurupta
toplamaktadır.
1 — Hassas çeşitler: Black Ben Davis, Esopus, Fameus (.Snow),
Grimes golden, Gravenstein, Jonathan, Missouri, Smiths cider, Stayman,
Yellow Belflower, Yellow Newton.
2 — Mukavim çeşitler : Langford, Red Astrachan, RJhode Island
Greening, wthite permam, Red permain, Winesap.
Woodward (1949), Coxs oranıge pippin, Bismark, Lane's prince .albert,
Jonathan elma çeşitlerinin P o d o s p h a e r a 1 e u c o t r i e h a 'ya karşı
çok hassas olduklarını kaydetmektedir.
Heald C1933), Giddings ve Beng (1915) de elma çeşitlerinin Memeli
pas'a karşı gösterdiği 'hassasiyet derecelerinin muhtelif mıntakalarda değiş
tiğini aşağıdaki şekilde izaıh. etmektedir. Ben Davis elma çeşidi Virginia
ve Iowa'da hassas bir çeşit olduğu halde, batı Virginia'da da orta derecede
hassas ve NeJbraska, Rhode Island ve Delavvare de mukavim çeşit olarak
tesfbit edilmiştir.
MATERYAL VE METOD
Bölgemiz illerinde mevcut elma çeşitlerinin Karaleke, Memelipas ve
Külleme'ye karşı gösterdikleri hassasiyet derecelerini tesbit edebilmek için
çahşmalanmıza esas olarak :
Kastamonu'da: Ekşdferik, Kabamisket, Amasya, Fırmüstü, Hürye-
mez„ Starking, Göbek, Kelek, Ekşi kızıl.
Zonguldak'ta : Amasya, Hüryemez, Yerlikırmızı ve Golden delicious,
Stanking.
-Samsun'da : Amasya, Cilavut, Kavak, Tavşanibaşı, Bafrakırmızısı,
Ferik, Gürcü, Hüryemez, Starking, Canada renette., Golden delicious ve
öt ayman red.
Amasya'da : Amasya, Yazelması, Kalbakelması, Kararni&ket, Star-
kinıg, Sinop, Gelinelması, Burnubüyük.
Tokat'da : Stark delicious, Ferik, Tokat, Rom.e Beauty,. Calvüle-ruz-
dotan, Belfiyorejolla, Göbek; Gürcü, Mayıs, ' Goldendelicious, Belflorjon,
Narel, Kozçukuru, Gümüşhane, Köribekrrıgüz, Gelin, Çânada reinette, Star-
ıking, Stark-Star, Amasya, Permandore,. Ohampion, Calville rezans, Calville
riy, Stayman red, Ankara, Renette de cux, CaMlle bloue ve Belfleur rouıge
elma çeşitleri atadı-. ,
Küllemetye karşı ilaç de/ıemeleri en hassas çeşitlerden biri olan Stay
man red elması üzerinde yapıldı. Kullanılan preparatların adı, dozları ve
aktif madde miktarları cedvel 1 de gösterilmiştir,,,
26;
CETVEL 1
Denemeye al man preparatlar
Preparatm adı Kullanıma Aktif madde miktarı
Dozu
Dithane Z-78 % 0.3 % 65 Zineb (Zinc-ethylene ibiş
dithiocarbamate)
Kumulus % 0.4 % 80 Kükürt
Cupravit Ob-21 % 0.4 % 50 Bakıroksiklörür
Karathane L. C. % 0.12 % 37 Dinitro phenil crotonate,
% 11 diğer Nitrophenol ve % 52
dolgu maddesi
İlâç 'denemelerinde üç tekerrürlü tesadüf blokları metodu uygulandı ve
her parsel de 3 er ağaçtan ibaretti. İlaçlamalarda spartan marka motorlu
pülverizatör kullanıldı.
Elma Küllemesi'ne karşı ağaçların fenolojik durumu esas alınarak ha
zırlanan ilaçlama programı tatbik edildi.
Birinci program:
1. İlaçlama: Tomurcuklar patlamağa başladığı anda.
2. İlaçlama: Kırmızı çiçek tomurcuğu devresinde.
3. İlaçlama: Petal yaprakların tahminen % 7030 i dökülünce.
4. cü ve müteakip ilaçlamalar: Petal dökümü ilaçlamasından sonra ve
ilâçların tesir müddetleri de dikkate alınarak sürgün uçlarının büyümeye
devam ettiği ve yeni enfeksiyonların meydana gelebildiği Temmuz'un ilk
haftasına kadar devam edildi.
İkinci program:
1. İlçlama: Kırmızı çiçek tomurcuğu devresinde.
2. İlaçlama: Petal yaprakların tahminen % 70-80 i dökülünce.
3. cü ve müteakip ilaçlamalar: Petal dökümü ilaçlamasından sonra ve
ilâçların tesir müddetleri de dikkate alınarak, sürgün uçlarının büyümeye
devam ettiği ve yeni enfeksiyonların meydana gelebildiği Temmuz'un ilk
haftasına kadar devam edildi.
KIYUVEETLENDİBME
(Bölgemizde iktisadi önemi haiz ve ekoloji 'bakımından değişik özellik
ler ıgösteren yerlerdeki elma çeşitlerinin Karaleke, Külleme ve Memelipas'a
karşı gösterdikleri hassasiyet derecelerinin tesbiti ve mukavim görünen
çeşitlerin mukavemet derecelerinin araştırılmasında; derlemelerimize esas
olan hastalık indeksleri mevcut elma bahçelerinin asgari % 50 sinde ve
her bahçeden de .genellikle .2050 yaş arasındaki elma ağaçlarının % 70 i
tetkike tabi tutulduktan sonra elde edilmiştir. Sayımlar ise her ağacın 4
yönünden alt orta ve. üst taraflarından olmak üzere gelişi'güzel toplanan
f
200 yaprak ve 100 meyveda ayrıca Külleme sayımları'ise. 100 er adet sene-
23
lik sürgünler üzerinde yapılmış ve aşağıdaki hastalıkları derecelendirme
tablosuna göre not verilerek elde edilen rakamlar müteakiben indeks ve
Abbott formüllerile kıymetlendirilmiştir.
HASTALIKLARI DEREOELENDIRME
(Karaleke ve Memelipas hastalıkları için:
0 Numara : Hiç leke yok
1 » : 5 milimetreden küçük ve 5 adede kadar lekeler.
2 » : 5 Milimetreden büyük ve 5 adede kadar lekeler veya 5 mi
limetreden küçük ve 5 adetten fazla lekeler.
3 » : 5 Milimetreden büyük ve 5 adetten fazla lekeler.
4 » : Yaprağın veya meyvenin yarısından fazlası lekelerle kaplı
ise,
Külleme hastalığı için:
Yapraklarda:
0 Numara : Hiç leke yok
1 » : Yaprak 1/4 üne kadar lekelerle kaplanmış ise,
2 » : Yaprak 2/4 üne kadar lekelerle kaplanmış
3 » : Yaprak 3/4 üne kadar lekelerle kaplanmış
4 » : Yaprağın 3/4 ünden fazlası lekelerle kaplanmış ise,
Sürgünlerde:
0 Numara : Sürgünler üzerinde hiç leke yok
1 » : Sürgünün 1/4 ü lekelerle kaplanmış ise
2 » : Sürgünün 2/4 ü lekelerle kaplanmış ise
3 » : Sürgünün 3/4 ü lekelerle kaplanmış ise
4 » : Sürgünün 3/4 ünden fazlasının leke ile kaplanmış olması
veyahut sürgün ucunda ölüm belirtileri görülmesi.
Aşağıda gösterilen indeks formülündeki rakamlar, hastalıklara verilen
fena not derecesini, harfler ise tetkik edilen materyal (Yaprak, meyve, sür
gün giîbi) sayışım ifade etmektedir.
Fena not yekûnu A. 0+b. 1+c. 2+d. 3+e.4
Hastalık indeksi = =
Sayılan materyal sayısı a+ıb+c+d+e
Bu araştırmalar sonunda mukavim görülen elma çeşitlerinin derecelen*
dirilmesinde aşağıdaki tablo kullanıldı.
Hastalık indeksi
Mukavim 0.00 — 0J01
Orta derecede mukavim 0.09 — 016
Az mukavim 0.25 — ®M
28?
Çeşitler tablodaki hastalık indeksine göre derecelmdirilnaiştir. Bu de
recelendirme mukavim çeşitler M., orta derecede mukavim çeşitler O., az
mukavim çeşitler A ve hassas çeşitler H harfi ile .gösterilmiştir.
Elma çeşitlerinin Külleme, Karaleke ve Memelipas'a karşı gösterdik
leri hassasiyet dereceleri üzerinde muhtelif yıllarda yapılan araştırmaların
değerlendirilmesinde her hangi îtair yıl da hassasiyet gösteren çeşit o bölge
için hassas olarak kabul edilmiştir.
MU-KAVIESMET ÇALIŞMALARI
Karadeniz bölgesinde elma çeşitlerinin Karaleke, Külleme ve Memeli-
pas hastalıklarına yakalanma durumu ve mukavim görünen çeşitlerin mu
kavemet derecelerinin teslbiti üzerindeki çalışmalara 1061 den 1964 yılma
kadar devam edildi.
Elde edilen neticelere göre bir bölge için mukavim olarak tesbit edilen
bir çeşidin diğer bir bölge için hassas olabildiği görüldü. Bu durum dikka
te alınarak bölgemizde iktisadi önem taşıyan elma çeşitlerinin yukarda adı
geçen hastalıklara yakalanma durumu tesbit edilmiştir.
A — Külleme
1961 - 1964 yıllarında Samsun ve Tokat'da iktisadi önemi haiz elma
çeşitlerinin Külleme (P o d o-sph a e r a le u c o t r i c\h a) ye karşı yaka
lanma dereceleri cetvel 2 de gösterilmiştir.
CETVEL 2
Samsun ve Tokatîda elma çeşitlerinin Külleme'ye karşı yakalanma dereceleri
Elma çeşitleri Tokat'da Samsun'da
1962 1863 1964 1061 1962 1963 1964
Amasya A A A M M M M
Canada reinette O O O A A O M
Starking A A O O O A A
Sıtayman red H H H H H H H
Golden delicious A A A H H H H
Cilavut —• — — M M M M
Kavak — — — M •M M M
Tavşanlbaşı — — — M M M M
Bafrakırmızısı — — — M M M M
Hüryemez — — — M M M O
Kozçukuru O O M — — — —
Champion O M M — — — —
Calville rezans O M M — — — —
CaMlle riy o O O — — — —
Göîbekelma M M M — — — —
Mayıs elması M M O — — — —
Narel A M M — — — —
29
Gürcü M M M — — — —
Calville ruadotan A A A — — — —
Belfiyorejolla M M M — — — —
Permandore A A A — — — —
Tokat misketi M M M — — — —
Gelinelma O O A — — — —
Ankara O O A — — — —
Ferik M M M — — — —
Rome Beauty H H H — — — —
Belflorjon H H H — — — —
Gümüşhane O O H — — — —
Körfoekir - güz H H H — — — —
Stark delicious H H H — — — —
Stark star H H H — — — —
Reüıette de oux H H H — — — —
Calville bloue H H H — — — —
Belfleur rouge H H H — — — —
3 — Memelipas
1961 - 19&4 yıllarında Amasya, Kastamonu ve Zonguldak illerinde ikti
sadi önemi haiz elma çeşitlerinin Memelipas'a (G y m n o s p o r a- n jg i u m
juniper in um) yakalanma dereceleri cetvel: 3 de gösterilmiştir.
CETVEL 3
Elma çeşitlerinin muhtelif yıHarda Memelipas'a yakalanma dereceleri
Elma çeşitleri Amasya'da Kastamonu'da Zonguldak'ta
1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964
Amasyı 0 0 0 0 H H H H H H H H
Hüryemez — — — - H A H H H O H H
Starking M M M H A H H O M A AA
Golden delicious AA M 0 0
Yerli kırmızı M 0 0 0
Gelin elması M M M M
Ekşi ferik — — — — H A A H — - — —
Yazelması AA AA M
Kabakelması AA AA M
Sinopelmasj AA AA M
Karamİsket AA AA M M
Burnubüyük M M M A/ı
Fırınüstü — — — A 0 A H — — —
Kelek — — — A 0 H H — — — —
Göbek — — — H A A H — — — —
Kabam isket — — — H A H H — — — —
30
C — Karaleke
19=51 - 1964 yıllarında Tokat, Kastamonu, Zonguldak, Amasya ve Sam
sun illerinde iktisadi önemi haiz elma çeşitlerinin Karaleke (Venturia
inaequalîs) ye yakalanma dereceleri cetvel 4 de gösterilmiştir.
CETVEL 4
Elma çeşitlerinin muhtelif yi Harda Karaleke'ye yakalanma dereceleri
Tokat'da Kastamonu'da Zonguldak'ta Amasya'da Samsun'da
EEllmmaa ççeeşşiittlleerrii
1962 1963 11996644 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964
Amasya H H H H H H H H H H H H H H H H H H H
Canada reînette M M M — — — — — — — M M M M
Starkİng 0 0 A A A A A 0 0 0 A 0 0 0 A O A A H
Stayman red M M 0 — — — _ — — — — — M M M 0
Golden delicious M M M — — — M M M M - . — — — 0 O 0 A
Hüryemez — 0 — M M M M 0 0 0 — — —
Göbek M v. 0 H H H H — — — — — — ,— — .— —
Stark star M M M — — — — — — — — ,— —
Permandore M M M — — — — — — — — .— — — —
Champion M M M — — — — — — — — — — — — — —
Kalvilrezans M M M — — — — — — — — — —. — —.
Kalvil-riy M M M — — — — — — — — — —
Ankara M M M — — — — — — — — — . — — — —
Renette de cux M M M — — — — — — — — — — .— — .—
Calvilbloue M M M — — — — — — — — — — — — — —
Kabamisket M M 0 H H H H — — — —- — — — — — — — —
Ekşiferik — — — A A A H — — — — — — — — — -- — —
Gürcü M 0 — — — — — — — — — — — — — —
Tokat'da Kastamonu'da Zongu İdak'ta Amasya'da Samsun'da
EEllrrhhaa ççeeşşiittlleerrii
1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964 1961 1962 1963 1964
Ekşlkızıl H H H H
_
Körbekîr-güz M M 0 — — — — — — — — — .— .— —
Fırınüstü — — H H H H
Golden delicious 0 0 A — — — — — — — — — — — — — — .— .—
Belflorjon M M A — — — — — — — — — — — — — — —
Macar M M A — — — — .— — — — — — — — — — — —
Gümüşhane A A A — — — — — — — — — — — — — — —
Gürcü O 0 A — — — — — — — — — — — — — — —
Belfiyorejolla M Wı M — — — — — .— — — — — — —
Tokat H A H — — — — — — — — — — .— —
Rome Beauty M M H — — — — — — — — — — — — .— — —
—
Kelek M M H H H H H — — — — — — — — — — —
Calville Ruzdotan M M H — — — — — — — — — — — — .— — —
Yerlîkırmızı .— — — — — — — H H H H
Mayıselması H H H — — — — — — — — — — — — —
Kozçukuru H H H — — — — — — — — — — —
Stark delicious A 0 H -- — — — .— — — — .— — — — — —
Gelin elması H H H — — — — M O 0 0 — — —
Ferİkelması M 0 H — — — — — — — — — — — — —
Cîlavut — — — — — — — — — — — — — — H H H H
Kavak — — — — — — — — — — — — — — A A A A
Tavşanbaşı .— — — — — — — — — — 0 0 0 H
Bafrakırmızısı — — — — — — — — — — — — — — O O H
_
Karamİsket — — — — — — — — — H H H H — — —
Sînopelması A O A A — —
Kabakelması f A A A A — — —
Yazelması ' j\j M M /V' M — —
Burnubüyük H H H H — — — —
MÜCAIMBLK
A — Külleme'ye karşı ilâç denemeleri:
Eîmalardaki Küllame -hastalığının biyolojisi üzerinde bir araştırmamız
olmadığından adı geçen hastalık âmiline karşı literatür malûmatına göre
ağaçların fenolojik durumları, esas alınarak, hazırlanan ilaçlama program
ları tatbik edilmiştir. Bu programlar metod kısmında izah edildiği şekilde
yapılmıştır. Hazırlanan programlara göre yapılan 7 ilaçlamadan alman ne
ticeler cetvel 5-6 da gösterilmiştir.
CETVEL 5
1963 yılında Samsun'da I. cî programa göre yapılan ilaçlamaların tatbikat neticesi
Yapraklarda Sürgünlerıde
Denemeye
Kullanma Ortalama Ortalama
alman
dozu hastalık Tesir % hastalık Tesir %
preparatlar
indeksi indeksi
Karathane L.C. % 0.06 1.09 68.3 1:04 64.8
Karathane L.C. % 0.12 0.88 78.3 0.8'5 71.8
% 0.06
Dithane Z-78 °/o 0.25 1.88 45.3 1.71 42.2
Cupravit % 0.4 1.70 50.5 1.39 53.0
Kumulus u/o 0.4 1.63 52.6 1,33 55X)
KONTROL 3.44 2.96
CETVEL 6
1963 yılında Samsun'da 2. ci programa göre yapılan İlaçlamaların tatbikat neticesi
Yapraklarda Sürgünlerde
Denemeye
KKuullllaannmmaa Ortalama Ortalama
alınan
ddoozzuu hastalık Tesir % hastalık Tesir %
preparatlar.
indeksi indeksi
Karathane L.C. % 0.06 1.34 49.8 1.20 51.0
% 0.12
Karathane L.C. 0.81 69.6 0.77 68.0
% 0.06
Dithane Z~7S : % 0.25 1.76 28.1 1.76 28.1
Cupravit o/o 0.4 1.69 37.0 1.78 27.3
Kumulus % 0.4 1.51 43.4 1.39 43.2
— —
KONTROL 2.67 2.45 —
Yukarıdaki cetvellerin tetkikinden de anlaşılacağı üzere .birinci prog
rama göre; Karathane L.C. île. yapılan Külleme mücadelesinden 2. ci prog
rama nazaran daha iyi neticeler alınmıştır. Bu duruma göre Külleme mü
cadelesinde i;ik ilaçlamaya,; Karathane L.C. nin °/o 0.12 dozu ile başlamalı ve
diğer altı ilaçlama % 0,06 dozu ile yapılmalıdır.
Netice ve kanaat: •
A •— Mukavemet çalışmaları :
Karadeniz bölgesinde yetiştirilen iktisâdi önemi haiz elma çeşitlerinin
Külleme, Karaleke ve Memelipas hastalıklarına karşı gösterdikleri hassasi
yet derecelerinin mutlak olarak rutubete ve yağışa bağlı olduğu görülmüş
tür. 1961 den 1964 e kadar yapılan araştırmalarda elma çeşitlerinin adı ge-;
çen hastalıklara karş| ortalama olarak mukavemet dereceleri cetvel.. 7, 8, &.
da gösterilmiştir. -r
CETVEL 7
1961 — 1964 yıllarında yapılan çalışmalara göre bölgemiz illerinde iktisadi önemi haiz elma
çekitlerinîn Karaleke (Venturia i n a e q u a il i s)ye karşı yakalanma dereceleri
1
Samsun* Amasya' Kastamo Zongul-
Elma çeşitleri Tokat'da
da ela nu'da dak'da
Amasya H H H H K
Hüryemez O — — O O
Starking H A A A A
Golden delicious O A — M
Canada reinette M — M •— —
Stayman red O O —
Yerli kırmıza — H
Göibek elma — O H —
Champion — M — —
—
CaMlle rezans — — M —-
—
Calville riy — — M •—
Burnubüyük — H — —
—
Permandare — — M —
— —
Nar el — — M
Kalbamisket — — — H —
Belflorjon — — A —
—
Kalbak elması —• A — —
—
Gelin elması — O H
Yaz elması — M — — —
Belfiyorejolla — — M — —
Ankara — — M — —
— —
Ekşiferik — H —
—
Gürcü O — —
Tokat -misiketi — — H — —
— — —
Calville ruzdotan — H
—
Rome Beauty — H — —
—
Kelek — — — H
—
Fırmüstü — — H —
—
Gümüşane — — A —
—
Karamİsket H — —
—•
—
Sinop elması A — —
—
Stark deliciaus — — H —
Reinette. ,deeux — — H —- —
—
Stank star — H —
—
Körbekir - Güz — O —
CaMltoloue — — H
— —
Belfleur rouge — H
—
Ferik • — H —
—
Koz çukuru H
— —
Bafra kırmızası H — —
—
Tavşanibaşı H — —
Kayak A — — —
—
Cilavut . H — —r
Description:kavim; şafran( pomajm, Gönen çeşitlerinin orta derecede mukavim; Dalda- toir, Küllü Amasya, kavak, tavşanbaşı, Bafra kırmızısı, cilavut,.
